Luận án tiến sĩ về phát triển năng lực đọc hiểu ngoại ngữ cho sinh viên ngành ngôn ngữ văn học và văn hóa

• Tác giả: Lê Hà Phương
• Người hướng dẫn: TS. Nguyễn Đức Minh
• Trường học: Viện Khoa học Giáo dục Việt Nam
• Chuyên ngành: Ngôn ngữ và văn hóa
• Đề tài: Phát triển năng lực đọc hiểu ngoại ngữ cho sinh viên đại học ngành ngôn ngữ, văn học và văn hóa nước ngoài
• Loại tài liệu: luận án tiến sĩ
• Năm xuất bản: 2021
• Địa điểm: Hà Nội

• LỜI CAM ĐOAN
• LỜI CẢM ƠN
• 1. MỞ ĐẦU
• 1.1. Lí do chọn đề tài
• 1.2. Mục đích nghiên cứu
• 1.3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu
• 1.4. Giả thuyết khoa học
• 1.5. Nhiệm vụ và phạm vi nghiên cứu
• 1.6. Phương pháp tiếp cận và phương pháp nghiên cứu
• 2. CƠ SỞ LÍ LUẬN VỀ PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC ĐỌC HIỂU NGOẠI NGỮ CHO SINH VIÊN ĐẠI HỌC NGÀNH NGÔN NGỮ, VĂN HỌC VÀ VĂN HÓA NƯỚC NGOÀI
• 2.1. Tổng quan nghiên cứu vấn đề
• 2.2. Một số nghiên cứu về Đọc hiểu và Năng lực đọc hiểu
• 2.3. Một số nghiên cứu về năng lực đọc hiểu ngoại ngữ
• 2.4. Nghiên cứu về phát triển năng lực đọc hiểu ngoại ngữ
• 2.5. Một số nhận định
• 2.6. Năng lực đọc hiểu ngoại ngữ của SV đại học ngành Ngôn ngữ, văn học và văn hóa nước ngoài
• 2.6.1. Đặc điểm sinh viên đại học ngành Ngôn ngữ, văn học và văn hóa nước ngoài
• 2.6.2. Khái niệm năng lực đọc hiểu ngoại ngữ
• 2.6.3. Khung năng lực đọc hiểu ngoại ngữ cho sinh viên đại học ngành Ngôn ngữ, văn học và văn hóa nước ngoài
• 3. PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC ĐỌC HIỂU NGOẠI NGỮ CHO SINH VIÊN ĐẠI HỌC NGÀNH NGÔN NGỮ, VĂN HỌC VÀ VĂN HÓA NƯỚC NGOÀI
• 3.1. Khái niệm Phát triển năng lực đọc hiểu ngoại ngữ
• 3.2. Mục tiêu phát triển năng lực đọc hiểu ngoại ngữ cho sinh viên đại học Ngành ngôn ngữ, văn học và văn hóa nước ngoài
• 3.3. Nguyên tắc phát triển năng lực đọc hiểu ngoại ngữ cho sinh viên đại học ngành Ngôn ngữ, văn học và văn hóa nước ngoài
• 3.4. Nội dung phát triển năng lực đọc hiểu ngoại ngữ cho sinh viên đại học ngành Ngôn ngữ, văn học và văn hóa nước ngoài
• 3.5. Các con đường phát triển năng lực đọc hiểu ngoại ngữ cho sinh viên đại học ngành Ngôn ngữ, văn học và văn hóa nước ngoài
• 3.6. Các yếu tố ảnh hưởng đến phát triển năng lực đọc hiểu ngoại ngữ
• 3.6.1. Yếu tố chủ quan
• 3.6.2. Yếu tố khách quan
• 3.7. Kết luận chương 1
• 4. CƠ SỞ THỰC TIỄN VỀ PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC ĐỌC HIỂU NGOẠI NGỮ CHO SINH VIÊN ĐẠI HỌC NGÀNH NGÔN NGỮ, VĂN HỌC VÀ VĂN HÓA NƯỚC NGOÀI
• 4.1. Kinh nghiệm quốc tế về dạy học phát triển năng lực đọc hiểu ngoại ngữ
• 4.1.1. Ngôn ngữ thuộc hệ Ấn-Âu
• 4.1.2. Ngôn ngữ hệ Hán-Tạng
• 4.1.3. Ngôn ngữ hệ Nhật Bản
• 4.2. Thực trạng phát triển năng lực đọc hiểu ngoại ngữ cho sinh viên đại học ngành ngôn ngữ, văn học và văn hóa nước ngoài - Nghiên cứu trường hợp đối với sinh viên đại học ngành Ngôn ngữ Nhật
• 4.2.1. Khái quát về khảo sát thực trạng
• 4.2.2. Kết quả khảo sát thực trạng
• 4.2.3. Đánh giá chung về thực trạng
• 4.3. Kết luận chương 2
• 5. BIỆN PHÁP PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC ĐỌC HIỂU NGOẠI NGỮ CHO SINH VIÊN ĐẠI HỌC CHUYÊN NGÀNH NGÔN NGỮ, VĂN HỌC VÀ VĂN HÓA NƯỚC NGOÀI VÀ THỰC NGHIỆM SƯ PHẠM
• 5.1. Nguyên tắc đề xuất biện pháp
• 5.1.1. Đảm bảo đáp ứng yêu cầu chuẩn đầu ra của đại học chuyên ngữ
• 5.1.2. Đảm bảo phù hợp với chương trình đào tạo, chương trình môn học
• 5.1.3. Đảm bảo tính hiệu quả và khả thi
• 5.1.4. Đảm bảo tính phát triển
• 5.1.5. Đảm bảo tính hệ thống
• 5.2. Biện pháp phát triển năng lực đọc hiểu ngoại ngữ cho sinh viên đại học ngành Ngôn ngữ, văn học và văn hóa nước ngoài
• 5.2.1. Biện pháp 1: Xây dựng khung năng lực đọc hiểu ngoại ngữ cho sinh viên đại học ngành Ngôn ngữ, văn học và văn hóa nước ngoài
• 5.2.2. Biện pháp 2: Thiết kế qui trình dạy học phát triển năng lực đọc hiểu ngoại ngữ cho sinh viên đại học ngành Ngôn ngữ, văn học và văn hóa nước ngoài
• 5.2.3. Biện pháp 3: Thiết kế hoạt động đọc đa dạng nhằm phát huy năng lực đọc hiểu ngoại ngữ cho sinh viên đại học ngành Ngôn ngữ, văn học và văn hóa nước ngoài
• 5.2.4. Biện pháp 4: Đổi mới kiểm tra, đánh giá kết quả đọc hiểu ngoại ngữ cho sinh viên đại học ngành Ngôn ngữ, văn học và văn hóa nước ngoài
• 5.3. Mối quan hệ giữa các biện pháp
• 5.4. Thực nghiệm sư phạm
• 5.4.1. Khảo nghiệm các biện pháp
• 5.4.2. Thực nghiệm các biện pháp
• 5.5. Kết luận chương 3
• 6. KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ
• DANH MỤC CÁC CÔNG TRÌNH KHOA HỌC CỦA TÁC GIẢ ĐÃ CÔNG BỐ LIÊN QUAN ĐẾN LUẬN ÁN
• TÀI LIỆU THAM KHẢO

I. Cơ sở lý luận về phát triển năng lực đọc hiểu ngoại ngữ

Năng lực đọc hiểu ngoại ngữ là một trong những kỹ năng quan trọng nhất trong việc học ngoại ngữ. Đọc hiểu không chỉ đơn thuần là việc nhận diện từ ngữ mà còn là khả năng phân tích, tổng hợp và đánh giá thông tin từ văn bản. Để phát triển năng lực đọc hiểu cho sinh viên ngành ngôn ngữ và văn hóa, cần có một khung lý thuyết vững chắc. Các nghiên cứu trước đây đã chỉ ra rằng việc dạy đọc hiểu cần phải kết hợp giữa lý thuyết và thực hành, giúp sinh viên không chỉ hiểu nội dung mà còn có khả năng áp dụng kiến thức vào thực tiễn. Theo Trần Đình Sử, "Đọc hiểu là khâu cơ bản nhất, bắt đầu từ hiểu từ, hiểu câu, hiểu đoạn, hiểu liên kết, hiểu nghĩa toàn bài". Điều này cho thấy tầm quan trọng của việc xây dựng một chương trình giảng dạy có hệ thống và khoa học nhằm phát triển năng lực đọc hiểu cho sinh viên.

1.1. Khái niệm năng lực đọc hiểu ngoại ngữ

Năng lực đọc hiểu ngoại ngữ được định nghĩa là khả năng tiếp nhận và xử lý thông tin từ văn bản viết bằng ngôn ngữ khác. Để đạt được năng lực đọc hiểu, sinh viên cần có kiến thức về ngữ pháp, từ vựng và văn hóa của ngôn ngữ đó. Việc phát triển năng lực đọc hiểu không chỉ giúp sinh viên tiếp cận tài liệu học tập mà còn mở rộng khả năng giao tiếp và hiểu biết văn hóa. Các yếu tố như động lực học tập, phương pháp giảng dạy và tài liệu học tập cũng ảnh hưởng lớn đến quá trình này. Do đó, việc xây dựng một chương trình giảng dạy phù hợp là rất cần thiết.

1.2. Mục tiêu phát triển năng lực đọc hiểu ngoại ngữ

Mục tiêu phát triển năng lực đọc hiểu cho sinh viên ngành ngôn ngữ và văn hóa bao gồm việc trang bị cho sinh viên khả năng đọc hiểu các văn bản phức tạp, từ đó nâng cao khả năng giao tiếp và làm việc trong môi trường quốc tế. Để đạt được mục tiêu này, cần thiết phải áp dụng các phương pháp giảng dạy hiện đại, khuyến khích sinh viên tham gia vào các hoạt động đọc hiểu đa dạng. Việc này không chỉ giúp sinh viên cải thiện kỹ năng đọc mà còn phát triển tư duy phản biện và khả năng phân tích văn bản.

II. Cơ sở thực tiễn về phát triển năng lực đọc hiểu ngoại ngữ

Thực trạng phát triển năng lực đọc hiểu ngoại ngữ cho sinh viên hiện nay cho thấy nhiều thách thức. Nhiều sinh viên vẫn gặp khó khăn trong việc tiếp cận và hiểu các văn bản phức tạp. Các nghiên cứu cho thấy rằng phương pháp giảng dạy truyền thống chưa đáp ứng được nhu cầu học tập của sinh viên. Việc áp dụng các phương pháp dạy học tích cực, như học tập hợp tác và sử dụng công nghệ thông tin, có thể giúp cải thiện tình hình. Theo khảo sát, sinh viên thường cảm thấy thiếu tự tin khi đọc các tài liệu bằng ngoại ngữ, điều này ảnh hưởng đến năng lực giao tiếp của họ. Do đó, cần có những biện pháp cụ thể để nâng cao năng lực đọc hiểu cho sinh viên.

2.1. Thực trạng năng lực đọc hiểu ngoại ngữ của sinh viên

Nghiên cứu cho thấy rằng nhiều sinh viên ngành ngôn ngữ và văn hóa gặp khó khăn trong việc đọc hiểu các văn bản chuyên ngành. Điều này có thể do thiếu kiến thức nền tảng về ngữ pháp và từ vựng. Hơn nữa, nhiều sinh viên chưa được tiếp cận với các phương pháp đọc hiểu hiệu quả. Việc thiếu tài liệu học tập phù hợp cũng là một yếu tố cản trở. Để cải thiện tình hình, cần thiết phải xây dựng một khung chương trình giảng dạy rõ ràng, kết hợp giữa lý thuyết và thực hành.

2.2. Các yếu tố ảnh hưởng đến năng lực đọc hiểu ngoại ngữ

Có nhiều yếu tố ảnh hưởng đến năng lực đọc hiểu của sinh viên, bao gồm yếu tố chủ quan và khách quan. Yếu tố chủ quan liên quan đến động lực học tập, phương pháp học và thái độ của sinh viên đối với việc học ngoại ngữ. Yếu tố khách quan bao gồm chất lượng giảng dạy, tài liệu học tập và môi trường học tập. Để phát triển năng lực đọc hiểu, cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa giảng viên và sinh viên, cũng như sự hỗ trợ từ các cơ sở giáo dục.

III. Biện pháp phát triển năng lực đọc hiểu ngoại ngữ

Để phát triển năng lực đọc hiểu cho sinh viên ngành ngôn ngữ và văn hóa, cần áp dụng một số biện pháp cụ thể. Đầu tiên, xây dựng khung năng lực đọc hiểu rõ ràng, giúp sinh viên nhận thức được mục tiêu học tập. Thứ hai, thiết kế các hoạt động đọc đa dạng, từ đó khuyến khích sinh viên tham gia tích cực vào quá trình học. Cuối cùng, đổi mới phương pháp kiểm tra và đánh giá, giúp sinh viên có cơ hội thể hiện khả năng đọc hiểu của mình. Việc áp dụng các biện pháp này không chỉ giúp nâng cao năng lực đọc hiểu mà còn tạo động lực cho sinh viên trong việc học ngoại ngữ.

3.1. Xây dựng khung năng lực đọc hiểu ngoại ngữ

Khung năng lực đọc hiểu cần được xây dựng dựa trên các tiêu chí rõ ràng, giúp sinh viên dễ dàng nhận biết được các cấp độ năng lực của mình. Việc này không chỉ giúp sinh viên có định hướng trong quá trình học tập mà còn tạo cơ hội cho giảng viên trong việc thiết kế chương trình giảng dạy phù hợp. Khung năng lực này cần được cập nhật thường xuyên để phản ánh đúng thực trạng và nhu cầu của sinh viên.

3.2. Thiết kế hoạt động đọc đa dạng

Thiết kế các hoạt động đọc đa dạng là một trong những biện pháp quan trọng để phát triển năng lực đọc hiểu. Các hoạt động này có thể bao gồm đọc hiểu văn bản, thảo luận nhóm, và các bài tập thực hành. Việc kết hợp giữa lý thuyết và thực hành sẽ giúp sinh viên không chỉ hiểu nội dung mà còn phát triển kỹ năng phân tích và đánh giá thông tin. Hơn nữa, các hoạt động này cần được tổ chức trong môi trường học tập tích cực, khuyến khích sự tham gia của sinh viên.