Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh phát triển kinh tế - xã hội và hội nhập quốc tế, cải cách thủ tục hành chính (TTHC) được xem là một trong những giải pháp trọng yếu nhằm nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý nhà nước. Tại tỉnh Quảng Nam, đặc biệt là thị xã Điện Bàn, việc triển khai mô hình một cửa, một cửa liên thông trong giải quyết TTHC đã được thực hiện từ năm 2015 đến 2019, với hơn 47.000 hồ sơ hành chính được tiếp nhận và xử lý mỗi năm. Mục tiêu nghiên cứu tập trung vào việc đánh giá thực trạng thực hiện chính sách cải cách TTHC theo mô hình một cửa tại thị xã Điện Bàn, phân tích những kết quả đạt được, tồn tại hạn chế và đề xuất giải pháp nâng cao hiệu quả trong giai đoạn tiếp theo. Phạm vi nghiên cứu bao gồm Bộ phận tiếp nhận và trả kết quả hồ sơ hành chính của thị xã trong giai đoạn 2015-2019. Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc góp phần hoàn thiện chính sách công, nâng cao chất lượng phục vụ nhân dân, đồng thời thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội địa phương thông qua cải cách hành chính hiện đại, minh bạch và hiệu quả.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết và mô hình chính sách công, cải cách hành chính và quản lý công, trong đó có:

  • Lý thuyết cải cách thủ tục hành chính: Nhấn mạnh quá trình rà soát, đánh giá và đơn giản hóa các thủ tục nhằm loại bỏ các bước không cần thiết, tăng tính minh bạch và thuận tiện cho tổ chức, công dân.
  • Mô hình một cửa, một cửa liên thông: Là cơ chế giải quyết công việc tại một đầu mối duy nhất, giúp giảm thiểu sự đi lại, chồng chéo và tăng cường phối hợp giữa các cơ quan hành chính.
  • Khái niệm về hiệu quả quản lý nhà nước: Đánh giá dựa trên các chỉ số như tỷ lệ hồ sơ giải quyết đúng hạn, mức độ hài lòng của người dân và doanh nghiệp, năng lực đội ngũ cán bộ công chức.

Các khái niệm chính bao gồm: thủ tục hành chính, cải cách hành chính, mô hình một cửa, hiệu quả công vụ, và sự hài lòng của người dân.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp luận chủ nghĩa duy vật biện chứng và lịch sử, kết hợp các phương pháp nghiên cứu định tính và định lượng:

  • Nguồn dữ liệu: Thu thập từ báo cáo của UBND thị xã Điện Bàn, khảo sát ý kiến 10 công chức tại Bộ phận tiếp nhận và trả kết quả (TN&TKQ), khảo sát 100 tổ chức, cá nhân thực hiện TTHC, cùng các văn bản pháp luật liên quan.
  • Phương pháp phân tích: Phân tích thống kê số liệu hồ sơ giải quyết, tỷ lệ đúng hạn, khảo sát mức độ hài lòng, so sánh kết quả qua các năm từ 2015 đến 2019.
  • Timeline nghiên cứu: Tập trung vào giai đoạn 2015-2019, với thu thập và xử lý dữ liệu trong năm 2020.

Cỡ mẫu khảo sát gồm 10 công chức và 100 tổ chức, cá nhân nhằm đảm bảo tính đại diện và độ tin cậy của kết quả.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Tăng trưởng số lượng hồ sơ và tỷ lệ giải quyết đúng hạn: Số hồ sơ tiếp nhận tăng từ 39.263 năm 2015 lên 47.565 năm 2019. Tỷ lệ giải quyết đúng hạn duy trì ở mức cao, trung bình trên 95%, với năm 2017 đạt 96,8% và năm 2019 đạt 96,1%. Tỷ lệ hồ sơ trễ hẹn giảm từ 5,8% năm 2016 xuống còn 3,9% năm 2019.

  2. Nguyên nhân trễ hẹn chủ yếu do khách quan: Khoảng 75% hồ sơ trễ hẹn do tính chất phức tạp, cần xác minh, hòa giải; 25% do hồ sơ chưa đầy đủ. Tuy nhiên, khảo sát ý kiến công chức cho thấy 40% nguyên nhân trễ hẹn có yếu tố chủ quan như lãnh đạo đi công tác, bổ sung hồ sơ chậm và trình độ công chức hạn chế.

  3. Đánh giá thái độ và hướng dẫn của công chức: 82% người dân đánh giá công chức vui vẻ, nhiệt tình; 86% cho rằng công chức hướng dẫn tận tình, chu đáo. Tuy nhiên, vẫn còn 13% và 12% phản ánh thái độ thờ ơ hoặc hướng dẫn không đầy đủ, chủ yếu tập trung ở lĩnh vực đất đai và xây dựng.

  4. Ứng dụng công nghệ thông tin và hệ thống quản lý chất lượng: 100% cơ quan, đơn vị kết nối Internet, tỷ lệ máy tính/cán bộ đạt 91%. Thị xã đã áp dụng hệ thống quản lý chất lượng ISO 9001:2015 cho các cơ quan chuyên môn và địa phương, góp phần nâng cao hiệu quả giải quyết công việc.

Thảo luận kết quả

Kết quả cho thấy mô hình một cửa tại thị xã Điện Bàn đã góp phần nâng cao hiệu quả giải quyết TTHC, giảm thiểu phiền hà cho người dân và doanh nghiệp. Tỷ lệ hồ sơ giải quyết đúng hạn trên 95% phản ánh sự cải thiện rõ rệt so với giai đoạn trước. Tuy nhiên, nguyên nhân trễ hẹn còn do cả yếu tố khách quan và chủ quan, trong đó yếu tố chủ quan như trình độ công chức và sự phối hợp chưa đồng bộ giữa các phòng ban vẫn là thách thức cần khắc phục.

Việc ứng dụng công nghệ thông tin và áp dụng hệ thống quản lý chất lượng ISO đã tạo điều kiện thuận lợi cho việc minh bạch hóa quy trình, nâng cao năng lực cán bộ và cải thiện môi trường làm việc. So sánh với các địa phương như Đà Nẵng và Quảng Ninh, Điện Bàn đã học hỏi và áp dụng nhiều kinh nghiệm, tuy nhiên vẫn cần tăng cường đầu tư về hạ tầng CNTT và đào tạo chuyên sâu cho cán bộ.

Đánh giá thái độ phục vụ của công chức cho thấy phần lớn người dân hài lòng, nhưng vẫn còn tồn tại một bộ phận chưa đáp ứng tốt yêu cầu, đặc biệt trong các lĩnh vực phức tạp như đất đai. Điều này ảnh hưởng đến hình ảnh của cơ quan nhà nước và sự tin tưởng của người dân.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ tăng trưởng số lượng hồ sơ, biểu đồ tỷ lệ giải quyết đúng hạn qua các năm, bảng phân tích nguyên nhân trễ hẹn và biểu đồ đánh giá thái độ công chức để minh họa rõ nét các kết quả trên.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Tăng cường đào tạo, bồi dưỡng chuyên môn và kỹ năng giao tiếp cho cán bộ công chức: Đào tạo định kỳ về nghiệp vụ hành chính, kỹ năng xử lý hồ sơ phức tạp và kỹ năng giao tiếp nhằm nâng cao chất lượng phục vụ, giảm thiểu sai sót và trễ hẹn. Thời gian thực hiện: 6-12 tháng, chủ thể: UBND thị xã phối hợp với các cơ sở đào tạo.

  2. Hoàn thiện quy trình phối hợp liên phòng ban và nâng cao hiệu quả kiểm tra, giám sát: Xây dựng quy chế phối hợp chặt chẽ, tổ chức giao ban định kỳ với sự tham gia đầy đủ của các phòng ban để xử lý kịp thời các vướng mắc. Tăng cường công tác kiểm tra, giám sát nhằm phát hiện và xử lý nghiêm các trường hợp vi phạm. Thời gian: 3-6 tháng, chủ thể: Văn phòng HĐND&UBND thị xã.

  3. Đầu tư nâng cấp hạ tầng công nghệ thông tin và phát triển phần mềm quản lý hiện đại: Mở rộng hệ thống phần mềm một cửa điện tử, tích hợp dữ liệu liên thông giữa các phòng ban, nâng cao khả năng tra cứu, giám sát và xử lý hồ sơ trực tuyến. Thời gian: 12-18 tháng, chủ thể: UBND thị xã phối hợp Sở Thông tin và Truyền thông.

  4. Đẩy mạnh công tác tuyên truyền, nâng cao nhận thức của người dân và doanh nghiệp: Sử dụng đa dạng các hình thức truyền thông như phát thanh, truyền hình, mạng xã hội và tổ chức hội thảo, tập huấn để người dân hiểu rõ quy trình, quyền lợi và nghĩa vụ khi thực hiện TTHC theo mô hình một cửa. Thời gian: liên tục, chủ thể: Phòng Nội vụ, Ban Tuyên giáo thị xã.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Cán bộ, công chức các cơ quan hành chính địa phương: Nghiên cứu giúp nâng cao năng lực thực thi công vụ, cải thiện quy trình giải quyết TTHC và nâng cao thái độ phục vụ người dân.

  2. Nhà hoạch định chính sách và quản lý nhà nước: Tham khảo để xây dựng, điều chỉnh chính sách cải cách hành chính phù hợp với thực tiễn địa phương, từ đó nâng cao hiệu quả quản lý.

  3. Các nhà nghiên cứu, học giả trong lĩnh vực chính sách công và quản lý hành chính: Cung cấp cơ sở lý luận và thực tiễn về mô hình một cửa, góp phần phát triển nghiên cứu chuyên sâu về cải cách hành chính.

  4. Doanh nghiệp và tổ chức xã hội dân sự: Hiểu rõ quy trình, quyền lợi và trách nhiệm khi thực hiện các thủ tục hành chính, từ đó nâng cao hiệu quả giao dịch với cơ quan nhà nước.

Câu hỏi thường gặp

  1. Mô hình một cửa là gì và có vai trò như thế nào trong cải cách TTHC?
    Mô hình một cửa là cơ chế giải quyết công việc tại một đầu mối duy nhất, giúp giảm thiểu sự đi lại và chồng chéo giữa các cơ quan. Vai trò chính là nâng cao hiệu quả, minh bạch và tạo thuận lợi cho người dân khi thực hiện thủ tục hành chính.

  2. Tỷ lệ hồ sơ giải quyết đúng hạn tại thị xã Điện Bàn trong giai đoạn 2015-2019 ra sao?
    Tỷ lệ này duy trì trên 95%, với năm 2017 đạt 96,8% và năm 2019 đạt 96,1%, cho thấy sự cải thiện rõ rệt trong hiệu quả giải quyết thủ tục hành chính.

  3. Nguyên nhân chính dẫn đến hồ sơ trễ hẹn là gì?
    Khoảng 75% do tính chất hồ sơ phức tạp, cần xác minh; 25% do hồ sơ chưa đầy đủ. Ngoài ra, yếu tố chủ quan như trình độ công chức và sự phối hợp chưa đồng bộ cũng chiếm khoảng 40% trong các nguyên nhân trễ hẹn.

  4. Công nghệ thông tin được ứng dụng như thế nào trong cải cách TTHC tại Điện Bàn?
    100% cơ quan, đơn vị kết nối Internet, sử dụng phần mềm quản lý văn bản và hồ sơ, áp dụng hệ thống quản lý chất lượng ISO 9001:2015, góp phần nâng cao hiệu quả và minh bạch trong giải quyết thủ tục.

  5. Làm thế nào để nâng cao thái độ phục vụ của cán bộ công chức?
    Đào tạo kỹ năng giao tiếp, tăng cường kiểm tra, giám sát, xây dựng chính sách đãi ngộ phù hợp và tạo môi trường làm việc chuyên nghiệp, thân thiện sẽ giúp cải thiện thái độ phục vụ.

Kết luận

  • Thị xã Điện Bàn đã đạt được nhiều kết quả tích cực trong thực hiện chính sách cải cách TTHC theo mô hình một cửa, với tỷ lệ giải quyết hồ sơ đúng hạn trên 95%.
  • Việc ứng dụng công nghệ thông tin và hệ thống quản lý chất lượng ISO góp phần nâng cao hiệu quả và minh bạch trong giải quyết thủ tục hành chính.
  • Một số tồn tại như trễ hẹn hồ sơ, thái độ phục vụ chưa đồng đều và phối hợp liên phòng ban chưa chặt chẽ cần được khắc phục.
  • Đề xuất các giải pháp trọng tâm gồm đào tạo cán bộ, hoàn thiện quy trình phối hợp, nâng cấp hạ tầng CNTT và đẩy mạnh tuyên truyền.
  • Tiếp tục theo dõi, đánh giá và điều chỉnh chính sách trong giai đoạn 2021-2025 nhằm nâng cao hơn nữa hiệu quả cải cách TTHC, hướng tới xây dựng nền hành chính hiện đại, phục vụ nhân dân tốt hơn.

Hành động tiếp theo: Các cơ quan chức năng và lãnh đạo thị xã cần triển khai ngay các giải pháp đề xuất, đồng thời tăng cường giám sát, đánh giá để đảm bảo mục tiêu cải cách hành chính được thực hiện hiệu quả và bền vững.