I. Tổng Quan Về Quản Lý Điều Trị Tăng Huyết Áp tại Krông Pắc
Bài viết này trình bày thực trạng và các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý điều trị bệnh nhân tăng huyết áp tại trạm y tế xã thuộc huyện Krông Pắc, tỉnh Đắk Lắk trong giai đoạn 2021-2022. Tăng huyết áp, mệnh danh là "kẻ giết người thầm lặng", là nguyên nhân hàng đầu dẫn đến tử vong sớm trên toàn thế giới. Theo WHO, ước tính có khoảng 1,28 tỉ người trưởng thành bị tăng huyết áp, và đáng lo ngại là gần 60% chưa được phát hiện và trên 80% chưa được điều trị. Nghiên cứu này đánh giá hiệu quả của các chương trình can thiệp hiện tại và đề xuất giải pháp cải thiện. Các chương trình can thiệp hiện tại tập trung vào nâng cao kiến thức, thái độ, thực hành của người dân về dự phòng, điều trị và quản lý THA; sàng lọc, chẩn đoán sớm để đưa bệnh nhân THA vào điều trị.
1.1. Tầm Quan Trọng của Quản Lý Tăng Huyết Áp Tuyến Xã
Quản lý bệnh tăng huyết áp (THA) hiệu quả tại tuyến xã giúp phát hiện sớm các yếu tố nguy cơ tim mạch. Điều này đặc biệt quan trọng trong việc ngăn ngừa biến chứng nguy hiểm như đột quỵ và bệnh tim. Việc theo dõi và điều trị liên tục, kết hợp với thay đổi lối sống, đóng vai trò then chốt trong việc kiểm soát bệnh. Thực hiện tốt việc quản lý điều trị THA tại các tuyến cơ sở giúp bệnh nhân phát hiện sớm các yếu tố nguy cơ bệnh tim mạch, trường hợp tiến triển nặng, kháng thuốc, thay đổi lối sống…để có những điều trị phù hợp, giảm những hậu quả liệt, tàn phế, thậm chí tử vong, giảm được những gánh nặng cho hệ thống y tế và kinh tế xã hội.
1.2. Các Văn Bản Pháp Lý Liên Quan Đến Điều Trị Tăng Huyết Áp
Các văn bản pháp lý đóng vai trò quan trọng trong việc định hướng và chuẩn hóa công tác điều trị tăng huyết áp. Tại Việt Nam, các quyết định của Thủ tướng Chính phủ và Bộ Y tế như 172/2008/QĐ-TTg và 3756/QĐ-BYT quy định về chiến lược quốc gia phòng chống các bệnh không lây nhiễm và hướng dẫn hoạt động dự phòng, phát hiện sớm, chẩn đoán, điều trị và quản lý một số bệnh không lây nhiễm phổ biến cho y tế cơ sở. Các văn bản này tạo cơ sở pháp lý để triển khai các chương trình can thiệp và đảm bảo chất lượng chăm sóc bệnh nhân tăng huyết áp tại trạm y tế xã.
II. Thách Thức Trong Quản Lý Bệnh Tăng Huyết Áp tại Krông Pắc
Mặc dù đã có nhiều nỗ lực, công tác quản lý điều trị bệnh nhân tăng huyết áp tại huyện Krông Pắc vẫn đối mặt với nhiều thách thức. Tỷ lệ bệnh nhân tăng huyết áp được điều trị đúng cách còn thấp, đặc biệt tại tuyến y tế xã. Hạn chế về nguồn lực, nhân lực và trang thiết bị là những yếu tố cản trở hiệu quả điều trị. Bên cạnh đó, nhận thức của người dân về tăng huyết áp và tầm quan trọng của việc tuân thủ điều trị còn hạn chế. Đặc biệt, đại dịch COVID-19 đã làm gia tăng thêm khó khăn cho công tác này. Tới tháng 7/2022, báo cáo TTYT huyện có 2571 bệnh nhân THA đang được quản lý điều trị tại các trạm y tế xã, tuy nhiên số người bệnh THA thường xuyên khám và điều trị chỉ chiếm tỷ lệ trung bình 43,8%.
2.1. Thiếu Hụt Nguồn Lực Y Tế Cơ Sở và Nhân Viên Y Tế
Sự thiếu hụt về cán bộ y tế xã có trình độ chuyên môn cao là một thách thức lớn. Điều này ảnh hưởng trực tiếp đến khả năng khám, chẩn đoán và tư vấn sức khỏe cho bệnh nhân. Bên cạnh đó, cơ sở vật chất và trang thiết bị y tế còn thiếu thốn, gây khó khăn cho việc thực hiện các xét nghiệm cần thiết và theo dõi bệnh nhân. Thiếu hụt nhân lực nhân viên y tế có trình độ chuyên môn cao, công tác truyền thông chưa phát huy hiệu quả.
2.2. Nhận Thức Kém và Tuân Thủ Điều Trị Thấp ở Bệnh Nhân
Nhiều bệnh nhân tăng huyết áp chưa nhận thức đầy đủ về mức độ nguy hiểm của bệnh và tầm quan trọng của việc tuân thủ phác đồ điều trị. Việc tự ý bỏ thuốc, giảm liều hoặc không tái khám định kỳ làm giảm hiệu quả điều trị và tăng nguy cơ biến chứng. Cần tăng cường công tác truyền thông và giáo dục sức khỏe để nâng cao nhận thức của người dân.
2.3. Ảnh Hưởng của Đại Dịch COVID 19 Đến Quản Lý Tăng Huyết Áp
Đại dịch COVID-19 đã gây ra nhiều gián đoạn cho hệ thống y tế, ảnh hưởng đến công tác quản lý các bệnh không lây nhiễm, trong đó có tăng huyết áp. Việc giãn cách xã hội, hạn chế đi lại và tập trung nguồn lực cho phòng chống dịch bệnh đã làm giảm khả năng tiếp cận dịch vụ y tế của bệnh nhân tăng huyết áp. Cần có các giải pháp linh hoạt để đảm bảo việc chăm sóc bệnh nhân tăng huyết áp trong bối cảnh dịch bệnh.
III. Đánh Giá Thực Trạng Điều Trị Tăng Huyết Áp Tại Trạm Y Tế Xã
Nghiên cứu này sử dụng phương pháp mô tả cắt ngang kết hợp định lượng và định tính để đánh giá thực trạng quản lý điều trị bệnh nhân tăng huyết áp tại các trạm y tế xã. Số liệu thứ cấp được thu thập để mô tả tình hình khám, điều trị, tư vấn và theo dõi bệnh nhân. Phỏng vấn sâu và thảo luận nhóm được thực hiện để thu thập thông tin chi tiết về các yếu tố ảnh hưởng đến công tác này. Chúng tôi thu thập số liệu thứ cấp nhằm mô tả thực trạng công tác quản lý điều trị BN THA đồng thời cũng thực hiện 8 cuộc phỏng vấn sâu và 6 cuộc thảo luận nhóm nhằm phân tích một số yếu tố ảnh hưởng đến công tác quản lý điều trị BN THA.
3.1. Tỷ Lệ Bệnh Nhân Tăng Huyết Áp Không Tái Khám Định Kỳ
Kết quả nghiên cứu cho thấy tỷ lệ bệnh nhân tăng huyết áp không đến khám, điều trị thường xuyên tại trạm y tế xã còn cao (55,3% năm 2021 và 56,2% năm 2022). Điều này cho thấy cần có các biện pháp để cải thiện khả năng tiếp cận dịch vụ y tế và tăng cường sự tuân thủ của bệnh nhân.
3.2. Đánh Giá Hoạt Động Tư Vấn Về Tăng Huyết Áp Tại Tuyến Xã
Mặc dù các trạm y tế xã đều có các văn bản về hoạt động tư vấn hàng năm, nhưng chất lượng tư vấn còn hạn chế. Tỷ lệ bệnh nhân được tư vấn về dùng thuốc, tác dụng phụ của thuốc và biến chứng của bệnh còn thấp. Cần nâng cao chất lượng và đa dạng hóa hình thức tư vấn để đáp ứng nhu cầu của bệnh nhân.
3.3. Theo Dõi Huyết Áp và Tuân Thủ Sử Dụng Thuốc Của Bệnh Nhân
Tỷ lệ bệnh nhân không được theo dõi huyết áp khi tái khám và tỷ lệ bệnh nhân không tuân thủ sử dụng thuốc còn cao. Điều này cho thấy cần tăng cường công tác theo dõi, giám sát và hỗ trợ bệnh nhân trong quá trình điều trị. Tỷ lệ BN không được theo dõi HA khi tái khám tại trạm năm 2021 là 10,6% và năm 2022 là 5,8%. Tỷ lệ BN không tuân thủ sử dụng thuốc năm 2021 là 33,7% và năm 2022 là 26,5%.
IV. Các Yếu Tố Ảnh Hưởng Đến Điều Trị Tăng Huyết Áp Tại Krông Pắc
Nghiên cứu xác định một số yếu tố ảnh hưởng đến hoạt động quản lý điều trị bệnh nhân tăng huyết áp tại các trạm y tế tuyến xã. Các yếu tố này bao gồm quản lý điều hành, nhân lực, cơ sở vật chất, trang thiết bị, thuốc, kinh phí, truyền thông và dịch bệnh COVID-19. Việc giải quyết các yếu tố này là cần thiết để nâng cao hiệu quả điều trị. Thông qua NC chúng tôi có một số khuyến nghị với TTYT huyện như bổ sung kinh phí, bố trí nhân lực hợp lý, tăng cường tổ chức tập huấn và công tác kiểm tra giám sát, hỗ trợ TYT tuyến xã.
4.1. Yếu Tố Quản Lý Điều Hành và Tổ Chức Thực Hiện
Công tác quản lý điều hành và tổ chức thực hiện đóng vai trò quan trọng trong việc đảm bảo hiệu quả của chương trình quản lý bệnh tăng huyết áp. Sự phối hợp giữa các cấp quản lý, sự phân công trách nhiệm rõ ràng và sự giám sát chặt chẽ là cần thiết để đảm bảo các hoạt động được triển khai đúng kế hoạch và đạt được mục tiêu đề ra.
4.2. Yếu Tố Nhân Lực Cơ Sở Vật Chất và Trang Thiết Bị
Đội ngũ cán bộ y tế có trình độ chuyên môn cao, cơ sở vật chất đầy đủ và trang thiết bị hiện đại là những yếu tố quan trọng để đảm bảo chất lượng chăm sóc bệnh nhân tăng huyết áp. Cần đầu tư vào đào tạo, nâng cao năng lực cho nhân viên y tế, cung cấp đầy đủ trang thiết bị và đảm bảo nguồn cung thuốc ổn định.
4.3. Yếu Tố Kinh Phí và Truyền Thông Giáo Dục Sức Khỏe
Nguồn kinh phí đầy đủ và công tác truyền thông hiệu quả là những yếu tố không thể thiếu để thực hiện thành công chương trình quản lý bệnh tăng huyết áp. Cần đảm bảo nguồn kinh phí ổn định cho các hoạt động, tăng cường giáo dục sức khỏe cho người dân và huy động sự tham gia của cộng đồng.
V. Giải Pháp Nâng Cao Hiệu Quả Điều Trị Tăng Huyết Áp Tại Krông Pắc
Để nâng cao hiệu quả quản lý điều trị tăng huyết áp tại huyện Krông Pắc, cần có các giải pháp đồng bộ và toàn diện. Tăng cường đào tạo cho cán bộ y tế, cải thiện cơ sở vật chất, nâng cao nhận thức của người dân và tăng cường sự phối hợp giữa các cấp quản lý là những giải pháp quan trọng. Bên cạnh đó, cần có các chính sách hỗ trợ bệnh nhân trong việc tiếp cận dịch vụ y tế và tuân thủ điều trị.
5.1. Tăng Cường Đào Tạo và Nâng Cao Năng Lực Cho Cán Bộ Y Tế
Việc đào tạo và nâng cao năng lực cho cán bộ y tế xã là cần thiết để đảm bảo họ có đủ kiến thức và kỹ năng để khám, chẩn đoán và điều trị bệnh tăng huyết áp hiệu quả. Cần tổ chức các khóa tập huấn, hội thảo chuyên đề và tạo điều kiện cho nhân viên y tế tham gia các chương trình đào tạo liên tục.
5.2. Cải Thiện Cơ Sở Vật Chất và Trang Thiết Bị Y Tế
Cần đầu tư vào việc cải thiện cơ sở vật chất và trang thiết bị y tế tại các trạm y tế xã. Điều này bao gồm việc xây dựng, sửa chữa các phòng khám, mua sắm các thiết bị đo huyết áp, máy xét nghiệm và các dụng cụ y tế cần thiết khác. Việc đảm bảo nguồn cung thuốc ổn định cũng rất quan trọng.
5.3. Nâng Cao Nhận Thức Của Người Dân Về Bệnh Tăng Huyết Áp
Cần tăng cường công tác truyền thông và giáo dục sức khỏe để nâng cao nhận thức của người dân về bệnh tăng huyết áp và tầm quan trọng của việc phòng ngừa, phát hiện sớm và điều trị. Cần sử dụng nhiều hình thức truyền thông khác nhau như tờ rơi, áp phích, phát thanh, truyền hình và các buổi nói chuyện trực tiếp để tiếp cận được nhiều đối tượng khác nhau.
VI. Kết Luận và Khuyến Nghị Về Quản Lý Tăng Huyết Áp
Nghiên cứu này cung cấp một cái nhìn tổng quan về thực trạng và các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý điều trị bệnh nhân tăng huyết áp tại huyện Krông Pắc. Kết quả nghiên cứu cho thấy cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa các cấp quản lý, sự đầu tư vào nguồn lực y tế và sự tham gia tích cực của cộng đồng để nâng cao hiệu quả công tác này. Các khuyến nghị được đưa ra nhằm giúp các nhà hoạch định chính sách và cán bộ y tế đưa ra các quyết định phù hợp để cải thiện sức khỏe cộng đồng.
6.1. Tăng Cường Phối Hợp Giữa Các Cấp Quản Lý Y Tế
Sự phối hợp chặt chẽ giữa Sở Y tế, Trung tâm Y tế huyện và các trạm y tế xã là cần thiết để đảm bảo hiệu quả của chương trình quản lý bệnh tăng huyết áp. Cần có các cơ chế trao đổi thông tin, hỗ trợ kỹ thuật và giám sát hoạt động thường xuyên để đảm bảo các hoạt động được triển khai đồng bộ và đạt được mục tiêu đề ra.
6.2. Đảm Bảo Nguồn Lực Ổn Định Cho Công Tác Quản Lý Tăng Huyết Áp
Cần đảm bảo nguồn kinh phí ổn định cho các hoạt động quản lý bệnh tăng huyết áp, bao gồm việc đào tạo cán bộ y tế, mua sắm trang thiết bị và cung cấp thuốc. Bên cạnh đó, cần có các chính sách hỗ trợ bệnh nhân trong việc tiếp cận dịch vụ y tế và tuân thủ điều trị.
6.3. Nâng Cao Vai Trò Của Cộng Đồng Trong Phòng Chống Tăng Huyết Áp
Cộng đồng đóng vai trò quan trọng trong việc phòng ngừa và quản lý bệnh tăng huyết áp. Cần huy động sự tham gia của các tổ chức xã hội, các đoàn thể và các tình nguyện viên trong việc truyền thông và giáo dục sức khỏe cho người dân. Bên cạnh đó, cần tạo điều kiện cho bệnh nhân tham gia các câu lạc bộ sức khỏe và các hoạt động hỗ trợ lẫn nhau.
