Tổng quan nghiên cứu
Thị trường dược phẩm tại Thành phố Hồ Chí Minh (TP.HCM) đang chứng kiến sự phát triển nhanh chóng của các chuỗi nhà thuốc hiện đại, trong đó hệ thống nhà thuốc Long Châu nổi bật với hơn 62 cửa hàng và 468 khách hàng được khảo sát trong năm 2021. Với dân số gần 9 triệu người và nhu cầu chăm sóc sức khỏe ngày càng tăng, việc nâng cao chất lượng dịch vụ dược phẩm trở thành vấn đề cấp thiết. Mô hình chuỗi nhà thuốc được Bộ Y tế quan tâm, nhằm cải thiện hình ảnh ngành dược và đáp ứng tiêu chuẩn thực hành tốt cơ sở bán lẻ thuốc (GPP). Tuy nhiên, sự mở rộng nhanh chóng của các chuỗi nhà thuốc cũng đặt ra thách thức về hiệu quả và sự hài lòng của khách hàng.
Mục tiêu nghiên cứu là phân tích sự hài lòng của khách hàng đối với chất lượng dịch vụ của hệ thống nhà thuốc Long Châu tại TP.HCM năm 2021, xây dựng thang đo đánh giá sự hài lòng và phân tích các yếu tố ảnh hưởng. Nghiên cứu được thực hiện trong khoảng thời gian từ tháng 8/2021 đến tháng 8/2022, khảo sát tại 24 quận huyện của TP.HCM. Kết quả nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc giúp nhà thuốc Long Châu duy trì và nâng cao chất lượng dịch vụ, từ đó tăng cường sự tin tưởng và trung thành của khách hàng, góp phần phát triển bền vững chuỗi nhà thuốc trong bối cảnh cạnh tranh ngày càng gay gắt.
Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu
Khung lý thuyết áp dụng
Nghiên cứu dựa trên mô hình SERVPERF của Cronin & Taylor (1992), một biến thể của mô hình SERVQUAL, tập trung đánh giá chất lượng dịch vụ dựa trên mức độ cảm nhận của khách hàng về năm thành phần chính: sự tin cậy, phương tiện hữu hình, sự đáp ứng, sự đảm bảo và sự đồng cảm. Ngoài ra, nghiên cứu bổ sung hai yếu tố quan trọng khác là chất lượng thuốc và giá cả, được xác định qua tham vấn chuyên gia dược sĩ có kinh nghiệm tại hệ thống nhà thuốc Long Châu.
Các khái niệm chính bao gồm:
- Chất lượng dịch vụ dược: Được hiểu là mức độ đáp ứng các tiêu chuẩn GPP và sự thỏa mãn nhu cầu khách hàng trong việc cung cấp thuốc và tư vấn sử dụng thuốc an toàn, hiệu quả.
- Sự hài lòng của khách hàng: Là cảm nhận tích cực của khách hàng khi trải nghiệm dịch vụ, so sánh giữa kỳ vọng và thực tế nhận được.
- Thang đo SERVPERF: Đánh giá cảm nhận thực tế của khách hàng về chất lượng dịch vụ, ưu điểm là ngắn gọn, dễ thực hiện và phù hợp với đối tượng khảo sát bận rộn.
Phương pháp nghiên cứu
Nghiên cứu sử dụng phương pháp mô tả phân tích kết hợp định tính và định lượng. Dữ liệu được thu thập qua phiếu khảo sát phát trực tiếp cho 468 khách hàng tại 62 nhà thuốc Long Châu trên địa bàn TP.HCM trong khoảng thời gian 5-10 phút sau khi khách hàng hoàn thành giao dịch mua thuốc.
Cỡ mẫu được chọn dựa trên phương pháp chọn mẫu phi xác suất thuận tiện, phù hợp với đặc điểm khách hàng thực tế. Dữ liệu sau thu thập được xử lý bằng phần mềm SPSS 22, bao gồm:
- Đánh giá độ tin cậy thang đo qua hệ số Cronbach’s Alpha (CRα), với mức chấp nhận từ 0,6 trở lên.
- Phân tích nhân tố khám phá (EFA) để xác định cấu trúc thang đo và giảm số lượng biến quan sát.
- Phân tích hồi quy đa biến để kiểm định các giả thuyết về ảnh hưởng của các thành phần chất lượng dịch vụ đến sự hài lòng.
- Thống kê mô tả và kiểm định ANOVA, T-test để phân tích đặc điểm mẫu và mức độ hài lòng theo nhóm.
Quy trình nghiên cứu gồm xây dựng thang đo dự thảo, tham vấn chuyên gia, khảo sát thử nghiệm sơ bộ, hiệu chỉnh thang đo và khảo sát chính thức trên diện rộng.
Kết quả nghiên cứu và thảo luận
Những phát hiện chính
Độ tin cậy thang đo chất lượng dịch vụ: Hệ số Cronbach’s Alpha của thang đo đạt trên 0,6 cho tất cả các thành phần, chứng tỏ thang đo có độ tin cậy cao. Ví dụ, hệ số CRα của thang đo tổng thể đạt khoảng 0,85, đảm bảo tính đồng nhất của các biến đo lường.
Mức độ hài lòng chung của khách hàng: Giá trị trung bình mức độ hài lòng là 3,71 trên thang điểm 5, nằm trong khoảng từ 3,4 đến 4,2, cho thấy khách hàng có mức độ hài lòng trung bình khá với dịch vụ nhà thuốc Long Châu tại TP.HCM.
Ảnh hưởng của các thành phần chất lượng dịch vụ đến sự hài lòng: Phân tích hồi quy đa biến cho thấy thành phần đáp ứng có hệ số beta lớn nhất (0,460), tiếp theo là phương tiện hữu hình (0,366), chất lượng thuốc (0,341), giá cả (0,339), đảm bảo (0,180), tin cậy (0,125) và đồng cảm (0,108). Tất cả các thành phần đều có mối quan hệ thuận chiều và có ý nghĩa thống kê với sự hài lòng khách hàng.
Kiểm định giả thuyết: Bảy giả thuyết về mối quan hệ giữa các thành phần chất lượng dịch vụ và sự hài lòng đều được chấp nhận, khẳng định tính phù hợp của mô hình nghiên cứu.
Thảo luận kết quả
Kết quả cho thấy sự đáp ứng nhanh chóng và hiệu quả của nhân viên nhà thuốc là yếu tố quan trọng nhất ảnh hưởng đến sự hài lòng của khách hàng, phù hợp với các nghiên cứu trong nước và quốc tế. Phương tiện hữu hình như cơ sở vật chất hiện đại, thiết bị và môi trường sạch sẽ cũng đóng vai trò quan trọng trong việc tạo ấn tượng tích cực.
Chất lượng thuốc và giá cả là hai yếu tố bổ sung được xác định qua tham vấn chuyên gia, phản ánh nhu cầu khách hàng không chỉ về dịch vụ mà còn về sản phẩm. Mức độ hài lòng trung bình khá cho thấy nhà thuốc Long Châu đã đáp ứng được phần lớn kỳ vọng khách hàng, tuy nhiên vẫn còn dư địa để cải thiện, đặc biệt là về sự đồng cảm và tin cậy, hai yếu tố có hệ số beta thấp nhất.
Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ cột thể hiện hệ số beta của từng thành phần, giúp minh họa rõ ràng mức độ ảnh hưởng đến sự hài lòng. Bảng phân tích Cronbach’s Alpha và kết quả phân tích hồi quy cũng hỗ trợ đánh giá tính chính xác và độ tin cậy của thang đo.
So với các nghiên cứu trước đây tại Việt Nam, kết quả này tương đồng về vai trò của sự đáp ứng và phương tiện hữu hình, đồng thời bổ sung thêm yếu tố chất lượng thuốc và giá cả, phù hợp với đặc thù ngành dược và mô hình chuỗi nhà thuốc hiện đại.
Đề xuất và khuyến nghị
Tăng cường đào tạo nhân viên về kỹ năng đáp ứng khách hàng: Tổ chức các khóa đào tạo nâng cao kỹ năng tư vấn, xử lý tình huống và phục vụ nhanh chóng nhằm nâng cao chỉ số đáp ứng, mục tiêu tăng hệ số beta của yếu tố này lên ít nhất 0,5 trong vòng 12 tháng. Chủ thể thực hiện: Ban quản lý nhà thuốc Long Châu phối hợp với các chuyên gia đào tạo.
Cải thiện cơ sở vật chất và trang thiết bị: Đầu tư nâng cấp không gian nhà thuốc, trang thiết bị hiện đại, tạo môi trường thân thiện, sạch sẽ nhằm tăng sự hài lòng về phương tiện hữu hình. Mục tiêu tăng điểm trung bình yếu tố này lên 4,0 trong 18 tháng. Chủ thể thực hiện: Ban quản lý và bộ phận vận hành.
Đảm bảo chất lượng thuốc và đa dạng sản phẩm: Tăng cường kiểm soát nguồn hàng, hợp tác với nhà cung cấp uy tín, mở rộng danh mục sản phẩm chất lượng cao, đáp ứng nhu cầu đa dạng của khách hàng. Mục tiêu giảm tỷ lệ phản hồi tiêu cực về chất lượng thuốc xuống dưới 5% trong 12 tháng. Chủ thể thực hiện: Bộ phận mua hàng và kiểm soát chất lượng.
Chính sách giá cả cạnh tranh và minh bạch: Xây dựng chính sách giá hợp lý, thường xuyên cập nhật và công khai giá cả, kết hợp các chương trình khuyến mãi hấp dẫn để tăng sự hài lòng về giá cả. Mục tiêu duy trì mức độ hài lòng về giá trên 3,8 điểm trong 12 tháng. Chủ thể thực hiện: Ban marketing và quản lý bán hàng.
Tăng cường sự đồng cảm và tin cậy trong phục vụ khách hàng: Đẩy mạnh văn hóa phục vụ tận tâm, quan tâm cá nhân khách hàng, xây dựng hệ thống phản hồi và giải quyết khiếu nại hiệu quả. Mục tiêu nâng điểm trung bình yếu tố đồng cảm và tin cậy lên 3,5 trong 24 tháng. Chủ thể thực hiện: Ban quản lý nhân sự và chăm sóc khách hàng.
Đối tượng nên tham khảo luận văn
Ban lãnh đạo và quản lý chuỗi nhà thuốc: Giúp hiểu rõ các yếu tố ảnh hưởng đến sự hài lòng khách hàng, từ đó xây dựng chiến lược nâng cao chất lượng dịch vụ và phát triển bền vững.
Nhân viên và dược sĩ nhà thuốc: Nắm bắt được vai trò của từng yếu tố trong phục vụ khách hàng, cải thiện kỹ năng tư vấn và đáp ứng nhu cầu khách hàng hiệu quả hơn.
Các nhà nghiên cứu và sinh viên ngành quản lý dược, marketing dịch vụ: Cung cấp cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu thực tiễn về chất lượng dịch vụ và sự hài lòng trong ngành dược.
Cơ quan quản lý nhà nước về y tế và dược phẩm: Tham khảo để xây dựng chính sách, quy định phù hợp nhằm nâng cao tiêu chuẩn GPP và chất lượng dịch vụ trong hệ thống nhà thuốc.
Câu hỏi thường gặp
Tại sao sự đáp ứng lại quan trọng nhất trong chất lượng dịch vụ nhà thuốc?
Sự đáp ứng thể hiện khả năng phục vụ nhanh chóng, kịp thời và sẵn sàng giúp đỡ khách hàng, tạo cảm giác tin cậy và hài lòng cao. Ví dụ, khách hàng được tư vấn ngay khi cần sẽ đánh giá cao dịch vụ hơn.Mô hình SERVPERF có ưu điểm gì so với SERVQUAL?
SERVPERF tập trung vào đánh giá cảm nhận thực tế của khách hàng, ngắn gọn, dễ thực hiện và phù hợp với đối tượng bận rộn, giúp thu thập dữ liệu chính xác hơn về chất lượng dịch vụ.Chất lượng thuốc ảnh hưởng thế nào đến sự hài lòng?
Chất lượng thuốc đảm bảo an toàn, hiệu quả điều trị, tạo niềm tin cho khách hàng, từ đó nâng cao sự hài lòng và trung thành với nhà thuốc.Làm thế nào để cải thiện sự đồng cảm trong dịch vụ nhà thuốc?
Đào tạo nhân viên chú ý đến nhu cầu cá nhân khách hàng, lắng nghe và giải quyết thấu đáo các vấn đề, tạo mối quan hệ thân thiện và tin cậy.Giá cả có phải là yếu tố quyết định sự hài lòng không?
Giá cả là yếu tố quan trọng nhưng không phải duy nhất; khách hàng cân nhắc giá cả cùng với chất lượng dịch vụ và sản phẩm để đưa ra quyết định mua hàng hợp lý.
Kết luận
- Nghiên cứu đã xây dựng thành công thang đo đánh giá sự hài lòng khách hàng đối với chất lượng dịch vụ nhà thuốc Long Châu tại TP.HCM với độ tin cậy cao (CRα > 0,6).
- Mức độ hài lòng trung bình của khách hàng đạt 3,71 trên thang điểm 5, phản ánh sự chấp nhận tích cực nhưng còn tiềm năng cải thiện.
- Thành phần đáp ứng là yếu tố quan trọng nhất ảnh hưởng đến sự hài lòng, tiếp theo là phương tiện hữu hình, chất lượng thuốc và giá cả.
- Tất cả bảy giả thuyết về mối quan hệ giữa các thành phần chất lượng dịch vụ và sự hài lòng đều được kiểm định và chấp nhận.
- Đề xuất các giải pháp cụ thể nhằm nâng cao chất lượng dịch vụ trong vòng 12-24 tháng, góp phần tăng cường sự tin tưởng và trung thành của khách hàng.
Next steps: Triển khai các chương trình đào tạo, cải tiến cơ sở vật chất, kiểm soát chất lượng thuốc và chính sách giá cả theo đề xuất. Đánh giá định kỳ mức độ hài lòng để điều chỉnh kịp thời.
Call to action: Ban quản lý nhà thuốc Long Châu và các chuỗi nhà thuốc khác nên áp dụng kết quả nghiên cứu để nâng cao chất lượng dịch vụ, đồng thời các nhà nghiên cứu tiếp tục mở rộng khảo sát tại các địa phương khác nhằm hoàn thiện mô hình quản lý chất lượng dịch vụ dược.