Đánh Giá Sự Thay Đổi Mô Cứng Sau Điều Trị Bằng Khí Cụ Hyrax Trên Bệnh Nhân Khe Hở Môi

Sự hình thành KHM-VM xảy ra trong giai đoạn sớm của thai kỳ, khi các nụ mặt không kết hợp hoàn chỉnh. Vòm miệng hình thành từ tuần thứ 5 đến tuần thứ 12 của thai kỳ. Khe hở môi vòm miệng xảy ra do sự thất bại trong quá trình kết hợp giữa nụ mũi giữa, nụ hàm trên và các nụ khẩu cái. Tỉ lệ bệnh nhân KHM-VM toàn bộ chiếm tỉ lệ cao nhất (khoảng 54,78%). KHM-VM một bên thường gặp hơn hai bên, phổ biến hơn ở nam giới và thường liên quan đến các dị tật phát triển khác.

Hiện nay vẫn chưa có sự đồng thuận về một hệ thống phân loại KHM-VM lý tưởng. Các phân loại đầu tiên dựa trên mốc giải phẫu như Davis và Ritchie (1922), Veau & cs (1931). Sau đó, phân loại của Poul Fogh-Andersen (1942), Kernahan và Stark (1958) sử dụng lỗ cửa làm mốc tham chiếu. Năm 1973, Spina bổ sung thêm khe hở giữa mặt và khe hở mặt hiếm. Phân loại Spina được sử dụng phổ biến vì tính đơn giản và rõ ràng, tạo thuận lợi cho giao tiếp và nghiên cứu. Nhóm phân loại theo Spina bao gồm khe hở trước lỗ cửa, khe hở băng qua lỗ cửa, khe hở sau lỗ cửa và khe hở mặt hiếm.

Ở bệnh nhân KHM-VM, xương hàm trên (XHT) thường kém phát triển theo chiều trước-sau, chiều đứng và chiều ngang. XHT ngắn hơn và lùi hơn so với nền sọ, hai mảnh xương hàm trên xoay vào vị trí khe hở nên thường gây cắn chéo ở vùng răng trước hơn. Xương hàm dưới có chiều dài ngắn hơn, lùi hơn, góc hàm rộng hơn, mặt phẳng xương hàm dưới dốc hơn.

Độ tuổi và loại KHM-VM ảnh hưởng đến cấu trúc của hốc mũi, ở bệnh nhân KHM-VM một bên có vách ngăn mũi thường bị lệch về bên có khe hở, trái lại gai mũi trước và điểm giữa hai răng cửa giữa hàm trên lệch về phía bên không có khe hở. Thể tích hốc mũi bên có khe hở giảm và nhỏ hơn so với thể tích bên không có khe hở. Vì vậy chức năng thở mũi bị giảm ở bệnh nhân KHM-VM. Bệnh nhân KHM-VM toàn bộ thường đi kèm với khe hở xương ổ răng.

Tình trạng cắn chéo răng sau thường gặp ở bệnh nhân sau phẫu thuật KHM-VM do kém phát triển chiều ngang xương hàm trên. Cắn chéo răng sau có thể gặp ở một bên hoặc hai bên. Hình thái thường gặp là cắn chéo trong, hiếm gặp cắn chéo ngoài. Kém phát triển theo chiều trước sau của xương hàm trên cũng làm tăng nguy cơ gây cắn chéo vùng răng trước phối hợp.

Khí cụ nới rộng xương hàm trên được giới thiệu lần đầu tiên bởi E. Angell năm 1860. Ông sử dụng một ốc nới rộng đặt trên cung răng hàm trên để tạo khoảng cho răng nanh hàm trên. Cuối những năm 1940, Graber ủng hộ việc điều trị nới rộng XHT cho bệnh nhân KHM-VM. Năm 1959, Haas phổ biến khí cụ nới rộng xương hàm trên, từ đó khí cụ ngày càng được sử dụng rộng rãi.

Schwarz đã đưa ra nguyên lý cơ học của nới rộng XHT: “Nếu ta sử dụng các lực tác động theo chiều ngang có cường độ đủ lớn để vượt qua sức đàn hồi sinh học của đường khớp xương thì có thể tách hai phần XHT”. Ở bệnh nhân KHM-VM toàn bộ, không có đường khớp giữa khẩu cái nên kháng lực tập trung chủ yếu ở các đường khớp quanh XHT.

Nhìn chung, có hai quan điểm chính trong điều trị nới rộng XHT. Quan điểm thứ nhất là nới rộng nhanh XHT (RME) thời gian ngắn từ 1 – 4 tuần, được cho là nới rộng xương tối đa và nghiêng răng tối thiểu. Quan điểm thứ hai là nới rộng chậm XHT (SME), thời gian từ 2 – 6 tháng, ít tạo lực kháng lên mô xung quanh và giúp hình thành xương ở các đường khớp quanh XHT tốt hơn. Từ hai quan điểm trên đã hình thành nhiều phương pháp, khí cụ khác nhau. Mỗi phương pháp đều có ưu điểm, nhược điểm riêng.

Nghiên cứu tập trung vào bệnh nhân KHM-VM toàn bộ một bên đã phẫu thuật, được điều trị bằng khí cụ Hyrax. Các tiêu chí lựa chọn bệnh nhân được xác định rõ ràng. Mẫu nghiên cứu được thu thập và phân tích theo quy trình chuẩn. Các đặc điểm nhân khẩu học và lâm sàng của mẫu nghiên cứu được ghi nhận và phân tích.

Mẫu hàm 3D và phim CBCT được sử dụng để thu thập dữ liệu về hình thái cung răng và xương hàm trên. Các biến số được xác định và đo đạc trên cả hai loại hình ảnh. Quy trình đo đạc được chuẩn hóa để đảm bảo tính chính xác và độ tin cậy của dữ liệu.

Dữ liệu thu thập được xử lý bằng phần mềm thống kê chuyên dụng. Các phương pháp thống kê mô tả và phân tích so sánh được sử dụng để đánh giá sự thay đổi hình thái cung răng và xương hàm trên sau điều trị. Mức ý nghĩa thống kê được thiết lập để xác định các kết quả có ý nghĩa.

Sau 6 tháng điều trị duy trì, cung răng hàm trên có sự thay đổi về độ dài và chu vi. Độ rộng của cung răng cũng tăng lên, đặc biệt ở vùng răng cối lớn. Các thay đổi này cho thấy hiệu quả của khí cụ Hyrax trong việc nới rộng cung răng.

Phim CBCT cho thấy sự tăng kích thước của xương hàm trên sau điều trị, đặc biệt là độ rộng của nền xương. Độ rộng của hốc mũi cũng có xu hướng tăng lên. Các thay đổi này cho thấy sự tác động của khí cụ Hyrax đến cấu trúc xương hàm trên.

Độ nghiêng răng cối lớn thứ nhất có sự thay đổi sau điều trị, với xu hướng nghiêng ra ngoài nhiều hơn. Độ rộng xương ổ răng cũng có sự thay đổi, có thể khác nhau giữa bên lành và bên bệnh. Các thay đổi này cho thấy tác động của khí cụ Hyrax đến vị trí và hướng răng.

Kết quả nghiên cứu này được so sánh với các nghiên cứu trước đây về hiệu quả của khí cụ nới rộng xương hàm trên ở bệnh nhân KHM-VM. Các điểm tương đồng và khác biệt được phân tích và giải thích. Sự khác biệt về phương pháp nghiên cứu, cỡ mẫu và đối tượng nghiên cứu có thể giải thích cho sự khác biệt về kết quả.

Nghiên cứu này có một số hạn chế, bao gồm cỡ mẫu nhỏ và thời gian theo dõi ngắn. Cần có thêm các nghiên cứu với cỡ mẫu lớn hơn và thời gian theo dõi dài hơn để đánh giá đầy đủ hiệu quả lâu dài của khí cụ Hyrax. Các nghiên cứu tiếp theo có thể tập trung vào việc đánh giá sự ổn định của kết quả điều trị và ảnh hưởng của điều trị đến chức năng ăn nhai và phát âm.

Nghiên cứu này có ý nghĩa quan trọng trong việc hỗ trợ bác sĩ lâm sàng lựa chọn phương pháp điều trị phù hợp cho bệnh nhân KHM-VM. Kết quả nghiên cứu cung cấp thêm bằng chứng về hiệu quả của khí cụ Hyrax trong việc cải thiện hình thái cung răng và xương hàm trên. Các bác sĩ lâm sàng có thể sử dụng kết quả này để tư vấn cho bệnh nhân và lên kế hoạch điều trị.