I. Tổng Quan Về Quản Lý Giáo Dục Ngoài Giờ Lên Lớp Tiểu Học
Giáo dục được xem là quốc sách hàng đầu, nhận được sự quan tâm lớn từ xã hội. Giáo dục Việt Nam đã có những bước tiến đáng kể về quy mô và chất lượng. Hệ thống trường học đa dạng, từ công lập đến tư thục, với đầy đủ các cấp học. Tuy nhiên, vẫn còn nhiều thách thức như sự chênh lệch giữa đầu tư và yêu cầu phát triển, tình trạng đào tạo chưa đáp ứng nhu cầu xã hội, và áp lực thi cử. Để xây dựng một nền giáo dục tiên tiến, Nghị quyết Hội nghị lần thứ 8, Ban Chấp hành Trung ương khóa XI đã ban hành nội dung Đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo. Giáo dục tiểu học đóng vai trò quan trọng trong việc phát triển toàn diện nhân cách học sinh. Điều 27 khoản 2 - Luật Giáo dục sửa đổi năm 2009 đã xác định mục tiêu của giáo dục tiểu học là “Giúp học sinh hình thành những cơ sở ban đầu cho sự phát triển đúng đắn và lâu dài về đạo đức, trí tuệ, thể chất, thẩm mĩ và các kĩ năng cơ bản để học sinh tiếp tục học bậc Trung học cơ sở”.
1.1. Vai Trò Của Hoạt Động Giáo Dục Ngoài Giờ Lên Lớp
Phát triển học sinh một cách toàn diện luôn là mục tiêu của giáo dục. Ở lứa tuổi tiểu học, học sinh tiếp thu tri thức không chỉ qua các môn học trong giờ lên lớp mà còn qua các hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp. Giáo dục ngoài giờ lên lớp đóng vai trò quan trọng trong việc phát triển toàn diện ở trẻ. Khoản 1 Điều 29 Điều lệ trường tiểu học 2010 đã ghi: “Hoạt động giáo dục bao gồm hoạt động giáo dục trong giờ lên lớp và hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp nhằm rèn luyện đạo đức, phát triển năng lực, bồi dưỡng năng khiếu, giúp đỡ học sinh yếu kém phát triển phù hợp đặc điểm tâm lí, sinh lí lứa tuổi học sinh tiểu học”. Giáo dục kỹ năng và tổ chức hoạt động trải nghiệm là những yếu tố quan trọng.
1.2. Thực Trạng Quản Lý Hoạt Động Giáo Dục Tại Bình Dương
Bình Dương là tỉnh phát triển mạnh về công nghiệp, đòi hỏi nguồn nhân lực chất lượng cao. Đầu tư cho giáo dục là đầu tư cho sự phát triển, vì vậy tỉnh có nhiều chính sách đầu tư cho giáo dục, đặc biệt là bậc tiểu học. Tuy nhiên, thực trạng quản lý hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp tại một số trường tiểu học còn nhiều hạn chế trong khâu: lập kế hoạch hoạt động, tổ chức thực hiện kế hoạch, các biện pháp phối hợp với các lực lượng giáo dục trong và ngoài trường, kiểm tra đánh giá. Hiệu quả của hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp chưa cao, chưa thu hút học sinh tham gia vào hoạt động và phát huy vai trò của hoạt động ngoài giờ lên lớp trong việc giáo dục học sinh theo yêu cầu hiện nay.
II. Phân Tích Thực Trạng Quản Lý Giáo Dục Ngoài Giờ Lên Lớp
Nghiên cứu các văn bản, tài liệu, sách báo, các thông tin trên mạng Internet,…có liên quan đến vấn đề nghiên cứu từ đó xây dựng cơ sở lý luận cho đề tài. Người nghiên cứu tiến hành quan sát có chủ đích cách thức tổ chức thực hiện, kiểm tra đánh giá các hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp…nhằm thu thập thông tin về quản lý các hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp ở các trường tiểu học tại thị xã Thuận An, tỉnh Bình Dương. Người nghiên cứu xây dựng ba bảng hỏi: Bảng 1 dành cho cán bộ quản lý và giáo viên; Bảng 2 dành cho học sinh; Bảng 3 dành cho cha mẹ học sinh. Tiến hành khảo sát bằng bảng hỏi về thực trạng quản lý hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp tại thị xã Thuận An, tỉnh Bình Dương.
2.1. Phương Pháp Nghiên Cứu Và Phạm Vi Áp Dụng
Sử dụng phần mềm SPSS để xử lý thông tin thu thập được qua phương pháp điều tra bằng bảng hỏi. Về lý luận làm rõ các khái niệm cơ bản, mục tiêu và các chức năng của quản lý hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp của học sinh bậc tiểu học. Về thực tiễn nghiên cứu thực trạng quản lý hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp ở các trường tiểu học tại thị xã Thuận An, tỉnh Bình Dương theo hướng tiếp cận quá trình- chức năng của quản lý. Làm rõ nguyên nhân của thực trạng và đề xuất các giải pháp nâng cao hiệu quả quản lý hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp.
2.2. Giả Thuyết Khoa Học Về Quản Lý Giáo Dục Ngoài Giờ
Công tác quản lý hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp ở các trường tiểu học tại thị xã Thuận An, tỉnh Bình Dương còn nhiều bất cập và hạn chế trong việc hiệu trưởng tổ chức thực hiện kế hoạch HĐGDNGLL, phối hợp với các lực lượng trong và ngoài nhà trường, kiểm tra đánh giá hiệu quả của HĐGDNGLL. Nội dung chính của luận văn bao gồm 3 chương: Chương 1 Cơ sở lý luận về quản lý hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp ở trường tiểu học Chương 2 Thực trạng quản lý hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp ở trường tiểu học tại thị xã Thuận An, tỉnh Bình Dương Chương 3 Một số biện pháp và kiến nghị.
III. Cơ Sở Lý Luận Về Quản Lý Hoạt Động Giáo Dục Tiểu Học
Lịch sử nghiên cứu về giáo dục thế giới đề cập khá nhiều về tầm quan trọng của lao động, hoạt động thực hành, kết hợp thực tiễn và lý luận trong quá trình dạy-học, tổ chức các hoạt động giáo dục cho học sinh. Arixtot (384-322 TCN), nhà triết học và khoa học vĩ đại nhất của Hy Lạp cổ đại, ông là người đầu tiên phân chia lứa tuổi học sinh (0-7, 7-14, 14-21), ông nhấn mạnh mỗi giai đoạn phải có nội dung, phương pháp giáo dục thích hợp. Nhà triết học kiệt xuất người Hy Lạp Đemocrite (460-370 TCN), người đầu tiên trong lịch sử vượt khỏi ý Chúa để phán xét thế giới, đã đề cập đến tầm quan trọng của giáo dục lao động, ông là người đầu tiên trong lịch sử đưa ra nguyên tắc “Kết hợp giáo dục với lao động và cuộc sống sinh hoạt của trẻ em”.
3.1. Quan Điểm Của Các Nhà Triết Học Về Giáo Dục
Học thuyết Mác –Ăngghen khi bàn về giáo dục đã nhấn mạnh nội dung giáo dục con người phải phát triển toàn diện, hài hòa “đức, trí, thể, mĩ, giáo dục lao động”, đề cao vai trò của lao động trong việc phát triển nhân cách người học. Mác khẳng định “ Học tập kết hợp với lao động sản xuất là phương pháp tổng quát của sản xuất xã hội và là phương pháp duy nhất để hình thành con người toàn diện. Lao động tạo ra nhân cách con người v. Triết học Mác- Lenin khi đề cập về giáo dục cũng đã chỉ rõ “lý luận phải gắn liền với thực tiễn” và “Thực tiễn phải được chỉ đạo bởi lý luận; ngược lại, lý luận phải được vận dụng vào thực tiễn, tiếp tục bổ sung và phát triển trong thực tiễn”, theo ông muốn nắm vững tri thức người học cần tích cực lao động trí óc kết hợp với lao động chân tay và hoạt động xã hội “Học, học nữa, học mãi”, “học phải gắn với thực tiễn”.
3.2. Đóng Góp Của Các Nhà Giáo Dục Học Xô Viết
Crúpxcaia (1869- 1939) là một nhà hoạt động chính trị vừa là nhà tâm lý học, giáo dục học Xô viết, bà có nhiều đóng góp cả về lý luận và thực tiễn giáo dục. Bà đặc biệt chú ý đến ấu nhi, muốn nhi đồng làm theo nguyên tắc “Tập thể vì tôi, tôi vì tập thể”. Bà là một trong những người sáng lập ra tổ chức Đội, Đoàn,…nhấn mạnh năng lực tự quản thông qua các hoạt động của Đội, Đoàn; về lĩnh vực, địa bàn hoạt động là ngoài giờ lên lớp; về hình thức là thông qua các hoạt động vui chơi, thể dục, thể thao, nghiên cứu khoa học v. Ông cũng nhấn mạnh tầm quan trọng của hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp “Tôi kiên trì nói rằng các vấn đề giáo dục, phương pháp giáo dục không thể hạn chế trong các vấn đề giáo dục, lại càng không thể để cho quá trình giáo dục chỉ thực hiện trên lớp học, mà đáng ra phải là trên mỗi mét vuông của đất nước chúng ta… Nghĩa là trong bất kỳ hoàn cảnh nào cũng không được quan niệm rằng công tác giáo dục chỉ được tiến hành trong lớp. Công tác giáo dục chỉ đạo toàn bộ cuộc sống của trẻ”.
IV. Giải Pháp Nâng Cao Quản Lý Hoạt Động Giáo Dục Tại Thuận An
Để nâng cao hiệu quả quản lý hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp tại các trường tiểu học ở Thuận An, cần có những giải pháp đồng bộ và toàn diện. Các giải pháp này cần tập trung vào việc tăng cường nhận thức, nâng cao năng lực cho cán bộ quản lý và giáo viên, đồng thời cải thiện cơ sở vật chất và tăng cường sự phối hợp giữa nhà trường, gia đình và xã hội.
4.1. Tăng Cường Nhận Thức Về Hoạt Động Giáo Dục Ngoài Giờ
Cần tổ chức các buổi tập huấn, hội thảo để nâng cao nhận thức cho cán bộ quản lý, giáo viên, học sinh và phụ huynh về vai trò và tầm quan trọng của hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp. Nội dung tuyên truyền cần tập trung vào lợi ích của các hoạt động này đối với sự phát triển toàn diện của học sinh, đồng thời giới thiệu các mô hình và phương pháp tổ chức hiệu quả.
4.2. Nâng Cao Năng Lực Cho Cán Bộ Quản Lý Và Giáo Viên
Tổ chức các khóa bồi dưỡng chuyên môn, nghiệp vụ cho cán bộ quản lý và giáo viên về quản lý hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp. Nội dung bồi dưỡng cần tập trung vào các kỹ năng lập kế hoạch, tổ chức, điều hành, kiểm tra, đánh giá các hoạt động, đồng thời cập nhật các kiến thức mới về phương pháp giáo dục và tâm lý học sinh.
4.3. Cải Thiện Cơ Sở Vật Chất Và Trang Thiết Bị
Đầu tư cơ sở vật chất, trang thiết bị phục vụ cho hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp, như sân chơi, bãi tập, phòng chức năng, dụng cụ thể dục thể thao, nhạc cụ, sách báo, tài liệu tham khảo. Đồng thời, cần đảm bảo an toàn và vệ sinh cho các khu vực này.
V. Ứng Dụng Thực Tiễn Và Đánh Giá Hiệu Quả Quản Lý
Việc triển khai các giải pháp cần được thực hiện một cách bài bản và có hệ thống, đồng thời cần có sự theo dõi, đánh giá thường xuyên để đảm bảo hiệu quả. Các trường tiểu học cần xây dựng kế hoạch cụ thể, phân công trách nhiệm rõ ràng và tạo điều kiện thuận lợi cho cán bộ quản lý, giáo viên thực hiện nhiệm vụ.
5.1. Xây Dựng Kế Hoạch Triển Khai Chi Tiết
Mỗi trường tiểu học cần xây dựng kế hoạch triển khai các giải pháp một cách chi tiết, bao gồm mục tiêu, nội dung, phương pháp, thời gian, nguồn lực và các tiêu chí đánh giá. Kế hoạch cần được thảo luận và thống nhất trong tập thể sư phạm nhà trường.
5.2. Phân Công Trách Nhiệm Rõ Ràng
Phân công trách nhiệm cụ thể cho từng cán bộ quản lý, giáo viên trong việc thực hiện các nhiệm vụ liên quan đến quản lý hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp. Đồng thời, cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa các bộ phận, tổ chức trong nhà trường.
5.3. Đánh Giá Hiệu Quả Thường Xuyên
Thực hiện đánh giá hiệu quả của các giải pháp một cách thường xuyên, thông qua các hình thức như quan sát, phỏng vấn, khảo sát, kiểm tra hồ sơ. Kết quả đánh giá cần được sử dụng để điều chỉnh và cải thiện các hoạt động.
VI. Kết Luận Và Định Hướng Phát Triển Giáo Dục Tại Thuận An
Việc quản lý hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp hiệu quả là yếu tố quan trọng để nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện cho học sinh tiểu học tại Thuận An. Các giải pháp được đề xuất cần được triển khai một cách đồng bộ và có hệ thống, đồng thời cần có sự quan tâm và đầu tư của các cấp lãnh đạo, sự tham gia tích cực của nhà trường, gia đình và xã hội.
6.1. Tầm Quan Trọng Của Giáo Dục Toàn Diện
Giáo dục toàn diện là mục tiêu hàng đầu của giáo dục tiểu học. Hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp đóng vai trò quan trọng trong việc phát triển các kỹ năng mềm, phẩm chất đạo đức và năng lực sáng tạo của học sinh.
6.2. Sự Tham Gia Của Cộng Đồng
Sự tham gia tích cực của gia đình và xã hội là yếu tố then chốt để đảm bảo thành công của hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp. Cần tạo điều kiện để phụ huynh và các tổ chức xã hội tham gia vào việc lập kế hoạch, tổ chức và đánh giá các hoạt động.
6.3. Định Hướng Phát Triển Bền Vững
Phát triển hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp cần được thực hiện một cách bền vững, đảm bảo tính hiệu quả, thiết thực và phù hợp với điều kiện thực tế của từng trường tiểu học. Đồng thời, cần có sự đổi mới và sáng tạo liên tục để đáp ứng yêu cầu ngày càng cao của xã hội.
