Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh đổi mới giáo dục phổ thông 2018, việc đánh giá kết quả học tập của học sinh tiểu học theo hướng phát triển năng lực trở thành một yêu cầu cấp thiết nhằm nâng cao chất lượng giáo dục. Huyện Lý Nhân, tỉnh Hà Nam với hơn 16.000 học sinh tiểu học và gần 525 lớp học trong năm học 2022-2023, đang từng bước thực hiện các chính sách đổi mới này. Tuy nhiên, thực trạng quản lý đánh giá kết quả học tập tại các trường tiểu học trên địa bàn còn nhiều hạn chế, như việc đánh giá chủ yếu tập trung vào kiến thức sách vở, chưa thực sự phát triển năng lực học sinh. Mục tiêu nghiên cứu nhằm khảo sát thực trạng quản lý đánh giá kết quả học tập của học sinh tiểu học theo hướng phát triển năng lực, từ đó đề xuất các biện pháp quản lý phù hợp, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục tiểu học tại huyện Lý Nhân trong năm học 2022-2023. Nghiên cứu có phạm vi khảo sát tại 5 trường tiểu học đại diện cho các vùng miền và chất lượng giáo dục khác nhau, bao gồm các trường Hợp Lý, Văn Lý, Chính Lý, Nhân Khang và Tiểu học A Vĩnh Trụ. Ý nghĩa của nghiên cứu được thể hiện qua việc cung cấp cơ sở khoa học cho công tác quản lý đánh giá kết quả học tập, góp phần phát triển năng lực học sinh, đồng thời hỗ trợ các nhà quản lý giáo dục và giáo viên trong việc tổ chức đánh giá hiệu quả, khách quan và toàn diện.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên hai khung lý thuyết chính: lý thuyết quản lý giáo dục và lý thuyết đánh giá kết quả học tập theo hướng phát triển năng lực. Lý thuyết quản lý giáo dục tập trung vào các chức năng quản lý gồm lập kế hoạch, tổ chức, chỉ đạo và kiểm tra, nhằm đảm bảo hoạt động đánh giá được thực hiện hiệu quả và có hệ thống. Lý thuyết đánh giá kết quả học tập theo hướng phát triển năng lực nhấn mạnh việc đánh giá không chỉ kiến thức mà còn các năng lực như tự chủ, giao tiếp, giải quyết vấn đề và sáng tạo. Các khái niệm chính bao gồm: năng lực học sinh (tổ hợp kiến thức, kỹ năng, thái độ), phát triển năng lực (quá trình tăng trưởng về số lượng và chất lượng năng lực), đánh giá kết quả học tập (quá trình thu thập, phân tích và giải thích thông tin để xác định mức độ đạt được mục tiêu giáo dục), và quản lý đánh giá (tác động có mục đích của hiệu trưởng và các lực lượng quản lý trong nhà trường đến hoạt động đánh giá).

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp hỗn hợp kết hợp nghiên cứu lý thuyết và thực tiễn. Nguồn dữ liệu chính bao gồm số liệu thống kê từ Phòng Giáo dục và Đào tạo huyện Lý Nhân, khảo sát thực trạng qua phiếu điều tra với 125 đối tượng gồm 103 giáo viên và 22 cán bộ quản lý tại 5 trường tiểu học đại diện. Phương pháp phân tích dữ liệu sử dụng các công thức thống kê như số trung bình cộng, tần suất và hệ số tương quan để đánh giá mức độ thực hiện và ảnh hưởng của các yếu tố quản lý. Timeline nghiên cứu tập trung vào năm học 2022-2023, với các bước thu thập dữ liệu, phân tích thực trạng, đề xuất biện pháp và khảo nghiệm tính cần thiết, khả thi của các biện pháp quản lý đánh giá kết quả học tập theo hướng phát triển năng lực.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Mức độ thực hiện mục tiêu đánh giá kết quả học tập: Kết quả khảo sát cho thấy các mục tiêu đánh giá được thực hiện ở mức khá với điểm trung bình khoảng 2.9-3.1 trên thang 4. Mục tiêu được thực hiện tốt nhất là cung cấp thông tin chính xác, kịp thời về mức độ đạt được và tiến bộ của học sinh (X=3.09), trong khi mục tiêu giúp các tổ chức xã hội nắm thông tin để đầu tư phát triển giáo dục được thực hiện thấp hơn (X=2.8).

  2. Thực trạng nội dung đánh giá: Nội dung đánh giá tập trung vào đánh giá sự hình thành và phát triển năng lực cốt lõi của học sinh như năng lực ngôn ngữ, tính toán, giao tiếp và hợp tác được thực hiện tốt nhất với điểm trung bình 3.46. Ngược lại, việc xác định biểu hiện cụ thể của năng lực theo từng môn học và đánh giá phẩm chất cơ bản như yêu nước, nhân ái được thực hiện ở mức thấp hơn, khoảng 3.0.

  3. Hình thức và phương pháp đánh giá: Các hình thức đánh giá thường xuyên và định kỳ được áp dụng đa dạng, tuy nhiên vẫn còn tồn tại sự thiên về đánh giá kiến thức truyền thống. Phương pháp quan sát, đánh giá qua sản phẩm học tập và vấn đáp được sử dụng phổ biến, nhưng việc áp dụng công nghệ thông tin trong đánh giá còn hạn chế.

  4. Yếu tố ảnh hưởng đến quản lý đánh giá: Các yếu tố như nhận thức của cán bộ quản lý và giáo viên về tầm quan trọng của đánh giá năng lực, sự quan tâm chỉ đạo của các cấp quản lý, năng lực quản lý của hiệu trưởng và điều kiện cơ sở vật chất có ảnh hưởng lớn đến hiệu quả quản lý đánh giá kết quả học tập. Mức độ ảnh hưởng của các yếu tố này được đánh giá ở mức từ 2.5 đến 3.0 trên thang 4.

Thảo luận kết quả

Kết quả nghiên cứu phản ánh thực trạng quản lý đánh giá kết quả học tập của học sinh tiểu học tại huyện Lý Nhân đang trong quá trình chuyển đổi từ đánh giá truyền thống sang đánh giá theo hướng phát triển năng lực. Việc thực hiện mục tiêu và nội dung đánh giá ở mức khá cho thấy sự nỗ lực của các trường trong việc đổi mới phương pháp đánh giá, tuy nhiên vẫn còn những hạn chế về việc đánh giá toàn diện phẩm chất và năng lực học sinh. So sánh với các nghiên cứu trong nước và quốc tế, kết quả này tương đồng với thực trạng chung của nhiều địa phương khi mới bắt đầu áp dụng chương trình giáo dục phổ thông 2018. Việc nhận thức và năng lực quản lý của hiệu trưởng đóng vai trò then chốt trong việc tổ chức và chỉ đạo hoạt động đánh giá, phù hợp với lý thuyết quản lý giáo dục. Các dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ cột thể hiện mức độ thực hiện các mục tiêu và nội dung đánh giá, cũng như biểu đồ tròn minh họa tỷ lệ sử dụng các hình thức đánh giá khác nhau, giúp trực quan hóa thực trạng và hỗ trợ phân tích sâu hơn.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Tăng cường bồi dưỡng năng lực đánh giá cho giáo viên và cán bộ quản lý: Tổ chức các khóa đào tạo chuyên sâu về phương pháp đánh giá theo hướng phát triển năng lực, tập trung vào kỹ năng xây dựng ma trận đề kiểm tra, sử dụng đa dạng hình thức đánh giá và áp dụng công nghệ thông tin. Mục tiêu nâng cao năng lực đánh giá trong vòng 1 năm, do Phòng Giáo dục phối hợp với các trường đại học thực hiện.

  2. Xây dựng kế hoạch đánh giá chi tiết và đồng bộ: Hiệu trưởng cần chủ động xây dựng kế hoạch đánh giá kết quả học tập theo hướng phát triển năng lực, bao gồm mục tiêu, nội dung, hình thức và phương pháp đánh giá cụ thể cho từng môn học và cấp học. Kế hoạch này cần được triển khai và kiểm tra định kỳ hàng học kỳ nhằm đảm bảo tính khả thi và hiệu quả.

  3. Tăng cường chỉ đạo và kiểm tra việc thực hiện đánh giá: Phòng Giáo dục và Ban Giám hiệu các trường cần thường xuyên tổ chức kiểm tra, giám sát việc thực hiện kế hoạch đánh giá, phát hiện kịp thời các sai sót và điều chỉnh phù hợp. Việc này nên được thực hiện ít nhất 2 lần mỗi năm học.

  4. Phát triển môi trường học tập thuận lợi cho đánh giá năng lực: Đầu tư cơ sở vật chất, trang thiết bị dạy học và công nghệ thông tin hỗ trợ hoạt động đánh giá, đồng thời xây dựng văn hóa nhà trường khuyến khích đổi mới phương pháp đánh giá, tạo điều kiện cho giáo viên và học sinh phát triển năng lực toàn diện. Chủ thể thực hiện là Ban Giám hiệu và các cấp quản lý địa phương trong vòng 2 năm tới.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Hiệu trưởng và cán bộ quản lý trường tiểu học: Nghiên cứu cung cấp cơ sở lý luận và thực tiễn giúp nâng cao năng lực quản lý đánh giá kết quả học tập, từ đó cải thiện chất lượng giáo dục tại trường.

  2. Giáo viên tiểu học: Tài liệu giúp giáo viên hiểu rõ hơn về phương pháp đánh giá theo hướng phát triển năng lực, áp dụng hiệu quả trong giảng dạy và đánh giá học sinh.

  3. Phòng Giáo dục và Đào tạo các huyện, tỉnh: Cung cấp thông tin thực trạng và các biện pháp quản lý đánh giá kết quả học tập, hỗ trợ xây dựng chính sách và kế hoạch phát triển giáo dục địa phương.

  4. Nghiên cứu sinh và học viên cao học ngành Quản lý giáo dục: Là tài liệu tham khảo quý giá cho các nghiên cứu liên quan đến quản lý giáo dục và đổi mới đánh giá kết quả học tập trong bối cảnh chương trình giáo dục phổ thông mới.

Câu hỏi thường gặp

  1. Quản lý đánh giá kết quả học tập theo hướng phát triển năng lực là gì?
    Là quá trình tác động có mục đích của hiệu trưởng và các lực lượng quản lý trong nhà trường thông qua lập kế hoạch, tổ chức, chỉ đạo và kiểm tra việc thực hiện đánh giá nhằm phát triển phẩm chất và năng lực học sinh.

  2. Những năng lực nào cần được phát triển cho học sinh tiểu học?
    Theo chương trình giáo dục phổ thông 2018, gồm năng lực tự chủ và tự học, năng lực giao tiếp và hợp tác, năng lực giải quyết vấn đề và sáng tạo, cùng các năng lực đặc thù như ngôn ngữ, tính toán, khoa học, công nghệ, tin học, thẩm mỹ và thể chất.

  3. Phương pháp đánh giá nào được sử dụng phổ biến trong đánh giá năng lực học sinh?
    Bao gồm phương pháp quan sát, đánh giá qua sản phẩm học tập, phương pháp vấn đáp và kiểm tra viết, kết hợp đa dạng hình thức đánh giá thường xuyên và định kỳ.

  4. Yếu tố nào ảnh hưởng lớn nhất đến hiệu quả quản lý đánh giá kết quả học tập?
    Nhận thức và năng lực quản lý của hiệu trưởng, sự quan tâm chỉ đạo của các cấp quản lý, năng lực của giáo viên và điều kiện cơ sở vật chất là những yếu tố then chốt.

  5. Làm thế nào để nâng cao chất lượng đánh giá kết quả học tập theo hướng phát triển năng lực?
    Cần tăng cường bồi dưỡng năng lực cho giáo viên và cán bộ quản lý, xây dựng kế hoạch đánh giá chi tiết, chỉ đạo và kiểm tra chặt chẽ, đồng thời phát triển môi trường học tập thuận lợi hỗ trợ đổi mới đánh giá.

Kết luận

  • Quản lý đánh giá kết quả học tập theo hướng phát triển năng lực là yếu tố then chốt nâng cao chất lượng giáo dục tiểu học tại huyện Lý Nhân.
  • Thực trạng quản lý đánh giá hiện nay đạt mức khá, nhưng còn tồn tại hạn chế trong việc đánh giá toàn diện năng lực và phẩm chất học sinh.
  • Các yếu tố như năng lực quản lý của hiệu trưởng, nhận thức của giáo viên và điều kiện cơ sở vật chất ảnh hưởng lớn đến hiệu quả quản lý đánh giá.
  • Đề xuất các biện pháp quản lý gồm bồi dưỡng năng lực, xây dựng kế hoạch chi tiết, tăng cường chỉ đạo kiểm tra và phát triển môi trường học tập.
  • Nghiên cứu mở ra hướng đi cho các bước tiếp theo trong việc hoàn thiện công tác quản lý đánh giá kết quả học tập, góp phần phát triển năng lực học sinh tiểu học toàn diện.

Call-to-action: Các nhà quản lý giáo dục và giáo viên tiểu học tại huyện Lý Nhân nên áp dụng các biện pháp đề xuất để nâng cao hiệu quả đánh giá kết quả học tập, đồng thời tiếp tục nghiên cứu, hoàn thiện phương pháp quản lý phù hợp với thực tiễn địa phương.