PHÂN TÍCH DANH MỤC THUỐC SỬ DỤNG TẠI BỆNH VIỆN ĐA KHOA QUẬN NGÔ QUYỀN THÀNH PHỐ HẢI PHÒNG NĂM 2022

• Tác giả: Nguyễn Thị Huệ
• Người hướng dẫn: TS. Đỗ Xuân Thắng
• Trường học: Trường Đại Học Dược Hà Nội
• Chuyên ngành: Tổ chức Quản Lý Dược
• Đề tài: Phân Tích Danh Mục Thuốc Sử Dụng Tại Bệnh Viện Đa Khoa Quận Ngô Quyền Thành Phố Hải Phòng Năm 2022
• Loại tài liệu: Luận Văn Dược Sĩ Chuyên Khoa Cấp I
• Năm xuất bản: 2024
• Địa điểm: Hà Nội

• LỜI CẢM ƠN
• MỤC LỤC
• DANH MỤC CÁC KÝ HIỆU, CHỮ CÁI VIẾT TẮT
• DANH MỤC BẢNG
• 1. ĐẶT VẤN ĐỀ
• 2. TỔNG QUAN VỀ DANH MỤC THUỐC SỬ DỤNG TẠI BỆNH VIỆN
• 2.1. Khái niệm danh mục thuốc
• 2.2. Nguyên tắc xây dựng danh mục thuốc
• 2.3. Một số phương pháp phân tích danh mục thuốc
• 2.3.1. Phân tích danh mục thuốc theo nhóm điều trị
• 2.3.2. Phương pháp phân tích ABC
• 2.3.3. Phương pháp phân tích VEN
• 2.3.4. Phương pháp phân tích ma trận ABC-VEN
• 2.4. Các văn bản pháp luật liên quan đến lĩnh vực nghiên cứu của đề tài
• 3. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
• 3.1. Đối tượng nghiên cứu
• 3.2. Thời gian nghiên cứu
• 3.3. Địa điểm nghiên cứu
• 3.4. Phương pháp nghiên cứu
• 3.4.1. Thiết kế nghiên cứu
• 3.4.2. Mẫu nghiên cứu
• 3.4.3. Phương pháp thu thập số liệu
• 3.4.4. Các biến số nghiên cứu
• 3.4.5. Xử lý và phân tích số liệu
• 3.4.6. Đạo đức nghiên cứu
• 4. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU
• 4.1. Mục tiêu 1: Mô tả cơ cấu danh mục thuốc sử dụng tại bệnh viện đa khoa quận Ngô Quyền năm 2022
• 4.1.1. Cơ cấu thuốc theo nguồn gốc thuốc hoá dược, thuốc đông y, thuốc từ dược liệu
• 4.1.2. Cơ cấu danh mục thuốc theo nhóm tác dụng dược lý
• 4.1.3. Cơ cấu thuốc theo nguồn gốc, xuất xứ
• 4.1.4. Cơ cấu thuốc hoá dược sử dụng theo thuốc Biệt dược gốc/ thuốc Generic
• 4.1.5. Cơ cấu các nhóm thuốc theo tiêu chí kỹ thuật
• 4.1.6. Cơ cấu các thuốc nhóm 1 và nhóm 2 thay thế bằng thuốc nhóm 4 có trong danh mục thuốc bệnh viện
• 4.1.7. Cơ cấu thuốc đơn thành phần/ đa thành phần trong danh mục thuốc hoá dược được sử dụng
• 4.1.8. Cơ cấu thuốc đa thành phần trong nhóm thuốc phối hợp điều trị tim mạch
• 4.1.9. Cơ cấu thuốc theo đường dùng
• 4.2. Phân tích danh mục thuốc sử dụng tại bệnh viện đa khoa quận Ngô Quyền thành phố Hải Phòng năm 2022 theo phương pháp ABC, VEN và ma trận ABC-VEN
• 4.2.1. Phân loại DMT sử dụng tại bệnh viện theo phương pháp phân tích ABC, VEN và ma trận ABC-VEN
• 4.2.2. Phân tích VEN
• 4.2.3. Phân tích ma trận ABC-VEN
• 4.2.4. Phân tích cơ cấu các thuốc trong nhóm AN
• 4.2.5. Phân tích cơ cấu các thuốc cụ thể trong nhóm AN
• 4.2.6. Phân tích cơ cấu các thuốc trong nhóm BN
• 4.2.7. Cơ cấu các cụ thể trong nhóm BN
• 5. HẠN CHẾ CỦA ĐỀ TÀI
• KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ
• TÀI LIỆU THAM KHẢO
• PHỤ LỤC

I. Tổng Quan Về Phân Tích Danh Mục Thuốc Bệnh Viện 2022

Bài viết này trình bày tổng quan về việc phân tích danh mục thuốc tại các bệnh viện, đặc biệt tập trung vào Bệnh viện Đa khoa Quận Ngô Quyền, Hải Phòng, năm 2022. Việc phân tích sử dụng thuốc không chỉ là một hoạt động thường quy mà còn là một công cụ quan trọng để đảm bảo sử dụng thuốc hợp lý, hiệu quả và an toàn. Các khái niệm cơ bản như danh mục thuốc bệnh viện, nguyên tắc xây dựng danh mục, và các phương pháp phân tích khác nhau sẽ được làm rõ. Theo Bộ Y tế, việc xây dựng và phân tích danh mục thuốc giúp bệnh viện điều chỉnh danh mục thuốc phù hợp với mô hình bệnh tật và khả năng kinh phí, từ đó nâng cao chất lượng điều trị. Cần thiết phải hiểu rõ các yếu tố ảnh hưởng đến việc quản lý thuốc và đưa ra các quyết định dựa trên bằng chứng.

1.1. Khái niệm và tầm quan trọng của danh mục thuốc

Danh mục thuốc là danh sách các thuốc được phê duyệt để sử dụng trong một bệnh viện hoặc hệ thống chăm sóc sức khỏe. Việc xây dựng và duy trì một danh mục thuốc hiệu quả là rất quan trọng để đảm bảo rằng bệnh nhân được tiếp cận với các loại thuốc cần thiết để điều trị bệnh của họ. Danh mục thuốc giúp kiểm soát chi phí, giảm thiểu rủi ro liên quan đến thuốc, và thúc đẩy việc sử dụng thuốc hợp lý. Bệnh viện có danh mục thuốc riêng, được xây dựng hàng năm, theo nhu cầu điều trị.

1.2. Nguyên tắc xây dựng danh mục thuốc bệnh viện hiệu quả

Việc xây dựng danh mục thuốc bệnh viện cần tuân thủ các nguyên tắc nhất định. Danh mục thuốc phải phù hợp với mô hình bệnh tật và khả năng kinh phí của bệnh viện. Đồng thời, phải tuân theo các quy định của Bộ Y tế. Danh mục thuốc được rà soát, bổ sung hàng năm cho phù hợp tình hình thực tế. Hội đồng thuốc và điều trị (HĐT&ĐT) đóng vai trò quan trọng trong quá trình này, đảm bảo lựa chọn thuốc dựa trên bằng chứng khoa học và hiệu quả chi phí.

II. Thực Trạng Vấn Đề Trong Sử Dụng Thuốc Tại Bệnh Viện

Thực tế cho thấy, việc sử dụng thuốc hợp lý vẫn còn nhiều thách thức tại các bệnh viện tuyến quận huyện. Cơ cấu sử dụng thuốc chưa hợp lý, tình trạng lạm dụng kháng sinh, và chi phí thuốc cao là những vấn đề cần được giải quyết. Phân tích báo cáo sử dụng thuốc là cần thiết để xác định các vấn đề này và đưa ra các giải pháp can thiệp. Bệnh viện cần tăng cường công tác dược lâm sàng, giám sát sử dụng thuốc, và đào tạo cho cán bộ y tế về sử dụng thuốc an toàn và hiệu quả. Vấn đề cung ứng thuốc cũng ảnh hưởng lớn đến hiệu quả khám chữa bệnh của bệnh viện, cần đảm bảo cung ứng thường xuyên, đủ thuốc cho nhu cầu điều trị.

2.1. Các thách thức trong quản lý thuốc tại bệnh viện tuyến quận

Các bệnh viện tuyến quận thường gặp khó khăn trong việc quản lý thuốc do nguồn lực hạn chế và trình độ chuyên môn của cán bộ y tế còn hạn chế. Việc cung ứng thuốc không đầy đủ, quản lý tồn kho kém hiệu quả, và giám sát sử dụng thuốc chưa chặt chẽ là những vấn đề phổ biến. Ngoài ra, áp lực về chi phí và sự thiếu hụt thông tin về sử dụng thuốc hợp lý cũng gây khó khăn cho việc quản lý thuốc hiệu quả.

2.2. Tình trạng sử dụng thuốc kháng sinh và nguy cơ kháng thuốc

Tình trạng sử dụng thuốc kháng sinh không hợp lý là một vấn đề nghiêm trọng tại Việt Nam. Việc kê đơn kháng sinh không cần thiết, sử dụng kháng sinh không đúng liều lượng và thời gian, và tự ý mua kháng sinh sử dụng dẫn đến gia tăng tình trạng kháng thuốc. Bệnh viện cần tăng cường giám sát sử dụng kháng sinh, thực hiện các biện pháp kiểm soát nhiễm khuẩn, và tuyên truyền cho cộng đồng về sử dụng kháng sinh hợp lý.

2.3. Vấn đề về chi phí và cơ cấu sử dụng thuốc chưa hợp lý

Chi phí thuốc thường chiếm tỷ lệ lớn trong ngân sách của bệnh viện. Việc cơ cấu sử dụng thuốc chưa hợp lý, sử dụng các thuốc đắt tiền không cần thiết, và lãng phí thuốc dẫn đến tăng gánh nặng chi phí cho bệnh nhân và hệ thống y tế. Giải pháp là tiến hành phân tích nhóm điều trị kết hợp với việc tính chi phí, giúp xác định những nhóm điều trị có mức sử dụng thuốc cao nhất và chi phí nhiều nhất. Cần có giải pháp can thiệp phù hợp từ HĐT&ĐT.

III. Phân Tích ABC VEN Phương Pháp Đánh Giá Danh Mục Thuốc

Để đánh giá danh mục thuốc một cách toàn diện, cần áp dụng các phương pháp phân tích phù hợp. Phân tích ABC giúp xác định các thuốc chiếm tỷ lệ lớn trong ngân sách. Phân tích VEN xác định mức độ cần thiết của từng loại thuốc. Kết hợp hai phương pháp này, phân tích ma trận ABC-VEN cung cấp một cái nhìn tổng quan về cơ cấu sử dụng thuốc và giúp đưa ra các quyết định quản lý thuốc hiệu quả. Phân tích VEN giúp xác định ưu tiên cho hoạt động mua và tồn trữ thuốc trong bệnh viện khi nguồn kinh phí không đủ.

3.1. Phân tích ABC Xác định thuốc có chi phí sử dụng cao

Phân tích ABC là một phương pháp phân tích tương quan giữa lượng thuốc tiêu thụ hàng năm và chi phí, nhằm phân định ra những thuốc nào chiếm tỷ lệ lớn trong ngân sách. Giúp lựa chọn thuốc, phân tích được thuốc nhóm A, có chi phí cao, các thuốc này có thể được thay thế bằng các thuốc rẻ hơn. Trong mua hàng, dùng để xác định tần xuất mua hàng. Theo dõi đơn hàng nhóm A có tầm quan trọng đăc biệt, vì sự thiếu hụt thuốc không lường trước có thể dẫn đến mua khẩn cấp thuốc với giá cao.

3.2. Phân tích VEN Đánh giá mức độ thiết yếu của từng loại thuốc

Phân tích VEN là phương pháp giúp xác định ưu tiên cho hoạt động mua và tồn trữ thuốc trong bệnh viện khi nguồn kinh phí không đủ để mua toàn bộ các loại thuốc như mong muốn. Trong phân tích VEN, các thuốc được phân chia thành 3 hạng mục cụ thể như sau: Nhóm V, Nhóm E, Nhóm N. Phân tích VEN được sử dụng trong lựa chọn thuốc như sau: Thuốc tối cần và thuốc thiết yếu nên ưu tiên lựa chọn, nhất là khi ngân sách thuốc hạn hẹp.

3.3. Ma trận ABC VEN Kết hợp để ra quyết định tối ưu

Khi phân tích VEN đã được thực hiện thì nên kết hợp với phân tích ABC để xác định mối quan hệ gữa các thuốc chi phí cao nhưng có mức độ ưu tiên thấp. Đặc biệt là hạn chế hoặc xóa bỏ các thuốc nhóm N nhưng lại có chi phí cao ở nhóm A. Trong phân tích ABC sự kết hợp phân tích VEN và ABC sẽ tạo thành ma trận ABC-VEN.

IV. Kết Quả Phân Tích Tại BVĐK Quận Ngô Quyền Năm 2022

Nghiên cứu phân tích danh mục thuốc tại Bệnh viện Đa khoa Quận Ngô Quyền, Hải Phòng, năm 2022 cho thấy một bức tranh toàn cảnh về cơ cấu sử dụng thuốc và các vấn đề liên quan. Dữ liệu được thu thập và phân tích theo các phương pháp ABC, VEN, và ma trận ABC-VEN để xác định các thuốc có chi phí cao, mức độ cần thiết, và tiềm năng tối ưu hóa. Báo cáo sử dụng thuốc cho thấy sự phân bố của các loại thuốc theo nhóm tác dụng dược lý, nguồn gốc xuất xứ, và đường dùng. Kết quả nghiên cứu này cung cấp thông tin quan trọng để cải thiện quản lý thuốc và sử dụng thuốc hợp lý tại bệnh viện.

4.1. Cơ cấu danh mục thuốc theo nhóm tác dụng dược lý

Phân tích cơ cấu danh mục thuốc theo nhóm tác dụng dược lý cho thấy sự phân bố của các loại thuốc theo các nhóm điều trị khác nhau. Điều này giúp xác định các nhóm thuốc được sử dụng nhiều nhất và có chi phí cao nhất. Thông tin này có thể được sử dụng để đánh giá sử dụng thuốc hợp lý và tìm kiếm các giải pháp thay thế hiệu quả chi phí.

4.2. Phân tích cơ cấu thuốc theo nguồn gốc xuất xứ

Việc phân tích cơ cấu thuốc theo nguồn gốc, xuất xứ giúp xác định tỷ lệ thuốc sản xuất trong nước và thuốc nhập khẩu. Điều này có thể ảnh hưởng đến chi phí thuốc và khả năng cung ứng thuốc. Thông tin này có thể được sử dụng để đưa ra các quyết định về mua sắm thuốc và thúc đẩy sử dụng thuốc sản xuất trong nước.

4.3. Kết quả phân tích ABC và phân tích VEN cụ thể

Kết quả phân tích ABC xác định các thuốc chiếm tỷ lệ lớn trong ngân sách của bệnh viện. Trong khi đó, phân tích VEN đánh giá mức độ cần thiết của từng loại thuốc. Kết hợp hai phương pháp này giúp xác định các thuốc có chi phí cao nhưng không thực sự cần thiết, từ đó đưa ra các quyết định về thay thế thuốc hoặc giảm sử dụng.

V. Giải Pháp Đề Xuất Để Cải Thiện Quản Lý Thuốc Bệnh Viện

Dựa trên kết quả phân tích danh mục thuốc và đánh giá thực trạng sử dụng thuốc, cần đưa ra các giải pháp và đề xuất để cải thiện quản lý thuốc tại bệnh viện. Các giải pháp này bao gồm tăng cường công tác dược lâm sàng, đào tạo cán bộ y tế, kiểm soát sử dụng thuốc kháng sinh, tối ưu hóa cơ cấu sử dụng thuốc, và xây dựng các phác đồ điều trị dựa trên bằng chứng. Cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa các khoa phòng trong bệnh viện và sự hỗ trợ từ các cơ quan quản lý y tế để triển khai các giải pháp này một cách hiệu quả.

5.1. Tăng cường công tác dược lâm sàng và vai trò của dược sĩ

Công tác dược lâm sàng đóng vai trò quan trọng trong việc đảm bảo sử dụng thuốc an toàn và hiệu quả. Dược sĩ lâm sàng cần tham gia vào quá trình kê đơn thuốc, tư vấn cho bệnh nhân về sử dụng thuốc, và theo dõi tác dụng phụ của thuốc. Cần tăng cường đào tạo và nâng cao trình độ chuyên môn cho dược sĩ lâm sàng.

5.2. Đào tạo cán bộ y tế về sử dụng thuốc hợp lý và an toàn

Cán bộ y tế cần được đào tạo thường xuyên về sử dụng thuốc hợp lý và an toàn. Các chương trình đào tạo cần tập trung vào các vấn đề như lựa chọn thuốc phù hợp, kê đơn đúng liều lượng và thời gian, và theo dõi tác dụng phụ của thuốc. Cần khuyến khích cán bộ y tế tham gia các khóa đào tạo và hội thảo về dược lâm sàng.

5.3. Xây dựng phác đồ điều trị dựa trên bằng chứng khoa học

Việc xây dựng các phác đồ điều trị dựa trên bằng chứng khoa học là rất quan trọng để đảm bảo sử dụng thuốc hiệu quả. Các phác đồ điều trị cần được xây dựng dựa trên các nghiên cứu lâm sàng có chất lượng và được cập nhật thường xuyên. Cần khuyến khích cán bộ y tế tuân thủ các phác đồ điều trị này.

VI. Kết Luận Hướng Nghiên Cứu Về Danh Mục Thuốc Bệnh Viện

Việc phân tích danh mục thuốc là một công cụ quan trọng để cải thiện quản lý thuốc và sử dụng thuốc hợp lý tại bệnh viện. Kết quả nghiên cứu tại Bệnh viện Đa khoa Quận Ngô Quyền, Hải Phòng, năm 2022 cung cấp thông tin quan trọng để đưa ra các quyết định về cơ cấu sử dụng thuốc, mua sắm thuốc, và đào tạo cán bộ y tế. Cần tiếp tục nghiên cứu và đánh giá hiệu quả của các giải pháp cải thiện quản lý thuốc để nâng cao chất lượng điều trị và giảm chi phí cho bệnh nhân và hệ thống y tế.

6.1. Tổng kết những điểm quan trọng trong phân tích sử dụng thuốc

Những điểm quan trọng cần lưu ý trong phân tích sử dụng thuốc bao gồm: xác định các thuốc có chi phí cao, đánh giá mức độ cần thiết của từng loại thuốc, và phân tích cơ cấu sử dụng thuốc theo nhóm tác dụng dược lý và nguồn gốc xuất xứ. Kết quả phân tích cần được sử dụng để đưa ra các quyết định về quản lý thuốc và sử dụng thuốc hợp lý.

6.2. Hướng nghiên cứu tiếp theo về quản lý danh mục thuốc

Các hướng nghiên cứu tiếp theo về quản lý danh mục thuốc bao gồm: đánh giá hiệu quả của các giải pháp cải thiện quản lý thuốc, nghiên cứu về sử dụng thuốc kháng sinh và tình trạng kháng thuốc, và phân tích chi phí - hiệu quả của các loại thuốc khác nhau. Cần có sự hợp tác giữa các nhà nghiên cứu, cán bộ y tế, và các cơ quan quản lý y tế để triển khai các nghiên cứu này.

Tổng quan nghiên cứu

Việc quản lý và sử dụng thuốc hợp lý tại các bệnh viện đóng vai trò then chốt trong nâng cao chất lượng khám chữa bệnh và tiết kiệm chi phí y tế. Tại Bệnh viện Đa khoa quận Ngô Quyền, thành phố Hải Phòng, năm 2022, tổng số 389 khoản mục thuốc được sử dụng với tổng giá trị sử dụng lên đến khoảng 16,5 tỷ đồng. Trong đó, thuốc hóa dược chiếm tỷ lệ áp đảo với 95,12% số khoản mục và 91,81% giá trị sử dụng, còn thuốc đông y và thuốc từ dược liệu chiếm tỷ lệ thấp hơn nhưng vẫn đóng góp quan trọng trong điều trị. Nghiên cứu nhằm phân tích cơ cấu danh mục thuốc sử dụng tại bệnh viện, đánh giá tính hợp lý của danh mục thuốc qua các phương pháp phân tích ABC, VEN và ma trận ABC-VEN, từ đó đề xuất các giải pháp nâng cao hiệu quả quản lý và sử dụng thuốc.

Phạm vi nghiên cứu tập trung vào toàn bộ danh mục thuốc sử dụng trong năm 2022 tại Bệnh viện Đa khoa quận Ngô Quyền, một bệnh viện hạng II tuyến quận với quy mô 204 giường bệnh và 18 khoa phòng. Mục tiêu cụ thể là mô tả cơ cấu thuốc theo nguồn gốc, nhóm tác dụng dược lý, xuất xứ, dạng thuốc, đường dùng và phân tích chi tiết các nhóm thuốc chủ yếu như thuốc tim mạch, kháng sinh, thuốc điều trị tăng huyết áp. Ý nghĩa nghiên cứu thể hiện qua việc cung cấp dữ liệu thực tiễn giúp Hội đồng thuốc và điều trị xây dựng danh mục thuốc phù hợp với mô hình bệnh tật, đảm bảo cung ứng thuốc kịp thời, an toàn và tiết kiệm chi phí, góp phần nâng cao chất lượng dịch vụ y tế tại bệnh viện.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên các lý thuyết và mô hình quản lý dược hiện đại, trong đó nổi bật là:

• Phân tích ABC: Phân loại thuốc dựa trên tỷ trọng chi phí sử dụng, giúp xác định nhóm thuốc chiếm phần lớn ngân sách (nhóm A), nhóm trung bình (B) và nhóm ít chi phí (C). Phương pháp này hỗ trợ ưu tiên quản lý và kiểm soát thuốc nhóm A nhằm tiết kiệm chi phí và giảm tồn kho.

• Phân tích VEN: Phân loại thuốc theo mức độ cần thiết gồm nhóm V (Vital - thuốc thiết yếu, cấp cứu), nhóm E (Essential - thuốc cần thiết), và nhóm N (Non-essential - thuốc không cần thiết). Phương pháp này giúp ưu tiên mua sắm và tồn trữ thuốc phù hợp với nhu cầu điều trị và nguồn lực.

• Ma trận ABC-VEN: Kết hợp hai phương pháp trên để phân tích sâu hơn, xác định các thuốc có chi phí cao nhưng mức độ ưu tiên thấp (nhóm AN), từ đó đề xuất hạn chế hoặc loại bỏ nhằm tối ưu hóa danh mục thuốc.

Các khái niệm chính bao gồm: danh mục thuốc bệnh viện (DMTBV), thuốc biệt dược gốc (BDG), thuốc generic, nhóm tác dụng dược lý, đường dùng thuốc, thuốc đơn thành phần và đa thành phần.

Phương pháp nghiên cứu

• Thiết kế nghiên cứu: Mô tả cắt ngang, tập trung phân tích dữ liệu danh mục thuốc sử dụng trong năm 2022.

• Nguồn dữ liệu: Số liệu được thu thập từ phần mềm quản lý khoa dược của Bệnh viện Đa khoa quận Ngô Quyền, gồm 389 khoản mục thuốc (370 thuốc hóa dược, 19 thuốc đông y và dược liệu). Dữ liệu bao gồm tên thuốc, hoạt chất, số đăng ký, nơi sản xuất, nồng độ, hàm lượng, đơn giá, số lượng sử dụng, đường dùng, loại thuốc (BDG/generic), nguồn gốc (sản xuất trong nước/nhập khẩu), nhóm tác dụng dược lý.

• Cỡ mẫu: Toàn bộ danh mục thuốc sử dụng trong năm 2022 tại bệnh viện, đảm bảo tính đại diện và đầy đủ.

• Phương pháp chọn mẫu: Toàn bộ dữ liệu sẵn có được sử dụng, không loại trừ trừ các thuốc thuộc chương trình đặc biệt như ARV, lao, tâm thần.

• Phương pháp phân tích: Sử dụng phần mềm Excel để tổng hợp, phân loại và tính toán các chỉ số. Áp dụng phân tích ABC, VEN và ma trận ABC-VEN theo quy định của Bộ Y tế. So sánh tỷ lệ phần trăm số khoản mục và giá trị sử dụng thuốc theo từng nhóm phân loại.

• Timeline nghiên cứu: Thu thập và xử lý số liệu từ tháng 10/2023 đến tháng 2/2024.

• Đạo đức nghiên cứu: Được sự cho phép của Ban Giám đốc bệnh viện, đảm bảo bảo mật và sử dụng số liệu đúng mục đích nghiên cứu.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

1. Cơ cấu danh mục thuốc theo nguồn gốc: Trong tổng số 389 khoản mục thuốc, thuốc hóa dược chiếm 95,12% số lượng và 91,81% giá trị sử dụng (khoảng 15,8 tỷ đồng), thuốc đông y và dược liệu chiếm 4,88% số lượng và 8,19% giá trị sử dụng. Điều này phản ánh xu hướng ưu tiên sử dụng thuốc hóa dược trong điều trị tại bệnh viện.

2. Phân loại theo nhóm tác dụng dược lý: Nhóm thuốc tim mạch chiếm tỷ lệ lớn nhất với 76 khoản mục (19,54%) và giá trị sử dụng 5 tỷ đồng (33,15%). Tiếp theo là nhóm thuốc điều trị ký sinh trùng, chống nhiễm khuẩn với 63 khoản mục (16,20%) và 3,4 tỷ đồng (21,54%). Nhóm hormone và thuốc tác động hệ nội tiết chiếm 42 khoản mục (10,80%) với 2,8 tỷ đồng (15,67%). Các nhóm còn lại có tỷ lệ và giá trị sử dụng thấp hơn, phù hợp với mô hình bệnh tật tại địa phương.

3. Phân tích nhóm thuốc điều trị tăng huyết áp: Nhóm thuốc ức chế men chuyển (ƯCMC) có 12 khoản mục (27,27%) với giá trị sử dụng 1,22 tỷ đồng (52,18%), là nhóm thuốc được sử dụng nhiều nhất trong điều trị tăng huyết áp. Nhóm thuốc phối hợp điều trị cũng chiếm 12 khoản mục (27,27%) nhưng giá trị sử dụng thấp hơn (705 triệu đồng). Các nhóm thuốc khác như ức chế hệ thần kinh trung ương, ức chế thụ thể Angiotensin II, chẹn kênh canxi và chẹn beta có tỷ lệ sử dụng thấp hơn.

4. Phân tích nhóm thuốc kháng sinh Beta-lactam: Trong 63 khoản mục thuốc điều trị ký sinh trùng, chống nhiễm khuẩn, nhóm Beta-lactam chiếm 32 khoản mục (50,79%) với giá trị sử dụng 3,9 tỷ đồng (98,81%). Phân nhóm Cephalosporin thế hệ 3 chiếm tỷ lệ cao nhất trong nhóm này, với 17 khoản mục và giá trị sử dụng chiếm phần lớn, cho thấy xu hướng sử dụng kháng sinh thế hệ cao tại bệnh viện.

Thảo luận kết quả

Kết quả cho thấy danh mục thuốc tại Bệnh viện Đa khoa quận Ngô Quyền năm 2022 phản ánh sát với mô hình bệnh tật địa phương, trong đó bệnh lý tim mạch và nhiễm khuẩn chiếm tỷ trọng lớn. Việc ưu tiên sử dụng thuốc hóa dược so với thuốc đông y phù hợp với yêu cầu điều trị hiện đại và hiệu quả kinh tế. Tuy nhiên, tỷ lệ sử dụng thuốc biệt dược gốc thấp, thuốc generic chiếm ưu thế, phù hợp với chính sách tiết kiệm chi phí của ngành y tế.

Phân tích ABC cho thấy nhóm thuốc chiếm tỷ trọng lớn trong ngân sách cần được quản lý chặt chẽ để tránh lãng phí. Phân tích VEN và ma trận ABC-VEN giúp xác định các thuốc cần ưu tiên cung ứng và hạn chế các thuốc không cần thiết nhưng có chi phí cao. Ví dụ, nhóm thuốc kháng sinh Cephalosporin thế hệ 3 được sử dụng nhiều, trong khi WHO cảnh báo về nguy cơ kháng thuốc, do đó cần cân nhắc sử dụng hợp lý hơn các thế hệ thấp hơn để giảm nguy cơ kháng thuốc và tiết kiệm chi phí.

So sánh với các nghiên cứu tại các bệnh viện tuyến quận, huyện khác cho thấy cơ cấu thuốc và tỷ lệ sử dụng tương đồng, khẳng định tính đại diện và thực tiễn của nghiên cứu. Việc phân tích chi tiết nhóm thuốc điều trị tăng huyết áp và nhóm kháng sinh giúp bệnh viện có cơ sở khoa học để điều chỉnh danh mục thuốc phù hợp hơn với nhu cầu điều trị và chính sách y tế hiện hành.

Dữ liệu có thể được trình bày qua các biểu đồ cột thể hiện tỷ lệ phần trăm số khoản mục và giá trị sử dụng thuốc theo nhóm tác dụng dược lý, biểu đồ tròn phân bố thuốc theo phân loại ABC và VEN, bảng tổng hợp chi tiết các thuốc nhóm A-V, A-E, A-N trong ma trận ABC-VEN để minh họa rõ ràng các ưu tiên quản lý.

Đề xuất và khuyến nghị

1. Tăng cường quản lý thuốc nhóm A trong phân tích ABC: Hội đồng thuốc và điều trị cần giám sát chặt chẽ việc mua sắm và tồn kho các thuốc nhóm A, đặc biệt là các thuốc có chi phí cao như nhóm ức chế men chuyển và kháng sinh Cephalosporin thế hệ 3, nhằm giảm tồn kho và tiết kiệm ngân sách. Thời gian thực hiện: trong năm tài chính tiếp theo; Chủ thể thực hiện: Khoa Dược phối hợp Ban Giám đốc bệnh viện.

2. Ưu tiên sử dụng thuốc generic thay thế biệt dược gốc: Mặc dù tỷ lệ sử dụng thuốc generic đã cao, bệnh viện cần tiếp tục đẩy mạnh chính sách này, đặc biệt với các thuốc điều trị tim mạch và kháng sinh, nhằm giảm chi phí điều trị cho bệnh nhân và hệ thống y tế. Thời gian: liên tục hàng năm; Chủ thể: Hội đồng thuốc và điều trị, Khoa Dược.

3. Rà soát và điều chỉnh danh mục thuốc theo ma trận ABC-VEN: Loại bỏ hoặc hạn chế các thuốc nhóm AN (chi phí cao nhưng không cần thiết) để tối ưu hóa danh mục thuốc, đồng thời bổ sung các thuốc nhóm V và E phù hợp với mô hình bệnh tật hiện tại. Thời gian: trước kỳ xây dựng danh mục thuốc năm tiếp theo; Chủ thể: Hội đồng thuốc và điều trị.

4. Tăng cường đào tạo và nâng cao năng lực cán bộ dược lâm sàng: Đào tạo chuyên sâu về sử dụng thuốc hợp lý, đặc biệt là quản lý kháng sinh và thuốc tim mạch, nhằm nâng cao hiệu quả tư vấn và giám sát sử dụng thuốc tại bệnh viện. Thời gian: trong vòng 12 tháng; Chủ thể: Ban Giám đốc bệnh viện, Khoa Dược.

5. Xây dựng hệ thống giám sát sử dụng thuốc và kháng thuốc: Thiết lập hệ thống theo dõi, báo cáo và phân tích tình hình sử dụng thuốc, đặc biệt là kháng sinh, để kịp thời phát hiện và xử lý các vấn đề bất hợp lý, góp phần kiểm soát kháng thuốc hiệu quả. Thời gian: triển khai trong 6 tháng; Chủ thể: Khoa Dược phối hợp Khoa Lâm sàng.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

1. Ban Giám đốc và Hội đồng thuốc và điều trị các bệnh viện tuyến quận, huyện: Sử dụng kết quả nghiên cứu để xây dựng, điều chỉnh danh mục thuốc phù hợp với mô hình bệnh tật và nguồn lực tài chính, nâng cao hiệu quả quản lý thuốc.

2. Cán bộ quản lý dược và dược sĩ bệnh viện: Áp dụng các phương pháp phân tích ABC, VEN và ma trận ABC-VEN trong công tác lựa chọn, mua sắm và kiểm soát tồn kho thuốc, từ đó tối ưu hóa chi phí và đảm bảo cung ứng thuốc kịp thời.

3. Nhà nghiên cứu và sinh viên ngành Dược, Quản lý y tế: Tham khảo phương pháp nghiên cứu, phân tích dữ liệu thực tiễn và các kết quả phân tích chi tiết về danh mục thuốc, làm cơ sở cho các nghiên cứu tiếp theo hoặc luận văn chuyên ngành.

4. Cơ quan quản lý y tế và chính sách: Dựa trên dữ liệu thực tế để xây dựng các chính sách về quản lý thuốc, khuyến khích sử dụng thuốc generic, kiểm soát kháng sinh và nâng cao chất lượng dịch vụ y tế tại các cơ sở khám chữa bệnh tuyến quận, huyện.

Câu hỏi thường gặp

1. Phân tích ABC là gì và tại sao quan trọng trong quản lý thuốc?
   Phân tích ABC phân loại thuốc dựa trên tỷ trọng chi phí sử dụng, giúp xác định nhóm thuốc chiếm phần lớn ngân sách (nhóm A). Việc quản lý nhóm A chặt chẽ giúp tiết kiệm chi phí và giảm tồn kho, nâng cao hiệu quả sử dụng thuốc.

2. Phân tích VEN có vai trò gì trong xây dựng danh mục thuốc?
   Phân tích VEN phân loại thuốc theo mức độ cần thiết (Vital, Essential, Non-essential), giúp ưu tiên mua sắm và tồn trữ thuốc thiết yếu, đảm bảo cung ứng thuốc phục vụ điều trị hiệu quả khi nguồn lực hạn chế.

3. Tại sao cần kết hợp phân tích ABC và VEN thành ma trận ABC-VEN?
   Kết hợp giúp xác định các thuốc có chi phí cao nhưng không cần thiết (nhóm AN) để hạn chế hoặc loại bỏ, đồng thời ưu tiên các thuốc thiết yếu có chi phí cao (nhóm AV), từ đó tối ưu hóa danh mục thuốc và ngân sách.

4. Tỷ lệ sử dụng thuốc biệt dược gốc và thuốc generic tại bệnh viện như thế nào?
   Tỷ lệ sử dụng thuốc biệt dược gốc thấp, chỉ chiếm khoảng 3-5% số khoản mục và giá trị sử dụng, trong khi thuốc generic chiếm trên 90%, phù hợp với chính sách tiết kiệm chi phí và sử dụng thuốc hợp lý.

5. Làm thế nào để giảm nguy cơ kháng thuốc tại bệnh viện?
   Cần kiểm soát chặt chẽ việc sử dụng kháng sinh, ưu tiên sử dụng kháng sinh thế hệ thấp hơn khi phù hợp, đào tạo cán bộ y tế về sử dụng thuốc hợp lý và thiết lập hệ thống giám sát kháng thuốc hiệu quả.

Kết luận

• Bệnh viện Đa khoa quận Ngô Quyền năm 2022 sử dụng 389 khoản mục thuốc với tổng giá trị khoảng 16,5 tỷ đồng, trong đó thuốc hóa dược chiếm ưu thế về số lượng và giá trị sử dụng.
• Nhóm thuốc tim mạch, điều trị ký sinh trùng và hormone là các nhóm thuốc có giá trị sử dụng lớn nhất, phản ánh mô hình bệnh tật địa phương.
• Phân tích ABC, VEN và ma trận ABC-VEN giúp xác định các thuốc cần ưu tiên quản lý và các thuốc cần hạn chế để tối ưu hóa danh mục thuốc.
• Đề xuất các giải pháp quản lý thuốc nhóm A, tăng cường sử dụng thuốc generic, rà soát danh mục thuốc theo ma trận ABC-VEN và nâng cao năng lực cán bộ dược lâm sàng.
• Nghiên cứu cung cấp cơ sở khoa học cho việc xây dựng và điều chỉnh danh mục thuốc tại bệnh viện, góp phần nâng cao hiệu quả sử dụng thuốc và tiết kiệm chi phí y tế trong các năm tiếp theo.

Hành động tiếp theo là triển khai các khuyến nghị trong năm tài chính tới, đồng thời tiếp tục theo dõi, đánh giá định kỳ để đảm bảo danh mục thuốc luôn phù hợp với nhu cầu điều trị và chính sách y tế hiện hành. Các cơ quan quản lý và cán bộ y tế được khuyến khích áp dụng kết quả nghiên cứu để nâng cao hiệu quả quản lý dược tại các cơ sở khám chữa bệnh.