Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh giáo dục mầm non hiện đại, phát triển tình cảm và kỹ năng xã hội cho trẻ 5-6 tuổi được xem là một trong những nhiệm vụ trọng tâm nhằm hình thành nhân cách toàn diện cho trẻ. Theo báo cáo của ngành giáo dục, các trường mầm non tại thành phố Từ Sơn, tỉnh Bắc Ninh đã có sự phát triển mạnh mẽ về hệ thống giáo dục mầm non trong những năm gần đây. Tuy nhiên, hoạt động giáo dục phát triển tình cảm và kỹ năng xã hội cho trẻ vẫn còn nhiều hạn chế, đặc biệt trong việc tổ chức các hoạt động theo hướng trải nghiệm. Mục tiêu nghiên cứu của luận văn là đánh giá thực trạng quản lý hoạt động giáo dục phát triển tình cảm, kỹ năng xã hội cho trẻ 5-6 tuổi tại các trường mầm non trên địa bàn thành phố Từ Sơn, tỉnh Bắc Ninh, đồng thời đề xuất các biện pháp quản lý hiệu quả theo hướng trải nghiệm. Nghiên cứu tập trung khảo sát trong giai đoạn từ năm học 2020-2021 đến năm học 2022-2023, với phạm vi khảo sát tại 3 trường mầm non tiêu biểu trên địa bàn. Ý nghĩa của nghiên cứu được thể hiện qua việc nâng cao chất lượng giáo dục tình cảm và kỹ năng xã hội, góp phần phát triển toàn diện nhân cách trẻ, đồng thời đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục mầm non trong bối cảnh hiện nay.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết và mô hình giáo dục hiện đại về phát triển tình cảm và kỹ năng xã hội cho trẻ mầm non, trong đó có lý thuyết học tập trải nghiệm của Kolb (1984) nhấn mạnh quá trình học tập thông qua trải nghiệm thực tế, phản hồi và suy ngẫm. Khái niệm tình cảm xã hội được định nghĩa theo CASEL là khả năng hiểu và quản lý cảm xúc, thiết lập các mối quan hệ tích cực và ra quyết định có trách nhiệm. Ngoài ra, các khái niệm quản lý giáo dục và quản lý hoạt động giáo dục được vận dụng để phân tích vai trò của hiệu trưởng và cán bộ quản lý trong tổ chức các hoạt động giáo dục phát triển tình cảm, kỹ năng xã hội cho trẻ. Các khái niệm chính bao gồm: quản lý hoạt động giáo dục, tình cảm xã hội, kỹ năng xã hội, hoạt động trải nghiệm và giáo dục trải nghiệm.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp kết hợp giữa nghiên cứu lý luận và nghiên cứu thực tiễn. Nguồn dữ liệu chính bao gồm 120 phiếu điều tra được phát cho 10 cán bộ quản lý giáo dục, chuyên viên phụ trách bậc học mầm non của Phòng Giáo dục và Đào tạo thành phố Từ Sơn, cùng 110 giáo viên tại 3 trường mầm non khảo sát. Phương pháp chọn mẫu là chọn mẫu thuận tiện nhằm đảm bảo tính đại diện cho các trường mầm non tiêu biểu trên địa bàn. Ngoài ra, tác giả còn sử dụng phương pháp quan sát, phỏng vấn sâu và nghiên cứu tài liệu để đánh giá thực trạng quản lý hoạt động giáo dục phát triển tình cảm và kỹ năng xã hội cho trẻ. Phân tích dữ liệu được thực hiện bằng phương pháp thống kê toán học, bao gồm tính tỷ lệ phần trăm và điểm trung bình nhằm mô tả và đánh giá các kết quả khảo sát. Thời gian nghiên cứu kéo dài trong năm học 2022-2023, tập trung vào việc khảo sát thực trạng và đề xuất giải pháp quản lý phù hợp.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Nhận thức của cán bộ quản lý và giáo viên về giáo dục tình cảm, kỹ năng xã hội: Kết quả khảo sát cho thấy khoảng 85% cán bộ quản lý và giáo viên nhận thức rõ vai trò quan trọng của giáo dục tình cảm và kỹ năng xã hội trong phát triển toàn diện trẻ mầm non. Tuy nhiên, chỉ khoảng 60% trong số họ áp dụng hiệu quả các phương pháp giáo dục theo hướng trải nghiệm trong thực tế giảng dạy.

  2. Thực trạng tổ chức hoạt động giáo dục phát triển tình cảm và kỹ năng xã hội: Khoảng 70% trường mầm non khảo sát đã tổ chức các hoạt động trải nghiệm như câu lạc bộ, chương trình ngoại khóa, tham quan dã ngoại. Tuy nhiên, các hoạt động này chủ yếu diễn ra trong lớp học, chưa khai thác hết tiềm năng của trải nghiệm thực tế ngoài trời và cộng đồng.

  3. Phương pháp và hình thức giáo dục: Phương pháp truyền thống vẫn chiếm ưu thế với hơn 65% giáo viên sử dụng, trong khi các phương pháp trải nghiệm tích cực chỉ được áp dụng khoảng 40%. Hình thức tổ chức hoạt động còn đơn điệu, thiếu đa dạng, chưa tạo được sự hứng thú và chủ động cao cho trẻ.

  4. Các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý hoạt động giáo dục: Cơ sở vật chất và thiết bị phục vụ giáo dục trải nghiệm còn hạn chế, chỉ đạt khoảng 55% so với yêu cầu. Sự phối hợp giữa nhà trường và gia đình trong giáo dục tình cảm, kỹ năng xã hội cho trẻ cũng chưa chặt chẽ, với tỷ lệ phối hợp hiệu quả khoảng 50%.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân của những hạn chế trên xuất phát từ việc thiếu sự đầu tư đồng bộ về cơ sở vật chất, thiết bị giáo dục và chưa có hệ thống biện pháp quản lý hiệu quả, linh hoạt phù hợp với đặc điểm lứa tuổi mầm non. So sánh với các nghiên cứu trong nước và quốc tế, kết quả này tương đồng với thực trạng chung của nhiều địa phương khi mới bắt đầu triển khai giáo dục theo hướng trải nghiệm. Việc áp dụng các phương pháp truyền thống vẫn phổ biến do giáo viên chưa được đào tạo bài bản về kỹ năng tổ chức hoạt động trải nghiệm. Bảng biểu đồ minh họa tỷ lệ áp dụng các phương pháp giáo dục và hình thức tổ chức hoạt động trải nghiệm sẽ giúp làm rõ sự chênh lệch này. Ý nghĩa của kết quả nghiên cứu là cơ sở để xây dựng các biện pháp quản lý phù hợp nhằm nâng cao hiệu quả giáo dục tình cảm và kỹ năng xã hội cho trẻ mầm non, góp phần phát triển toàn diện nhân cách trẻ trong giai đoạn hiện nay.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Tăng cường đào tạo, bồi dưỡng năng lực cho cán bộ quản lý và giáo viên: Tổ chức các khóa tập huấn chuyên sâu về phương pháp giáo dục phát triển tình cảm, kỹ năng xã hội theo hướng trải nghiệm, nhằm nâng cao nhận thức và kỹ năng tổ chức hoạt động cho đội ngũ giáo viên. Thời gian thực hiện trong vòng 12 tháng, do Sở Giáo dục và Đào tạo phối hợp với các trường đại học sư phạm chủ trì.

  2. Đổi mới phương pháp và hình thức tổ chức hoạt động giáo dục: Khuyến khích các trường mầm non đa dạng hóa các hoạt động trải nghiệm ngoài trời, tham quan, lao động tập thể, trò chơi vận động nhằm phát triển kỹ năng xã hội cho trẻ. Mục tiêu tăng tỷ lệ áp dụng phương pháp trải nghiệm lên trên 70% trong 2 năm tới, do hiệu trưởng và giáo viên trực tiếp thực hiện.

  3. Nâng cấp cơ sở vật chất, trang thiết bị phục vụ giáo dục trải nghiệm: Đầu tư bổ sung thiết bị giáo dục phù hợp với đặc điểm lứa tuổi mầm non, tạo môi trường học tập thân thiện, an toàn và kích thích sự sáng tạo của trẻ. Kế hoạch thực hiện trong 18 tháng, do Ban giám hiệu phối hợp với các cấp quản lý địa phương.

  4. Tăng cường phối hợp giữa nhà trường và gia đình: Xây dựng các chương trình giao lưu, hội thảo, hướng dẫn phụ huynh tham gia giáo dục kỹ năng xã hội cho trẻ tại nhà, tạo sự đồng thuận và hỗ trợ lẫn nhau. Thời gian triển khai liên tục, do giáo viên chủ nhiệm và Ban đại diện cha mẹ học sinh đảm nhiệm.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Cán bộ quản lý giáo dục mầm non: Giúp nâng cao năng lực quản lý, xây dựng kế hoạch và tổ chức các hoạt động giáo dục phát triển tình cảm, kỹ năng xã hội cho trẻ theo hướng trải nghiệm.

  2. Giáo viên mầm non: Cung cấp kiến thức, phương pháp và kỹ năng tổ chức hoạt động trải nghiệm hiệu quả, phù hợp với đặc điểm tâm sinh lý trẻ 5-6 tuổi.

  3. Nhà nghiên cứu và sinh viên ngành quản lý giáo dục: Là tài liệu tham khảo quý giá để nghiên cứu sâu về quản lý hoạt động giáo dục phát triển kỹ năng xã hội trong bối cảnh đổi mới giáo dục mầm non.

  4. Phụ huynh học sinh: Hiểu rõ vai trò phối hợp với nhà trường trong việc giáo dục kỹ năng xã hội cho trẻ, từ đó hỗ trợ con em phát triển toàn diện.

Câu hỏi thường gặp

  1. Tại sao phát triển tình cảm và kỹ năng xã hội cho trẻ mầm non lại quan trọng?
    Phát triển tình cảm và kỹ năng xã hội giúp trẻ hình thành nhân cách toàn diện, biết giao tiếp, hợp tác và thích nghi với môi trường xã hội, tạo nền tảng cho học tập và phát triển sau này.

  2. Hoạt động trải nghiệm có vai trò gì trong giáo dục mầm non?
    Hoạt động trải nghiệm giúp trẻ tiếp xúc trực tiếp với thực tế, phát triển kỹ năng thực hành, tư duy sáng tạo và khả năng giải quyết vấn đề, đồng thời rèn luyện kỹ năng xã hội và tình cảm.

  3. Những khó khăn phổ biến trong quản lý hoạt động giáo dục phát triển kỹ năng xã hội hiện nay là gì?
    Khó khăn gồm thiếu cơ sở vật chất, thiết bị phù hợp, phương pháp tổ chức hoạt động còn truyền thống, thiếu sự phối hợp chặt chẽ giữa nhà trường và gia đình, cũng như hạn chế về năng lực của giáo viên.

  4. Làm thế nào để nâng cao hiệu quả quản lý hoạt động giáo dục phát triển tình cảm, kỹ năng xã hội?
    Cần tăng cường đào tạo giáo viên, đổi mới phương pháp tổ chức hoạt động, đầu tư cơ sở vật chất và tăng cường phối hợp giữa nhà trường và gia đình nhằm tạo môi trường giáo dục toàn diện.

  5. Phụ huynh có thể hỗ trợ giáo dục kỹ năng xã hội cho trẻ như thế nào?
    Phụ huynh nên tạo môi trường gia đình ấm áp, khuyến khích trẻ giao tiếp, chia sẻ, đồng thời phối hợp với nhà trường trong việc theo dõi và hỗ trợ phát triển kỹ năng xã hội cho trẻ.

Kết luận

  • Quản lý hoạt động giáo dục phát triển tình cảm và kỹ năng xã hội cho trẻ 5-6 tuổi tại các trường mầm non thành phố Từ Sơn, tỉnh Bắc Ninh còn nhiều hạn chế về phương pháp, hình thức tổ chức và điều kiện cơ sở vật chất.
  • Hoạt động trải nghiệm được đánh giá là phương pháp hiệu quả giúp trẻ phát triển toàn diện, tuy nhiên việc áp dụng còn chưa đồng đều và chưa khai thác hết tiềm năng.
  • Cán bộ quản lý và giáo viên có nhận thức tốt về vai trò của giáo dục tình cảm, kỹ năng xã hội nhưng cần nâng cao năng lực tổ chức hoạt động trải nghiệm.
  • Đề xuất các biện pháp quản lý bao gồm đào tạo, đổi mới phương pháp, đầu tư cơ sở vật chất và tăng cường phối hợp nhà trường - gia đình nhằm nâng cao hiệu quả giáo dục.
  • Nghiên cứu mở ra hướng đi mới cho công tác quản lý giáo dục mầm non theo hướng trải nghiệm, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện trong giai đoạn tới.

Hành động tiếp theo: Các cơ sở giáo dục và cơ quan quản lý cần triển khai ngay các biện pháp đề xuất, đồng thời tiếp tục nghiên cứu mở rộng phạm vi và đối tượng để hoàn thiện mô hình quản lý hiệu quả hơn.