I. Tổng Quan Thu Chi Tài Chính TTYT Trấn Yên Phân Tích Giai Đoạn 2019 2021
Trong bối cảnh đổi mới cơ chế quản lý tài chính y tế, việc phân tích thu - chi tài chính tại các đơn vị sự nghiệp, đặc biệt là Trung tâm Y tế (TTYT) tuyến huyện, trở nên cấp thiết. Các TTYT vừa thực hiện nhiệm vụ khám chữa bệnh, vừa đảm bảo công tác phòng chống dịch bệnh và thực hiện các chương trình mục tiêu y tế, vừa đảm bảo chăm sóc sức khỏe ban đầu. Nguồn tài chính của TTYT chủ yếu là nguồn NSNN cấp, nguồn thu sự nghiệp và các nguồn dịch vụ khác, các chƣơng trình mục tiêu, viện trợ. TTYT huyện Trấn Yên là một ví dụ điển hình. Việc hiểu rõ thực trạng tài chính, các yếu tố ảnh hưởng là cơ sở để đưa ra các giải pháp nâng cao hiệu quả hoạt động, chuẩn bị cho lộ trình tự chủ tài chính. Nghiên cứu này tập trung phân tích tình hình thu chi tài chính của TTYT huyện Trấn Yên trong giai đoạn 2019-2021, nhằm cung cấp bằng chứng thực tế phục vụ công tác quản lý tài chính của trung tâm.
1.1. Khái niệm và Phân loại Đơn vị Sự nghiệp Y tế Công lập
Đơn vị sự nghiệp y tế công lập là tổ chức do cơ quan nhà nước có thẩm quyền thành lập và quản lý, có tư cách pháp nhân, con dấu, tài khoản riêng để thực hiện nhiệm vụ cung cấp dịch vụ công trong lĩnh vực y tế. Trung tâm Y tế huyện chịu sự chỉ đạo của Sở Y tế và sự quản lý nhà nước của UBND cấp huyện. Các đơn vị sự nghiệp y tế công lập được phân loại theo nhiều tiêu chí, trong đó có mức độ tự chủ tài chính, từ tự bảo đảm chi thường xuyên và chi đầu tư đến do Nhà nước bảo đảm chi thường xuyên. Xác định mức tự bảo đảm chi thường xuyên: Mức bảo đảm chi Tổng số nguồn thu sự nghiệp = x 100 % thƣờng xuyên (%) Tổng số chi hoạt động thƣờng xuyên
1.2. Vai trò của Thu Chi Tài Chính trong Hoạt động Y tế tuyến huyện
Quản lý tài chính hiệu quả đảm bảo TTYT có đủ nguồn lực để hoạt động, cung cấp dịch vụ chất lượng cho cộng đồng. Phân tích thu chi tài chính giúp đánh giá hiệu quả sử dụng nguồn lực, xác định các điểm nghẽn và tiềm năng phát triển. Việc này đặc biệt quan trọng trong bối cảnh TTYT huyện phải cân đối giữa nhiệm vụ khám chữa bệnh, phòng chống dịch bệnh và thực hiện các chương trình y tế công cộng, đồng thời tiến tới tự chủ tài chính. Theo quan điểm này thì kết quả thu – chi tài chính có thể đƣợc hiểu là bao gồm các cấu phần sau: Chênh lêch thu chi, Đầu tƣ mua sắm, sửa chữa tài sản từ nguồn viện phí và Mức tự đảm bảo chi phí hoạt động thƣờng xuyên (%)
1.3. Tổng quan Về Trung tâm Y tế Huyện Trấn Yên Yên Bái
Trung tâm Y tế huyện Trấn Yên là đơn vị y tế đa chức năng, thực hiện nhiệm vụ khám chữa bệnh, phòng chống dịch bệnh và các chương trình mục tiêu y tế. Nguồn tài chính của TTYT chủ yếu đến từ ngân sách nhà nước, nguồn thu sự nghiệp và các nguồn dịch vụ khác. Trung tâm thực hiện tự chủ một phần từ năm 2018 và đang tiến tới tự chủ hoàn toàn. Do đó, phân tích tình hình thu chi tài chính có ý nghĩa quan trọng trong việc đánh giá khả năng tự chủ và đề xuất các giải pháp phù hợp. Việc TTYT s thực hiện tự chủ hoàn toàn 100% chi thƣờng xuyên vào năm 2023 là một thách thức lớn.
II. Phân Tích Chi Tiết Thực Trạng Thu Tại TTYT Trấn Yên 2019 2021
Thực tế cho thấy trong các đơn vị sự nghiệp, nguồn thu thƣờng đƣợc hình thành từ các nguồn: a) Nguồn thu từ hoạt động dịch vụ sự nghiệp công; b) Nguồn thu phí theo pháp luật về phí, lệ phí đƣợc để lại chi theo quy định (phần đƣợc để lại chi hoạt động thƣờng xuyên và chi mua sắm, sửa chữa lớn trang thiết bị, tài sản phục vụ công tác thu phí); c) Nguồn ngân sách nhà nƣớc hỗ trợ phần chi phí chƣa kết cấu trong giá, phí dịch vụ sự nghiệp công; d) Nguồn thu khác theo quy định của pháp luật; đ) Ngân sách nhà nƣớc cấp kinh phí thực hiện các nhiệm vụ không thƣờng xuyên quy định tại; e) Nguồn viện trợ, tài trợ theo quy định của pháp luật. Đơn vị đang áp dụng theo Nghị định 16/2015/NĐ-CP và Nghị định 60/2021/NĐ-CP kể từ khi nghị định này có hiệu lực, và hoạt động theo loại hình Đơn vị sự nghiệp công lập tự đảm bảo một phần chi thường xuyên.
2.1. Cơ cấu và Xu Hướng Biến Động Nguồn Thu của Trung Tâm
Phân tích cơ cấu nguồn thu cho thấy tỷ trọng của từng nguồn thu (ví dụ: viện phí, BHYT, dịch vụ khác, ngân sách nhà nước) trong tổng nguồn thu. Xu hướng biến động của từng nguồn thu qua các năm 2019-2021 được đánh giá để xác định các yếu tố ảnh hưởng và dự báo khả năng tăng trưởng trong tương lai. Nguồn thu từ quỹ BHYT chiếm tỷ trọng chủ yếu so với nguồn thu viện phí và thu từ hoạt động dịch vụ. Tổng nguồn thu thƣờng xuyên của trung tâm có xu hƣớng giảm, năm 2021 giảm còn 95,2% so với năm 2019, trong đó nguồn thu sự nghiệp chiếm 57,8 – 62,4% tổng nguồn thu của trung tâm.
2.2. Đánh Giá Chi Tiết Nguồn Thu từ Viện Phí và BHYT
Viện phí và BHYT là hai nguồn thu quan trọng của TTYT. Phân tích chi tiết các mục thu từ hai nguồn này (ví dụ: khám bệnh, xét nghiệm, chẩn đoán hình ảnh, điều trị nội trú, ngoại trú) giúp hiểu rõ hơn về cơ cấu doanh thu và các dịch vụ y tế mang lại nguồn thu chính. Điều này cũng giúp đánh giá hiệu quả hoạt động khám chữa bệnh của trung tâm.
III. Thực Trạng Chi Tiêu Tại TTYT Trấn Yên Phân Tích Chi Tiết 2019 2021
Chi thƣờng xuyên: - Chi tiền lƣơng: Đơn vị chi trả tiền lƣơng theo lƣơng ngạch, bậc, chức vụ và các khoản phụ cấp do Nhà nƣớc quy định đối với đơn vị sự nghiệp công. Khi Nhà nƣớc điều chỉnh tiền lƣơng, đơn vị tự bảo đảm tiền lƣơng tăng thêm từ các nguồn theo quy định; trƣờng hợp còn thiếu, ngân sách nhà nƣớc cấp bổ sung; - Chi hoạt động chuyên môn, chi quản lý: Căn cứ vào nhiệm vụ đƣợc giao và khả năng nguồn tài chính, đơn vị đƣợc quyết định mức chi hoạt động chuyên môn, chi quản lý, nhƣng tối đa không vƣợt quá mức chi do cơ quan nhà nƣớc có thẩm quyền quy định. Chi phí của các đơn vị sự nghiệp y tế công lập đang gia tăng nhanh chóng.
3.1. Cơ Cấu Chi Phí và Tỷ Lệ Các Nhóm Chi Chính
Phân tích cơ cấu chi phí theo các nhóm chi chính (ví dụ: chi lương, chi hoạt động chuyên môn, chi mua sắm, chi quản lý) giúp xác định các khoản chi chiếm tỷ trọng lớn và có ảnh hưởng đáng kể đến tổng chi phí. Tỷ lệ của từng nhóm chi được so sánh qua các năm để đánh giá sự thay đổi trong cơ cấu chi tiêu của trung tâm. - Chi thanh toán cá nhân, gồm: tiền lƣơng, tiền công và các khoản phụ cấp theo lƣơng, các khoản đóng góp theo lƣơng, các khoản thanh toán khác cho cá nhân. - Chi chuyên môn nghiệp vụ, gồm: dịch vụ công cộng; vật tƣ văn phòng; thông tin tuyên truyền, liên lạc; hội nghị; công tác phí; chi thuê mƣớn; sửa chữa nhỏ; chi phí nghiệp vụ chuyên môn chuyên ngành. - Chi mua sắm, sửa chữa, tài sản cố định, gồm: chi sửa chữa lớn tài sản cố định; chi mua sắm tài sản cố định d ng cho chuyên môn. - Chi khác, gồm: chi tiếp khách, các khoản phí và lệ phí, bảo hiểm tài sản.
3.2. Phân Tích Chi Tiết Chi Cho Chuyên Môn Nghiệp Vụ
Chi cho chuyên môn nghiệp vụ bao gồm các khoản chi liên quan trực tiếp đến hoạt động khám chữa bệnh và các dịch vụ y tế khác. Phân tích chi tiết các khoản chi này (ví dụ: mua thuốc, vật tư y tế, xét nghiệm, chẩn đoán hình ảnh) giúp đánh giá hiệu quả sử dụng nguồn lực trong hoạt động chuyên môn. Sự gia tăng chi phí do sử dụng thuốc, xét nghiệm, chẩn đoán hình ảnh đã làm thay đổi cơ cấu chi theo hƣớng tăng tỷ trọng chi phí cho chi chuyên môn nghiệp vụ, giảm tỷ trọng chi thanh toán cá nhân (7).
3.3. Đánh Giá Hiệu Quả Sử Dụng Chi Phí Trên Mỗi Giường Bệnh
Tính toán và so sánh các khoản chi (ví dụ: chi lương, chi hoạt động, chi mua sắm) trên mỗi giường bệnh qua các năm giúp đánh giá hiệu quả sử dụng nguồn lực trong hoạt động khám chữa bệnh nội trú. Chỉ số này cũng cho phép so sánh hiệu quả hoạt động của TTYT Trấn Yên với các TTYT khác trong khu vực.
IV. Cân Đối Thu Chi TTYT Trấn Yên Đánh Giá và Tác Động 2019 2021
Quản lý tài chính có thể hiểu đơn giản là “ tìm đủ nguồn lực để hoạt động và sử dụng nguồn lực đó một cách tiết kiệm và tối ƣu nhất”(10). Theo quan điểm này thì kết quả thu – chi tài chính có thể đƣợc hiểu là bao gồm các cấu phần sau: - Chênh lêch thu chi: Theo Nghị định số 43/2006/NĐ-CP và Nghị định số 16/2015/NĐ-CP thì chênh lệch thu – chi là phần chênh lệch thu lớn hơn chi (nếu có) sau khi trang chải các khoản chi phí, nộp thuế và các khoản nộp khác theo quy định để sử dụng vào các hoạt động trích lập quỹ, trả thu nhập .(11, 12) - Đầu tƣ mua sắm, sửa chữa tài sản từ nguồn viện phí: là hình thức đơn vị sử dụng nguồn thu viện phí để mua sắm, sửa chữa tài sản phục vụ cho các hoạt động của đơn vị.
4.1. Phân Tích Cân Đối Thu Chi và Chênh Lệch Qua Các Năm
So sánh tổng thu và tổng chi qua các năm 2019-2021 để xác định tình trạng cân đối thu chi. Tính toán chênh lệch thu chi và đánh giá xu hướng biến động của chênh lệch này. Chênh lệch thu chi của trung tâm giảm nhiều, năm 2020 còn 51% so với năm 2019, năm 2021 còn 32,2% so với năm 2019. Việc trích lập các quỹ hàng năm cũng giảm nhiều tƣơng ứng với giảm chênh lệch thu chi hàng năm.
4.2. Tình Hình Thực Hiện Dự Toán Thu Sự Nghiệp và Dịch Vụ
So sánh số dự toán thu sự nghiệp và thu dịch vụ với số thực hiện qua các năm để đánh giá khả năng đạt được mục tiêu thu ngân sách của trung tâm. Phân tích các yếu tố ảnh hưởng đến việc thực hiện dự toán thu. Số liệu so sánh số dự toán và số thực hiện qua các năm.
4.3. Quản Lý và Sử Dụng Các Quỹ tại Trung Tâm Y Tế
Phân tích tình hình trích lập và sử dụng các quỹ (ví dụ: quỹ phát triển sự nghiệp, quỹ khen thưởng, quỹ phúc lợi) để đánh giá hiệu quả quản lý và sử dụng nguồn lực tài chính của trung tâm. Việc trích lập các quỹ hàng năm cũng giảm nhiều tƣơng ứng với giảm chênh lệch thu chi hàng năm.
V. Yếu Tố Ảnh Hưởng Đến Thu Chi Tài Chính TTYT Trấn Yên Phân Tích
Nghiên cứu tập trung tìm hiểu một số yếu tố bên ngoài và yếu tố bên trong có ảnh hƣởng đến thu chi tài chính của Trung tâm Y tế huyện Trấn Yên trong giai đoạn 2019 – 2021. Các yếu tố tác động của dịch COVID-19 và đặc điểm kinh tế xã hội của địa phƣơng là các yếu tố có tác động tiêu cực làm giảm nguồn thu và cân đối thu chi của trung tâm; Các yếu tố chính sách ( tự chủ, BHYT, việp phí), cơ sở vật chất – TTB, nhân lực, ứng dụng CNTT và chất lƣợng dịch vụ khám chữa bệnh là những yếu tố đều có những ảnh hƣởng tích cực và tiêu cực đến thu chi tài chính của Trung tâm trong giai đoạn 2019 – 2021.
5.1. Tác Động Của Yếu Tố Bên Ngoài Đến Thu Chi Tài Chính
Các yếu tố bên ngoài bao gồm chính sách của nhà nước (ví dụ: chính sách BHYT, chính sách viện phí), điều kiện kinh tế xã hội của địa phương, sự cạnh tranh từ các cơ sở y tế khác và các yếu tố bất khả kháng (ví dụ: dịch bệnh). Đánh giá tác động của từng yếu tố đến nguồn thu và chi phí của trung tâm. Đặc điểm kinh tế - xã hội của địa phương, Chính sách tự chủ , Chính sách BHYT, Chính sách viện phí và Tác động của dịch bệnh COVID-19.
5.2. Ảnh Hưởng Từ Các Yếu Tố Bên Trong Trung Tâm Y Tế
Các yếu tố bên trong bao gồm cơ sở vật chất, trang thiết bị, chất lượng nguồn nhân lực, khả năng ứng dụng công nghệ thông tin và chất lượng dịch vụ khám chữa bệnh. Đánh giá tác động của từng yếu tố đến hiệu quả hoạt động và tình hình tài chính của trung tâm. Cơ sở vật chất, trang thiết bị , Yếu tố nhân lực, Khả năng ứng dụng công nghệ thông tin trong quản lý thu chi tài chính và Chất lượng dịch vụ khám chữa bệnh.
VI. Giải Pháp Cải Thiện Thu Chi Tài Chính Cho TTYT Trấn Yên
Để tăng cường nguồn thu và nâng cao hiệu quả sử dụng chi phí, TTYT Trấn Yên cần thực hiện đồng bộ các giải pháp. Các giải pháp cần phù hợp với đặc thù của trung tâm, điều kiện kinh tế xã hội của địa phương và định hướng phát triển của ngành y tế.
6.1. Giải Pháp Nâng Cao Nguồn Thu cho TTYT Trấn Yên
Đa dạng hóa các nguồn thu, tăng cường thu hút bệnh nhân, nâng cao chất lượng dịch vụ khám chữa bệnh, mở rộng các dịch vụ y tế mới, tăng cường quảng bá hình ảnh của trung tâm, tìm kiếm các nguồn tài trợ và viện trợ.
6.2. Các Biện Pháp Tối Ưu Hóa Chi Phí Hoạt Động
Tiết kiệm chi phí hoạt động, nâng cao hiệu quả sử dụng vật tư y tế, tăng cường quản lý chi tiêu, kiểm soát chi phí mua sắm, ứng dụng công nghệ thông tin vào quản lý tài chính.
6.3. Đề Xuất Chính Sách Hỗ Trợ Từ Cấp Quản Lý
Đề xuất các chính sách hỗ trợ từ Sở Y tế, UBND huyện, các tổ chức xã hội, tạo điều kiện thuận lợi cho trung tâm phát triển, nâng cao năng lực tài chính.
