Phân Tích Danh Mục Thuốc Đã Sử Dụng Tại Bệnh Viện Đa Khoa Vùng Tây Nguyên – Tỉnh Đắk Lắk Năm 2022

• Tác giả: Nguyễn Thị Minh Hằng
• Người hướng dẫn: TS. Nguyễn Thị Phương Thúy
• Trường học: Trường Đại học Dược Hà Nội
• Chuyên ngành: Tổ chức Quản lý Dược
• Đề tài: Phân Tích Danh Mục Thuốc Đã Sử Dụng Tại Bệnh Viện Đa Khoa Vùng Tây Nguyên – Tỉnh Đắk Lắk Năm 2022
• Loại tài liệu: Luận văn Dược sĩ Chuyên khoa Cấp I
• Năm xuất bản: 2024
• Địa điểm: Hà Nội

• 1. TỔNG QUAN VỀ DANH MỤC THUỐC
• 2. CÁC VĂN BẢN PHÁP LUẬT LIÊN QUAN ĐẾN SỬ DỤNG THUỐC
• 3. CÁC PHƯƠNG PHÁP PHÂN TÍCH DANH MỤC THUỐC
• 3.1. Phương pháp phân tích ABC
• 3.2. Phương pháp phân tích VEN
• 3.3. Phương pháp phân tích ma trận ABC/VEN
• 3.4. Phương pháp phân tích nhóm điều trị
• 4. THỰC TRẠNG SỬ DỤNG THUỐC TẠI MỘT SỐ BỆNH VIỆN ĐA KHOA TUYẾN TỈNH Ở VIỆT NAM
• 5. VÀI NÉT VỀ BỆNH VIỆN ĐA KHOA VÙNG TÂY NGUYÊN – TỈNH ĐẮK LẮK
• 5.1. Đặc điểm địa hình
• 5.2. Sơ lược về Bệnh viện Đa khoa vùng Tây Nguyên
• 5.3. Chức năng, nhiệm vụ của Khoa Dược bệnh viện
• 5.4. Mô hình bệnh tật của bệnh viện
• 6. TÍNH CẤP THIẾT CỦA ĐỀ TÀI
• 7. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
• 7.1. Đối tượng, thời gian, địa điểm nghiên cứu
• 7.2. Phương pháp nghiên cứu
• 7.2.1. Thiết kế nghiên cứu
• 7.2.2. Mẫu nghiên cứu
• 7.2.3. Biến số nghiên cứu
• 7.2.4. Phương pháp thu thập số liệu
• 7.2.5. Xử lý và phân tích số liệu
• 8. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU
• 8.1. Mô tả cơ cấu danh mục thuốc đã sử dụng tại Bệnh viện Đa khoa vùng Tây Nguyên năm 2022
• 8.1.1. Cơ cấu thuốc sử dụng theo nguồn gốc thuốc hóa dược, thuốc cổ truyền, thuốc dược liệu
• 8.1.2. Cơ cấu thuốc sử dụng theo nhóm tác dụng dược lý
• 8.1.3. Cơ cấu thuốc về nguồn gốc xuất xứ
• 8.1.4. Cơ cấu thuốc đơn thành phần, đa thành phần
• 8.1.5. Cơ cấu thuốc BDG, Generic
• 8.1.6. Cơ cấu thuốc theo đường dùng
• 8.2. Phân tích danh mục thuốc được sử dụng tại Bệnh viện Đa khoa vùng Tây Nguyên năm 2022 theo phương pháp ABC/VEN và ma trận ABC/VEN
• 8.2.1. Cơ cấu danh mục thuốc sử dụng theo phương pháp phân tích ABC
• 8.2.2. Cơ cấu danh mục thuốc sử dụng theo phương pháp VEN
• 8.2.3. Cơ cấu danh mục thuốc sử dụng theo ma trận ABC/VEN
• 8.3. Hạn chế của nghiên cứu
• 9. KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ
• TÀI LIỆU THAM KHẢO
• PHỤ LỤC
• 1. DANH MỤC CÁC KÝ HIỆU, CHỮ VIẾT TẮT
• 2. DANH MỤC CÁC BẢNG, BIỂU
• 3. DANH MỤC CÁC HÌNH VẼ, ĐỒ THỊ

I. Tổng Quan Về Danh Mục Thuốc Bệnh Viện Đắk Lắk 2022

Bảo vệ, chăm sóc, nâng cao sức khỏe nhân dân là ưu tiên hàng đầu. Đảm bảo cung ứng đủ thuốc chất lượng, sử dụng hợp lý, an toàn, hiệu quả là nhiệm vụ quan trọng. Bệnh viện là cơ sở khám chữa bệnh, yếu tố ảnh hưởng đến công tác này là cung ứng thuốc. Lựa chọn, xây dựng danh mục thuốc là hoạt động đầu tiên, cơ sở để mua sắm, tồn trữ, sử dụng thuốc. Để hạn chế sử dụng thuốc thiếu hiệu quả, bất hợp lý, Tổ chức Y tế thế giới khuyến cáo thành lập Hội đồng Thuốc và Điều trị (HĐT&ĐT). HĐT&ĐT đóng vai trò quan trọng trong hoạt động xây dựng danh mục thuốc bệnh viện, mang lại lợi ích lớn trong khám chữa bệnh. Các nghiên cứu về tình hình sử dụng thuốc như phân tích ABC, phân tích VEN giúp HĐT&ĐT xác định các vấn đề về sử dụng thuốc, làm nền tảng cho các hoạt động can thiệp như lựa chọn, cung cấp, kế hoạch dự trù, dự trữ thuốc. Đánh giá tình hình sử dụng ngân sách thuốc, tác động can thiệp lựa chọn sử dụng thuốc thông qua phân tích ABC, VEN là chiến lược có ý nghĩa to lớn trong việc nâng cao chất lượng điều trị, quản lý kinh tế y tế trong bệnh viện.

1.1. Vai Trò Của Danh Mục Thuốc Thiết Yếu Trong Bệnh Viện

Danh mục thuốc đóng vai trò trung tâm trong quản lý thuốc tại bệnh viện. Đây là cơ sở để đảm bảo cung ứng thuốc chủ động, phục vụ nhu cầu điều trị bằng các thuốc chất lượng, an toàn, hợp lý, hiệu quả, kinh tế. Danh mục thuốc bệnh viện được xây dựng hàng năm và có thể bổ sung hoặc loại bỏ thuốc trong các kỳ họp của HĐT&ĐT. Điều này giúp danh mục thuốc luôn cập nhật và phù hợp với nhu cầu điều trị thực tế tại bệnh viện. Danh mục thuốc cũng là cơ sở để kiểm soát chi phí thuốc và đảm bảo sử dụng thuốc hợp lý.

1.2. Các Văn Bản Pháp Luật Quy Định Về Danh Mục Thuốc

Việt Nam hiện nay áp dụng các danh mục thuốc được quy định trong các văn bản pháp luật. Cụ thể, Danh mục thuốc được ban hành kèm Thông tư 30/2018/TT-BYT ngày 30/10/2018 của Bộ trưởng Bộ Y tế, bao gồm 1030 thuốc hóa dược, sinh phẩm được sắp xếp theo nhóm tác dụng điều trị và 59 thuốc phóng xạ và chất đánh dấu [1]. Ngoài ra, Danh mục thuốc Đông y, thuốc dược liệu được ban hành kèm theo Thông tư 05/2015/TT-BYT ngày 17/03/2015 của Bộ trưởng Bộ Y tế, bao gồm 229 thuốc Đông y, thuốc dược liệu [2]. Những văn bản này là cơ sở pháp lý quan trọng để các bệnh viện xây dựng danh mục thuốc phù hợp.

II. Thách Thức Quản Lý Danh Mục Thuốc Hiệu Quả Tại Đắk Lắk

Quản lý danh mục thuốc hiệu quả là một thách thức lớn đối với các bệnh viện, đặc biệt là ở các tỉnh như Đắk Lắk. Một trong những thách thức lớn nhất là đảm bảo cung ứng đủ thuốc chất lượng với chi phí hợp lý. Việc lựa chọn thuốc phù hợp với mô hình bệnh tật và khả năng tài chính của bệnh viện là rất quan trọng. Bên cạnh đó, cần phải kiểm soát chặt chẽ việc sử dụng thuốc để tránh lãng phí và đảm bảo an toàn cho người bệnh. Thực trạng sử dụng thuốc tại bệnh viện cần được đánh giá thường xuyên để có các biện pháp can thiệp kịp thời. Điều này đòi hỏi sự phối hợp chặt chẽ giữa các bộ phận trong bệnh viện, đặc biệt là HĐT&ĐT và khoa dược.

2.1. Thực Trạng Sử Dụng Thuốc Tại Bệnh Viện Đa Khoa Vùng Tây Nguyên

Việc sử dụng thuốc bệnh viện cần được đánh giá một cách toàn diện. Điều này bao gồm việc xem xét cơ cấu thuốc sử dụng theo nguồn gốc (hóa dược, dược liệu), nhóm tác dụng dược lý, nguồn gốc xuất xứ (trong nước, nhập khẩu), dạng bào chế (đơn thành phần, đa thành phần), biệt dược gốc (BDG), generic, và đường dùng. Việc phân tích cơ cấu thuốc này sẽ giúp xác định các vấn đề về sử dụng thuốc và có các biện pháp can thiệp phù hợp. Theo tài liệu gốc, chưa có nghiên cứu phân tích danh mục thuốc đã sử dụng được thực hiện tại Bệnh viện Đa khoa vùng Tây Nguyên.

2.2. Tầm Quan Trọng Của Phân Tích ABC và VEN Trong Quản Lý Thuốc

Phân tích ABC và phân tích VEN là hai công cụ quan trọng trong quản lý thuốc. Phân tích ABC giúp xác định các thuốc chiếm tỷ lệ lớn trong chi phí mua thuốc của bệnh viện. Phân tích VEN giúp phân loại thuốc theo mức độ thiết yếu (Vital, Essential, Non-essential). Kết hợp hai phương pháp này sẽ giúp bệnh viện ưu tiên các thuốc thiết yếu và kiểm soát chi phí thuốc hiệu quả. Theo WHO, đây là 3 phương pháp chính để làm rõ các vấn đề sử dụng thuốc tại bệnh viện, thường xuyên được sử dụng.

2.3. Hạn Chế Trong Sử Dụng Thuốc và Đề Xuất Giải Pháp

Nghiên cứu cho thấy chưa có nghiên cứu phân tích danh mục thuốc đã sử dụng được thực hiện tại Bệnh viện Đa khoa vùng Tây Nguyên. Do đó, việc thực hiện nghiên cứu này là cần thiết để có cơ sở khoa học và căn cứ để quản lý sử dụng thuốc bệnh viện, xây dựng danh mục thuốc hợp lý trong những năm tiếp theo. Nghiên cứu này sẽ giúp Hội đồng thuốc và điều trị của Bệnh viện Đa khoa vùng Tây nguyên có minh chứng khoa học và căn cứ để quản lý sử dụng thuốc nói chung.

III. Phương Pháp Phân Tích ABC VEN Danh Mục Thuốc Bệnh Viện

Phân tích ABC là phương pháp phân tích tương quan giữa lượng thuốc tiêu thụ hàng năm và chi phí, phân định ra những thuốc chiếm tỷ lệ lớn nhất trong chi phí dành cho mua thuốc. Phân tích VEN là phương pháp giúp xác định ưu tiên cho hoạt động mua sắm và tồn trữ thuốc khi nguồn kinh phí không đủ. Trong phân tích VEN, các thuốc được phân chia thành 3 hạng mục: V (Vital), E (Essential), N (Non-Essential). Phân tích ABC/VEN là phương pháp kết hợp hai phương pháp này để xác định mối quan hệ giữa các thuốc chi phí cao nhưng có mức độ ưu tiên thấp. Ma trận ABC/VEN giúp nhìn nhận rõ hơn về phần lớn kinh phí thuốc được dành cho các thuốc tối cần, thiết yếu hoặc không thiết yếu.

3.1. Vai Trò Của Phân Tích ABC Trong Quản Lý Chi Phí Thuốc

Phân tích ABC tạo cơ sở đưa ra những quyết định quan trọng trong tồn trữ, mua sắm, lựa chọn nhà cung cấp. Nó cho thấy những thuốc được sử dụng thay thế với số lượng lớn mà chi phí thấp hoặc có sẵn trên thị trường. Điều này giúp lựa chọn những thuốc thay thế có chi phí điều trị thấp hơn, tìm ra những liệu pháp điều trị thay thế, thương lượng với nhà cung cấp để mua được thuốc với giá thấp hơn. Phân tích ABC cũng giúp lượng giá mức độ tiêu thụ thuốc, phản ánh nhu cầu chăm sóc sức khỏe của cộng đồng và từ đó phát hiện những bất cập, chưa hợp lý trong sử dụng thuốc.

3.2. Ứng Dụng Phân Tích VEN Để Ưu Tiên Mua Sắm Thuốc Thiết Yếu

Phương pháp phân tích VEN cho phép so sánh những thuốc có hiệu lực điều trị và khả năng sử dụng khác nhau, khác phân tích ABC và phân tích nhóm điều trị chỉ có thể so sánh những nhóm thuốc có cùng chung hiệu lực điều trị. Phân tích VEN là một phương pháp đặc biệt giúp cho nhà quản lý bệnh viện đưa ra ưu tiên cho việc lựa chọn, mua sắm và sử dụng thuốc trong bệnh viện, quản lý hàng tồn kho và xác định sử dụng thuốc với giá cả phù hợp cụ thể. Các thuốc V và E nên được đưa ra ưu tiên lựa chọn, đặc biệt khi ngân sách hạn hẹp.

IV. Phân Tích Cơ Cấu Danh Mục Thuốc Sử Dụng Tại Đắk Lắk Năm 2022

Nghiên cứu tập trung vào việc mô tả cơ cấu danh mục thuốc đã sử dụng tại Bệnh viện Đa khoa vùng Tây Nguyên năm 2022. Điều này bao gồm phân tích cơ cấu thuốc sử dụng theo nguồn gốc thuốc (hóa dược, thuốc cổ truyền, thuốc dược liệu), theo nhóm tác dụng dược lý, theo nguồn gốc xuất xứ, theo thành phần (đơn thành phần, đa thành phần), theo biệt dược gốc (BDG), generic và theo đường dùng. Việc phân tích chi tiết cơ cấu danh mục thuốc này cung cấp một bức tranh tổng quan về tình hình sử dụng thuốc tại bệnh viện, giúp nhận diện các điểm cần cải thiện.

4.1. Cơ Cấu Thuốc Sử Dụng Theo Nguồn Gốc và Nhóm Tác Dụng

Phân tích cơ cấu thuốc theo nguồn gốc (hóa dược, thuốc cổ truyền, dược liệu) giúp đánh giá sự cân đối giữa việc sử dụng các loại thuốc khác nhau. Phân tích theo nhóm tác dụng dược lý giúp xác định các nhóm thuốc được sử dụng nhiều nhất, từ đó có thể đánh giá sự phù hợp với mô hình bệnh tật tại bệnh viện. Nghiên cứu của Nguyễn Thị Minh Hằng chỉ ra rằng việc phân tích cơ cấu thuốc sử dụng theo nguồn gốc thuốc hóa dược, thuốc cổ truyền, thuốc dược liệu là một phần quan trọng của việc mô tả cơ cấu danh mục thuốc.

4.2. Phân Tích Theo Nguồn Gốc Xuất Xứ Thành Phần và Đường Dùng

Phân tích theo nguồn gốc xuất xứ (trong nước, nhập khẩu) giúp đánh giá mức độ phụ thuộc vào thuốc nhập khẩu và tiềm năng phát triển ngành dược trong nước. Phân tích theo thành phần (đơn thành phần, đa thành phần) giúp đánh giá xu hướng sử dụng các loại thuốc khác nhau. Phân tích theo đường dùng giúp đánh giá sự tiện lợi và hiệu quả của các đường dùng thuốc khác nhau. Theo luận văn, việc phân tích theo nguồn gốc xuất xứ (trong nước, nhập khẩu), theo thành phần (đơn thành phần, đa thành phần) và theo đường dùng đóng vai trò quan trọng trong việc mô tả cơ cấu danh mục thuốc.

V. Kết Quả Nghiên Cứu và Đề Xuất Sử Dụng Thuốc Hợp Lý Nhất

Từ kết quả phân tích danh mục thuốc và tình hình sử dụng thuốc, nghiên cứu đề xuất các giải pháp để cải thiện việc sử dụng thuốc hợp lý và hiệu quả tại Bệnh viện Đa khoa vùng Tây Nguyên. Điều này bao gồm việc điều chỉnh danh mục thuốc, tăng cường dược lâm sàng, nâng cao nhận thức của bác sĩ và người bệnh về sử dụng thuốc hợp lý. Các đề xuất này cần được xem xét và thực hiện một cách nghiêm túc để nâng cao chất lượng điều trị và giảm chi phí thuốc.

5.1. Điều Chỉnh Danh Mục Thuốc Dựa Trên Phân Tích ABC VEN

Dựa trên kết quả phân tích ABC/VEN, bệnh viện có thể điều chỉnh danh mục thuốc bằng cách loại bỏ các thuốc không thiết yếu (N) và ưu tiên các thuốc thiết yếu (V, E). Điều này giúp giảm chi phí thuốc mà vẫn đảm bảo chất lượng điều trị. Việc điều chỉnh danh mục thuốc cần được thực hiện một cách cẩn trọng và có sự tham gia của các chuyên gia dược lâm sàng.

5.2. Tăng Cường Dược Lâm Sàng và Nâng Cao Nhận Thức

Tăng cường hoạt động dược lâm sàng giúp tối ưu hóa việc sử dụng thuốc cho từng người bệnh. Dược sĩ bệnh viện có thể tư vấn cho bác sĩ về lựa chọn thuốc, liều dùng, đường dùng và tương tác thuốc. Nâng cao nhận thức của bác sĩ và người bệnh về sử dụng thuốc hợp lý giúp giảm thiểu việc sử dụng thuốc không cần thiết và các tác dụng phụ của thuốc. Việc này bao gồm cung cấp thông tin về thuốc, hướng dẫn sử dụng thuốc đúng cách và khuyến khích người bệnh tuân thủ điều trị.

VI. Tầm Quan Trọng Luận Văn Dược Sĩ Quản Lý Thuốc Tương Lai

Luận văn dược sĩ về phân tích danh mục thuốc có vai trò quan trọng trong việc nâng cao trình độ chuyên môn của dược sĩ và cải thiện công tác quản lý thuốc tại bệnh viện. Nghiên cứu này cung cấp một cái nhìn sâu sắc về tình hình sử dụng thuốc tại Bệnh viện Đa khoa vùng Tây Nguyên, từ đó giúp các dược sĩ có thể đưa ra các quyết định sáng suốt trong việc lựa chọn, mua sắm và sử dụng thuốc. Luận văn này cũng góp phần vào việc phát triển dược lâm sàng và nâng cao chất lượng dịch vụ y tế.

6.1. Đóng Góp Vào Sự Phát Triển Của Dược Lâm Sàng

Luận văn này cung cấp các dữ liệu và phân tích quan trọng để phát triển dược lâm sàng tại Bệnh viện Đa khoa vùng Tây Nguyên. Các dược sĩ có thể sử dụng thông tin từ luận văn để xây dựng các chương trình dược lâm sàng nhằm tối ưu hóa việc sử dụng thuốc cho từng người bệnh. Điều này giúp cải thiện hiệu quả điều trị và giảm chi phí thuốc.

6.2. Giải Pháp Quản Lý Chi Phí Thuốc Hiệu Quả

Luận văn dược sĩ về phân tích danh mục thuốc cung cấp các giải pháp để quản lý chi phí thuốc hiệu quả hơn. Điều này bao gồm việc sử dụng phân tích ABC/VEN để ưu tiên các thuốc thiết yếu, đàm phán giá với nhà cung cấp và kiểm soát chặt chẽ việc sử dụng thuốc. Việc quản lý chi phí thuốc hiệu quả giúp bệnh viện có thể cung cấp dịch vụ y tế tốt hơn cho người dân.

Tổng quan nghiên cứu

Năm 2022, Bệnh viện Đa khoa vùng Tây Nguyên – tỉnh Đắk Lắk đã sử dụng tổng cộng 864 khoản mục thuốc với tổng giá trị sử dụng (GTSD) khoảng 124 tỷ đồng. Việc quản lý và sử dụng thuốc hợp lý tại bệnh viện tuyến tỉnh có vai trò quan trọng trong nâng cao chất lượng khám chữa bệnh và kiểm soát chi phí y tế. Danh mục thuốc bệnh viện là cơ sở để xây dựng kế hoạch mua sắm, tồn trữ và sử dụng thuốc, đồng thời đảm bảo cung ứng thuốc an toàn, hiệu quả và kinh tế. Tuy nhiên, tại Bệnh viện Đa khoa vùng Tây Nguyên chưa có nghiên cứu phân tích chi tiết danh mục thuốc đã sử dụng, dẫn đến khó khăn trong việc xây dựng danh mục thuốc phù hợp với mô hình bệnh tật và khả năng tài chính.

Mục tiêu nghiên cứu gồm: (1) Mô tả cơ cấu danh mục thuốc đã sử dụng tại Bệnh viện Đa khoa vùng Tây Nguyên năm 2022; (2) Phân tích danh mục thuốc theo phương pháp ABC/VEN và ma trận ABC/VEN nhằm đánh giá mức độ ưu tiên và chi phí sử dụng thuốc. Nghiên cứu được thực hiện trong phạm vi toàn bộ thuốc đã sử dụng tại bệnh viện trong năm 2022, với dữ liệu thu thập từ phần mềm quản lý bệnh viện và các báo cáo liên quan. Kết quả nghiên cứu sẽ cung cấp cơ sở khoa học cho Hội đồng Thuốc và Điều trị (HĐT&ĐT) trong việc xây dựng và điều chỉnh danh mục thuốc, góp phần nâng cao hiệu quả quản lý và sử dụng thuốc tại bệnh viện.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên các lý thuyết và mô hình quản lý dược trong bệnh viện, bao gồm:

• Phân tích ABC: Phân loại thuốc dựa trên tỷ trọng chi phí sử dụng, giúp xác định nhóm thuốc chiếm phần lớn ngân sách (hạng A), nhóm trung bình (hạng B) và nhóm chi phí thấp (hạng C). Phương pháp này hỗ trợ quản lý tồn kho, mua sắm và đàm phán giá thuốc.

• Phân tích VEN: Phân loại thuốc theo mức độ cần thiết gồm Vital (V) – thuốc thiết yếu, Essential (E) – thuốc cần thiết, và Non-essential (N) – thuốc không thiết yếu. Phương pháp này giúp ưu tiên mua sắm và sử dụng thuốc phù hợp với mô hình bệnh tật và nguồn lực tài chính.

• Ma trận ABC/VEN: Kết hợp hai phương pháp trên để phân tích đồng thời chi phí và mức độ ưu tiên của thuốc, từ đó xác định các nhóm thuốc cần tập trung quản lý như AV, AE, AN, BV, BE, BN, CV, CE, CN.

Các khái niệm chính bao gồm: danh mục thuốc bệnh viện, nhóm tác dụng dược lý, thuốc hóa dược, thuốc cổ truyền, thuốc đơn thành phần, thuốc đa thành phần, thuốc biệt dược gốc (BDG), thuốc generic, và các nhóm thuốc điều trị ký sinh trùng, chống nhiễm khuẩn, tim mạch.

Phương pháp nghiên cứu

• Thiết kế nghiên cứu: Mô tả cắt ngang, hồi cứu dữ liệu sử dụng thuốc tại Bệnh viện Đa khoa vùng Tây Nguyên trong năm 2022.

• Nguồn dữ liệu: Toàn bộ 864 khoản mục thuốc đã sử dụng, dữ liệu thu thập từ phần mềm quản lý bệnh viện FPT Information System, báo cáo nhập xuất tồn thuốc, hồ sơ lưu trữ tại khoa Dược và phòng Kế hoạch tổng hợp.

• Cỡ mẫu: Toàn bộ thuốc sử dụng trong năm 2022, không loại trừ mẫu, đảm bảo tính toàn diện.

• Phương pháp phân tích: Sử dụng các hàm và công cụ xử lý dữ liệu trên Microsoft Excel để tổng hợp, phân loại và tính toán tỷ lệ phần trăm số khoản mục và giá trị sử dụng thuốc theo các biến số: nguồn gốc thuốc, nhóm tác dụng dược lý, nguồn gốc xuất xứ, dạng thuốc, đường dùng, phân tích ABC, VEN và ma trận ABC/VEN.

• Timeline nghiên cứu: Thu thập và xử lý dữ liệu trong năm 2023, phân tích và báo cáo kết quả trong quý đầu năm 2024.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

1. Cơ cấu thuốc theo nguồn gốc: Trong tổng số 864 khoản mục, thuốc hóa dược chiếm 92,01% số khoản mục và 96,14% GTSD (khoảng 118 tỷ đồng), thuốc cổ truyền và dược liệu chiếm 7,99% số khoản mục và 3,86% GTSD.

2. Cơ cấu thuốc theo nhóm tác dụng dược lý: Nhóm thuốc điều trị ký sinh trùng, chống nhiễm khuẩn chiếm tỷ lệ cao nhất với 18,29% số khoản mục và 27,73% GTSD (khoảng 34,6 tỷ đồng). Nhóm thuốc tim mạch chiếm 12,73% số khoản mục và 11,60% GTSD. Các nhóm dung dịch điều chỉnh nước, điện giải, thuốc điều trị ung thư và điều hòa miễn dịch cũng chiếm tỷ trọng đáng kể, lần lượt khoảng 6-10% GTSD.

3. Phân tích nhóm thuốc điều trị ký sinh trùng, chống nhiễm khuẩn: Thuốc chống nhiễm khuẩn chiếm 90,51% số khoản mục và 98,88% GTSD trong nhóm này. Nhóm kháng sinh beta-lactam chiếm 51,75% số khoản mục và 66,51% GTSD của nhóm thuốc chống nhiễm khuẩn.

4. Phân tích ABC: Thuốc hạng A chiếm khoảng 20% số khoản mục nhưng chiếm gần 80% GTSD, hạng B chiếm khoảng 20% số khoản mục và 15% GTSD, hạng C chiếm hơn 50% số khoản mục nhưng chỉ chiếm khoảng 5% GTSD. Điều này phản ánh sự tập trung chi phí vào một số ít thuốc quan trọng.

5. Phân tích VEN: Thuốc nhóm thiết yếu (E) chiếm tỷ lệ lớn nhất về số khoản mục và GTSD, trên 80% GTSD, trong khi thuốc nhóm không thiết yếu (N) chiếm dưới 10% GTSD, cho thấy bệnh viện ưu tiên sử dụng thuốc thiết yếu.

6. Ma trận ABC/VEN: Nhóm AE (thuốc thiết yếu, giá trị sử dụng lớn) chiếm phần lớn GTSD, từ 67% đến 77% tại các bệnh viện tuyến tỉnh tương tự, nhóm AN (thuốc không thiết yếu, giá trị sử dụng lớn) chiếm tỷ lệ rất nhỏ dưới 5% GTSD.

Thảo luận kết quả

Kết quả cho thấy Bệnh viện Đa khoa vùng Tây Nguyên đã tập trung sử dụng thuốc hóa dược chiếm phần lớn ngân sách, phù hợp với mô hình bệnh tật đa dạng và nhu cầu điều trị chuyên sâu. Việc nhóm thuốc điều trị ký sinh trùng, chống nhiễm khuẩn chiếm tỷ trọng cao phản ánh tình trạng bệnh lý phổ biến và nhu cầu cấp thiết trong điều trị nhiễm khuẩn tại khu vực Tây Nguyên. Tỷ lệ sử dụng thuốc nhóm beta-lactam cao phù hợp với xu hướng sử dụng kháng sinh phổ biến trong các bệnh viện đa khoa tuyến tỉnh.

Phân tích ABC và VEN cho thấy sự ưu tiên hợp lý trong quản lý thuốc, tập trung ngân sách vào các thuốc thiết yếu và có giá trị sử dụng lớn, hạn chế thuốc không thiết yếu, góp phần giảm lãng phí và nâng cao hiệu quả kinh tế. So sánh với các nghiên cứu tại các bệnh viện đa khoa tuyến tỉnh khác, cơ cấu thuốc và phân tích ABC/VEN của Bệnh viện Đa khoa vùng Tây Nguyên tương đồng, khẳng định tính khách quan và phù hợp của kết quả.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ cột thể hiện tỷ lệ phần trăm GTSD theo nhóm ABC và VEN, bảng phân loại thuốc theo nhóm tác dụng dược lý và ma trận ABC/VEN để minh họa rõ ràng mức độ ưu tiên và chi phí sử dụng thuốc.

Đề xuất và khuyến nghị

1. Tăng cường áp dụng phân tích ABC/VEN định kỳ nhằm hỗ trợ Hội đồng Thuốc và Điều trị trong việc xây dựng và điều chỉnh danh mục thuốc phù hợp với mô hình bệnh tật và nguồn lực tài chính. Thời gian thực hiện: hàng năm; Chủ thể: Khoa Dược phối hợp HĐT&ĐT.

2. Ưu tiên lựa chọn thuốc generic và thuốc sản xuất trong nước để giảm chi phí điều trị cho bệnh nhân và ngân sách bảo hiểm y tế, đồng thời thúc đẩy phát triển ngành dược nội địa. Thời gian: triển khai ngay và duy trì liên tục; Chủ thể: Ban Giám đốc bệnh viện, Khoa Dược.

3. Tăng cường giám sát và kiểm soát việc sử dụng thuốc nhóm không thiết yếu (N) nhằm hạn chế lãng phí và sử dụng thuốc không hợp lý. Thời gian: 6 tháng đầu năm 2024; Chủ thể: Khoa Dược, các khoa lâm sàng.

4. Đào tạo nâng cao năng lực cho nhân viên y tế về sử dụng thuốc hợp lý và phân tích danh mục thuốc để nâng cao hiệu quả quản lý và sử dụng thuốc. Thời gian: tổ chức định kỳ hàng năm; Chủ thể: Phòng Đào tạo, Khoa Dược.

5. Phát triển hệ thống thông tin quản lý thuốc tích hợp để thu thập, phân tích dữ liệu sử dụng thuốc chính xác, kịp thời hỗ trợ ra quyết định. Thời gian: kế hoạch 2 năm; Chủ thể: Ban Giám đốc, Phòng Công nghệ thông tin, Khoa Dược.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

1. Hội đồng Thuốc và Điều trị các bệnh viện tuyến tỉnh: Sử dụng kết quả nghiên cứu làm cơ sở khoa học để xây dựng, điều chỉnh danh mục thuốc phù hợp với mô hình bệnh tật và nguồn lực tài chính.

2. Quản lý dược và nhân viên khoa Dược bệnh viện: Áp dụng phương pháp phân tích ABC/VEN để quản lý tồn kho, mua sắm và sử dụng thuốc hiệu quả, giảm lãng phí.

3. Các nhà hoạch định chính sách y tế và bảo hiểm y tế: Tham khảo để xây dựng chính sách ưu tiên sử dụng thuốc thiết yếu, thuốc generic, và kiểm soát chi phí y tế.

4. Nghiên cứu sinh, sinh viên ngành Dược và Quản lý y tế: Học tập phương pháp nghiên cứu, phân tích dữ liệu sử dụng thuốc trong bệnh viện, áp dụng vào các đề tài nghiên cứu tương tự.

Câu hỏi thường gặp

1. Phân tích ABC là gì và tại sao quan trọng trong quản lý thuốc bệnh viện?
   Phân tích ABC phân loại thuốc theo tỷ trọng chi phí sử dụng, giúp xác định nhóm thuốc chiếm phần lớn ngân sách để ưu tiên quản lý. Ví dụ, thuốc hạng A chiếm khoảng 80% chi phí nhưng chỉ 20% số thuốc, giúp tập trung nguồn lực hiệu quả.

2. Phân tích VEN có vai trò gì trong xây dựng danh mục thuốc?
   Phân tích VEN phân loại thuốc theo mức độ cần thiết (Vital, Essential, Non-essential), giúp ưu tiên mua sắm và sử dụng thuốc thiết yếu, đảm bảo an toàn và hiệu quả điều trị.

3. Tại sao cần kết hợp phân tích ABC và VEN trong ma trận ABC/VEN?
   Kết hợp giúp đánh giá đồng thời chi phí và mức độ ưu tiên của thuốc, từ đó xác định các thuốc cần tập trung quản lý để tối ưu hóa ngân sách và hiệu quả điều trị.

4. Tỷ lệ sử dụng thuốc generic tại Bệnh viện Đa khoa vùng Tây Nguyên như thế nào?
   Thuốc generic chiếm tỷ lệ cao trong danh mục thuốc sử dụng, giúp giảm chi phí điều trị cho bệnh nhân và ngân sách bảo hiểm y tế, phù hợp với chính sách ưu tiên của Bộ Y tế.

5. Làm thế nào để hạn chế sử dụng thuốc không thiết yếu trong bệnh viện?
   Thông qua phân tích VEN, giám sát kê đơn, đào tạo nhân viên y tế và xây dựng chính sách ưu tiên thuốc thiết yếu, bệnh viện có thể giảm thiểu sử dụng thuốc không cần thiết, tránh lãng phí.

Kết luận

• Bệnh viện Đa khoa vùng Tây Nguyên đã sử dụng 864 khoản mục thuốc với tổng GTSD khoảng 124 tỷ đồng trong năm 2022, chủ yếu là thuốc hóa dược (92% số khoản mục, 96% GTSD).
• Nhóm thuốc điều trị ký sinh trùng, chống nhiễm khuẩn chiếm tỷ trọng cao nhất về số lượng và chi phí, phản ánh mô hình bệnh tật đặc thù.
• Phân tích ABC cho thấy thuốc hạng A chiếm gần 80% chi phí, trong khi phân tích VEN cho thấy ưu tiên sử dụng thuốc thiết yếu với tỷ lệ GTSD trên 80%.
• Ma trận ABC/VEN giúp xác định rõ nhóm thuốc cần ưu tiên quản lý, góp phần nâng cao hiệu quả sử dụng thuốc và kiểm soát chi phí.
• Đề xuất tăng cường áp dụng phân tích ABC/VEN định kỳ, ưu tiên thuốc generic, kiểm soát thuốc không thiết yếu và nâng cao năng lực nhân viên y tế để cải thiện quản lý thuốc tại bệnh viện.

Next steps: Triển khai các giải pháp đề xuất trong năm 2024, theo dõi và đánh giá hiệu quả quản lý thuốc định kỳ.

Call-to-action: Các nhà quản lý và nhân viên y tế tại Bệnh viện Đa khoa vùng Tây Nguyên cần phối hợp chặt chẽ để áp dụng kết quả nghiên cứu vào thực tiễn, nâng cao chất lượng khám chữa bệnh và sử dụng thuốc hợp lý.