Tổng quan nghiên cứu

Quản lý chi thường xuyên ngân sách nhà nước (NSNN) giữ vai trò then chốt trong việc điều hành và ổn định phát triển kinh tế - xã hội, đặc biệt trong bối cảnh hội nhập kinh tế quốc tế. Tại quận Bình Thủy, thành phố Cần Thơ, ngân sách nhà nước giai đoạn 2014-2018 đạt tổng chi khoảng 2.894 tỷ đồng, trong đó chi thường xuyên chiếm 2.106 tỷ đồng, phản ánh quy mô và tầm quan trọng của công tác quản lý chi thường xuyên tại địa phương. Tuy nhiên, việc quản lý chi thường xuyên còn tồn tại nhiều hạn chế, ảnh hưởng đến hiệu quả sử dụng nguồn lực tài chính công. Mục tiêu nghiên cứu nhằm phân tích, đánh giá thực trạng quản lý chi thường xuyên NSNN quận Bình Thủy trong giai đoạn 2014-2018, từ đó đề xuất các giải pháp nâng cao hiệu quả quản lý, góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội địa phương. Phạm vi nghiên cứu tập trung tại quận Bình Thủy, với dữ liệu thu thập từ các cơ quan như UBND quận, Phòng Tài chính – Kế hoạch và Kho bạc Nhà nước Bình Thủy. Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc cung cấp cơ sở khoa học cho việc hoàn thiện công tác quản lý chi thường xuyên NSNN, đảm bảo tính minh bạch, tiết kiệm và hiệu quả trong sử dụng ngân sách, đồng thời hỗ trợ công tác hoạch định chính sách tài chính công tại địa phương.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn vận dụng các lý thuyết về quản lý ngân sách nhà nước, trong đó nhấn mạnh vai trò của chi thường xuyên NSNN như một công cụ phân phối và điều tiết tài chính công. Hai lý thuyết trọng tâm gồm: (1) Lý thuyết quản lý ngân sách nhà nước, tập trung vào nguyên tắc, chức năng và vai trò của ngân sách trong phát triển kinh tế - xã hội; (2) Lý thuyết kiểm soát chi ngân sách qua Kho bạc Nhà nước, nhằm đảm bảo tính minh bạch, hiệu quả và kỷ cương trong chi tiêu công. Các khái niệm chính bao gồm: chi thường xuyên ngân sách nhà nước, quản lý chi thường xuyên, kiểm soát chi thường xuyên qua Kho bạc Nhà nước, nguyên tắc quản lý ngân sách, tiêu chí đánh giá hiệu lực và hiệu quả quản lý chi thường xuyên.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp định tính kết hợp định lượng. Dữ liệu thứ cấp được thu thập từ các báo cáo tài chính, dự toán và quyết toán ngân sách quận Bình Thủy giai đoạn 2014-2018, cùng các văn bản pháp luật liên quan. Dữ liệu sơ cấp được thu thập qua phỏng vấn 20 chuyên gia, nhà quản lý có kinh nghiệm trong lĩnh vực quản lý chi ngân sách. Phân tích thống kê mô tả được áp dụng để mô tả đặc điểm chi thường xuyên NSNN qua các bảng số liệu và biểu đồ, đồng thời sử dụng phương pháp so sánh tương đối và tuyệt đối để đánh giá mức độ hoàn thành dự toán và hiệu quả quản lý. Timeline nghiên cứu kéo dài trong năm 2020, tập trung phân tích dữ liệu 5 năm trước đó nhằm đảm bảo tính cập nhật và thực tiễn.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Thực trạng chi thường xuyên NSNN quận Bình Thủy: Tổng chi thường xuyên giai đoạn 2014-2018 đạt khoảng 2.106 tỷ đồng, chiếm gần 73% tổng chi ngân sách quận. Cơ cấu chi thường xuyên tập trung chủ yếu vào các lĩnh vực giáo dục - đào tạo, y tế, quốc phòng và an ninh, chiếm trên 60% tổng chi thường xuyên.

  2. Lập dự toán chi thường xuyên: Việc lập dự toán được thực hiện đầy đủ theo quy định, tuy nhiên tỷ lệ điều chỉnh dự toán trong giai đoạn này dao động từ 5-10%, phản ánh sự chưa chính xác tuyệt đối trong dự báo nhu cầu chi tiêu.

  3. Chấp hành dự toán chi thường xuyên: Tỷ lệ hoàn thành dự toán chi thường xuyên đạt trung bình 95%, trong đó năm 2018 có mức hoàn thành thấp hơn do ảnh hưởng của việc giảm thuế bảo vệ môi trường. Việc chấp hành dự toán còn tồn tại tình trạng chi vượt dự toán ở một số đơn vị, gây áp lực cân đối ngân sách.

  4. Kiểm soát và thanh tra chi thường xuyên: Kho bạc Nhà nước Bình Thủy đã kiểm soát và giải quyết trên 98% hồ sơ chi thường xuyên đúng quy định, góp phần hạn chế sai phạm và lãng phí. Tuy nhiên, công tác thanh tra còn hạn chế về tần suất và phạm vi, chưa phát hiện hết các sai phạm tiềm ẩn.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân chính của những hạn chế trong quản lý chi thường xuyên bao gồm năng lực quản lý và trình độ chuyên môn của cán bộ còn hạn chế, tổ chức bộ máy chưa tối ưu, và sự phối hợp giữa các cơ quan chưa nhịp nhàng. So với các nghiên cứu tại các địa phương khác, quận Bình Thủy có mức độ hoàn thành dự toán tương đối cao nhưng vẫn cần cải thiện công tác dự báo và kiểm soát chi tiêu. Việc ứng dụng công nghệ thông tin trong quản lý chi thường xuyên còn hạn chế, ảnh hưởng đến tính minh bạch và hiệu quả quản lý. Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ cơ cấu chi thường xuyên theo lĩnh vực và bảng so sánh dự toán - thực hiện chi thường xuyên qua các năm để minh họa rõ nét hơn các biến động và hiệu quả quản lý.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Hoàn thiện công tác lập dự toán chi thường xuyên: Áp dụng các phương pháp dự báo khoa học, tăng cường đào tạo cán bộ lập dự toán nhằm nâng cao độ chính xác, giảm tỷ lệ điều chỉnh dự toán. Thời gian thực hiện: 1-2 năm, chủ thể: Phòng Tài chính – Kế hoạch quận.

  2. Tăng cường chấp hành dự toán và kiểm soát chi tiêu: Xây dựng quy chế chặt chẽ về phân bổ và sử dụng ngân sách, tăng cường giám sát, xử lý nghiêm các trường hợp chi vượt dự toán. Thời gian: liên tục hàng năm, chủ thể: UBND quận, Kho bạc Nhà nước.

  3. Nâng cao năng lực cán bộ quản lý chi thường xuyên: Tổ chức các khóa đào tạo chuyên sâu về quản lý ngân sách, ứng dụng công nghệ thông tin trong quản lý tài chính công. Thời gian: 1 năm, chủ thể: Sở Tài chính phối hợp với UBND quận.

  4. Đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin: Triển khai hệ thống quản lý ngân sách điện tử, tích hợp phần mềm kế toán ngân sách nhằm nâng cao tính minh bạch và hiệu quả quản lý. Thời gian: 2 năm, chủ thể: Kho bạc Nhà nước, Phòng Tài chính – Kế hoạch.

  5. Tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra: Mở rộng phạm vi và tần suất thanh tra, kiểm tra chi thường xuyên, đặc biệt là các đơn vị có dấu hiệu rủi ro cao về tài chính. Thời gian: định kỳ hàng năm, chủ thể: Thanh tra quận, Kho bạc Nhà nước.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Cán bộ quản lý ngân sách tại các cấp chính quyền địa phương: Giúp nâng cao hiểu biết về quy trình và tiêu chí quản lý chi thường xuyên, từ đó cải thiện hiệu quả công tác tài chính công.

  2. Nhà nghiên cứu và sinh viên chuyên ngành Tài chính - Ngân hàng: Cung cấp cơ sở lý luận và thực tiễn về quản lý chi thường xuyên NSNN, làm tài liệu tham khảo cho các nghiên cứu tiếp theo.

  3. Cơ quan Kho bạc Nhà nước và Phòng Tài chính – Kế hoạch: Hỗ trợ hoàn thiện quy trình kiểm soát chi thường xuyên, nâng cao năng lực kiểm tra, giám sát và ứng dụng công nghệ thông tin.

  4. Các tổ chức chính trị - xã hội và đơn vị sử dụng ngân sách: Hiểu rõ hơn về trách nhiệm và quy trình quản lý chi thường xuyên, từ đó thực hiện đúng quy định, tiết kiệm và hiệu quả.

Câu hỏi thường gặp

  1. Quản lý chi thường xuyên ngân sách nhà nước là gì?
    Quản lý chi thường xuyên NSNN là quá trình tổ chức, phân bổ và sử dụng các khoản chi ngân sách nhằm đảm bảo thực hiện các nhiệm vụ thường xuyên của Nhà nước một cách tiết kiệm, hiệu quả và đúng quy định.

  2. Tại sao cần kiểm soát chi thường xuyên qua Kho bạc Nhà nước?
    Kiểm soát chi qua Kho bạc giúp đảm bảo các khoản chi đúng dự toán, đúng chế độ, ngăn ngừa tham nhũng, lãng phí và nâng cao tính minh bạch trong quản lý tài chính công.

  3. Những yếu tố nào ảnh hưởng đến hiệu quả quản lý chi thường xuyên?
    Bao gồm năng lực và đạo đức cán bộ quản lý, tổ chức bộ máy, sự phối hợp giữa các cơ quan, công khai minh bạch và ứng dụng công nghệ thông tin.

  4. Làm thế nào để nâng cao hiệu quả lập dự toán chi thường xuyên?
    Cần áp dụng phương pháp dự báo khoa học, đào tạo cán bộ chuyên môn, sử dụng dữ liệu lịch sử và thông tin thực tế để lập dự toán chính xác, sát thực tế.

  5. Giải pháp nào giúp tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra chi thường xuyên?
    Tăng cường tần suất, mở rộng phạm vi thanh tra, sử dụng công nghệ thông tin để giám sát, đồng thời xử lý nghiêm các vi phạm nhằm nâng cao hiệu quả quản lý.

Kết luận

  • Quản lý chi thường xuyên NSNN quận Bình Thủy giai đoạn 2014-2018 đạt nhiều kết quả tích cực với tổng chi thường xuyên khoảng 2.106 tỷ đồng, tuy nhiên vẫn còn tồn tại hạn chế về dự toán và kiểm soát chi tiêu.
  • Năng lực cán bộ, tổ chức bộ máy và ứng dụng công nghệ thông tin là những nhân tố quyết định hiệu quả quản lý chi thường xuyên.
  • Cần hoàn thiện quy trình lập dự toán, tăng cường chấp hành dự toán, nâng cao năng lực cán bộ và đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin trong quản lý chi thường xuyên.
  • Công tác thanh tra, kiểm tra cần được mở rộng và nâng cao hiệu quả nhằm phát hiện và xử lý kịp thời các sai phạm.
  • Nghiên cứu đề xuất các giải pháp cụ thể, có thể triển khai trong 1-2 năm tới, nhằm nâng cao hiệu quả quản lý chi thường xuyên NSNN tại quận Bình Thủy, góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội địa phương bền vững.

Hành động tiếp theo: Các cơ quan quản lý ngân sách địa phương cần phối hợp triển khai các giải pháp đề xuất, đồng thời tiếp tục nghiên cứu, đánh giá hiệu quả để điều chỉnh phù hợp với thực tiễn.