Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh xây dựng quân đội cách mạng, chính quy, tinh nhuệ và từng bước hiện đại, việc quản lý giáo dục kỷ luật cho học viên đào tạo sĩ quan cấp phân đội tại các trường quân đội giữ vai trò then chốt. Theo báo cáo khảo sát tại Học viện Hải quân, trong giai đoạn 2021-2024, có khoảng 160 học viên và 73 cán bộ quản lý, giảng viên tham gia nghiên cứu thực trạng quản lý giáo dục kỷ luật. Mặc dù công tác giáo dục kỷ luật đã có nhiều chuyển biến tích cực, vẫn còn tồn tại hiện tượng vi phạm kỷ luật và sự thiếu tự giác trong chấp hành quy định. Vấn đề này ảnh hưởng trực tiếp đến chất lượng đào tạo và hiệu quả thực hiện nhiệm vụ quân sự.

Mục tiêu nghiên cứu nhằm đề xuất các biện pháp quản lý giáo dục kỷ luật theo tiếp cận tham gia, nhằm nâng cao nhận thức, thái độ và hành vi chấp hành kỷ luật của học viên, góp phần hoàn thành mục tiêu đào tạo sĩ quan cấp phân đội tại Học viện Hải quân. Phạm vi nghiên cứu tập trung tại Học viện Hải quân, khảo sát từ tháng 01 đến tháng 6 năm 2024, với đối tượng là học viên các khóa 64 đến 67 và cán bộ quản lý các cấp. Ý nghĩa nghiên cứu được thể hiện qua việc cung cấp cơ sở khoa học và thực tiễn để hoàn thiện công tác quản lý giáo dục kỷ luật, góp phần xây dựng môi trường giáo dục kỷ luật tích cực, nâng cao chất lượng đào tạo và sức mạnh tổng hợp của quân đội.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên hai lý thuyết chính: lý thuyết giáo dục kỷ luật quân sự và lý thuyết quản lý giáo dục theo tiếp cận tham gia. Lý thuyết giáo dục kỷ luật quân sự nhấn mạnh vai trò của kỷ luật tự giác, sự phối hợp giữa huấn luyện quân sự và giáo dục chính trị nhằm hình thành phẩm chất kỷ luật trong học viên. Lý thuyết quản lý giáo dục theo tiếp cận tham gia tập trung vào việc phát huy vai trò chủ thể của học viên và các lực lượng tham gia trong quá trình giáo dục, tạo điều kiện cho học viên tự giác, tích cực tham gia vào các hoạt động giáo dục kỷ luật.

Các khái niệm chính bao gồm:

  • Kỷ luật quân sự: Tổng thể các quy định bắt buộc quân nhân phải chấp hành nhằm bảo đảm sự thống nhất và sức mạnh của quân đội.
  • Tiếp cận tham gia: Phương pháp quản lý giáo dục khuyến khích sự tham gia chủ động, tự giác của học viên và các lực lượng liên quan trong quá trình giáo dục.
  • Quản lý giáo dục kỷ luật: Quá trình tác động có định hướng của chủ thể quản lý nhằm đạt được mục tiêu giáo dục kỷ luật thông qua các chức năng kế hoạch, tổ chức, chỉ đạo và kiểm tra.
  • Học viên đào tạo sĩ quan cấp phân đội: Nam thanh niên trong độ tuổi 18-25 được đào tạo để trở thành cán bộ chỉ huy cấp phân đội trong quân đội.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng kết hợp phương pháp lý luận và thực tiễn. Phương pháp lý luận gồm phân tích, tổng hợp, khái quát hóa các tài liệu chuyên khảo, luận án, bài báo khoa học liên quan đến giáo dục kỷ luật và quản lý giáo dục trong quân đội. Phương pháp thực tiễn bao gồm:

  • Quan sát: Theo dõi hành vi chấp hành kỷ luật của học viên trong học tập và rèn luyện.
  • Phỏng vấn sâu: Thu thập ý kiến từ cán bộ quản lý, giảng viên và học viên để bổ sung thông tin.
  • Trao đổi tọa đàm: Thảo luận với các cán bộ và học viên nhằm hiểu rõ cách thức quản lý giáo dục kỷ luật.
  • Điều tra bằng phiếu hỏi: Khảo sát 160 học viên, 37 cựu học viên và 73 cán bộ quản lý để đánh giá thực trạng và khảo nghiệm các biện pháp đề xuất.
  • Tổng kết kinh nghiệm thực tiễn: Nghiên cứu các báo cáo sơ kết, tổng kết của Học viện Hải quân.
  • Xử lý dữ liệu: Sử dụng thống kê mô tả, tính điểm trung bình và tỷ lệ phần trăm để phân tích số liệu thu thập được.

Cỡ mẫu khảo sát gồm 270 người, được chọn theo phương pháp chọn mẫu ngẫu nhiên có chủ đích nhằm đảm bảo tính đại diện cho các nhóm đối tượng trong Học viện Hải quân. Thời gian nghiên cứu kéo dài từ năm 2021 đến 2024, trong đó khảo sát thực địa diễn ra từ tháng 01 đến tháng 6 năm 2024.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Thực trạng nhận thức và chấp hành kỷ luật của học viên: Khoảng 78% học viên có nhận thức đúng về các quy định kỷ luật quân đội, tuy nhiên chỉ khoảng 65% học viên tự giác chấp hành nghiêm túc các quy định trong sinh hoạt và học tập. Tỷ lệ vi phạm kỷ luật vẫn còn chiếm khoảng 12%, chủ yếu liên quan đến việc không tuân thủ giờ giấc và quy định sinh hoạt.

  2. Hiệu quả quản lý giáo dục kỷ luật tại Học viện Hải quân: 70% cán bộ quản lý và giảng viên đánh giá công tác quản lý giáo dục kỷ luật đã có chuyển biến tích cực nhưng còn hạn chế trong việc phát huy tính tự giác của học viên và vai trò chỉ huy cấp phân đội. Việc phối hợp giữa các lực lượng tham gia giáo dục kỷ luật đạt mức 68% hiệu quả theo đánh giá của các bên liên quan.

  3. Phương pháp và hình thức giáo dục kỷ luật: Phương pháp giảng giải và nêu gương được sử dụng phổ biến với tỷ lệ 85%, trong khi các phương pháp tập luyện và rèn luyện chiếm khoảng 60%. Hình thức giáo dục qua hoạt động trải nghiệm và tuyên truyền qua công nghệ thông tin mới chỉ đạt 55% mức độ áp dụng.

  4. Đánh giá kết quả giáo dục kỷ luật: Việc đánh giá kết quả giáo dục kỷ luật được thực hiện thường xuyên nhưng chưa phát huy hết vai trò của học viên và tập thể học viên trong tự đánh giá và phản hồi. Khoảng 62% học viên tham gia đánh giá cho biết họ chưa được tham gia đầy đủ vào quá trình này.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân của những hạn chế trên xuất phát từ nhận thức chưa đồng đều của học viên về vai trò của kỷ luật, cũng như sự thiếu đồng bộ trong quản lý và phối hợp giữa các lực lượng giáo dục. So sánh với các nghiên cứu trong quân đội và các trường quân sự khác, kết quả khảo sát tại Học viện Hải quân tương đồng với xu hướng chung về việc cần tăng cường sự tham gia chủ động của học viên trong quản lý giáo dục kỷ luật.

Việc áp dụng các phương pháp giáo dục truyền thống chiếm ưu thế nhưng chưa khai thác triệt để các hình thức giáo dục trải nghiệm và công nghệ thông tin, dẫn đến hiệu quả giáo dục chưa cao. Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ cột thể hiện tỷ lệ áp dụng các phương pháp giáo dục kỷ luật và biểu đồ tròn về mức độ tham gia đánh giá của học viên.

Kết quả nghiên cứu khẳng định tính cấp thiết của việc đổi mới quản lý giáo dục kỷ luật theo tiếp cận tham gia, nhằm phát huy vai trò chủ thể của học viên và các lực lượng tham gia, từ đó nâng cao chất lượng giáo dục kỷ luật và hiệu quả đào tạo sĩ quan cấp phân đội.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Tăng cường truyền thông nâng cao nhận thức: Tổ chức các chương trình truyền thông, tập huấn cho cán bộ quản lý, giảng viên và học viên về vai trò và phương pháp quản lý giáo dục kỷ luật theo tiếp cận tham gia. Mục tiêu đạt 90% cán bộ và học viên được đào tạo trong vòng 12 tháng. Chủ thể thực hiện: Ban Giám đốc và phòng Chính trị Học viện Hải quân.

  2. Xây dựng và đổi mới nội dung, phương pháp giáo dục: Thiết kế nội dung giáo dục kỷ luật phù hợp với đặc điểm học viên, tăng cường các hoạt động trải nghiệm, thực hành và ứng dụng công nghệ thông tin trong giáo dục. Mục tiêu nâng tỷ lệ áp dụng phương pháp trải nghiệm lên 80% trong 18 tháng. Chủ thể thực hiện: Các khoa giảng viên phối hợp với phòng Đào tạo.

  3. Phát huy vai trò tự quản và tham gia của học viên: Xây dựng cơ chế khuyến khích học viên và tập thể học viên tham gia vào quá trình quản lý, đánh giá kết quả giáo dục kỷ luật. Mục tiêu tăng tỷ lệ học viên tham gia đánh giá lên 75% trong 12 tháng. Chủ thể thực hiện: Ban chỉ huy các tiểu đoàn, đại đội và tổ chức Đoàn Thanh niên.

  4. Bảo đảm nguồn lực phục vụ giáo dục kỷ luật: Tăng cường đầu tư trang thiết bị, phương tiện hỗ trợ giáo dục kỷ luật, đồng thời tổ chức tập huấn kỹ năng sử dụng cho cán bộ quản lý và giảng viên. Mục tiêu hoàn thiện cơ sở vật chất đạt chuẩn trong 24 tháng. Chủ thể thực hiện: Ban Giám đốc phối hợp phòng Hậu cần.

  5. Tổ chức đánh giá, sơ kết và phản hồi định kỳ: Thiết lập quy trình đánh giá kết quả giáo dục kỷ luật có sự tham gia của học viên, cán bộ quản lý và giảng viên, tổ chức sơ kết hàng quý để rút kinh nghiệm và điều chỉnh kịp thời. Mục tiêu đạt 100% các đơn vị thực hiện đánh giá định kỳ trong 6 tháng. Chủ thể thực hiện: Phòng Chính trị và các đơn vị quản lý học viên.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Cán bộ quản lý giáo dục quân sự: Giúp nâng cao năng lực quản lý giáo dục kỷ luật, áp dụng tiếp cận tham gia để cải thiện hiệu quả công tác giáo dục trong các học viện, trường quân sự.

  2. Giảng viên và cán bộ chỉ huy cấp phân đội: Cung cấp cơ sở lý luận và thực tiễn để đổi mới phương pháp giảng dạy, tổ chức hoạt động giáo dục kỷ luật phù hợp với đặc điểm học viên.

  3. Học viên đào tạo sĩ quan cấp phân đội: Hiểu rõ vai trò và trách nhiệm của bản thân trong quá trình giáo dục kỷ luật, từ đó nâng cao ý thức tự giác và tham gia tích cực vào các hoạt động giáo dục.

  4. Nhà nghiên cứu và sinh viên chuyên ngành quản lý giáo dục, giáo dục quân sự: Là tài liệu tham khảo quý giá để nghiên cứu sâu về quản lý giáo dục kỷ luật theo tiếp cận tham gia trong môi trường quân đội, góp phần phát triển lý luận và thực tiễn quản lý giáo dục.

Câu hỏi thường gặp

  1. Quản lý giáo dục kỷ luật theo tiếp cận tham gia là gì?
    Quản lý giáo dục kỷ luật theo tiếp cận tham gia là phương pháp quản lý trong đó học viên và các lực lượng liên quan được khuyến khích tham gia chủ động vào quá trình giáo dục, từ xây dựng mục tiêu, nội dung đến đánh giá kết quả, nhằm nâng cao tính tự giác và hiệu quả giáo dục.

  2. Tại sao cần đổi mới phương pháp giáo dục kỷ luật trong quân đội?
    Phương pháp truyền thống chủ yếu dựa trên mệnh lệnh và cưỡng chế, chưa phát huy được vai trò chủ thể của học viên. Đổi mới phương pháp giúp tăng cường sự tự giác, sáng tạo và trách nhiệm của học viên, phù hợp với yêu cầu đào tạo sĩ quan hiện đại.

  3. Các lực lượng nào tham gia quản lý giáo dục kỷ luật cho học viên?
    Bao gồm Ban Giám đốc, cán bộ quản lý các phòng, ban, khoa, chỉ huy tiểu đoàn, đại đội, giảng viên, tổ chức đoàn thể trong nhà trường và học viên cùng tập thể học viên. Sự phối hợp chặt chẽ giữa các lực lượng này là yếu tố quyết định thành công.

  4. Làm thế nào để đánh giá hiệu quả giáo dục kỷ luật?
    Đánh giá dựa trên các tiêu chí cụ thể về nhận thức, thái độ và hành vi chấp hành kỷ luật của học viên, kết hợp nhiều phương pháp như tự đánh giá, đánh giá của tập thể và cán bộ quản lý, đảm bảo tính khách quan và khoa học.

  5. Biện pháp nào được đề xuất để nâng cao chất lượng quản lý giáo dục kỷ luật?
    Các biện pháp gồm tăng cường truyền thông, đổi mới nội dung và phương pháp giáo dục, phát huy vai trò tự quản của học viên, bảo đảm nguồn lực và tổ chức đánh giá định kỳ. Các biện pháp này đã được khảo nghiệm và đánh giá cao về tính cấp thiết và khả thi.

Kết luận

  • Quản lý giáo dục kỷ luật cho học viên đào tạo sĩ quan cấp phân đội tại Học viện Hải quân còn tồn tại hạn chế về nhận thức và sự tự giác của học viên, cũng như sự phối hợp giữa các lực lượng giáo dục.
  • Tiếp cận tham gia là hướng đi phù hợp để nâng cao hiệu quả quản lý giáo dục kỷ luật, phát huy vai trò chủ thể của học viên và các lực lượng liên quan.
  • Nghiên cứu đã đề xuất 5 biện pháp quản lý trọng tâm, được khảo nghiệm và đánh giá cao về tính cấp thiết và khả thi.
  • Việc triển khai các biện pháp này cần có sự phối hợp đồng bộ, bảo đảm nguồn lực và tổ chức đánh giá thường xuyên để điều chỉnh kịp thời.
  • Đề nghị Ban Giám đốc Học viện Hải quân và các đơn vị liên quan nhanh chóng áp dụng các giải pháp nhằm nâng cao chất lượng giáo dục kỷ luật, góp phần hoàn thành nhiệm vụ đào tạo sĩ quan cấp phân đội trong giai đoạn tới.

Hành động tiếp theo là tổ chức các hội thảo triển khai biện pháp, đào tạo cán bộ quản lý và giảng viên, đồng thời xây dựng kế hoạch đánh giá hiệu quả thực hiện trong 12 tháng tới. Đề nghị các đơn vị liên quan phối hợp chặt chẽ để đảm bảo thành công của công tác quản lý giáo dục kỷ luật theo tiếp cận tham gia.