Tổng quan nghiên cứu

Chi tiêu toàn cầu cho thuốc men dự kiến tăng trưởng kép hàng năm từ 3-6% đến năm 2025, đạt khoảng 1,6 nghìn tỷ đô la Mỹ, không kể chi phí vắc xin COVID-19. Tại Việt Nam và Lào, việc mua sắm thuốc chủ yếu được thực hiện qua hình thức đấu thầu nhằm đảm bảo chất lượng, giá cả hợp lý, minh bạch và công khai, đáp ứng nhu cầu khám chữa bệnh trong điều kiện ngân sách hạn chế. Năm 2022, Sở Y tế tỉnh Savannakhet (Lào) đã tổ chức đấu thầu thuốc tập trung với 481 danh mục kế hoạch, trong đó có 424 thuốc trúng thầu, chiếm 88,15% về số lượng và 98,58% về giá trị trúng thầu.

Nghiên cứu nhằm phân tích kết quả đấu thầu thuốc tại Savannakhet năm 2022, so sánh quy định đấu thầu thuốc giữa Việt Nam và Lào, từ đó đề xuất giải pháp nâng cao hiệu quả công tác đấu thầu thuốc trong tương lai. Phạm vi nghiên cứu tập trung vào danh mục thuốc kế hoạch và kết quả trúng thầu tại Sở Y tế tỉnh Savannakhet, cùng các văn bản pháp luật liên quan của hai quốc gia. Ý nghĩa nghiên cứu thể hiện qua việc hỗ trợ quản lý dược, tiết kiệm chi phí, đảm bảo cung ứng thuốc chất lượng và ổn định giá cả, góp phần nâng cao chất lượng dịch vụ y tế công lập.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên các lý thuyết và mô hình quản lý đấu thầu thuốc, bao gồm:

  • Lý thuyết quản lý đấu thầu công: Đấu thầu là quá trình lựa chọn nhà thầu nhằm đảm bảo cạnh tranh, công bằng, minh bạch và hiệu quả kinh tế, theo Luật Đấu thầu Việt Nam và Luật Mua sắm công Lào.
  • Mô hình phân loại thuốc theo mã ATC (Anatomical Therapeutic Chemical code): Thuốc được phân loại theo nhóm giải phẫu, tác dụng dược lý và công thức hóa học, giúp thống nhất quản lý và báo cáo.
  • Khái niệm đấu thầu thuốc tập trung: Hình thức đấu thầu rộng rãi, tập trung mua sắm thuốc với số lượng lớn nhằm tiết kiệm chi phí và tăng hiệu quả cung ứng.
  • Các hình thức lựa chọn nhà thầu: Đấu thầu rộng rãi, đấu thầu hạn chế, chào hàng cạnh tranh và mua sắm trực tiếp, được quy định cụ thể trong pháp luật hai nước.
  • Khung pháp lý về đấu thầu thuốc: Luật Đấu thầu số 43/2013/QH13 và Luật Dược 105/2016/QH13 của Việt Nam; Luật Mua sắm công 2017/QH8 và các Thông tư hướng dẫn của Lào.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp hồi cứu và mô tả cắt ngang:

  • Nguồn dữ liệu: Danh mục thuốc kế hoạch và kết quả trúng thầu năm 2022 tại Sở Y tế tỉnh Savannakhet; các văn bản quy phạm pháp luật về đấu thầu thuốc của Việt Nam và Lào.
  • Phương pháp phân tích: Xử lý và phân tích dữ liệu bằng phần mềm Microsoft Excel, sử dụng các chỉ số tỷ lệ phần trăm về số lượng và giá trị thuốc trúng thầu so với kế hoạch, phân tích cơ cấu thuốc theo mã ATC, nhóm tác dụng dược lý, nguồn gốc xuất xứ và loại hình thuốc (biệt dược gốc/generic).
  • Timeline nghiên cứu: Từ tháng 7/2021 đến tháng 10/2022, gồm các giai đoạn thiết kế nghiên cứu, thu thập dữ liệu, xử lý và phân tích số liệu, trình bày kết quả.
  • Cỡ mẫu và chọn mẫu: Toàn bộ danh mục thuốc đấu thầu và trúng thầu năm 2022 tại Sở Y tế tỉnh Savannakhet được nghiên cứu, đảm bảo tính toàn diện và đại diện cho thực trạng đấu thầu thuốc tại địa phương.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Tỷ lệ thuốc trúng thầu cao: Trong tổng số 481 danh mục thuốc kế hoạch, có 424 thuốc trúng thầu, chiếm 88,15% về số lượng và 98,58% về giá trị trúng thầu, cho thấy hiệu quả trong việc tổ chức đấu thầu tập trung tại Savannakhet.

  2. Cơ cấu thuốc trúng thầu theo mã ATC và nhóm tác dụng dược lý: Thuốc trúng thầu phân bổ đa dạng theo 29 nhóm tác dụng dược lý, trong đó nhóm thuốc chống nhiễm khuẩn chiếm tỷ lệ lớn, phản ánh nhu cầu điều trị các bệnh truyền nhiễm tại địa phương.

  3. Tỷ lệ thuốc nhập khẩu trúng thầu cao hơn thuốc sản xuất trong nước: Thuốc nước ngoài chiếm tỷ trọng lớn trong danh mục trúng thầu, cho thấy sự phụ thuộc vào nguồn cung cấp thuốc nhập khẩu và thách thức đối với ngành dược nội địa.

  4. So sánh quy định đấu thầu thuốc giữa Việt Nam và Lào: Việt Nam có hệ thống pháp luật và quy trình đấu thầu thuốc chặt chẽ, bao gồm các Thông tư hướng dẫn chi tiết, trong khi Lào chủ yếu dựa vào Luật Mua sắm công và chưa có văn bản pháp luật riêng biệt cho đấu thầu thuốc tại cơ sở y tế công lập.

Thảo luận kết quả

Kết quả cho thấy đấu thầu thuốc tập trung tại Savannakhet đạt hiệu quả cao về tỷ lệ trúng thầu và giá trị thuốc cung ứng, góp phần tiết kiệm chi phí và đảm bảo nguồn thuốc cho các cơ sở y tế. Tuy nhiên, tỷ lệ thuốc nhập khẩu trúng thầu cao hơn thuốc trong nước phản ánh hạn chế về năng lực sản xuất và cạnh tranh của ngành dược nội địa Lào. So sánh với Việt Nam, hệ thống pháp luật và quy trình đấu thầu thuốc của Việt Nam được đánh giá hoàn thiện hơn, giúp tăng tính minh bạch và hiệu quả quản lý.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ cột thể hiện tỷ lệ thuốc trúng thầu theo nhóm tác dụng dược lý và biểu đồ tròn phân bố tỷ lệ thuốc nhập khẩu so với thuốc nội địa trúng thầu. Bảng so sánh chi tiết các bước quy trình đấu thầu thuốc giữa hai quốc gia cũng giúp minh họa sự khác biệt trong quản lý.

Việc áp dụng các quy định pháp luật chặt chẽ và tăng cường kiểm tra giám sát sẽ giúp nâng cao chất lượng đấu thầu thuốc tại Lào, đồng thời thúc đẩy phát triển ngành dược nội địa, giảm phụ thuộc vào thuốc nhập khẩu.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Tăng cường hoàn thiện khung pháp lý về đấu thầu thuốc tại Lào: Ban hành các văn bản quy phạm pháp luật riêng biệt quy định chi tiết về đấu thầu thuốc tại các cơ sở y tế công lập, nhằm nâng cao tính minh bạch và hiệu quả quản lý. Thời gian thực hiện: 1-2 năm; Chủ thể: Bộ Y tế và các cơ quan liên quan.

  2. Nâng cao năng lực tổ chức đấu thầu tại Sở Y tế tỉnh Savannakhet: Đào tạo chuyên môn cho cán bộ đấu thầu, áp dụng công nghệ thông tin trong quản lý hồ sơ và đánh giá hồ sơ dự thầu để rút ngắn thời gian và tăng tính chính xác. Thời gian: 6-12 tháng; Chủ thể: Sở Y tế tỉnh Savannakhet phối hợp với các tổ chức đào tạo.

  3. Khuyến khích phát triển ngành dược nội địa: Hỗ trợ các doanh nghiệp sản xuất thuốc trong nước nâng cao chất lượng, đáp ứng tiêu chuẩn quốc tế để tham gia đấu thầu cạnh tranh với thuốc nhập khẩu. Thời gian: 3-5 năm; Chủ thể: Bộ Y tế, Bộ Công Thương và các tổ chức hỗ trợ doanh nghiệp.

  4. Tăng cường kiểm tra, giám sát việc thực hiện kết quả đấu thầu: Thiết lập hệ thống giám sát chặt chẽ tại các cơ sở y tế trực thuộc để đảm bảo thuốc trúng thầu được cung ứng đầy đủ, đúng chất lượng và giá cả đã thỏa thuận. Thời gian: liên tục; Chủ thể: Sở Y tế tỉnh Savannakhet và các cơ quan thanh tra.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Cán bộ quản lý y tế và dược tại các Sở Y tế, Bộ Y tế: Nghiên cứu cung cấp thông tin thực tiễn và phân tích so sánh giúp hoàn thiện chính sách đấu thầu thuốc, nâng cao hiệu quả quản lý nguồn thuốc công.

  2. Nhà nghiên cứu và sinh viên chuyên ngành quản lý dược, y tế công cộng: Tài liệu tham khảo về phương pháp nghiên cứu, phân tích dữ liệu đấu thầu thuốc và so sánh pháp luật giữa hai quốc gia.

  3. Doanh nghiệp sản xuất và cung ứng thuốc: Hiểu rõ quy trình đấu thầu, tiêu chuẩn kỹ thuật và cơ cấu thị trường thuốc tại Lào và Việt Nam để xây dựng chiến lược tham gia đấu thầu hiệu quả.

  4. Các tổ chức phi chính phủ và nhà tài trợ quốc tế trong lĩnh vực y tế: Cơ sở đánh giá thực trạng đấu thầu thuốc, hỗ trợ xây dựng chương trình phát triển ngành dược và cải thiện hệ thống cung ứng thuốc tại Lào.

Câu hỏi thường gặp

  1. Đấu thầu thuốc tập trung là gì và có lợi ích gì?
    Đấu thầu thuốc tập trung là hình thức mua sắm thuốc với số lượng lớn qua một đơn vị tổ chức đấu thầu chung, giúp tiết kiệm chi phí, tăng tính cạnh tranh và đảm bảo cung ứng thuốc ổn định. Ví dụ, tại Savannakhet năm 2022, tỷ lệ thuốc trúng thầu đạt 88,15% về số lượng.

  2. Tại sao tỷ lệ thuốc nhập khẩu trúng thầu lại cao hơn thuốc nội địa tại Lào?
    Do hạn chế về năng lực sản xuất, tiêu chuẩn chất lượng và quy mô của ngành dược nội địa, thuốc nhập khẩu thường đáp ứng tốt hơn các yêu cầu kỹ thuật và giá cả cạnh tranh trong đấu thầu.

  3. Quy trình đấu thầu thuốc tại Việt Nam và Lào có điểm khác biệt chính nào?
    Việt Nam có hệ thống pháp luật và quy trình đấu thầu thuốc chi tiết, bao gồm các Thông tư hướng dẫn cụ thể, trong khi Lào chủ yếu dựa vào Luật Mua sắm công chung và chưa có văn bản riêng cho đấu thầu thuốc tại cơ sở y tế công lập.

  4. Làm thế nào để nâng cao hiệu quả đấu thầu thuốc tại Sở Y tế tỉnh Savannakhet?
    Cần hoàn thiện khung pháp lý, nâng cao năng lực cán bộ, áp dụng công nghệ thông tin và tăng cường kiểm tra giám sát việc thực hiện kết quả đấu thầu tại các cơ sở y tế.

  5. Mã ATC có vai trò gì trong quản lý đấu thầu thuốc?
    Mã ATC giúp phân loại thuốc theo nhóm giải phẫu, tác dụng dược lý và công thức hóa học, tạo điều kiện thống nhất trong quản lý, báo cáo và phân tích cơ cấu thuốc trúng thầu, như được áp dụng trong nghiên cứu tại Savannakhet.

Kết luận

  • Tỷ lệ thuốc trúng thầu tại Sở Y tế tỉnh Savannakhet năm 2022 đạt 88,15% về số lượng và 98,58% về giá trị, thể hiện hiệu quả của đấu thầu thuốc tập trung.
  • Thuốc nhập khẩu chiếm tỷ lệ trúng thầu cao hơn thuốc nội địa, phản ánh thách thức phát triển ngành dược trong nước.
  • Việt Nam có hệ thống pháp luật và quy trình đấu thầu thuốc hoàn thiện hơn so với Lào, góp phần nâng cao hiệu quả quản lý.
  • Cần tăng cường hoàn thiện khung pháp lý, nâng cao năng lực tổ chức đấu thầu và giám sát thực hiện tại Lào để cải thiện công tác đấu thầu thuốc.
  • Nghiên cứu cung cấp cơ sở khoa học cho các nhà quản lý, doanh nghiệp và tổ chức liên quan trong việc phát triển chính sách và thực tiễn đấu thầu thuốc hiệu quả hơn trong tương lai.

Tiếp theo, các cơ quan chức năng nên triển khai các đề xuất nhằm hoàn thiện quy trình đấu thầu thuốc, đồng thời thúc đẩy phát triển ngành dược nội địa, góp phần nâng cao chất lượng dịch vụ y tế và bảo vệ sức khỏe cộng đồng.