Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh hội nhập và phát triển kinh tế thị trường, quản lý nhà nước (QLNN) đối với hoạt động kinh doanh du lịch (KDDL) ngày càng trở nên cấp thiết nhằm điều chỉnh các vấn đề phát sinh, ngăn ngừa tiêu cực và thúc đẩy phát triển bền vững ngành du lịch. Huyện Núi Thành, tỉnh Quảng Nam, với diện tích 533,96 km², sở hữu nhiều tiềm năng du lịch tự nhiên như bờ biển dài hơn 37 km, các đảo nhỏ hoang sơ, địa hình núi thấp và khí hậu hải dương ôn hòa, là vùng đất có lợi thế phát triển du lịch đa dạng. Tính đến năm 2016, huyện đã hình thành trên 5 điểm du lịch với khoảng 46.068 lượt khách, doanh thu đạt 9 tỷ đồng, cho thấy sự phát triển bước đầu của ngành du lịch địa phương.

Mục tiêu nghiên cứu tập trung vào việc hệ thống hóa lý luận về QLNN trong KDDL, phân tích thực trạng công tác quản lý tại huyện Núi Thành giai đoạn 2012-2016, từ đó đề xuất các giải pháp nhằm tăng cường hiệu quả quản lý nhà nước trong lĩnh vực này. Phạm vi nghiên cứu bao gồm các hoạt động kinh doanh du lịch trên địa bàn huyện, dữ liệu thứ cấp từ năm 2012 đến 2016 và khảo sát sơ cấp thực hiện trong tháng 9-10/2017. Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc góp phần phát triển ngành du lịch trở thành ngành kinh tế mũi nhọn, thúc đẩy công nghiệp hóa, hiện đại hóa và phát triển kinh tế - xã hội huyện Núi Thành.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn vận dụng các lý thuyết và mô hình quản lý nhà nước trong lĩnh vực kinh tế và du lịch, bao gồm:

  • Lý thuyết quản lý nhà nước về kinh tế: Định nghĩa QLNN là tổng thể các phương thức quản lý có chủ đích của Nhà nước nhằm điều chỉnh nền kinh tế quốc dân, trong đó có hoạt động kinh doanh du lịch, đảm bảo phát triển bền vững và hiệu quả kinh tế - xã hội.

  • Lý thuyết quản lý nhà nước trong nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa: Nhấn mạnh vai trò của Nhà nước trong việc xây dựng khung pháp lý, chính sách, quy hoạch và kiểm soát hoạt động kinh doanh du lịch nhằm tạo môi trường cạnh tranh lành mạnh và phát triển bền vững.

  • Khái niệm kinh doanh du lịch: Hoạt động cung ứng các sản phẩm, dịch vụ du lịch nhằm thỏa mãn nhu cầu khách du lịch và tìm kiếm lợi nhuận, bao gồm các loại hình như kinh doanh lữ hành, lưu trú, vận chuyển, khu du lịch và dịch vụ khác.

Các khái niệm chính được làm rõ gồm: quản lý nhà nước, kinh doanh du lịch, công cụ quản lý nhà nước (hành chính, kinh tế, tuyên truyền), quy hoạch phát triển du lịch, chính sách và quy định quản lý, thanh tra kiểm tra và xử lý vi phạm.

Phương pháp nghiên cứu

  • Nguồn dữ liệu:

    • Dữ liệu thứ cấp: Thu thập từ niên giám thống kê, báo cáo tổng kết, đề án, tài liệu khoa học của tỉnh Quảng Nam và huyện Núi Thành, các phòng ban liên quan về tình hình KDDL giai đoạn 2012-2016.
    • Dữ liệu sơ cấp: Khảo sát điều tra trực tiếp qua bảng hỏi với 45 cơ sở kinh doanh du lịch và 25 cán bộ quản lý nhà nước về du lịch trên địa bàn huyện trong tháng 9-10/2017.

  • Phương pháp phân tích:

    • Phân tích thống kê mô tả (mean, mode, phương sai) để đánh giá thực trạng.
    • Phân tích tỷ lệ, so sánh giữa các thời kỳ và địa phương.
    • Phương pháp tổng hợp dữ liệu định tính và định lượng, khái quát hóa qua mô hình dự báo.
    • Mã hóa dữ liệu theo chủ đề để phân tích chuyên sâu.

  • Timeline nghiên cứu:

    • Thu thập và xử lý dữ liệu thứ cấp: 2012-2016.
    • Khảo sát sơ cấp: tháng 9-10/2017.
    • Phân tích và đề xuất giải pháp: 2017-2018.
    • Tầm nhìn giải pháp đến năm 2020 và 2030.

  • Lý do lựa chọn phương pháp:
    Phương pháp kết hợp định tính và định lượng giúp đánh giá toàn diện thực trạng QLNN, đồng thời đảm bảo tính khách quan và khoa học trong việc đề xuất giải pháp phù hợp với điều kiện thực tế huyện Núi Thành.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Thực trạng quy hoạch và kế hoạch phát triển du lịch:
    Huyện Núi Thành đã xây dựng và ban hành các quy hoạch phát triển du lịch như quy hoạch du lịch đảo Tam Hải, Tam Tiến. Tuy nhiên, việc triển khai quy hoạch còn thiếu đồng bộ, chưa có điểm nhấn đặc sắc, phát triển du lịch mang tính phong trào. Tỷ lệ thực hiện quy hoạch đạt khoảng 70% so với kế hoạch đề ra.

  2. Chính sách và quy định quản lý nhà nước:
    Các chính sách ưu đãi về thuế, đất đai, vay vốn được ban hành nhưng chưa thực sự thu hút đầu tư mạnh mẽ, chỉ đạt 60% so với mục tiêu thu hút doanh nghiệp năm 2016. Công tác phổ biến, tuyên truyền chính sách còn hạn chế, dẫn đến sự chồng chéo và thiếu đồng thuận trong thực thi.

  3. Triển khai thực hiện chính sách và cấp phép kinh doanh:
    Quy trình cấp phép kinh doanh du lịch được thực hiện theo đúng quy định với thời gian xử lý trung bình 3-5 ngày. Tuy nhiên, nguồn lực quản lý còn mỏng, chưa có bộ phận chuyên môn riêng về du lịch, ảnh hưởng đến chất lượng và hiệu quả quản lý.

  4. Thanh tra, kiểm tra và xử lý vi phạm:
    Trong giai đoạn 2012-2016, huyện đã tổ chức nhiều đợt thanh tra, kiểm tra với tỷ lệ vi phạm giảm dần từ 25% xuống còn khoảng 15%. Các vi phạm phổ biến gồm chèo kéo khách, hét giá, không đảm bảo tiêu chuẩn dịch vụ lưu trú. Tuy nhiên, việc xử lý vi phạm chưa thực sự nghiêm khắc, chưa tạo được răn đe hiệu quả.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân chính của những hạn chế trên là do sự thiếu đồng bộ trong quy hoạch phát triển du lịch, nguồn lực quản lý hạn chế và công tác tuyên truyền chính sách chưa hiệu quả. So với các địa phương như Nha Trang và Vũng Tàu, huyện Núi Thành còn thiếu các chính sách ưu đãi mạnh mẽ và cơ chế phối hợp liên ngành chưa chặt chẽ. Biểu đồ so sánh tỷ lệ thực hiện quy hoạch và thu hút đầu tư giữa Núi Thành và các địa phương du lịch phát triển cho thấy Núi Thành còn cách khá xa mức trung bình của các tỉnh du lịch trọng điểm.

Việc cải thiện công tác QLNN sẽ góp phần nâng cao chất lượng dịch vụ, tạo môi trường kinh doanh lành mạnh, thu hút đầu tư và tăng trưởng khách du lịch. Đồng thời, việc áp dụng công nghệ thông tin trong quản lý và tuyên truyền sẽ giúp nâng cao hiệu quả quản lý và tiếp cận khách hàng.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Hoàn thiện quy hoạch và kế hoạch phát triển du lịch

    • Rà soát, điều chỉnh quy hoạch phát triển du lịch theo hướng chuyên sâu, có điểm nhấn đặc trưng phù hợp với tiềm năng tự nhiên và văn hóa địa phương.
    • Đặt mục tiêu cụ thể, khả thi với tỷ lệ thực hiện trên 90% trong giai đoạn 2020-2025.
    • Chủ thể thực hiện: UBND huyện phối hợp Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh.

  2. Tăng cường xây dựng và triển khai chính sách ưu đãi

    • Ban hành các chính sách ưu đãi về thuế, đất đai, hỗ trợ vay vốn và đào tạo nguồn nhân lực nhằm thu hút đầu tư kinh doanh du lịch.
    • Đẩy mạnh công tác tuyên truyền, phổ biến chính sách đến doanh nghiệp và người dân qua các kênh truyền thông đa dạng.
    • Chủ thể thực hiện: UBND huyện, các phòng ban chuyên môn, Hiệp hội Du lịch địa phương.

  3. Nâng cao năng lực quản lý nhà nước

    • Thành lập bộ phận chuyên môn quản lý du lịch riêng biệt, tăng cường đào tạo, bồi dưỡng cán bộ quản lý.
    • Ứng dụng công nghệ thông tin trong quản lý, cấp phép và giám sát hoạt động kinh doanh du lịch.
    • Chủ thể thực hiện: UBND huyện, Sở Nội vụ, Sở Thông tin và Truyền thông.

  4. Tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra và xử lý vi phạm

    • Xây dựng kế hoạch thanh tra định kỳ và đột xuất, tập trung vào các lĩnh vực dễ phát sinh vi phạm như lưu trú, lữ hành, an toàn thực phẩm.
    • Áp dụng chế tài xử lý nghiêm minh, công khai kết quả xử lý để tạo tính răn đe.
    • Chủ thể thực hiện: Thanh tra huyện, Công an huyện, các cơ quan liên quan.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Cơ quan quản lý nhà nước cấp huyện và tỉnh

    • Lợi ích: Cung cấp cơ sở khoa học để hoàn thiện chính sách, quy hoạch và nâng cao hiệu quả quản lý du lịch địa phương.
    • Use case: Xây dựng kế hoạch phát triển du lịch, cải cách thủ tục hành chính.

  2. Doanh nghiệp kinh doanh du lịch và nhà đầu tư

    • Lợi ích: Hiểu rõ khung pháp lý, chính sách ưu đãi và thực trạng quản lý để đưa ra quyết định đầu tư phù hợp.
    • Use case: Lập dự án đầu tư, phát triển sản phẩm du lịch.

  3. Các tổ chức nghiên cứu và đào tạo về du lịch, quản lý kinh tế

    • Lợi ích: Tài liệu tham khảo cho các nghiên cứu chuyên sâu về quản lý nhà nước trong lĩnh vực du lịch.
    • Use case: Soạn thảo giáo trình, đề xuất chính sách.

  4. Cộng đồng dân cư và các tổ chức xã hội tại địa phương

    • Lợi ích: Nâng cao nhận thức về vai trò của quản lý nhà nước và tham gia giám sát hoạt động du lịch.
    • Use case: Tham gia các chương trình phát triển du lịch bền vững, bảo vệ môi trường.

Câu hỏi thường gặp

  1. Quản lý nhà nước đối với hoạt động kinh doanh du lịch là gì?
    Quản lý nhà nước trong lĩnh vực này là quá trình Nhà nước sử dụng quyền lực và các công cụ pháp lý, chính sách để điều chỉnh, kiểm soát và phát triển hoạt động kinh doanh du lịch nhằm đạt hiệu quả kinh tế - xã hội bền vững.

  2. Tại sao huyện Núi Thành cần tăng cường quản lý nhà nước trong du lịch?
    Núi Thành có nhiều tiềm năng du lịch nhưng còn nhiều hạn chế như quy hoạch chưa đồng bộ, nguồn lực quản lý mỏng, vi phạm trong kinh doanh còn phổ biến. Tăng cường quản lý giúp phát huy tiềm năng, thu hút đầu tư và bảo vệ môi trường du lịch.

  3. Các công cụ quản lý nhà nước nào được sử dụng trong kinh doanh du lịch?
    Bao gồm công cụ hành chính (văn bản pháp luật, cấp phép), công cụ kinh tế (ưu đãi thuế, hỗ trợ vốn), công cụ tuyên truyền giáo dục (nâng cao nhận thức), và công cụ kiểm tra, giám sát, xử lý vi phạm.

  4. Làm thế nào để nâng cao hiệu quả công tác thanh tra, kiểm tra trong du lịch?
    Cần xây dựng kế hoạch thanh tra định kỳ và đột xuất, phối hợp liên ngành, áp dụng chế tài nghiêm minh, công khai kết quả xử lý và tăng cường đào tạo cán bộ thanh tra.

  5. Vai trò của công nghệ thông tin trong quản lý nhà nước về du lịch là gì?
    Công nghệ giúp quản lý dữ liệu nhanh chóng, minh bạch, hỗ trợ cấp phép, giám sát hoạt động kinh doanh, đồng thời tăng cường tuyên truyền, quảng bá du lịch hiệu quả hơn.

Kết luận

  • Quản lý nhà nước đóng vai trò quyết định trong phát triển bền vững hoạt động kinh doanh du lịch tại huyện Núi Thành.
  • Thực trạng QLNN giai đoạn 2012-2016 cho thấy nhiều kết quả tích cực nhưng còn tồn tại hạn chế về quy hoạch, chính sách, nguồn lực và công tác kiểm tra.
  • Các nhân tố ảnh hưởng gồm điều kiện tự nhiên, xã hội, kinh tế, môi trường thể chế và khoa học công nghệ.
  • Đề xuất các giải pháp hoàn thiện quy hoạch, chính sách, nâng cao năng lực quản lý và tăng cường thanh tra, kiểm tra.
  • Khuyến nghị các cơ quan quản lý, doanh nghiệp và cộng đồng dân cư phối hợp thực hiện để phát triển ngành du lịch trở thành ngành kinh tế mũi nhọn của huyện trong giai đoạn 2020-2030.

Luận văn là tài liệu tham khảo quan trọng cho các nhà quản lý, nhà đầu tư và các tổ chức nghiên cứu nhằm thúc đẩy phát triển du lịch huyện Núi Thành một cách hiệu quả và bền vững.