Tổng quan nghiên cứu

Công tác xóa đói giảm nghèo là một trong những nhiệm vụ trọng tâm của các quốc gia, đặc biệt là các vùng miền núi, vùng sâu vùng xa còn nhiều khó khăn. Trên thế giới hiện có khoảng 4 tỷ người đang sống trong tình trạng đói nghèo, gây ra nhiều hệ lụy nghiêm trọng về kinh tế, xã hội và môi trường. Tại Việt Nam, trong 30 năm đổi mới, Đảng và Nhà nước đã ban hành nhiều chính sách nhằm phát triển kinh tế xã hội và hỗ trợ người nghèo, trong đó có việc thành lập và quản lý Quỹ vì người nghèo. Huyện Hạ Hòa, tỉnh Phú Thọ, là một huyện miền núi phía Bắc với nhiều đặc điểm kinh tế xã hội còn khó khăn, tỷ lệ hộ nghèo cao, cơ sở hạ tầng chưa đồng bộ, do đó công tác quản lý và sử dụng Quỹ vì người nghèo có vai trò quan trọng trong việc thúc đẩy giảm nghèo bền vững.

Mục tiêu nghiên cứu của luận văn là đánh giá thực trạng quản lý sử dụng Quỹ vì người nghèo của huyện Hạ Hòa giai đoạn 2016-2018, chỉ ra những ưu điểm, hạn chế và nguyên nhân, từ đó đề xuất các giải pháp nâng cao hiệu quả quản lý quỹ đến năm 2022. Phạm vi nghiên cứu tập trung vào công tác quản lý quỹ tại địa bàn huyện Hạ Hòa, với dữ liệu thu thập từ các báo cáo của UBND huyện, Ủy ban MTTQ, các phòng ban liên quan và khảo sát ý kiến của người dân, cán bộ quản lý. Ý nghĩa nghiên cứu thể hiện ở việc góp phần nâng cao hiệu quả sử dụng nguồn lực hỗ trợ người nghèo, góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế xã hội, giảm nghèo nhanh và bền vững tại địa phương.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết và mô hình quản lý kinh tế xã hội, tập trung vào ba khái niệm chính: nghèo đói, xóa đói giảm nghèo và quản lý quỹ vì người nghèo. Theo Hội nghị chống đói nghèo khu vực Châu Á - Thái Bình Dương (1993), nghèo là tình trạng không được thỏa mãn các nhu cầu cơ bản theo trình độ phát triển kinh tế xã hội. Ngân hàng Thế giới định nghĩa ngưỡng nghèo dựa trên mức thu nhập tối thiểu để đảm bảo 2.100 calo/người/ngày. Xóa đói giảm nghèo được hiểu là quá trình nâng cao mức sống, thu nhập và cơ hội tiếp cận dịch vụ xã hội cho người nghèo. Quỹ vì người nghèo là nguồn vốn vận động tự nguyện, không vì mục đích lợi nhuận, nhằm hỗ trợ người nghèo cải thiện đời sống.

Ngoài ra, luận văn áp dụng các nguyên tắc quản lý quỹ như tự tạo vốn, tự trang trải chi phí, công khai minh bạch, và sự phối hợp giữa các cấp chính quyền, tổ chức xã hội và cộng đồng. Các công cụ quản lý bao gồm văn bản pháp luật, cơ chế giám sát, kế toán tài chính và sự tham gia của nhân dân trong giám sát.

Phương pháp nghiên cứu

Luận văn sử dụng phương pháp kết hợp dữ liệu thứ cấp và sơ cấp. Dữ liệu thứ cấp được thu thập từ các báo cáo của UBND huyện, Ủy ban MTTQ, phòng Lao động Thương binh và Xã hội, Ban Dân tộc và Ban Vận động Quỹ vì người nghèo giai đoạn 2016-2018. Dữ liệu sơ cấp được thu thập qua khảo sát bằng bảng hỏi với 150 người gồm lãnh đạo các cơ quan, cán bộ quản lý quỹ và người dân thuộc hộ nghèo trên địa bàn huyện. Thời gian khảo sát từ tháng 9 đến tháng 11 năm 2018.

Phân tích dữ liệu sử dụng phương pháp thống kê mô tả, so sánh tỷ lệ phần trăm, đánh giá thực trạng và phân tích nguyên nhân. Cỡ mẫu 150 người được chọn theo phương pháp chọn mẫu thuận tiện nhằm đảm bảo thu thập thông tin đa chiều, phản ánh thực tế quản lý quỹ tại địa phương. Phương pháp này phù hợp với mục tiêu nghiên cứu nhằm đánh giá toàn diện và đề xuất giải pháp cụ thể.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Thực trạng quản lý quỹ vì người nghèo tại huyện Hạ Hòa giai đoạn 2016-2018: Tổng số tiền vận động và sử dụng quỹ đạt trên 32 tỷ đồng, hỗ trợ xây dựng và sửa chữa hơn 60.000 nhà tạm, nhà dột nát cho hộ nghèo; hỗ trợ hơn 46.000 hộ về giống cây trồng, vật nuôi với số vốn trên 620 triệu đồng. Năm 2016 hỗ trợ 315 hộ, năm 2017 là 325 hộ và năm 2018 là 335 hộ. Ngoài ra, quỹ còn hỗ trợ xây dựng các công trình dân sinh như trường học, cầu đường với tổng kinh phí hàng tỷ đồng.

  2. Cơ cấu bộ máy quản lý quỹ: Ban vận động quỹ các cấp từ trung ương đến xã được thành lập đầy đủ, có bộ phận giúp việc và chịu trách nhiệm trước pháp luật về thu chi quỹ. Tuy nhiên, công tác phối hợp giữa các cơ quan, tổ chức còn hạn chế, ảnh hưởng đến hiệu quả quản lý.

  3. Hạn chế trong quản lý sử dụng quỹ: Việc công khai minh bạch chưa thực sự đầy đủ, một số khoản chi vượt định mức cho phép; công tác kiểm tra, giám sát chưa thường xuyên và chặt chẽ; năng lực cán bộ quản lý quỹ còn hạn chế, thiếu chuyên môn nghiệp vụ; sự tham gia của cộng đồng và người nghèo trong giám sát còn yếu.

  4. Ảnh hưởng của các yếu tố bên ngoài: Chính sách của Nhà nước, phát triển kinh tế xã hội và chuẩn quy định hộ nghèo có tác động lớn đến công tác quản lý quỹ. Ví dụ, chuẩn nghèo thay đổi làm số lượng hộ nghèo biến động, ảnh hưởng đến kế hoạch phân bổ nguồn lực.

Thảo luận kết quả

Kết quả cho thấy công tác quản lý sử dụng quỹ vì người nghèo tại huyện Hạ Hòa đã đạt được nhiều thành tựu quan trọng, góp phần giảm nghèo bền vững. Số liệu hỗ trợ nhà ở, vốn sản xuất và các công trình dân sinh phản ánh sự quan tâm và hiệu quả của quỹ trong việc cải thiện đời sống người nghèo. Tuy nhiên, hạn chế về công tác quản lý, minh bạch và giám sát là nguyên nhân chính làm giảm hiệu quả sử dụng quỹ.

So sánh với các nghiên cứu tại huyện Tân Sơn và Cẩm Khê, các địa phương này cũng gặp những khó khăn tương tự về nguồn lực và năng lực quản lý, nhưng đã có những bước tiến trong huy động và sử dụng quỹ nhờ đổi mới cơ chế và tăng cường xã hội hóa. Điều này cho thấy việc hoàn thiện cơ chế quản lý, nâng cao năng lực cán bộ và tăng cường sự tham gia của cộng đồng là cần thiết để nâng cao hiệu quả quỹ tại Hạ Hòa.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ thể hiện số lượng hộ được hỗ trợ qua các năm, bảng tổng hợp chi tiêu quỹ theo các nội dung hỗ trợ, và sơ đồ bộ máy quản lý quỹ các cấp để minh họa rõ ràng hơn về thực trạng và tổ chức quản lý.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Đổi mới công tác ban hành văn bản và xây dựng kế hoạch triển khai: Ban hành các quy định cụ thể, rõ ràng về quản lý quỹ, đảm bảo phù hợp với thực tế địa phương. Thời gian thực hiện: năm 2021-2022. Chủ thể: UBND huyện phối hợp với Ủy ban MTTQ.

  2. Tăng cường công tác phổ biến, tuyên truyền về Quỹ vì người nghèo: Nâng cao nhận thức của cán bộ và người dân về vai trò, nguyên tắc quản lý quỹ, tạo sự đồng thuận và tham gia tích cực. Thời gian: liên tục hàng năm. Chủ thể: Ban vận động quỹ các cấp, các tổ chức chính trị xã hội.

  3. Tăng cường huy động nguồn lực cho quỹ: Mở rộng đối tượng vận động, đa dạng hóa hình thức huy động, kết hợp nguồn lực trong và ngoài huyện. Thời gian: 2021-2022. Chủ thể: Ban vận động quỹ huyện, xã, các doanh nghiệp, nhà hảo tâm.

  4. Hoàn thiện công tác quản lý thu, chi quỹ: Áp dụng công nghệ thông tin trong quản lý tài chính, tăng cường kiểm tra, giám sát, công khai minh bạch các khoản thu chi. Thời gian: 2021-2023. Chủ thể: Ban vận động quỹ, phòng Tài chính, Ủy ban MTTQ.

  5. Tăng cường hoạt động giám sát, kiểm tra: Thành lập các đoàn kiểm tra liên ngành, phát huy vai trò giám sát của cộng đồng và người nghèo. Thời gian: thường xuyên. Chủ thể: Ủy ban MTTQ, các tổ chức xã hội, cộng đồng dân cư.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Cán bộ quản lý quỹ vì người nghèo các cấp: Nắm bắt thực trạng, hạn chế và giải pháp quản lý quỹ để nâng cao hiệu quả công tác.

  2. Lãnh đạo UBND huyện, xã và các phòng ban liên quan: Sử dụng luận văn làm cơ sở xây dựng chính sách, kế hoạch phát triển kinh tế xã hội và giảm nghèo.

  3. Các tổ chức chính trị xã hội và đoàn thể: Tham khảo để phối hợp vận động, giám sát và hỗ trợ người nghèo hiệu quả hơn.

  4. Nhà nghiên cứu, sinh viên chuyên ngành quản lý kinh tế, chính sách xã hội: Tài liệu tham khảo về quản lý quỹ xã hội, công tác giảm nghèo tại địa phương miền núi.

Câu hỏi thường gặp

  1. Quỹ vì người nghèo là gì và vai trò của nó?
    Quỹ vì người nghèo là nguồn vốn vận động tự nguyện nhằm hỗ trợ người nghèo cải thiện đời sống, tăng thu nhập và tiếp cận dịch vụ xã hội. Vai trò của quỹ là góp phần thúc đẩy giảm nghèo bền vững, đảm bảo an sinh xã hội và phát triển kinh tế địa phương.

  2. Phương pháp xác định hộ nghèo được áp dụng như thế nào?
    Hộ nghèo được xác định dựa trên chuẩn nghèo quốc gia, bao gồm mức thu nhập tối thiểu và các tiêu chí về điều kiện sống. Chuẩn nghèo có thể thay đổi theo từng giai đoạn, ảnh hưởng đến số lượng hộ nghèo và kế hoạch hỗ trợ.

  3. Những khó khăn chính trong quản lý quỹ vì người nghèo tại huyện Hạ Hòa là gì?
    Khó khăn gồm năng lực cán bộ quản lý hạn chế, công tác minh bạch chưa đầy đủ, giám sát chưa chặt chẽ, phối hợp giữa các cơ quan chưa hiệu quả và sự tham gia của cộng đồng còn yếu.

  4. Các giải pháp nâng cao hiệu quả quản lý quỹ được đề xuất là gì?
    Bao gồm đổi mới cơ chế quản lý, tăng cường tuyên truyền, huy động nguồn lực đa dạng, hoàn thiện công tác thu chi, áp dụng công nghệ và tăng cường giám sát, kiểm tra.

  5. Tại sao công tác xóa đói giảm nghèo lại quan trọng đối với phát triển kinh tế xã hội?
    Xóa đói giảm nghèo giúp nâng cao mức sống, tạo cơ hội tiếp cận dịch vụ xã hội, ổn định chính trị xã hội, bảo vệ môi trường và thúc đẩy phát triển kinh tế bền vững, góp phần thực hiện công bằng xã hội.

Kết luận

  • Công tác quản lý sử dụng Quỹ vì người nghèo tại huyện Hạ Hòa giai đoạn 2016-2018 đã đạt nhiều kết quả tích cực, hỗ trợ hàng chục nghìn hộ nghèo cải thiện đời sống.
  • Hệ thống quản lý quỹ được tổ chức đầy đủ các cấp, tuy nhiên còn tồn tại hạn chế về minh bạch, giám sát và năng lực cán bộ.
  • Các yếu tố như chính sách nhà nước, phát triển kinh tế xã hội và chuẩn nghèo ảnh hưởng lớn đến hiệu quả quản lý quỹ.
  • Đề xuất các giải pháp đổi mới cơ chế, tăng cường tuyên truyền, huy động nguồn lực, hoàn thiện quản lý thu chi và giám sát nhằm nâng cao hiệu quả sử dụng quỹ đến năm 2022.
  • Luận văn là tài liệu tham khảo hữu ích cho cán bộ quản lý, lãnh đạo địa phương, tổ chức xã hội và nhà nghiên cứu trong lĩnh vực giảm nghèo và quản lý quỹ xã hội.

Hành động tiếp theo: Các cấp chính quyền và Ban vận động quỹ cần triển khai ngay các giải pháp đề xuất, đồng thời tăng cường đào tạo cán bộ và nâng cao sự tham gia của cộng đồng để phát huy tối đa hiệu quả Quỹ vì người nghèo.