Quản Lý Ngân Sách Nhà Nước Của Sở Tài Chính Hà Nội

• Tác giả: Ngô Thị Hồng Hạnh
• Người hướng dẫn: PGS.TS Lê Thị Kim Nhung
• Trường học: Trường Đại Học Thương Mại
• Chuyên ngành: Quản lý kinh tế
• Đề tài: Quản Lý Ngân Sách Nhà Nước Tại Sở Tài Chính Hà Nội
• Loại tài liệu: luận án tiến sĩ
• Năm xuất bản: 2020
• Địa điểm: Hà Nội

Mục lục chi tiết

• LỜI CAM ĐOAN
• LỜI CẢM ƠN
• MỤC LỤC
• DANH MỤC BẢNG
• DANH MỤC SƠ ĐỒ
• DANH MỤC HÌNH
• DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT
• PHẦN MỞ ĐẦU
• 1. Tính cấp thiết của đề tài
• 2. Mục tiêu, nhiệm vụ và câu hỏi nghiên cứu
• 3. Đối tượng, phạm vi nghiên cứu
• 4. Những đóng góp mới của luận án
• 1. CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
• 1.1. Tổng quan tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài luận án
• 1.1.1. Các nghiên cứu về quản lý ngân sách nhà nước
• 1.2. Quy trình và phương pháp nghiên cứu của luận án
• 1.2.1. Quy trình nghiên cứu
• 1.2.2. Phương pháp nghiên cứu định tính
• 1.2.3. Phương pháp nghiên cứu định lượng
• 1.3. KẾT LUẬN CHƯƠNG 1
• 2. CHƯƠNG 2: CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC VÀ QUẢN LÝ NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC CẤP ĐỊA PHƯƠNG
• 2.1. Hệ thống ngân sách nhà nước và quản lý ngân sách nhà nước
• 2.1.1. Khái niệm, chức năng, vai trò của ngân sách nhà nước
• 2.1.2. Cơ cấu tổ chức hệ thống ngân sách nhà nước
• 2.1.3. Quản lý ngân sách nhà nước
• 2.1.4. Phân cấp quản lý ngân sách nhà nước
• 2.1.5. Quy trình quản lý ngân sách nhà nước
• 2.2. Nội dung quản lý ngân sách nhà nước cấp địa phương
• 2.2.1. Hoạt động tham mưu cho cấp trên trong quản lý ngân sách
• 2.2.2. Quản lý lập dự toán ngân sách nhà nước
• 2.2.3. Quản lý thu ngân sách nhà nước
• 2.2.4. Quản lý chi ngân sách nhà nước
• 2.2.5. Cân đối thu chi và quyết toán ngân sách nhà nước
• 2.2.6. Công tác thanh tra, kiểm tra chấp hành ngân sách nhà nước
• 2.2.7. Công tác phối hợp trong quản lý ngân sách nhà nước
• 2.3. Chỉ tiêu đánh giá quản lý ngân sách nhà nước cấp địa phương
• 2.3.1. Mức độ hoàn thành dự toán thu
• 2.3.2. Mức độ hoàn thành dự toán chi
• 2.3.3. Khả năng cân đối ngân sách
• 2.3.4. Tuân thủ các quy định trong chấp hành ngân sách
• 2.4. Các nhân tố ảnh hưởng đến quản lý ngân sách cấp địa phương
• 2.4.1. Điều kiện kinh tế - xã hội của địa phương
• 2.4.2. Quy định về phân cấp quản lý ngân sách nhà nước
• 2.4.3. Quy trình thủ tục trong thu chi ngân sách nhà nước
• 2.4.4. Quy định về thanh tra, kiểm tra chấp hành NSNN
• 2.4.5. Chính sách khuyến khích và khai thác các nguồn lực của NSNN
• 2.4.6. Tổ chức bộ máy và năng lực của cán bộ công chức
• 2.4.7. Cơ sở vật chất phục vụ cho quản lý ngân sách nhà nước
• 2.5. Quản lý ngân sách nhà nước tại một số địa phương và bài học kinh nghiệm cho thành phố Hà Nội
• 2.5.1. Kinh nghiệm quản lý ngân sách tại một số địa phương
• 2.5.2. Bài học kinh nghiệm quản lý ngân sách cho Sở Tài chính Hà Nội
• 2.6. KẾT LUẬN CHƯƠNG 2
• 3. CHƯƠNG 3: THỰC TRẠNG QUẢN LÝ NGÂN SÁCH CỦA SỞ TÀI CHÍNH HÀ NỘI
• 3.1. Khái quát tình hình kinh tế - xã hội thành phố Hà Nội
• 3.1.1. Đặc điểm về điều kiện tự nhiên của thành phố Hà Nội
• 3.1.2. Đặc điểm cơ bản về kinh tế - xã hội của thành phố Hà Nội
• 3.2. Tổ chức hệ thống quản lý NSNN của thành phố Hà Nội
• 3.2.1. Cơ quan chấp hành thu ngân sách
• 3.2.2. Cơ quan chấp hành chi và cân đối ngân sách
• 3.3. Thực trạng hoạt động quản lý ngân sách nhà nước của Sở Tài chính Hà Nội
• 3.4. Hoạt động tham mưu cho cấp trên trong quản lý ngân sách nhà nước
• 3.5. Quản lý lập, phân bổ dự toán ngân sách nhà nước
• 3.6. Phối hợp quản lý thu ngân sách nhà nước theo phân cấp
• 3.7. Quản lý chi ngân sách nhà nước theo phân cấp
• 3.8. Cân đối thu chi và quyết toán ngân sách nhà nước
• 3.9. Công tác thanh tra, kiểm tra chấp hành ngân sách nhà nước
• 3.10. Công tác phối hợp trong quản lý ngân sách nhà nước
• 3.11. Kết quả quản lý ngân sách của Sở Tài chính Hà Nội
• 3.11.1. Mức độ hoàn thành dự toán thu
• 3.11.2. Mức độ hoàn thành dự toán chi
• 3.11.3. Khả năng cân đối ngân sách
• 3.11.4. Tuân thủ các quy định trong chấp hành ngân sách
• 3.12. Kiểm định ảnh hưởng của các nhân tố đến hoạt động quản lý ngân sách nhà nước của Sở tài chính thành phố Hà Nội
• 3.12.1. Mô hình và giả thuyết nghiên cứu
• 3.12.2. Kết quả kiểm định
• 3.12.3. Nghiên cứu định tính bổ sung
• 3.13. Đánh giá chung
• 3.13.1. Những kết quả đạt được
• 3.13.2. Những hạn chế
• 3.13.3. Nguyên nhân hạn chế
• 3.14. KẾT LUẬN CHƯƠNG 3
• 4. CHƯƠNG 4: GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN HOẠT ĐỘNG QUẢN LÝ NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC CỦA SỞ TÀI CHÍNH HÀ NỘI
• 4.1. Mục tiêu và phương hướng quản lý ngân sách Nhà nước của thành phố Hà Nội đến năm 2020, tầm nhìn đến năm 2030
• 4.1.1. Mục tiêu quản lý ngân sách Nhà nước của thành phố Hà Nội
• 4.1.2. Phương hướng quản lý ngân sách thành phố Hà Nội
• 4.2. Giải pháp hoàn thiện hoạt động quản lý ngân sách Nhà nước của Sở Tài chính Hà Nội
• 4.2.1. Hoàn thiện việc phân cấp quản lý ngân sách Nhà nước
• 4.2.2. Đổi mới quy trình lập và quyết định dự toán NSNN
• 4.2.3. Tăng cường hoạt động giám sát trong quá trình chấp hành NSNN
• 4.2.4. Đổi mới trong thực hiện quyết toán ngân sách Nhà nước
• 4.2.5. Quản lý và sử dụng có hiệu quả các khoản chi ngân sách Nhà nước
• 4.2.6. Tăng cường thanh tra, kiểm tra và xử lý kịp thời vi phạm trong quản lý ngân sách Nhà nước
• 4.2.7. Tăng cường cơ sở vật chất và ứng dụng công nghệ tiên tiến trong công tác quản lý thu, chi NSNN
• 4.2.8. Nâng cao trình độ cán bộ, công chức đáp ứng các nhu cầu về quản lý ngân sách Nhà nước
• 4.3. Khuyến nghị với UBND thành phố Hà Nội
• 4.4. Khuyến nghị với cơ quan thuế và cơ quan hải quan
• 4.5. KẾT LUẬN CHƯƠNG 4
• DANH MỤC CÁC CÔNG TRÌNH ĐÃ CÔNG BỐ
• TÀI LIỆU THAM KHẢO
• PHỤ LỤC 2
• PHỤ LỤC 3
• PHỤ LỤC 4

Tóm tắt

I. Tổng Quan Về Quản Lý Ngân Sách Nhà Nước Nghiên Cứu Sở Tài Chính

Ngân sách Nhà nước (NSNN) đóng vai trò then chốt trong việc điều chỉnh kinh tế vĩ mô và phân bổ nguồn lực quốc gia. Nó đảm bảo thực hiện các chức năng của Nhà nước, thúc đẩy phát triển kinh tế bền vững, giải quyết các vấn đề an sinh xã hội và duy trì hoạt động của hệ thống chính trị. Trong bối cảnh Việt Nam chuyển đổi sang nền kinh tế thị trường, NSNN trở thành công cụ điều tiết vĩ mô quan trọng. Tuy nhiên, quá trình quản lý thu chi NSNN vẫn còn tồn tại những bất cập, đòi hỏi các cơ quan quản lý từ Trung ương đến địa phương phải có những biện pháp mạnh mẽ và hiệu quả để khắc phục. Sở Tài chính Hà Nội, với vai trò là cơ quan quản lý chuyên ngành, đóng vai trò quan trọng trong việc tham mưu và thực hiện quản lý nhà nước về tài chính - ngân sách trên địa bàn thành phố.

1.1. Tầm Quan Trọng của Quản Lý Ngân Sách Nhà Nước trong Phát Triển Kinh Tế

Quản lý NSNN hiệu quả là yếu tố then chốt để đảm bảo sự ổn định và phát triển bền vững của nền kinh tế. Việc huy động và phân bổ nguồn lực hợp lý giúp thúc đẩy tăng trưởng kinh tế, tạo việc làm và nâng cao đời sống người dân. Ngược lại, quản lý NSNN yếu kém có thể dẫn đến lãng phí, tham nhũng và gây bất ổn kinh tế vĩ mô. Do đó, việc nghiên cứu và hoàn thiện công tác quản lý NSNN là vô cùng cần thiết.

1.2. Vai Trò của Sở Tài Chính Hà Nội trong Hệ Thống Quản Lý Ngân Sách

Sở Tài chính Hà Nội đóng vai trò trung tâm trong việc quản lý và điều hành NSNN trên địa bàn thành phố. Sở có trách nhiệm tham mưu cho UBND thành phố về các chính sách tài chính - ngân sách, tổ chức thực hiện dự toán NSNN, kiểm tra giám sát việc sử dụng NSNN và báo cáo quyết toán NSNN. Hiệu quả hoạt động của Sở Tài chính Hà Nội có ảnh hưởng trực tiếp đến tình hình tài chính - ngân sách của thành phố.

II. Thách Thức Trong Quản Lý Ngân Sách Nghiên Cứu Tại Sở Tài Chính

Mặc dù đã có nhiều cải tiến trong công tác quản lý NSNN, Sở Tài chính Hà Nội vẫn đối mặt với nhiều thách thức. Sự mở rộng của thành phố, sự phân tán địa bàn và sự gia tăng số lượng các đơn vị quản lý hành chính gây khó khăn cho việc quản lý NSNN. Quy trình lập, chấp hành và quyết toán ngân sách ở một số quận, huyện còn chậm đổi mới và chưa phù hợp với yêu cầu phát triển. Tình trạng quản lý thu, chi ngân sách chưa bao quát hết các nguồn thu và các khoản chi, cũng như chưa có quan điểm xử lý rõ ràng về các khoản thu, chi sai quy định. Công tác thanh tra, kiểm tra chưa được quan tâm đúng mức, và đội ngũ cán bộ quản lý ngân sách còn hạn chế về chuyên môn và kinh nghiệm.

2.1. Bất Cập Trong Quy Trình Lập Chấp Hành và Quyết Toán Ngân Sách Nhà Nước

Quy trình lập, chấp hành và quyết toán NSNN còn nhiều bất cập, gây khó khăn cho việc quản lý và sử dụng NSNN hiệu quả. Việc lập dự toán NSNN chưa sát với thực tế, dẫn đến tình trạng điều chỉnh dự toán nhiều lần trong năm. Việc chấp hành NSNN còn nhiều sai phạm, như chi sai mục đích, chi vượt định mức. Việc quyết toán NSNN còn chậm trễ và chưa đầy đủ.

2.2. Hạn Chế Trong Quản Lý Thu Chi và Kiểm Soát Ngân Sách Địa Phương

Quản lý thu, chi NSNN còn nhiều hạn chế, dẫn đến thất thu NSNN và lãng phí NSNN. Việc quản lý thu NSNN chưa bao quát hết các nguồn thu, đặc biệt là các nguồn thu từ đất đai, tài nguyên. Việc quản lý chi NSNN còn nhiều bất cập, như chi sai mục đích, chi vượt định mức, chi không hiệu quả. Công tác kiểm soát NSNN còn yếu kém, chưa phát hiện và xử lý kịp thời các sai phạm.

2.3. Thiếu Hụt Nguồn Lực và Năng Lực Cán Bộ Quản Lý Ngân Sách

Nguồn lực tài chính và nhân lực cho công tác quản lý NSNN còn hạn chế. Cơ sở vật chất, trang thiết bị cho công tác quản lý NSNN còn thiếu thốn, lạc hậu. Đội ngũ cán bộ quản lý NSNN còn thiếu về số lượng và yếu về chất lượng, đặc biệt là về chuyên môn nghiệp vụ và kinh nghiệm thực tiễn.

III. Giải Pháp Quản Lý Ngân Sách Nhà Nước Hiệu Quả Tại Hà Nội

Để giải quyết những thách thức trên, cần có những giải pháp đồng bộ và toàn diện nhằm hoàn thiện hoạt động quản lý NSNN của Sở Tài chính Hà Nội. Các giải pháp này bao gồm hoàn thiện việc phân cấp quản lý NSNN, đổi mới quy trình lập và quyết định dự toán NSNN, tăng cường hoạt động giám sát trong quá trình chấp hành NSNN, đổi mới trong thực hiện quyết toán NSNN, quản lý và sử dụng có hiệu quả các khoản chi NSNN, tăng cường thanh tra, kiểm tra và xử lý kịp thời vi phạm trong quản lý NSNN, tăng cường cơ sở vật chất và ứng dụng công nghệ tiên tiến trong công tác quản lý thu, chi NSNN, và nâng cao trình độ cán bộ, công chức đáp ứng các nhu cầu về quản lý NSNN.

3.1. Hoàn Thiện Phân Cấp Quản Lý Ngân Sách Nhà Nước cho Các Cấp

Phân cấp quản lý NSNN cần được hoàn thiện theo hướng tăng cường tính tự chủ và tự chịu trách nhiệm của các cấp chính quyền địa phương. Cần xác định rõ chức năng, nhiệm vụ và quyền hạn của từng cấp chính quyền trong việc quản lý NSNN. Cần phân bổ nguồn lực hợp lý cho các cấp chính quyền để đảm bảo thực hiện các chức năng, nhiệm vụ được giao.

3.2. Đổi Mới Quy Trình Lập và Quyết Định Dự Toán Ngân Sách

Quy trình lập và quyết định dự toán NSNN cần được đổi mới theo hướng công khai, minh bạch và có sự tham gia của người dân. Cần xây dựng hệ thống thông tin NSNN đầy đủ, chính xác và kịp thời để phục vụ cho công tác lập dự toán NSNN. Cần tăng cường công tác phân tích, dự báo tình hình kinh tế - xã hội để lập dự toán NSNN sát với thực tế.

3.3. Tăng Cường Giám Sát Chấp Hành Ngân Sách Nhà Nước

Hoạt động giám sát trong quá trình chấp hành NSNN cần được tăng cường để đảm bảo việc sử dụng NSNN đúng mục đích, đúng quy định và hiệu quả. Cần tăng cường vai trò giám sát của HĐND các cấp, Mặt trận Tổ quốc và người dân. Cần xây dựng hệ thống kiểm soát nội bộ hiệu quả để ngăn chặn các sai phạm trong quản lý NSNN.

IV. Ứng Dụng Thực Tiễn Nâng Cao Hiệu Quả Quản Lý Ngân Sách Tại Sở

Các giải pháp trên cần được triển khai một cách đồng bộ và có hệ thống để mang lại hiệu quả thực tế. Sở Tài chính Hà Nội cần chủ động phối hợp với các sở, ban, ngành liên quan để xây dựng kế hoạch triển khai cụ thể và tổ chức thực hiện một cách nghiêm túc. Cần thường xuyên đánh giá, rút kinh nghiệm và điều chỉnh các giải pháp cho phù hợp với tình hình thực tế. Việc ứng dụng công nghệ thông tin vào quản lý NSNN là một yếu tố quan trọng để nâng cao hiệu quả và minh bạch của công tác này.

4.1. Ứng Dụng Công Nghệ Thông Tin Trong Quản Lý Thu Ngân Sách

Ứng dụng CNTT giúp hiện đại hóa công tác quản lý thu NSNN, giảm thiểu thời gian và chi phí cho người nộp thuế. Cần xây dựng hệ thống kê khai, nộp thuế điện tử đồng bộ và hiệu quả. Cần kết nối thông tin giữa các cơ quan thu thuế để quản lý thu NSNN chặt chẽ hơn.

4.2. Số Hóa Quy Trình Quản Lý Chi Ngân Sách Nhà Nước

Số hóa quy trình quản lý chi NSNN giúp tăng cường tính minh bạch và hiệu quả của việc sử dụng NSNN. Cần xây dựng hệ thống quản lý chi NSNN trực tuyến, cho phép theo dõi và kiểm soát việc sử dụng NSNN theo thời gian thực. Cần công khai thông tin về các khoản chi NSNN trên trang web của Sở Tài chính.

4.3. Đào Tạo Nâng Cao Năng Lực Cán Bộ Quản Lý Ngân Sách

Đội ngũ cán bộ quản lý NSNN cần được đào tạo, bồi dưỡng thường xuyên để nâng cao trình độ chuyên môn nghiệp vụ và kỹ năng quản lý. Cần tổ chức các khóa đào tạo về quản lý NSNN hiện đại, ứng dụng CNTT trong quản lý NSNN và kỹ năng kiểm tra, giám sát việc sử dụng NSNN.

V. Đánh Giá Hiệu Quả và Cải Tiến Quản Lý Ngân Sách Nhà Nước

Việc đánh giá hiệu quả của các giải pháp và liên tục cải tiến quy trình quản lý ngân sách nhà nước là rất quan trọng. Cần xây dựng hệ thống chỉ số đánh giá hiệu quả quản lý NSNN, bao gồm các chỉ số về thu NSNN, chi NSNN, cân đối NSNN và tuân thủ các quy định về quản lý NSNN. Cần thường xuyên thu thập thông tin phản hồi từ các đơn vị sử dụng NSNN và người dân để đánh giá hiệu quả của các giải pháp và có những điều chỉnh phù hợp.

5.1. Xây Dựng Hệ Thống Chỉ Số Đánh Giá Hiệu Quả Ngân Sách

Hệ thống chỉ số đánh giá hiệu quả NSNN cần được xây dựng một cách khoa học và toàn diện, bao gồm các chỉ số định lượng và định tính. Các chỉ số định lượng bao gồm mức độ hoàn thành dự toán thu, chi NSNN, tỷ lệ nợ công trên GDP. Các chỉ số định tính bao gồm mức độ minh bạch, công khai trong quản lý NSNN, mức độ hài lòng của người dân về dịch vụ công.

5.2. Thu Thập Phản Hồi và Cải Tiến Quy Trình Quản Lý Tài Chính

Việc thu thập thông tin phản hồi từ các đơn vị sử dụng NSNN và người dân là rất quan trọng để đánh giá hiệu quả của các giải pháp và có những điều chỉnh phù hợp. Cần tổ chức các cuộc khảo sát, hội thảo để thu thập ý kiến đóng góp của các bên liên quan. Cần xây dựng kênh thông tin trực tuyến để người dân có thể phản ánh các vấn đề liên quan đến quản lý NSNN.

VI. Kết Luận và Tương Lai Quản Lý Ngân Sách Nhà Nước Tại Hà Nội

Hoàn thiện hoạt động quản lý ngân sách nhà nước của Sở Tài chính Hà Nội là một quá trình liên tục và đòi hỏi sự nỗ lực của tất cả các bên liên quan. Với những giải pháp đồng bộ và hiệu quả, Hà Nội có thể nâng cao hiệu quả sử dụng NSNN, thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội và nâng cao đời sống người dân. Trong tương lai, cần tiếp tục nghiên cứu và áp dụng các phương pháp quản lý NSNN tiên tiến, phù hợp với điều kiện thực tế của thành phố.

6.1. Định Hướng Phát Triển Quản Lý Ngân Sách Đến Năm 2030

Đến năm 2030, quản lý ngân sách nhà nước tại Hà Nội cần đạt được các mục tiêu sau: (1) NSNN được quản lý một cách minh bạch, công khai và hiệu quả; (2) Các nguồn lực được phân bổ hợp lý cho các mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội; (3) Người dân được hưởng lợi từ các dịch vụ công chất lượng cao; (4) Hệ thống tài chính - ngân sách của thành phố phát triển bền vững.

6.2. Tiếp Tục Cải Cách và Đổi Mới Quản Lý Tài Chính Công

Để đạt được các mục tiêu trên, cần tiếp tục cải cách và đổi mới quản lý tài chính công theo hướng hiện đại, hội nhập quốc tế. Cần tăng cường tính tự chủ và tự chịu trách nhiệm của các đơn vị sử dụng NSNN. Cần xây dựng hệ thống kiểm soát nội bộ hiệu quả để ngăn chặn các sai phạm trong quản lý NSNN. Cần tăng cường hợp tác quốc tế trong lĩnh vực quản lý NSNN.