Tổng quan nghiên cứu

Hoạt động kinh doanh của nhà thuốc tư nhân đóng vai trò quan trọng trong hệ thống cung ứng thuốc tại Việt Nam, đặc biệt trong bối cảnh nhu cầu chăm sóc sức khỏe ngày càng tăng cao. Năm 2022, nhà thuốc Hồng Thuận tại Quận 11, Thành phố Hồ Chí Minh đã thực hiện kinh doanh đa dạng các nhóm sản phẩm, trong đó thuốc chiếm tỷ trọng lớn với 63,34% tổng số mặt hàng bán ra và chiếm 59,77% tổng doanh thu. Nghiên cứu nhằm phân tích cơ cấu danh mục thuốc và kết quả kinh doanh của nhà thuốc trong năm 2022, từ đó đề xuất các giải pháp nâng cao hiệu quả hoạt động kinh doanh và chất lượng cung ứng thuốc.

Phạm vi nghiên cứu tập trung vào toàn bộ 1.743 mặt hàng bán ra trong năm 2022 tại nhà thuốc Hồng Thuận, với dữ liệu thu thập từ báo cáo bán hàng và thu chi của nhà thuốc. Mục tiêu cụ thể gồm phân tích cơ cấu danh mục thuốc theo nhóm hàng, nhóm thuốc hóa dược, thuốc kê đơn và không kê đơn, nguồn gốc xuất xứ, cũng như đánh giá kết quả kinh doanh qua các chỉ tiêu doanh thu, lợi nhuận và chi phí. Ý nghĩa nghiên cứu góp phần cung cấp cái nhìn tổng quan, khách quan về hoạt động kinh doanh nhà thuốc, hỗ trợ nhà quản lý đưa ra các quyết định chiến lược nhằm phát triển bền vững trong môi trường cạnh tranh ngày càng gay gắt.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên các lý thuyết và mô hình về hoạt động kinh doanh và quản lý dược phẩm, bao gồm:

  • Lý thuyết phân tích hoạt động kinh doanh: Phân tích các chỉ tiêu kinh tế như doanh thu, lợi nhuận gộp, lợi nhuận ròng, tỷ suất sinh lợi trên doanh thu (ROS), tỷ suất sinh lợi trên tài sản (ROA) và tỷ suất sinh lợi trên vốn chủ sở hữu (ROE) để đánh giá hiệu quả kinh doanh.
  • Mô hình quản lý danh mục sản phẩm: Phân loại sản phẩm theo nhóm hàng, nhóm thuốc kê đơn và không kê đơn, nhóm thuốc theo tác dụng dược lý và nguồn gốc xuất xứ nhằm xác định cơ cấu và hiệu quả kinh doanh từng nhóm.
  • Khái niệm Thực hành tốt nhà thuốc (GPP): Đảm bảo cung ứng thuốc an toàn, hợp lý, hiệu quả, đặt lợi ích người bệnh lên hàng đầu, đồng thời nâng cao chất lượng dịch vụ và uy tín nhà thuốc.

Các khái niệm chính bao gồm: doanh thu thuần, lợi nhuận gộp, lợi nhuận ròng, chi phí vốn hàng bán, chi phí bán hàng, chi phí cố định, thuốc kê đơn, thuốc không kê đơn, thuốc nội, thuốc ngoại, và các nhóm thuốc theo tác dụng dược lý.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp mô tả cắt ngang, thu thập dữ liệu hồi cứu từ báo cáo bán hàng và thu chi của nhà thuốc Hồng Thuận trong khoảng thời gian từ 01/01/2022 đến 31/12/2022. Mẫu nghiên cứu gồm toàn bộ 1.743 mặt hàng đã bán ra trong năm 2022, bao gồm thuốc, thực phẩm chức năng, vật tư y tế, mỹ phẩm và các hàng hóa khác.

Phương pháp chọn mẫu là chọn toàn bộ số liệu bán hàng theo từng tháng, tên hàng hóa, nhóm hàng hóa, xuất xứ, giá vốn, giá bán, số lượng bán ra và tồn kho. Dữ liệu được xử lý làm sạch, kiểm tra tính thống nhất và chính xác bằng phần mềm Microsoft Excel. Phân tích số liệu sử dụng phương pháp so sánh tỷ lệ phần trăm giữa các chỉ tiêu trong năm và giữa các nhóm hàng.

Các công thức tính chính bao gồm:

  • Doanh thu bán hàng = Số lượng bán ra × Đơn giá bán
  • Lợi nhuận gộp = Doanh thu bán hàng – Vốn mua hàng
  • Lợi nhuận ròng = Lợi nhuận gộp – Chi phí biến đổi – Chi phí cố định – Chi phí khác
  • Tỷ suất lợi nhuận trên doanh thu (ROS) = (Lợi nhuận ròng / Doanh thu bán hàng) × 100%

Kết quả được trình bày bằng bảng số liệu và biểu đồ cột, biểu đồ hình quạt, đồ thị thể hiện tỷ trọng và tỷ suất lợi nhuận theo nhóm hàng và tháng trong năm.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Cơ cấu nhóm hàng bán ra: Trong năm 2022, nhà thuốc Hồng Thuận bán ra 1.743 mặt hàng, trong đó thuốc chiếm 63,34% số lượng mặt hàng và 59,77% tổng doanh thu (khoảng 1.187 triệu đồng). Thực phẩm chức năng chiếm 16,29% số lượng mặt hàng và 23,38% doanh thu, vật tư y tế và mỹ phẩm chiếm 13,77% số lượng mặt hàng và 13,43% doanh thu, các hàng hóa khác chiếm 6,6% số lượng mặt hàng và 3,42% doanh thu.

  2. Cơ cấu nhóm thuốc hóa dược, sinh phẩm: Thuốc hóa dược, sinh phẩm chiếm 89,67% số lượng mặt hàng thuốc bán ra với doanh thu chiếm phần lớn, trong khi thuốc dược liệu, thuốc cổ truyền chiếm 8,51% số lượng mặt hàng và 10,33% doanh thu. Nhóm thuốc điều trị ký sinh trùng, chống nhiễm khuẩn có số lượng mặt hàng bán ra cao nhất (165 mặt hàng) và doanh thu đạt 229 triệu đồng (14,81%). Nhóm thuốc giảm đau, hạ sốt, chống viêm không steroid đứng thứ hai về số lượng mặt hàng (144 mặt hàng) với doanh thu 206 triệu đồng (13,29%).

  3. Phân loại thuốc kê đơn và không kê đơn: Thuốc kê đơn chiếm 57,43% số lượng mặt hàng và 64,8% doanh thu, trong khi thuốc không kê đơn chiếm 42,57% số lượng mặt hàng nhưng chỉ chiếm 35,2% doanh thu. Điều này cho thấy thuốc kê đơn mang lại doanh thu cao hơn đáng kể so với thuốc không kê đơn.

  4. Cơ cấu theo nguồn gốc xuất xứ: Thuốc nội chiếm 65,85% số lượng mặt hàng bán ra nhưng chỉ chiếm 42,5% doanh thu, trong khi thuốc ngoại chiếm 34,15% số lượng mặt hàng nhưng chiếm tới 57,5% doanh thu. Điều này phản ánh thuốc ngoại có giá trị doanh thu cao hơn so với thuốc nội.

  5. Kết quả kinh doanh theo tháng: Lợi nhuận thuần cao nhất là tháng 2 với 53,937 triệu đồng (chiếm 9,65% tổng lợi nhuận năm), tiếp theo là tháng 4 với 52,860 triệu đồng (9,56%). Tháng có lợi nhuận thấp nhất là tháng 7 với 39 triệu đồng. Số lượt khách mua hàng cao nhất là tháng 12 với 7.798 lượt, trung bình khoảng 260 lượt khách/ngày.

Thảo luận kết quả

Kết quả cho thấy nhà thuốc Hồng Thuận duy trì cơ cấu sản phẩm đa dạng, trong đó thuốc hóa dược và thuốc kê đơn đóng vai trò chủ đạo về doanh thu và lợi nhuận. Tỷ lệ thuốc kê đơn chiếm ưu thế về doanh thu phù hợp với xu hướng sử dụng thuốc có chỉ định y tế rõ ràng, góp phần nâng cao hiệu quả kinh doanh và đảm bảo an toàn sử dụng thuốc. Tuy nhiên, thuốc không kê đơn vẫn chiếm tỷ lệ đáng kể về số lượng mặt hàng, phản ánh nhu cầu tự điều trị của người dân.

Việc thuốc ngoại chiếm tỷ trọng doanh thu cao hơn thuốc nội cho thấy người tiêu dùng có xu hướng lựa chọn sản phẩm nhập khẩu có chất lượng hoặc thương hiệu uy tín, đồng thời phản ánh giá bán cao hơn. Điều này đặt ra thách thức cho nhà thuốc trong việc cân đối nguồn hàng và giá cả để đáp ứng nhu cầu đa dạng của khách hàng.

Lợi nhuận không đồng đều giữa các tháng có thể liên quan đến yếu tố mùa vụ, chiến dịch khuyến mãi hoặc biến động thị trường. Số lượt khách tăng cao vào cuối năm cho thấy nhu cầu chăm sóc sức khỏe tăng lên, tạo cơ hội tăng doanh thu cho nhà thuốc.

So sánh với các nghiên cứu tại các nhà thuốc khác trong khu vực, tỷ suất lợi nhuận gộp của nhà thuốc Hồng Thuận dao động quanh mức 7-9%, tương đương hoặc cao hơn một số nhà thuốc tư nhân khác, chứng tỏ hiệu quả kinh doanh ổn định. Việc duy trì và nâng cao chất lượng dịch vụ tư vấn, đảm bảo thực hành tốt nhà thuốc (GPP) sẽ góp phần tăng sự tin tưởng và giữ chân khách hàng.

Dữ liệu có thể được trình bày qua các biểu đồ cột thể hiện cơ cấu doanh thu theo nhóm hàng, biểu đồ hình quạt phân bố tỷ trọng thuốc kê đơn và không kê đơn, biểu đồ đường thể hiện biến động lợi nhuận theo tháng, giúp trực quan hóa kết quả và hỗ trợ phân tích sâu hơn.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Tăng cường đào tạo và nâng cao trình độ chuyên môn cho dược sĩ và nhân viên bán hàng nhằm đảm bảo tư vấn sử dụng thuốc an toàn, hợp lý, nâng cao chất lượng dịch vụ, từ đó tăng sự hài lòng và giữ chân khách hàng. Thời gian thực hiện: 6 tháng; Chủ thể: Ban quản lý nhà thuốc phối hợp với các trung tâm đào tạo dược.

  2. Đa dạng hóa danh mục sản phẩm, đặc biệt tăng cường nhập khẩu các thuốc có thương hiệu uy tín để đáp ứng nhu cầu khách hàng và nâng cao doanh thu từ nhóm thuốc ngoại. Thời gian thực hiện: 3-6 tháng; Chủ thể: Bộ phận mua hàng và quản lý kho.

  3. Tối ưu hóa quản lý tồn kho và chi phí vận hành bằng việc áp dụng phần mềm quản lý hiện đại, giảm thiểu hàng tồn kho và chi phí cố định, nâng cao hiệu quả sử dụng vốn. Thời gian thực hiện: 6 tháng; Chủ thể: Ban quản lý nhà thuốc.

  4. Xây dựng chương trình khuyến mãi và chăm sóc khách hàng định kỳ nhằm tăng lượt khách mua hàng, đặc biệt vào các tháng có doanh thu thấp, góp phần ổn định lợi nhuận theo chu kỳ. Thời gian thực hiện: liên tục; Chủ thể: Bộ phận marketing và bán hàng.

  5. Tuân thủ nghiêm ngặt các quy định về bán thuốc kê đơn và không kê đơn theo Thông tư của Bộ Y tế để đảm bảo an toàn cho người sử dụng thuốc và nâng cao uy tín nhà thuốc. Thời gian thực hiện: ngay lập tức và duy trì; Chủ thể: Toàn bộ nhân viên nhà thuốc.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Dược sĩ và nhà quản lý nhà thuốc tư nhân: Nghiên cứu cung cấp dữ liệu thực tiễn về cơ cấu sản phẩm và hiệu quả kinh doanh, giúp họ có cái nhìn tổng quan để xây dựng chiến lược phát triển phù hợp.

  2. Các cơ quan quản lý ngành dược và y tế: Thông tin về hoạt động kinh doanh và thực hành tốt nhà thuốc hỗ trợ trong việc xây dựng chính sách, quy định nhằm nâng cao chất lượng dịch vụ và an toàn thuốc.

  3. Sinh viên và nghiên cứu sinh ngành dược, quản lý kinh tế dược: Tài liệu tham khảo thực tiễn giúp hiểu rõ hơn về mô hình kinh doanh nhà thuốc, phương pháp phân tích và đánh giá hiệu quả kinh doanh.

  4. Nhà đầu tư và doanh nghiệp trong lĩnh vực dược phẩm: Cung cấp cơ sở dữ liệu và phân tích giúp đánh giá tiềm năng đầu tư, rủi ro và cơ hội phát triển trong ngành kinh doanh thuốc tư nhân.

Câu hỏi thường gặp

  1. Nhà thuốc Hồng Thuận có những nhóm sản phẩm chính nào?
    Nhà thuốc kinh doanh đa dạng nhóm hàng gồm thuốc (thuốc hóa dược, sinh phẩm, thuốc dược liệu), thực phẩm chức năng, vật tư y tế và mỹ phẩm. Thuốc hóa dược chiếm tỷ trọng lớn nhất về doanh thu và số lượng mặt hàng.

  2. Tỷ lệ thuốc kê đơn và không kê đơn trong doanh thu của nhà thuốc ra sao?
    Thuốc kê đơn chiếm 57,43% số lượng mặt hàng và 64,8% doanh thu, trong khi thuốc không kê đơn chiếm 42,57% số lượng mặt hàng nhưng chỉ chiếm 35,2% doanh thu, cho thấy thuốc kê đơn mang lại doanh thu cao hơn.

  3. Thuốc nội và thuốc ngoại chiếm tỷ trọng thế nào trong hoạt động kinh doanh?
    Thuốc nội chiếm 65,85% số lượng mặt hàng bán ra nhưng chỉ chiếm 42,5% doanh thu, còn thuốc ngoại chiếm 34,15% số lượng mặt hàng nhưng chiếm 57,5% doanh thu, phản ánh thuốc ngoại có giá trị doanh thu cao hơn.

  4. Lợi nhuận của nhà thuốc có biến động theo tháng không?
    Có, lợi nhuận thuần cao nhất vào tháng 2 và tháng 4, thấp nhất vào tháng 7. Số lượt khách mua hàng cũng biến động, cao nhất vào tháng 12 với khoảng 260 lượt khách/ngày.

  5. Nhà thuốc đã áp dụng những biện pháp nào để nâng cao hiệu quả kinh doanh?
    Nhà thuốc duy trì đa dạng sản phẩm, có dược sĩ chuyên môn chịu trách nhiệm, chia ca làm việc hợp lý, đồng thời tuân thủ các quy định về thực hành tốt nhà thuốc (GPP) nhằm đảm bảo chất lượng dịch vụ và an toàn thuốc.

Kết luận

  • Nhà thuốc Hồng Thuận có cơ cấu sản phẩm đa dạng, trong đó thuốc hóa dược và thuốc kê đơn chiếm tỷ trọng lớn về doanh thu và số lượng mặt hàng bán ra.
  • Thuốc ngoại mặc dù chiếm tỷ lệ nhỏ hơn về số lượng mặt hàng nhưng lại chiếm tỷ trọng doanh thu cao hơn thuốc nội, phản ánh xu hướng tiêu dùng và giá trị sản phẩm.
  • Lợi nhuận kinh doanh có sự biến động theo tháng, với các tháng đầu năm và cuối năm có lợi nhuận và lượt khách cao hơn.
  • Việc tuân thủ quy định về bán thuốc kê đơn và không kê đơn, cùng với nâng cao chất lượng tư vấn và dịch vụ là yếu tố then chốt để phát triển bền vững.
  • Các bước tiếp theo cần tập trung vào đào tạo nhân viên, tối ưu quản lý tồn kho, đa dạng hóa sản phẩm và xây dựng chương trình chăm sóc khách hàng nhằm nâng cao hiệu quả kinh doanh.

Kêu gọi hành động: Ban quản lý nhà thuốc và các dược sĩ nên áp dụng các giải pháp đề xuất để nâng cao hiệu quả kinh doanh, đồng thời tiếp tục nghiên cứu, cập nhật kiến thức và tuân thủ quy định pháp luật nhằm phát triển nhà thuốc bền vững trong tương lai.