Tổng quan nghiên cứu

Giảm nghèo bền vững là một trong những mục tiêu trọng yếu của chính sách phát triển kinh tế - xã hội tại Việt Nam, đặc biệt trong bối cảnh thị xã Điện Bàn, tỉnh Quảng Nam. Theo số liệu thống kê, tỷ lệ hộ nghèo tại Điện Bàn đã giảm từ 7,63% năm 2015 xuống còn 1,62% năm 2018, tương ứng giảm 1.663 hộ nghèo. Tuy nhiên, tốc độ giảm nghèo bình quân chỉ đạt khoảng 0,35% mỗi năm, thấp hơn nhiều so với mục tiêu 1% theo Nghị quyết HĐND thị xã đề ra. Thực trạng này đặt ra yêu cầu cấp thiết về việc đánh giá hiệu quả quản lý nhà nước trong công tác giảm nghèo bền vững, đồng thời đề xuất các giải pháp phù hợp nhằm nâng cao hiệu quả và tính bền vững của công tác này.

Mục tiêu nghiên cứu tập trung phân tích, đánh giá thực trạng quản lý nhà nước trong giảm nghèo bền vững trên địa bàn thị xã Điện Bàn giai đoạn 2011-2020, đồng thời đề xuất các chính sách và giải pháp hoàn thiện công tác quản lý nhà nước trong giai đoạn 2020-2025, tầm nhìn đến năm 2030. Phạm vi nghiên cứu bao gồm các hoạt động, chương trình giảm nghèo đa chiều, tập trung vào hộ nghèo và hộ cận nghèo trên địa bàn thị xã. Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc cung cấp cơ sở khoa học cho các nhà quản lý, góp phần nâng cao hiệu quả công tác giảm nghèo, đảm bảo an sinh xã hội và phát triển kinh tế địa phương.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết và mô hình quản lý nhà nước trong giảm nghèo bền vững, bao gồm:

  • Lý thuyết nghèo đa chiều: Định nghĩa nghèo không chỉ dựa trên thu nhập mà còn bao gồm các khía cạnh phi thu nhập như y tế, giáo dục, điều kiện sống, theo chỉ số nghèo đa chiều (Multidimensional Poverty Index). Khung lý thuyết này giúp đánh giá toàn diện hơn về thực trạng nghèo tại địa phương.

  • Mô hình quản lý nhà nước trong giảm nghèo: Quản lý nhà nước được hiểu là hoạt động thực thi quyền lực nhằm ban hành, tổ chức thực hiện và giám sát các chính sách giảm nghèo bền vững. Mô hình này nhấn mạnh vai trò của các cơ quan nhà nước từ trung ương đến địa phương trong việc điều phối nguồn lực và chính sách.

  • Khái niệm giảm nghèo bền vững: Được xác định là quá trình cải thiện điều kiện sống của người nghèo một cách toàn diện và lâu dài, không để tái nghèo trong ít nhất 3 năm liên tiếp. Đây là mục tiêu trọng tâm của các chính sách và chương trình giảm nghèo hiện nay.

Các khái niệm chính bao gồm: nghèo tuyệt đối và tương đối, nghèo đa chiều, quản lý nhà nước, chính sách giảm nghèo bền vững, và các yếu tố ảnh hưởng đến giảm nghèo như kinh tế, giáo dục, y tế, vốn và lao động.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp kết hợp giữa thu thập tài liệu thứ cấp và phân tích số liệu thống kê:

  • Nguồn dữ liệu: Bao gồm báo cáo của UBND tỉnh Quảng Nam, UBND thị xã Điện Bàn, các báo cáo thống kê của Cục Thống kê tỉnh, tài liệu từ Bộ Lao động Thương binh và Xã hội, cùng các nghiên cứu khoa học liên quan.

  • Phương pháp thu thập: Thu thập thông tin thứ cấp từ các báo cáo, chuyên đề, tài liệu kinh tế xã hội và công tác giảm nghèo địa phương; đồng thời thu thập thông tin từ cán bộ chuyên trách giảm nghèo tại địa phương.

  • Phương pháp phân tích: Sử dụng phân tích thống kê mô tả, so sánh biến động theo thời gian, phân tích mối quan hệ tương quan giữa các yếu tố ảnh hưởng đến giảm nghèo. Phương pháp tổng hợp và so sánh được áp dụng để đánh giá thực trạng và hiệu quả quản lý nhà nước.

  • Cỡ mẫu và chọn mẫu: Nghiên cứu tập trung vào toàn bộ hộ nghèo, hộ cận nghèo và hộ đăng ký thoát nghèo trên địa bàn thị xã Điện Bàn trong giai đoạn 2011-2020, với số liệu cụ thể từ các báo cáo thống kê địa phương.

  • Timeline nghiên cứu: Phân tích thực trạng giai đoạn 2011-2020, đề xuất giải pháp cho giai đoạn 2020-2025, tầm nhìn đến năm 2030.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Giảm tỷ lệ hộ nghèo đáng kể nhưng chưa bền vững: Tỷ lệ hộ nghèo giảm từ 7,63% năm 2015 xuống còn 1,62% năm 2018, tương ứng giảm 1.663 hộ nghèo. Tuy nhiên, tốc độ giảm bình quân chỉ đạt 0,35%/năm, thấp hơn mục tiêu 1%/năm của Nghị quyết HĐND thị xã.

  2. Nguyên nhân nghèo chủ yếu liên quan đến yếu tố xã hội và sức khỏe: Trong số các nguyên nhân nghèo, 35,08% hộ nghèo do già cả neo đơn, 25,9% do ốm đau bệnh tật, 12,3% có thành viên khuyết tật nặng. Các nguyên nhân này chủ yếu thuộc diện chính sách bảo trợ xã hội, khó thay đổi nhanh chóng.

  3. Cơ cấu bộ máy quản lý còn phân tán, cán bộ kiêm nhiệm: Hệ thống quản lý nhà nước về giảm nghèo tại Điện Bàn có đặc điểm phân tán, cán bộ làm công tác giảm nghèo chủ yếu kiêm nhiệm, thiếu cán bộ chuyên trách, ảnh hưởng đến hiệu quả tham mưu và thực thi chính sách.

  4. Chính sách hỗ trợ đa dạng và kịp thời: Thị xã đã triển khai nhiều chính sách hỗ trợ như hỗ trợ học phí, bảo hiểm y tế, vay vốn ưu đãi với mức vay tối đa 50 triệu đồng/hộ, hỗ trợ lãi suất vay vốn trong 36 tháng, thưởng cho hộ thoát nghèo và các khu dân cư không còn hộ nghèo. Năm 2017, tổng kinh phí hỗ trợ học phí đạt khoảng 27,5 triệu đồng, hỗ trợ lãi suất vay vốn cho 95 hộ với số tiền 145 triệu đồng.

Thảo luận kết quả

Kết quả giảm nghèo tại Điện Bàn phản ánh sự nỗ lực của chính quyền địa phương trong việc triển khai các chính sách giảm nghèo bền vững. Tuy nhiên, tốc độ giảm nghèo còn chậm và chưa đồng đều giữa các xã, phường, đặc biệt là các khu vực có dân số đông và đồng bào dân tộc thiểu số. Nguyên nhân chủ yếu do các yếu tố khách quan như điều kiện tự nhiên, sức khỏe, trình độ dân trí thấp và hạn chế về vốn sản xuất.

Việc cán bộ giảm nghèo kiêm nhiệm và thiếu chuyên môn sâu đã ảnh hưởng đến hiệu quả quản lý, khiến công tác tham mưu và giám sát chưa thực sự kịp thời và toàn diện. So sánh với các nghiên cứu trong nước và quốc tế, việc tập trung xây dựng đội ngũ cán bộ chuyên trách và nâng cao năng lực quản lý là yếu tố then chốt để nâng cao hiệu quả giảm nghèo bền vững.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ thể hiện xu hướng giảm tỷ lệ hộ nghèo theo năm, bảng tổng hợp các chính sách hỗ trợ và số liệu kinh phí thực hiện, cũng như biểu đồ phân bố nguyên nhân nghèo theo tỷ lệ phần trăm. Những biểu đồ này giúp minh họa rõ nét hiệu quả và hạn chế trong công tác quản lý nhà nước về giảm nghèo tại địa phương.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Tăng cường đội ngũ cán bộ chuyên trách giảm nghèo

    • Động từ hành động: Tuyển dụng, đào tạo, phân công
    • Mục tiêu: Nâng cao năng lực quản lý, tham mưu và giám sát chính sách giảm nghèo
    • Timeline: Triển khai trong năm 2024-2025
    • Chủ thể thực hiện: UBND thị xã Điện Bàn phối hợp với Sở Lao động Thương binh và Xã hội

  2. Hoàn thiện chính sách hỗ trợ đa chiều cho hộ nghèo

    • Động từ hành động: Rà soát, điều chỉnh, bổ sung
    • Mục tiêu: Đáp ứng đầy đủ các nhu cầu về y tế, giáo dục, việc làm và vốn sản xuất
    • Timeline: Năm 2024-2026
    • Chủ thể thực hiện: Ban chỉ đạo giảm nghèo tỉnh Quảng Nam, UBND thị xã

  3. Phát triển mô hình sản xuất kinh doanh phù hợp với điều kiện địa phương

    • Động từ hành động: Xây dựng, nhân rộng, hỗ trợ kỹ thuật
    • Mục tiêu: Tăng thu nhập, giảm rủi ro tái nghèo cho hộ nghèo
    • Timeline: 2024-2027
    • Chủ thể thực hiện: Phòng Nông nghiệp, Hội Nông dân, các tổ chức xã hội

  4. Tăng cường công tác giám sát, đánh giá và truyền thông về giảm nghèo

    • Động từ hành động: Thiết lập hệ thống giám sát, tổ chức đánh giá định kỳ, truyền thông nâng cao nhận thức
    • Mục tiêu: Đảm bảo tính minh bạch, hiệu quả và lan tỏa của các chính sách giảm nghèo
    • Timeline: Liên tục từ 2024 trở đi
    • Chủ thể thực hiện: UBMTTQ Việt Nam, các đoàn thể chính trị xã hội, UBND thị xã

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Cán bộ quản lý nhà nước các cấp

    • Lợi ích: Hiểu rõ thực trạng, chính sách và phương pháp quản lý giảm nghèo bền vững, từ đó nâng cao hiệu quả công tác quản lý và điều hành.

  2. Nhà nghiên cứu và học viên cao học ngành Quản lý kinh tế, Chính sách công

    • Lợi ích: Cung cấp cơ sở lý luận và thực tiễn phong phú về giảm nghèo đa chiều và quản lý nhà nước, phục vụ cho nghiên cứu và học tập chuyên sâu.

  3. Các tổ chức phi chính phủ và tổ chức quốc tế hoạt động trong lĩnh vực giảm nghèo

    • Lợi ích: Tham khảo kinh nghiệm, số liệu thực tiễn để thiết kế chương trình hỗ trợ phù hợp với điều kiện địa phương.

  4. Lãnh đạo và cán bộ các địa phương có tỷ lệ hộ nghèo cao

    • Lợi ích: Học hỏi mô hình quản lý, chính sách và giải pháp đã triển khai tại Điện Bàn để áp dụng hoặc điều chỉnh cho phù hợp với địa phương mình.

Câu hỏi thường gặp

  1. Quản lý nhà nước trong giảm nghèo bền vững là gì?
    Quản lý nhà nước trong giảm nghèo bền vững là hoạt động của các cơ quan nhà nước nhằm ban hành, tổ chức thực hiện và giám sát các chính sách giảm nghèo nhằm cải thiện điều kiện sống của người nghèo một cách toàn diện và lâu dài.

  2. Tại sao giảm nghèo đa chiều lại quan trọng hơn giảm nghèo thu nhập đơn thuần?
    Vì nghèo đa chiều đánh giá không chỉ dựa trên thu nhập mà còn bao gồm các khía cạnh như y tế, giáo dục, điều kiện sống, giúp phản ánh chính xác hơn thực trạng và nhu cầu của người nghèo để xây dựng chính sách phù hợp.

  3. Những khó khăn chính trong công tác quản lý giảm nghèo tại Điện Bàn là gì?
    Bao gồm cán bộ kiêm nhiệm, thiếu chuyên môn, điều kiện tự nhiên khắc nghiệt, nguyên nhân nghèo liên quan đến sức khỏe và xã hội khó thay đổi nhanh, cũng như sự phân bố không đồng đều của các chính sách hỗ trợ.

  4. Chính sách hỗ trợ nào được đánh giá hiệu quả nhất tại Điện Bàn?
    Chính sách hỗ trợ vay vốn ưu đãi với mức vay tối đa 50 triệu đồng và hỗ trợ lãi suất trong 36 tháng được đánh giá cao, giúp người nghèo có vốn phát triển sản xuất, kinh doanh.

  5. Làm thế nào để nâng cao hiệu quả công tác giảm nghèo bền vững trong thời gian tới?
    Cần tăng cường đội ngũ cán bộ chuyên trách, hoàn thiện chính sách đa chiều, phát triển mô hình sản xuất phù hợp, đồng thời tăng cường giám sát, đánh giá và truyền thông để đảm bảo tính minh bạch và hiệu quả.

Kết luận

  • Tỷ lệ hộ nghèo tại thị xã Điện Bàn giảm đáng kể từ 7,63% năm 2015 xuống còn 1,62% năm 2018, tuy nhiên tốc độ giảm còn chậm và chưa đồng đều.
  • Nguyên nhân nghèo chủ yếu liên quan đến yếu tố xã hội như già cả, bệnh tật và khuyết tật, đòi hỏi chính sách hỗ trợ đa chiều và bền vững.
  • Bộ máy quản lý nhà nước còn phân tán, cán bộ kiêm nhiệm, ảnh hưởng đến hiệu quả thực thi chính sách giảm nghèo.
  • Các chính sách hỗ trợ vay vốn, học phí, bảo hiểm y tế và thưởng hộ thoát nghèo đã được triển khai kịp thời, góp phần nâng cao đời sống người nghèo.
  • Đề xuất tăng cường đội ngũ cán bộ chuyên trách, hoàn thiện chính sách, phát triển mô hình sản xuất và nâng cao công tác giám sát nhằm thúc đẩy giảm nghèo bền vững trong giai đoạn tới.

Next steps: Triển khai các giải pháp đề xuất trong giai đoạn 2024-2025, đồng thời tiếp tục theo dõi, đánh giá và điều chỉnh chính sách phù hợp với thực tiễn.

Call-to-action: Các nhà quản lý, nghiên cứu và tổ chức liên quan cần phối hợp chặt chẽ để thực hiện hiệu quả các giải pháp, góp phần xây dựng thị xã Điện Bàn phát triển bền vững, không còn hộ nghèo trong tương lai gần.