Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh ngành dược phẩm tại Thành phố Hồ Chí Minh (TPHCM) ngày càng phát triển, sự hài lòng của khách hàng bán lẻ, đặc biệt là chủ các nhà thuốc, đóng vai trò then chốt trong việc duy trì và mở rộng thị phần của các công ty phân phối dược phẩm. Công ty TNHH Dược phẩm Mepha, với tỷ lệ bao phủ thị trường nhà thuốc chỉ đạt khoảng 8,95% trên tổng số gần 4.000 nhà thuốc đạt chuẩn GPP tại TPHCM, đang đối mặt với thách thức giảm sút doanh thu nghiêm trọng trong giai đoạn 2019-2021, với doanh thu năm 2021 chỉ đạt 20,35 tỷ đồng, giảm gần 60% so với năm 2019. Nguyên nhân chính được xác định là sự không hài lòng của chủ nhà thuốc đối với các yếu tố dịch vụ và sản phẩm của công ty.

Mục tiêu nghiên cứu tập trung vào việc phân tích các yếu tố ảnh hưởng đến sự hài lòng của khách hàng bán lẻ đối với công ty TNHH Dược phẩm Mepha tại TPHCM, đồng thời đánh giá mức độ tác động của từng yếu tố. Nghiên cứu được thực hiện trong khoảng thời gian từ tháng 8/2022 đến tháng 3/2023, với phạm vi khảo sát tại khu vực TPHCM, nhằm cung cấp cơ sở dữ liệu thực tiễn và đề xuất các giải pháp nâng cao sự hài lòng, góp phần gia tăng doanh thu và mở rộng độ phủ thị trường.

Việc nghiên cứu này có ý nghĩa quan trọng trong việc giúp công ty cải thiện chất lượng dịch vụ, củng cố mối quan hệ với khách hàng bán lẻ, đồng thời nâng cao năng lực cạnh tranh trong ngành dược phẩm, góp phần phát triển bền vững thị trường dược phẩm tại TPHCM.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên các mô hình lý thuyết về chất lượng dịch vụ và sự hài lòng khách hàng, trong đó nổi bật là mô hình SERVQUAL và SERVPERF. Mô hình SERVQUAL của Parasuraman và cộng sự (1998) gồm 5 thành phần chính: phương tiện hữu hình, sự cảm thông, sự đáp ứng, sự đảm bảo và sự tin cậy. Mô hình SERVPERF của Cronin và Taylor (1992) tập trung vào đánh giá cảm nhận thực tế của khách hàng về chất lượng dịch vụ, bỏ qua phần kỳ vọng.

Ngoài ra, mô hình RSQS của Dabholkar và cộng sự (1996) được áp dụng để nghiên cứu chất lượng dịch vụ trong môi trường bán lẻ, bổ sung các yếu tố như chính sách hoạt động, giải quyết vấn đề, tương tác cá nhân và cơ sở vật chất. Các khái niệm chính trong nghiên cứu bao gồm:

  • Sự tin cậy (Reliability): Khả năng thực hiện dịch vụ đúng hẹn, chính xác và không sai sót.
  • Phương tiện hữu hình (Tangibles): Cơ sở vật chất, trang thiết bị, đồng phục nhân viên và các phương tiện hỗ trợ.
  • Sự cảm thông (Empathy): Sự quan tâm, thấu hiểu và chăm sóc khách hàng.
  • Giá cả hợp lý (Reasonable Price): Giá cả cạnh tranh, chính sách thanh toán linh hoạt.
  • Sự đáp ứng (Responsiveness): Khả năng phản hồi nhanh chóng và sẵn sàng hỗ trợ khách hàng.
  • Sự đảm bảo (Assurance): Trình độ chuyên môn, thái độ phục vụ và tạo niềm tin cho khách hàng.
  • Chất lượng nhân viên (Employee Quality): Kiến thức, kỹ năng và thái độ của nhân viên bán hàng.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng kết hợp phương pháp định tính và định lượng. Giai đoạn định tính gồm phỏng vấn sâu 12 đối tượng, bao gồm lãnh đạo công ty và chủ nhà thuốc, nhằm khám phá các yếu tố ảnh hưởng và xây dựng thang đo phù hợp. Giai đoạn định lượng tiến hành khảo sát 255 chủ nhà thuốc tại TPHCM bằng bảng câu hỏi thang đo Likert 5 mức độ.

Mẫu nghiên cứu được chọn theo phương pháp chọn mẫu ngẫu nhiên có chủ đích, đảm bảo kích thước mẫu tối thiểu 5 mẫu cho mỗi biến quan sát (tổng 35 biến quan sát, tương ứng 175 mẫu tối thiểu). Dữ liệu được xử lý bằng phần mềm SPSS 22, bao gồm các bước:

  • Kiểm định độ tin cậy thang đo bằng hệ số Cronbach’s Alpha (tất cả các thang đo đều đạt trên 0,6).
  • Phân tích nhân tố khám phá (EFA) để xác định cấu trúc nhân tố, với chỉ số KMO = 0,839 và kiểm định Bartlett có ý nghĩa thống kê (Sig = 0,000).
  • Phân tích hồi quy để đánh giá mức độ ảnh hưởng của các yếu tố đến sự hài lòng khách hàng.
  • Kiểm định giả thuyết với mức ý nghĩa 95% (p-value < 0,05).

Thời gian nghiên cứu kéo dài từ tháng 8/2022 đến tháng 3/2023, đảm bảo thu thập dữ liệu đầy đủ và phân tích chính xác.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Sự tin cậy có ảnh hưởng tích cực mạnh mẽ đến sự hài lòng khách hàng. Hệ số Cronbach’s Alpha của thang đo sự tin cậy đạt 0,911, với các biến quan sát như xử lý hiệu quả các yêu cầu, thông tin thanh toán chính xác và hỗ trợ thủ tục pháp lý được đánh giá cao. Mức độ tác động của yếu tố này chiếm tỷ trọng lớn trong mô hình hồi quy.

  2. Phương tiện hữu hình đóng vai trò quan trọng trong việc nâng cao sự hài lòng. Các yếu tố như cơ sở vật chất hiện đại, phương tiện vận chuyển thuốc và đồng phục nhân viên được đánh giá tích cực với hệ số Cronbach’s Alpha 0,870. Điều này góp phần tạo dựng hình ảnh chuyên nghiệp và tin cậy cho công ty.

  3. Sự cảm thông và sự đáp ứng cũng có tác động đáng kể. Yếu tố sự cảm thông (Alpha = 0,912) thể hiện qua việc nhân viên công ty luôn quan tâm, linh hoạt về thời gian làm việc và đáp ứng yêu cầu cụ thể của nhà thuốc. Sự đáp ứng (Alpha = 0,844) được thể hiện qua cam kết giao hàng đúng hẹn và phản hồi nhanh chóng các khiếu nại.

  4. Giá cả hợp lý và chất lượng nhân viên có ảnh hưởng tích cực nhưng mức độ thấp hơn. Giá cả hợp lý (Alpha = 0,798) được đánh giá qua tính cạnh tranh và chính sách chiết khấu, trong khi chất lượng nhân viên (Alpha = 0,761) liên quan đến kiến thức sản phẩm và thái độ phục vụ.

Thảo luận kết quả

Kết quả nghiên cứu phù hợp với các nghiên cứu trong và ngoài nước về sự hài lòng khách hàng trong ngành dược phẩm và bán lẻ. Sự tin cậy và phương tiện hữu hình là hai yếu tố có tác động mạnh nhất, phản ánh nhu cầu của khách hàng về sự chính xác, minh bạch và môi trường làm việc chuyên nghiệp. Sự cảm thông và đáp ứng thể hiện sự linh hoạt và quan tâm cá nhân, góp phần tạo dựng mối quan hệ bền vững với khách hàng.

So sánh với các nghiên cứu trước đây, mức độ ảnh hưởng của giá cả và chất lượng nhân viên thấp hơn có thể do đặc thù ngành dược phẩm, nơi giá cả thường được kiểm soát chặt chẽ và nhân viên bán hàng đã có kinh nghiệm lâu năm. Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ cột thể hiện mức độ trung bình đánh giá từng yếu tố và bảng hồi quy thể hiện hệ số tác động của từng biến độc lập đến sự hài lòng.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Tăng cường xây dựng và duy trì sự tin cậy với khách hàng. Công ty cần đảm bảo giao hàng đúng hẹn, xử lý nhanh các yêu cầu và khiếu nại, đồng thời cung cấp thông tin minh bạch về sản phẩm và thanh toán. Thời gian thực hiện: 6 tháng; Chủ thể: Ban quản lý vận hành và bộ phận chăm sóc khách hàng.

  2. Nâng cấp cơ sở vật chất và phương tiện vận chuyển. Đầu tư trang thiết bị hiện đại, đồng phục chuyên nghiệp cho nhân viên và cải thiện hệ thống bảo quản thuốc để tạo ấn tượng tốt với khách hàng. Thời gian thực hiện: 12 tháng; Chủ thể: Phòng kỹ thuật và bộ phận logistics.

  3. Đào tạo và phát triển kỹ năng nhân viên bán hàng. Tổ chức các khóa đào tạo về kiến thức sản phẩm, kỹ năng giao tiếp và xử lý tình huống nhằm nâng cao chất lượng phục vụ. Thời gian thực hiện: liên tục; Chủ thể: Phòng nhân sự và đào tạo.

  4. Tăng cường sự cảm thông và đáp ứng nhu cầu khách hàng. Thiết lập kênh phản hồi hiệu quả, linh hoạt trong giờ làm việc và cá nhân hóa dịch vụ theo yêu cầu từng nhà thuốc. Thời gian thực hiện: 6 tháng; Chủ thể: Bộ phận chăm sóc khách hàng và kinh doanh.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Ban lãnh đạo và quản lý công ty dược phẩm. Giúp hiểu rõ các yếu tố ảnh hưởng đến sự hài lòng khách hàng, từ đó xây dựng chiến lược phát triển bền vững và nâng cao hiệu quả kinh doanh.

  2. Nhân viên kinh doanh và chăm sóc khách hàng. Cung cấp kiến thức về các yếu tố quan trọng trong dịch vụ khách hàng, giúp cải thiện kỹ năng giao tiếp và phục vụ.

  3. Các nhà nghiên cứu và sinh viên ngành quản lý dược và marketing. Là tài liệu tham khảo quý giá về ứng dụng mô hình SERVQUAL và SERVPERF trong ngành dược phẩm, đồng thời cung cấp phương pháp nghiên cứu thực tiễn.

  4. Các nhà quản lý chuỗi nhà thuốc và đại lý bán lẻ. Giúp nhận diện các yếu tố ảnh hưởng đến sự hài lòng, từ đó nâng cao chất lượng dịch vụ và duy trì mối quan hệ với nhà cung cấp.

Câu hỏi thường gặp

  1. Yếu tố nào ảnh hưởng mạnh nhất đến sự hài lòng của khách hàng bán lẻ?
    Sự tin cậy được xác định là yếu tố có ảnh hưởng mạnh nhất, bao gồm việc giao hàng đúng hẹn, xử lý yêu cầu nhanh chóng và cung cấp thông tin chính xác.

  2. Phương tiện hữu hình có vai trò như thế nào trong ngành dược phẩm?
    Phương tiện hữu hình tạo ấn tượng chuyên nghiệp, nâng cao niềm tin của khách hàng thông qua cơ sở vật chất hiện đại, đồng phục nhân viên và phương tiện vận chuyển đạt chuẩn.

  3. Làm thế nào để nâng cao sự cảm thông trong dịch vụ khách hàng?
    Công ty cần lắng nghe, thấu hiểu nhu cầu khách hàng, linh hoạt trong giờ làm việc và đáp ứng kịp thời các yêu cầu cá nhân của nhà thuốc.

  4. Giá cả hợp lý có phải là yếu tố quyết định sự hài lòng?
    Giá cả hợp lý đóng vai trò quan trọng nhưng không phải yếu tố quyết định duy nhất, đặc biệt trong ngành dược phẩm có sự kiểm soát giá chặt chẽ.

  5. Nhân viên bán hàng cần có những kỹ năng gì để nâng cao sự hài lòng?
    Nhân viên cần có kiến thức sâu về sản phẩm, kỹ năng giao tiếp lịch sự, thái độ nhiệt tình và khả năng giải quyết vấn đề nhanh chóng.

Kết luận

  • Nghiên cứu xác định bảy yếu tố chính ảnh hưởng đến sự hài lòng của khách hàng bán lẻ tại công ty TNHH Dược phẩm Mepha gồm: sự tin cậy, phương tiện hữu hình, sự cảm thông, giá cả hợp lý, sự đáp ứng, sự đảm bảo và chất lượng nhân viên.
  • Sự tin cậy và phương tiện hữu hình là hai yếu tố có tác động mạnh nhất đến sự hài lòng của chủ nhà thuốc tại TPHCM.
  • Kết quả nghiên cứu được thực hiện trên mẫu 255 chủ nhà thuốc, đảm bảo độ tin cậy và giá trị thống kê cao với hệ số Cronbach’s Alpha trên 0,8 cho hầu hết các thang đo.
  • Đề xuất các giải pháp cụ thể nhằm nâng cao chất lượng dịch vụ và sự hài lòng khách hàng trong vòng 6-12 tháng tới, tập trung vào cải thiện quy trình giao hàng, đầu tư cơ sở vật chất và đào tạo nhân viên.
  • Khuyến nghị các bước tiếp theo bao gồm triển khai các giải pháp đề xuất, theo dõi đánh giá định kỳ và mở rộng nghiên cứu sang các khu vực khác để nâng cao hiệu quả kinh doanh và phát triển bền vững.

Hành động ngay hôm nay để nâng cao sự hài lòng khách hàng, củng cố vị thế trên thị trường dược phẩm TPHCM và hướng tới sự phát triển bền vững trong tương lai.