## Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh đổi mới quản lý tài chính công tại Việt Nam, việc áp dụng cơ chế tự chủ tài chính tại các đơn vị sự nghiệp công lập là một bước đột phá quan trọng nhằm nâng cao hiệu quả sử dụng nguồn lực tài chính và chất lượng dịch vụ công. Tỉnh Tây Ninh, với sự phát triển kinh tế - xã hội ngày càng tăng, đã triển khai thực hiện cơ chế tự chủ tài chính tại Văn phòng Đăng ký Đất đai tỉnh Tây Ninh từ năm 2017 đến 2020. Theo số liệu báo cáo tài chính, nguồn ngân sách Nhà nước cấp cho Văn phòng chiếm tỷ trọng lớn, trong đó nguồn tự chủ chiếm trên 90% tổng ngân sách cấp, đồng thời nguồn thu từ hoạt động sự nghiệp cũng có xu hướng tăng trưởng ổn định, chiếm khoảng 65,75% trong tổng thu sự nghiệp. Tuy nhiên, công tác quản lý tài chính tại đây vẫn còn nhiều hạn chế, như chưa xây dựng được đội ngũ nhân viên chuyên nghiệp và trang thiết bị đáp ứng yêu cầu thực tiễn. Mục tiêu nghiên cứu nhằm đánh giá thực trạng quản lý tài chính theo cơ chế tự chủ tại Văn phòng Đăng ký Đất đai tỉnh Tây Ninh, phân tích các nhân tố ảnh hưởng và đề xuất giải pháp hoàn thiện công tác quản lý tài chính trong giai đoạn tới, với phạm vi nghiên cứu từ năm 2017 đến 2020 và dự kiến giải pháp đến năm 2025. Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc nâng cao hiệu quả quản lý tài chính, góp phần phát triển kinh tế - xã hội tỉnh Tây Ninh và tạo cơ sở cho việc nhân rộng mô hình quản lý tài chính theo cơ chế tự chủ tại các đơn vị sự nghiệp công lập khác.

## Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

### Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết quản lý tài chính công và cơ chế tự chủ tài chính trong đơn vị sự nghiệp công lập. Khái niệm đơn vị sự nghiệp công lập được hiểu là tổ chức cung cấp dịch vụ công, không vì mục tiêu lợi nhuận, chịu sự quản lý của Nhà nước và có nguồn thu từ ngân sách và hoạt động sự nghiệp. Cơ chế tự chủ tài chính được định nghĩa là quyền tự quyết định và tự chịu trách nhiệm về các khoản thu, chi trong khuôn khổ pháp luật. Các khái niệm chính bao gồm: quản lý tài chính công, cơ chế tự chủ tài chính, nguồn thu ngân sách Nhà nước, nguồn thu hoạt động sự nghiệp, và các quỹ tài chính nội bộ (quỹ phát triển hoạt động sự nghiệp, quỹ bổ sung thu nhập, quỹ khen thưởng, quỹ phúc lợi). Mô hình nghiên cứu tập trung vào mối quan hệ giữa các nhân tố bên trong (nhận thức CBCNV, năng lực quản lý) và bên ngoài (chính sách Nhà nước, điều kiện kinh tế - xã hội địa phương) ảnh hưởng đến hiệu quả quản lý tài chính theo cơ chế tự chủ.

### Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp phân tích định lượng và định tính dựa trên số liệu thu thập từ báo cáo tài chính, báo cáo quyết toán, chứng từ, sổ sách của Văn phòng Đăng ký Đất đai tỉnh Tây Ninh giai đoạn 2017-2020. Cỡ mẫu nghiên cứu là toàn bộ số liệu tài chính của Văn phòng trong giai đoạn này, được chọn vì tính đại diện và đầy đủ. Phương pháp chọn mẫu là phương pháp toàn bộ mẫu (census) nhằm đảm bảo tính chính xác và toàn diện. Phân tích số liệu sử dụng các công cụ thống kê mô tả để đánh giá cơ cấu nguồn thu, chi và hiệu quả sử dụng nguồn lực tài chính. Ngoài ra, phương pháp phỏng vấn sâu và khảo sát ý kiến CBCNV được áp dụng để thu thập thông tin về nhận thức và năng lực quản lý. Timeline nghiên cứu kéo dài từ tháng 1/2017 đến tháng 12/2020, với các bước thu thập, xử lý số liệu, phân tích và đề xuất giải pháp.

## Kết quả nghiên cứu và thảo luận

### Những phát hiện chính

1. **Nguồn thu ngân sách Nhà nước chiếm tỷ trọng lớn:** Trong giai đoạn 2017-2020, nguồn ngân sách Nhà nước cấp cho Văn phòng chiếm khoảng 70-75% tổng nguồn thu, trong đó nguồn tự chủ chiếm trên 90% tổng ngân sách cấp, chủ yếu dùng cho chi thường xuyên như tiền lương, chi chuyên môn nghiệp vụ.

2. **Nguồn thu hoạt động sự nghiệp tăng trưởng ổn định:** Thu từ hoạt động sự nghiệp chiếm bình quân 65,75% trong tổng thu sự nghiệp, với nguồn thu dịch vụ chiếm khoảng 64-68% và thu lệ phí chiếm 32-36%. Số liệu cho thấy nguồn thu dịch vụ có xu hướng tăng qua các năm, phản ánh hiệu quả khai thác nguồn thu ngoài ngân sách.

3. **Cơ cấu chi tài chính chủ yếu cho chi thường xuyên:** Chi thường xuyên chiếm tỷ trọng lớn trong tổng chi, bao gồm chi cho con người, nghiệp vụ chuyên môn và quản lý. Chi không thường xuyên và chi khác chiếm tỷ lệ thấp hơn nhưng vẫn cần được quản lý chặt chẽ.

4. **Nhân tố ảnh hưởng đa dạng:** Nhận thức của CBCNV về tự chủ tài chính và năng lực quản lý của lãnh đạo là nhân tố bên trong quan trọng. Bên ngoài, chính sách Nhà nước và điều kiện kinh tế - xã hội địa phương ảnh hưởng trực tiếp đến hiệu quả quản lý tài chính.

### Thảo luận kết quả

Kết quả cho thấy Văn phòng Đăng ký Đất đai tỉnh Tây Ninh đã tận dụng hiệu quả nguồn ngân sách Nhà nước và nguồn thu sự nghiệp để thực hiện nhiệm vụ được giao. Tuy nhiên, tỷ lệ phụ thuộc lớn vào ngân sách Nhà nước cho thấy mức độ tự chủ tài chính còn hạn chế. So sánh với Văn phòng Đăng ký Đất đai TP. Hồ Chí Minh và Bình Dương, Tây Ninh cần tăng cường khai thác nguồn thu dịch vụ và cải thiện quản lý chi tiêu để nâng cao hiệu quả tài chính. Việc xây dựng quy chế chi tiêu nội bộ và công cụ kiểm soát chi tiêu chưa hoàn thiện ảnh hưởng đến tính minh bạch và hiệu quả sử dụng nguồn lực. Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ cơ cấu nguồn thu và chi, bảng so sánh tỷ lệ thu chi qua các năm để minh họa xu hướng và hiệu quả quản lý tài chính.

## Đề xuất và khuyến nghị

1. **Tăng cường đào tạo và nâng cao nhận thức CBCNV:** Tổ chức các khóa đào tạo về quản lý tài chính và cơ chế tự chủ nhằm nâng cao nhận thức và năng lực quản lý tài chính cho cán bộ, viên chức. Mục tiêu tăng tỷ lệ CBCNV hiểu và áp dụng đúng cơ chế tự chủ lên trên 90% trong vòng 2 năm.

2. **Hoàn thiện quy chế chi tiêu nội bộ:** Xây dựng và cập nhật quy chế chi tiêu nội bộ phù hợp với quy định pháp luật mới, đảm bảo minh bạch, tiết kiệm và hiệu quả trong quản lý chi tiêu. Thực hiện trong vòng 1 năm, do Ban Giám đốc Văn phòng chủ trì.

3. **Đa dạng hóa nguồn thu sự nghiệp:** Khai thác và phát triển các dịch vụ mới phù hợp với chức năng nhiệm vụ để tăng nguồn thu ngoài ngân sách, giảm tỷ lệ phụ thuộc ngân sách Nhà nước xuống dưới 60% trong 3 năm tới.

4. **Tăng cường công tác kiểm tra, thanh tra tài chính:** Thiết lập hệ thống kiểm tra, giám sát chặt chẽ các khoản thu chi, tránh thất thoát và lãng phí. Thực hiện định kỳ hàng quý, do phòng Tài chính - Kế toán phối hợp với các cơ quan chức năng thực hiện.

## Đối tượng nên tham khảo luận văn

1. **Lãnh đạo các đơn vị sự nghiệp công lập:** Giúp hiểu rõ cơ chế tự chủ tài chính, từ đó xây dựng chính sách quản lý tài chính phù hợp, nâng cao hiệu quả hoạt động.

2. **Cán bộ quản lý tài chính công:** Cung cấp kiến thức chuyên sâu về quản lý tài chính theo cơ chế tự chủ, hỗ trợ trong công tác lập kế hoạch, kiểm soát và báo cáo tài chính.

3. **Nhà nghiên cứu và sinh viên ngành quản lý kinh tế:** Là tài liệu tham khảo quý giá về lý luận và thực tiễn quản lý tài chính công, đặc biệt trong lĩnh vực đất đai.

4. **Cơ quan quản lý Nhà nước về tài chính và đất đai:** Hỗ trợ đánh giá, xây dựng chính sách và hướng dẫn thực hiện cơ chế tự chủ tài chính tại các đơn vị sự nghiệp công lập.

## Câu hỏi thường gặp

1. **Cơ chế tự chủ tài chính là gì?**  
Là quyền tự quyết định và tự chịu trách nhiệm về các khoản thu, chi của đơn vị sự nghiệp công lập trong khuôn khổ pháp luật, nhằm nâng cao hiệu quả sử dụng nguồn lực tài chính.

2. **Nguồn thu chính của Văn phòng Đăng ký Đất đai tỉnh Tây Ninh gồm những gì?**  
Bao gồm ngân sách Nhà nước cấp, thu từ hoạt động sự nghiệp (phí, lệ phí, dịch vụ), và các nguồn thu khác như lãi tiền gửi, viện trợ.

3. **Tại sao cần xây dựng quy chế chi tiêu nội bộ?**  
Để đảm bảo hoạt động thu chi tài chính minh bạch, tiết kiệm, hợp lý, đồng thời tạo cơ sở pháp lý cho việc quản lý và kiểm soát chi tiêu.

4. **Những khó khăn chính trong quản lý tài chính theo cơ chế tự chủ tại Văn phòng là gì?**  
Bao gồm hạn chế về đội ngũ nhân viên chuyên nghiệp, trang thiết bị chưa đáp ứng yêu cầu, và quy trình quản lý tài chính chưa hoàn thiện.

5. **Làm thế nào để tăng hiệu quả quản lý tài chính tại các đơn vị sự nghiệp công lập?**  
Cần nâng cao năng lực quản lý, đa dạng hóa nguồn thu, hoàn thiện quy chế chi tiêu, và tăng cường kiểm tra, giám sát tài chính.

## Kết luận

- Hệ thống hóa cơ sở lý luận và thực tiễn về quản lý tài chính theo cơ chế tự chủ tại đơn vị sự nghiệp công lập, đặc biệt tại Văn phòng Đăng ký Đất đai tỉnh Tây Ninh.  
- Đánh giá thực trạng quản lý tài chính giai đoạn 2017-2020, chỉ ra nguồn thu chủ yếu từ ngân sách Nhà nước và hoạt động sự nghiệp với tỷ lệ chi tiêu hợp lý.  
- Nhận diện các nhân tố ảnh hưởng nội tại và bên ngoài tác động đến hiệu quả quản lý tài chính.  
- Đề xuất các giải pháp thiết thực nhằm nâng cao hiệu quả quản lý tài chính, tăng cường tự chủ tài chính và phát triển bền vững đơn vị.  
- Khuyến nghị triển khai các bước tiếp theo trong vòng 1-3 năm tới, đồng thời kêu gọi sự phối hợp chặt chẽ giữa các cấp quản lý và đơn vị thực hiện.

Hành động ngay hôm nay để hoàn thiện quản lý tài chính theo cơ chế tự chủ, góp phần phát triển kinh tế - xã hội tỉnh Tây Ninh bền vững và hiệu quả.