Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh phát triển kinh tế - xã hội và cải cách quản lý tài chính công, công tác kế toán tại các đơn vị sự nghiệp công lập ngày càng được chú trọng nhằm nâng cao hiệu quả quản lý và sử dụng nguồn lực. Bệnh viện Đa khoa Khu vực Tĩnh Gia, Thanh Hóa, một đơn vị sự nghiệp công lập trong lĩnh vực y tế, đã trải qua nhiều bước phát triển về cơ sở vật chất, đội ngũ cán bộ và kỹ thuật chuyên môn. Tuy nhiên, việc tổ chức công tác kế toán tại bệnh viện còn nhiều hạn chế, đặc biệt trong chuyển đổi sang cơ chế tài chính mới theo Nghị định 16/2015/ND-CP và Nghị định 85/2012/CP.

Mục tiêu nghiên cứu của luận văn là phân tích, đánh giá thực trạng tổ chức công tác kế toán tài chính tại Bệnh viện Đa khoa Khu vực Tĩnh Gia, từ đó đề xuất các giải pháp hoàn thiện nhằm nâng cao chất lượng thông tin kế toán phục vụ quản lý và điều hành. Nghiên cứu tập trung vào số liệu phát sinh trong năm 2017, với phạm vi nghiên cứu tại bệnh viện và các quy định pháp luật liên quan đến kế toán hành chính sự nghiệp.

Ý nghĩa nghiên cứu thể hiện qua việc cung cấp cơ sở lý luận và thực tiễn cho việc hoàn thiện tổ chức công tác kế toán tại các đơn vị sự nghiệp công lập nói chung và bệnh viện nói riêng, góp phần nâng cao hiệu quả quản lý tài chính, minh bạch nguồn lực và đáp ứng yêu cầu tự chủ tài chính trong lĩnh vực y tế. Theo báo cáo, nguồn thu chủ yếu của bệnh viện đến từ viện phí và bảo hiểm y tế, chiếm khoảng 74-77% tổng nguồn thu, phản ánh tầm quan trọng của công tác kế toán trong việc quản lý và sử dụng hiệu quả các nguồn tài chính này.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết và mô hình về tổ chức công tác kế toán trong đơn vị sự nghiệp công lập, bao gồm:

  • Lý thuyết tổ chức công tác kế toán: Theo đó, tổ chức công tác kế toán là hệ thống các yếu tố cấu thành như bộ máy kế toán, phương pháp kế toán, kỹ thuật hạch toán, chế độ và thể lệ kế toán nhằm đảm bảo cung cấp thông tin chính xác, kịp thời cho quản lý.
  • Mô hình quản lý tài chính công: Tập trung vào cơ chế tự chủ tài chính, tự chịu trách nhiệm của đơn vị sự nghiệp công lập theo Nghị định 16/2015/ND-CP và Nghị định 85/2012/CP, nhấn mạnh vai trò của kế toán trong việc phản ánh chính xác tình hình tài chính.
  • Khái niệm về hệ thống chứng từ, tài khoản, sổ kế toán và báo cáo tài chính: Là các thành phần cấu thành hệ thống kế toán, đảm bảo tính pháp lý, khoa học và hiệu quả trong quản lý tài chính.
  • Khái niệm về kiểm tra kế toán và phân tích thông tin kế toán: Giúp đảm bảo tính trung thực, khách quan của thông tin kế toán và hỗ trợ ra quyết định quản lý.
  • Ứng dụng công nghệ thông tin trong kế toán: Tăng cường hiệu quả xử lý thông tin, giảm thiểu sai sót và nâng cao năng suất công tác kế toán.

Các khái niệm chính bao gồm: tổ chức công tác kế toán, hệ thống chứng từ kế toán, hệ thống tài khoản kế toán, báo cáo tài chính, kiểm tra kế toán, và công nghệ thông tin trong kế toán.

Phương pháp nghiên cứu

Luận văn sử dụng phương pháp luận duy vật biện chứng làm nền tảng, kết hợp các phương pháp nghiên cứu cụ thể:

  • Phương pháp thu thập thông tin: Thu thập số liệu thực tế tại Bệnh viện Đa khoa Khu vực Tĩnh Gia năm 2017, bao gồm báo cáo tài chính, báo cáo quyết toán, và các tài liệu liên quan.
  • Phương pháp tổng hợp và phân tích: Tổng hợp số liệu thu thập được, phân tích định tính và định lượng để đánh giá thực trạng tổ chức công tác kế toán.
  • Phương pháp so sánh đối chiếu: So sánh thực trạng với các quy định pháp luật hiện hành và các mô hình tổ chức công tác kế toán tiêu chuẩn.
  • Phương pháp thống kê: Sử dụng các chỉ số phần trăm, cơ cấu nguồn thu, và các số liệu tài chính để minh họa và đánh giá.
  • Phương pháp khoa học khác: Bao gồm phân tích SWOT, đánh giá hiệu quả và đề xuất giải pháp.

Cỡ mẫu nghiên cứu là toàn bộ số liệu phát sinh trong năm 2017 tại Bệnh viện, với phương pháp chọn mẫu toàn diện nhằm đảm bảo tính đại diện và chính xác. Timeline nghiên cứu kéo dài từ năm 2017 đến năm 2018, bao gồm thu thập số liệu, phân tích và đề xuất giải pháp.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Cơ cấu nguồn thu chủ yếu: Viện phí và bảo hiểm y tế chiếm khoảng 74-77% tổng nguồn thu của bệnh viện trong giai đoạn 2014-2017, phản ánh sự phụ thuộc lớn vào nguồn thu sự nghiệp. Điều này cho thấy vai trò quan trọng của công tác kế toán trong quản lý nguồn thu và chi phí.

  2. Tổ chức bộ máy kế toán: Bệnh viện áp dụng mô hình tổ chức bộ máy kế toán kết hợp giữa tập trung và phân tán, phù hợp với quy mô và đặc điểm hoạt động. Bộ máy kế toán gồm phòng kế toán trung tâm và các nhân viên kế toán tại các khoa, phòng chức năng, đảm bảo kiểm soát và xử lý thông tin kịp thời.

  3. Ứng dụng công nghệ thông tin: Bệnh viện đã triển khai phần mềm kế toán hiện đại, giúp tự động hóa quy trình nhập liệu, tính toán và lập báo cáo tài chính, nâng cao độ chính xác và hiệu quả công tác kế toán.

  4. Hạn chế trong tổ chức công tác kế toán: Thực tế cho thấy thông tin kế toán chưa hoàn toàn đáp ứng yêu cầu quản lý do một số bất cập như quy trình luân chuyển chứng từ chưa đồng bộ, nhân lực kế toán còn hạn chế về trình độ chuyên môn, và việc kiểm tra kế toán chưa thường xuyên, dẫn đến chậm trễ trong báo cáo tài chính.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân của những hạn chế trên xuất phát từ đặc thù hoạt động của đơn vị sự nghiệp công lập trong lĩnh vực y tế, với nguồn lực tài chính hạn chế và yêu cầu quản lý phức tạp. So với các nghiên cứu trong ngành y tế công lập, kết quả này tương đồng với thực trạng chung về tổ chức công tác kế toán tại các bệnh viện công lập ở Việt Nam.

Việc áp dụng mô hình tổ chức bộ máy kế toán hỗn hợp giúp cân bằng giữa sự tập trung và phân tán, tạo điều kiện thuận lợi cho kiểm soát và xử lý thông tin. Tuy nhiên, để nâng cao hiệu quả, cần tăng cường đào tạo nhân lực kế toán và hoàn thiện quy trình luân chuyển chứng từ.

Ứng dụng công nghệ thông tin đã góp phần giảm thiểu sai sót và tăng tốc độ xử lý số liệu, tuy nhiên, việc bảo mật và quản lý quyền truy cập cần được chú trọng hơn để đảm bảo an toàn thông tin.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ cơ cấu nguồn thu theo năm, bảng phân tích quy trình luân chuyển chứng từ và biểu đồ mô hình tổ chức bộ máy kế toán, giúp minh họa rõ nét các phát hiện và hạn chế.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Hoàn thiện quy trình luân chuyển chứng từ kế toán: Xây dựng quy trình chuẩn, rõ ràng về lập, kiểm tra, luân chuyển và lưu trữ chứng từ nhằm đảm bảo tính chính xác và kịp thời của thông tin kế toán. Thời gian thực hiện: 6 tháng. Chủ thể thực hiện: Phòng Tài chính kế toán phối hợp với các khoa, phòng chức năng.

  2. Nâng cao năng lực đội ngũ kế toán: Tổ chức các khóa đào tạo chuyên sâu về nghiệp vụ kế toán hành chính sự nghiệp và ứng dụng công nghệ thông tin cho cán bộ kế toán. Mục tiêu tăng tỷ lệ nhân viên kế toán đạt chuẩn nghiệp vụ lên 90% trong 1 năm. Chủ thể thực hiện: Ban Giám đốc phối hợp với các cơ sở đào tạo chuyên ngành.

  3. Tăng cường kiểm tra, giám sát công tác kế toán: Thiết lập hệ thống kiểm tra kế toán định kỳ và đột xuất nhằm phát hiện và xử lý kịp thời các sai sót, gian lận. Thời gian triển khai: liên tục hàng năm. Chủ thể thực hiện: Ban Kiểm tra nội bộ và Phòng Tài chính kế toán.

  4. Mở rộng ứng dụng công nghệ thông tin: Cập nhật, nâng cấp phần mềm kế toán, xây dựng hệ thống bảo mật và phân quyền truy cập chặt chẽ, đồng thời triển khai hệ thống báo cáo tài chính điện tử. Mục tiêu hoàn thành trong 12 tháng. Chủ thể thực hiện: Phòng Công nghệ thông tin phối hợp với Phòng Tài chính kế toán.

  5. Tối ưu hóa tổ chức bộ máy kế toán: Rà soát, điều chỉnh phân công công việc phù hợp với năng lực và khối lượng công việc, đảm bảo bộ máy kế toán gọn nhẹ, hiệu quả. Thời gian thực hiện: 6 tháng. Chủ thể thực hiện: Ban Giám đốc và Phòng Tài chính kế toán.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Lãnh đạo các bệnh viện công lập: Giúp hiểu rõ về tổ chức công tác kế toán, từ đó nâng cao hiệu quả quản lý tài chính và đáp ứng yêu cầu tự chủ tài chính.

  2. Cán bộ kế toán trong đơn vị sự nghiệp công lập: Cung cấp kiến thức chuyên sâu về tổ chức bộ máy, quy trình kế toán và ứng dụng công nghệ thông tin, hỗ trợ nâng cao nghiệp vụ.

  3. Nhà quản lý ngành y tế và tài chính công: Là tài liệu tham khảo để xây dựng chính sách, quy định phù hợp với thực tiễn tổ chức công tác kế toán tại các đơn vị y tế công lập.

  4. Sinh viên, nghiên cứu sinh chuyên ngành kế toán và quản lý công: Cung cấp cơ sở lý luận và thực tiễn về tổ chức công tác kế toán trong đơn vị sự nghiệp công lập, phục vụ nghiên cứu và học tập.

Câu hỏi thường gặp

  1. Tại sao tổ chức công tác kế toán lại quan trọng đối với bệnh viện công lập?
    Tổ chức công tác kế toán giúp cung cấp thông tin tài chính chính xác, kịp thời, phục vụ quản lý và ra quyết định, đồng thời đảm bảo minh bạch trong sử dụng nguồn lực, góp phần nâng cao hiệu quả hoạt động bệnh viện.

  2. Mô hình tổ chức bộ máy kế toán nào phù hợp với bệnh viện có quy mô vừa và nhiều khoa phòng?
    Mô hình kết hợp giữa tập trung và phân tán được đánh giá phù hợp, giúp cân bằng giữa kiểm soát tập trung và xử lý thông tin tại các đơn vị trực thuộc, đảm bảo hiệu quả và kịp thời.

  3. Làm thế nào để nâng cao năng lực đội ngũ kế toán tại bệnh viện?
    Tổ chức đào tạo chuyên môn, cập nhật kiến thức về chế độ kế toán mới, ứng dụng công nghệ thông tin và kỹ năng phân tích tài chính là các giải pháp thiết thực để nâng cao năng lực.

  4. Ứng dụng công nghệ thông tin có tác động như thế nào đến công tác kế toán?
    Công nghệ thông tin giúp tự động hóa quy trình kế toán, giảm sai sót, tăng tốc độ xử lý và cung cấp báo cáo chính xác, hỗ trợ quản lý hiệu quả hơn.

  5. Các khó khăn thường gặp khi tổ chức công tác kế toán tại đơn vị sự nghiệp công lập là gì?
    Khó khăn bao gồm hạn chế về nguồn nhân lực chuyên môn, quy trình luân chuyển chứng từ chưa đồng bộ, áp lực về tuân thủ pháp luật và yêu cầu báo cáo đa dạng, cũng như hạn chế trong ứng dụng công nghệ.

Kết luận

  • Luận văn đã hệ thống hóa lý luận về tổ chức công tác kế toán tại đơn vị sự nghiệp công lập, đặc biệt trong lĩnh vực y tế công lập.
  • Phân tích thực trạng tại Bệnh viện Đa khoa Khu vực Tĩnh Gia cho thấy nhiều điểm mạnh nhưng cũng tồn tại hạn chế cần khắc phục.
  • Đề xuất các giải pháp cụ thể nhằm hoàn thiện tổ chức công tác kế toán, nâng cao hiệu quả quản lý tài chính và đáp ứng yêu cầu tự chủ tài chính.
  • Nghiên cứu có tính ứng dụng cao, góp phần nâng cao chất lượng công tác kế toán tại các bệnh viện công lập tương tự.
  • Khuyến nghị triển khai các giải pháp trong giai đoạn 1-2 năm tới để đạt hiệu quả bền vững, đồng thời tiếp tục nghiên cứu mở rộng phạm vi và đối tượng nghiên cứu.

Hành động tiếp theo là áp dụng các giải pháp đề xuất, đồng thời theo dõi, đánh giá hiệu quả để điều chỉnh kịp thời, góp phần phát triển bền vững công tác kế toán tại Bệnh viện Đa khoa Khu vực Tĩnh Gia và các đơn vị sự nghiệp công lập khác.