Luận án tiến sĩ: Tác động của phát triển tài chính đến bất bình đẳng thu nhập ở Việt Nam

• Tác giả: Lê Quốc Hội
• Người hướng dẫn: PGS. Lê Quốc Hội
• Trường học: Viện Nghiên Cứu Quản Lý Kinh Tế Trung Ương
• Chuyên ngành: Kinh Tế Phát Triển
• Đề tài: Tác Động Của Phát Triển Tài Chính Đến Bất Bình Đẳng Về Thu Nhập Ở Việt Nam
• Loại tài liệu: luận án tiến sĩ
• Năm xuất bản: 2017
• Địa điểm: Hà Nội

• LỜI CAM ĐOAN
• LỜI CẢM ƠN
• 1. MỞ ĐẦU
• 1.1. Tính cấp thiết của đề tài
• 1.2. Mục tiêu nghiên cứu
• 1.3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
• 1.4. Cách tiếp cận và các phương pháp nghiên cứu
• 1.4.1. Cách tiếp cận
• 1.4.2. Thu thập dữ liệu nghiên cứu
• 1.4.3. Các phương pháp nghiên cứu
• 1.5. Các đóng góp của luận án
• 1.6. Cấu trúc của luận án
• 2. CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN NGHIÊN CỨU
• 2.1. Các nghiên cứu quốc tế liên quan tới đề tài luận án
• 2.1.1. Các nghiên cứu lý thuyết
• 2.1.2. Các nghiên cứu thực nghiệm
• 2.2. Các nghiên cứu trong nước liên quan tới đề tài luận án
• 2.2.1. Các nghiên cứu về vai trò của phát triển tài chính
• 2.2.2. Các nghiên cứu về nhân tố quyết định bất bình đẳng thu nhập
• 2.2.3. Các nghiên cứu về tác động của phát triển tài chính đến bất bình đẳng thu nhập
• 2.3. Kết luận Chương 1 và vấn đề đặt ra
• 3. CHƯƠNG 2: CƠ SỞ LÝ THUYẾT VỀ TÁC ĐỘNG CỦA PHÁT TRIỂN TÀI CHÍNH ĐẾN BẤT BÌNH ĐẲNG THU NHẬP
• 3.1. Cơ sở lý thuyết về phát triển tài chính
• 3.1.1. Khái niệm tài chính
• 3.1.2. Khái niệm phát triển tài chính
• 3.1.3. Đo lường phát triển tài chính
• 3.2. Cơ sở lý thuyết về bất bình đẳng thu nhập
• 3.2.1. Khái niệm bất bình đẳng thu nhập
• 3.2.3. Đo lường bất bình đẳng thu nhập
• 3.3. Cơ sở lý thuyết về tác động của phát triển tài chính đến bất bình đẳng thu nhập
• 3.3.1. Giả thuyết phi tuyến
• 3.3.2. Giả thuyết tuyến tính
• 3.3.3. Lý thuyết thẩm thấu
• 3.3.4. Các kênh tác động của phát triển tài chính đến bất bình đẳng thu nhập
• 3.3.4.2. Tăng trưởng kinh tế
• 3.3.4.4. Thương mại
• 3.3.4.6. Trình độ giáo dục
• 3.3.5. Yếu tố ảnh hưởng tới tác động của phát triển tài chính đến bất bình đẳng thu nhập
• 3.3.5.1. Mô hình tăng trưởng và ổn định kinh tế vĩ mô
• 3.3.5.2. Chất lượng thể chế
• 3.3.5.3. Năng lực tham gia thị trường tài chính của chủ thể kinh tế
• 3.3.6. Kinh nghiệm quốc tế về thúc đẩy phát triển tài chính gắn với mục tiêu giảm bất bình đẳng thu nhập
• 3.3.6.1. Kinh nghiệm từ Philippines
• 3.3.6.2. Kinh nghiệm từ Kenya
• 3.3.6.3. Kinh nghiệm từ mô hình Ngân hàng Grameen tại Băng-la-đét
• 3.3.6.4. Kinh nghiệm từ Trung Quốc
• 3.3.7. Các bài học kinh nghiệm chung
• 3.4. Kết luận Chương 2
• 4. CHƯƠNG 3: THỰC TRẠNG VÀ ƯỚC LƯỢNG TÁC ĐỘNG CỦA PHÁT TRIỂN TÀI CHÍNH ĐẾN BẤT BÌNH ĐẲNG THU NHẬP Ở VIỆT NAM
• 4.1. Thực trạng phát triển tài chính ở Việt Nam
• 4.1.1. Khái lược quá trình phát triển hệ thống các tổ chức tín dụng ở Việt Nam
• 4.1.2. Mức độ phát triển tài chính ở Việt Nam
• 4.2. Thực trạng bất bình đẳng thu nhập ở Việt Nam
• 4.3. Thực trạng tác động của phát triển tài chính đến bất bình đẳng thu nhập ở Việt Nam
• 4.3.1. Tác động thông qua thu nhập
• 4.3.2. Tác động thông qua tăng trưởng
• 4.3.3. Tác động thông qua kênh đầu tư và thương mại
• 4.4. Ước lượng và kiểm định tác động của phát triển tài chính đến bất bình đẳng thu nhập ở Việt Nam
• 4.4.1. Mô hình thực nghiệm
• 4.4.3. Kỹ thuật ước lượng và các kiểm định
• 4.4.4. Kết quả ước lượng
• 4.4.5. Đánh giá chung về tác động của phát triển tài chính đến bất bình đẳng thu nhập ở Việt Nam
• 4.4.5.1. Các kết luận chung
• 5. CHƯƠNG 4: MỘT SỐ QUAN ĐIỂM VÀ GIẢI PHÁP GIẢI QUYẾT BẤT BÌNH ĐẲNG THU NHẬP GẮN VỚI PHÁT TRIỂN TÀI CHÍNH
• 5.1. Quan điểm về bất bình đẳng thu nhập, phát triển tài chính và giải quyết bất bình đẳng thu nhập gắn với phát triển tài chính
• 5.1.1. Quan điểm về bất bình đẳng thu nhập
• 5.1.2. Quan điểm về phát triển tài chính
• 5.1.3. Quan điểm về giải quyết bất bình đẳng thu nhập gắn với phát triển tài chính
• 5.1.4. Cơ hội và thách thức của Việt Nam trong việc thúc đẩy phát triển tài chính như một động lực của tăng trưởng bao trùm và giải quyết bất bình đẳng thu nhập
• 5.2. Một số giải pháp và kiến nghị về giải quyết bình đẳng thu nhập gắn với phát triển tài chính ở Việt Nam
• 5.2.1. Các căn cứ của giải pháp
• 5.2.2. Các giải pháp cụ thể
• 5.2.3. Một số kiến nghị về giải quyết mối quan hệ tăng trưởng - bất bình đẳng gắn với phát triển tài chính
• CÁC CÔNG TRÌNH ĐÃ CÔNG BỐ CỦA TÁC GIẢ LIÊN QUAN TỚI LUẬN ÁN
• TÀI LIỆU THAM KHẢO

I. Tác động của phát triển tài chính đến bất bình đẳng thu nhập

Nghiên cứu về mối quan hệ giữa phát triển tài chính và bất bình đẳng thu nhập tại Việt Nam đã chỉ ra rằng sự phát triển của hệ thống tài chính có thể tạo ra những tác động tích cực đến phân phối thu nhập trong xã hội. Theo các lý thuyết hiện có, phát triển tài chính có thể làm giảm khoảng cách thu nhập thông qua việc tăng cường khả năng tiếp cận tài chính cho các nhóm dân cư nghèo. Tuy nhiên, cũng có những quan điểm cho rằng trong giai đoạn đầu của phát triển tài chính, bất bình đẳng có thể gia tăng do lợi ích chủ yếu tập trung vào nhóm người giàu có. Điều này cho thấy rằng mối quan hệ giữa hai yếu tố này không đơn giản và cần được phân tích kỹ lưỡng.

1.1. Các kênh tác động của phát triển tài chính

Các kênh tác động của phát triển tài chính đến bất bình đẳng thu nhập có thể được phân loại thành nhiều nhóm. Đầu tiên, phát triển tài chính có thể thúc đẩy tăng trưởng kinh tế, từ đó tạo ra nhiều cơ hội việc làm và thu nhập cho người dân. Thứ hai, việc mở rộng tiếp cận tài chính giúp các doanh nghiệp nhỏ và vừa có thể phát triển, từ đó tạo ra nhiều việc làm hơn cho người lao động. Cuối cùng, phát triển tài chính cũng có thể cải thiện chính sách tài chính và phân phối thu nhập, giúp giảm thiểu sự chênh lệch giữa các nhóm thu nhập trong xã hội.

II. Thực trạng bất bình đẳng thu nhập tại Việt Nam

Việt Nam đã đạt được nhiều thành tựu trong việc giảm nghèo và phát triển kinh tế, tuy nhiên, bất bình đẳng thu nhập vẫn là một vấn đề nghiêm trọng. Hệ số Gini, một chỉ số đo lường bất bình đẳng thu nhập, đã tăng từ 0,34 vào năm 1993 lên 0,433 vào năm 2010. Điều này cho thấy rằng mặc dù nền kinh tế phát triển, nhưng sự phân phối thu nhập vẫn chưa công bằng. Các nhóm dân cư nghèo nhất vẫn gặp khó khăn trong việc tiếp cận các nguồn lực tài chính, dẫn đến việc khoảng cách thu nhập giữa các nhóm ngày càng gia tăng.

2.1. Nguyên nhân của bất bình đẳng thu nhập

Có nhiều nguyên nhân dẫn đến bất bình đẳng thu nhập tại Việt Nam. Một trong số đó là sự khác biệt trong khả năng tiếp cận tài chính cá nhân và tài chính vi mô. Những người nghèo thường không có đủ tài sản để thế chấp, do đó họ không thể tiếp cận các khoản vay cần thiết để đầu tư vào giáo dục hoặc kinh doanh. Hơn nữa, sự phát triển không đồng đều giữa các vùng miền cũng góp phần làm gia tăng bất bình đẳng thu nhập. Các khu vực thành phố lớn thường có nhiều cơ hội hơn so với các vùng nông thôn.

III. Giải pháp giảm bất bình đẳng thu nhập thông qua phát triển tài chính

Để giảm thiểu bất bình đẳng thu nhập, cần có những chính sách phát triển tài chính hiệu quả. Một trong những giải pháp là tăng cường chính sách tài chính nhằm hỗ trợ các nhóm dân cư nghèo tiếp cận các dịch vụ tài chính. Điều này có thể được thực hiện thông qua việc phát triển các sản phẩm tài chính vi mô và tài chính công. Bên cạnh đó, cần có các chương trình giáo dục tài chính để nâng cao nhận thức của người dân về việc sử dụng các dịch vụ tài chính một cách hiệu quả.

3.1. Khuyến nghị chính sách

Chính phủ cần xây dựng các chính sách khuyến khích phát triển tài chính bền vững, đồng thời tạo ra môi trường thuận lợi cho các doanh nghiệp nhỏ và vừa phát triển. Việc cải cách hệ thống ngân hàng và các tổ chức tín dụng cũng rất quan trọng để đảm bảo rằng các nguồn lực tài chính được phân phối một cách công bằng hơn. Ngoài ra, cần có sự phối hợp giữa các cơ quan nhà nước và các tổ chức phi chính phủ trong việc thực hiện các chương trình hỗ trợ cho người nghèo.