Phân Tích Danh Mục Thuốc Sử Dụng Tại Bệnh Viện Đa Khoa Quốc Tế Hải Phòng – Vĩnh Bảo Năm 2022

• Tác giả: Nguyễn Thị Minh Ngọc
• Người hướng dẫn: Ts. Đỗ Xuân Thắng
• Trường học: Trường Đại Học Dược Hà Nội
• Chuyên ngành: Dược sĩ chuyên khoa cấp I
• Đề tài: Phân Tích Danh Mục Thuốc Sử Dụng Tại Bệnh Viện Đa Khoa Quốc Tế Hải Phòng – Vĩnh Bảo Năm 2022
• Loại tài liệu: Luận văn
• Năm xuất bản: 2024
• Địa điểm: Hà Nội

• LỜI CẢM ƠN
• 1. ĐẶT VẤN ĐỀ
• 1.1. Tổng quan về danh mục thuốc sử dụng tại bệnh viện
• 1.1.1. Quản lý cung ứng thuốc trong bệnh viện
• 1.1.2. Khái niệm danh mục thuốc
• 1.1.3. Nguyên tắc xây dựng danh mục thuốc
• 1.2. Một số phương pháp phân tích dữ liệu sử dụng thuốc
• 1.2.1. Phương pháp phân tích sử dụng theo nhóm điều trị
• 1.2.2. Phương pháp phân tích ABC
• 1.2.3. Phương pháp phân tích VEN
• 1.2.4. Phương pháp Phân tích ma trận ABC/VEN
• 1.3. Một số văn bản quy phạm pháp luật liên quan tới lĩnh vực nghiên cứu
• 1.4. Thực trạng sử dụng thuốc tại các bệnh viện ở Việt Nam
• 1.4.1. Cơ cấu thuốc sử dụng theo nguồn gốc
• 1.4.2. Cơ cấu thuốc được sử dụng theo nhóm điều trị
• 1.4.3. Cơ cấu danh mục thuốc kháng sinh sử dụng
• 1.4.4. Cơ cấu danh mục thuốc sử dụng theo nguồn gốc, xuất xứ
• 1.4.5. Cơ cấu sử dụng thuốc Biệt dược gốc và thuốc Generic
• 1.4.6. Cơ cấu thuốc sử dụng theo thành phần
• 1.4.7. Cơ cấu thuốc sử dụng theo đường dùng
• 1.5. Kết quả phân tích ABC tại một số bệnh viện ở Việt Nam
• 1.6. Kết quả phân tích VEN tại một số bệnh viện ở Việt Nam
• 1.7. Kết quả phân tích ma trận ABC/VEN tại một số bệnh viện
• 1.8. Vài nét cơ bản về bệnh viện đa khoa Quốc tế Hải Phòng – Vĩnh Bảo
• 1.8.1. Mô hình bệnh tật của bệnh viện năm 2022
• 1.8.2. Cơ cấu tổ chức và hoạt động của khoa Dược bệnh viện
• 1.9. Tính cấp thiết của đề tài
• 2. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
• 2.1. Đối tượng, thời gian, địa điểm nghiên cứu
• 2.1.1. Đối tượng nghiên cứu
• 2.1.2. Thời gian và địa điểm nghiên cứu
• 2.2. Phương pháp nghiên cứu
• 2.2.1. Thiết kế nghiên cứu
• 2.2.2. Mẫu nghiên cứu
• 2.2.3. Phương pháp thu thập số liệu
• 2.2.4. Biến số nghiên cứu
• 2.2.5. Xử lý và phân tích số liệu
• 3. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU
• 3.1. Mô tả cơ cấu DMT sử dụng tại BVĐK Quốc tế Hải Phòng - Vĩnh Bảo năm 2022
• 3.1.1. Cơ cấu thuốc theo nguồn gốc thuốc hoá dược; thuốc đông y, thuốc từ dược liệu
• 3.1.2. Cơ cấu danh mục thuốc theo nhóm tác dụng dược lý
• 3.1.3. Cơ cấu nhóm thuốc điều trị ký sinh trùng, chống nhiễm khuẩn
• 3.1.4. Cơ cấu thuốc sử dụng theo nguồn gốc, xuất xứ
• 3.1.5. Cơ cấu thuốc hoá dược sử dụng theo Biệt dược gốc/ thuốc Generic
• 3.1.6. Cơ cấu thuốc Biệt dược gốc sử dụng theo nhóm điều trị
• 3.1.7. Cơ cấu thuốc hoá dược sử dụng theo thành phần
• 3.1.8. Cơ cấu thuốc sử dụng theo đường dùng
• 3.2. Phân tích danh mục thuốc sử dụng tại BVĐK Quốc tế Hải Phòng – Vĩnh Bảo năm 2022 theo phương pháp ABC/VEN
• 3.2.1. Cơ cấu danh mục thuốc sử dụng theo phương pháp phân tích ABC
• 3.2.2. Cơ cấu danh mục thuốc sử dụng theo phương pháp phân tích VEN
• 3.2.3. Phân tích cơ cấu các thuốc trong nhóm AN
• 3.2.4. Phân tích cơ cấu các thuốc trong nhóm BN
• 3.3. Mô tả cơ cấu danh mục thuốc đã sử dụng tại bệnh viện năm 2022
• 3.3.1. Về cơ cấu DMT hoá dược; thuốc đông y, thuốc từ dược liệu
• 3.3.2. Về cơ cấu phân nhóm thuốc điều trị theo tác dụng dược lý
• 3.3.3. Về cơ cấu DMT kháng sinh sử dụng
• 3.3.4. Về cơ cấu DMT theo nguồn gốc, xuất xứ
• 3.3.5. Về cơ cấu thuốc hoá dược theo thuốc Biệt dược gốc, thuốc Generic
• 3.3.6. Về cơ cấu thuốc đơn thành phần, đa thành phần
• 3.3.7. Về cơ cấu DMT sử dụng theo đường dùng
• 3.4. Phân tích danh mục thuốc sử dụng tại BVĐK Quốc tế Hải Phòng – Vĩnh Bảo năm 2022 theo phương pháp phân tích ABC/VEN
• 3.4.1. Về cơ cấu DMT sử dụng theo phương pháp phân tích ABC
• 3.4.2. Về cơ cấu DMT sử dụng theo phương pháp phân tích VEN
• 3.4.3. Về cơ cấu DMT sử dụng theo phương pháp phân tích ABC/VEN
• 4. KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ
• TÀI LIỆU THAM KHẢO
• PHỤ LỤC

I. Tổng Quan Về Phân Tích Danh Mục Thuốc Bệnh Viện 2022 55

Thuốc đóng vai trò then chốt trong nâng cao chất lượng khám chữa bệnh. Việc đảm bảo cung ứng đầy đủ, kịp thời, chủng loại và chất lượng thuốc, kết hợp hướng dẫn sử dụng an toàn, hợp lý, hiệu quả luôn là ưu tiên hàng đầu của các bệnh viện. Sử dụng thuốc bất hợp lý không chỉ ảnh hưởng đến uy tín bệnh viện mà còn gây lãng phí, tăng gánh nặng kinh tế cho người bệnh và xã hội. Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) khuyến cáo thành lập Hội đồng thuốc và điều trị (HĐT&ĐT) để tăng cường an toàn, hiệu quả sử dụng thuốc. Tại Việt Nam, Bộ Y tế ban hành Thông tư 21/2013/TT-BYT về HĐT&ĐT. Bệnh viện đa khoa Quốc tế Hải Phòng - Vĩnh Bảo cũng không ngoại lệ. Nghiên cứu này tập trung vào phân tích sử dụng thuốc tại bệnh viện năm 2022.

1.1. Quản Lý Cung Ứng Thuốc Hiệu Quả Tại Bệnh Viện

Cung ứng thuốc đảm bảo chất lượng, đáp ứng yêu cầu điều trị hợp lý là nhiệm vụ quan trọng của khoa Dược bệnh viện. Quy trình bao gồm lựa chọn, mua sắm, phân phối và sử dụng thuốc. Việc lựa chọn danh mục thuốc hợp lý là yếu tố quyết định trong sử dụng thuốc an toàn, hợp lý. Các khâu trong quy trình cung ứng thuốc tại bệnh viện đều được thực hiện theo hướng dẫn và giám sát của HĐT&ĐT. Theo tài liệu gốc, 'cung ứng thuốc trong bệnh viện là một chuỗi các hoạt động từ lựa chọn thuốc đến mua sắm thuốc, phân phối thuốc và sử dụng thuốc' [1].

1.2. Khái Niệm Và Vai Trò Của Danh Mục Thuốc Bệnh Viện

Danh mục thuốc sử dụng là kết quả của các hoạt động trong chu trình cung ứng thuốc. Theo WHO, Danh mục thuốc (DMT) là danh sách các thuốc được sử dụng trong hệ thống chăm sóc sức khỏe. DMT bệnh viện được xây dựng tốt sẽ mang lại nhiều lợi ích như loại bỏ thuốc không an toàn, lựa chọn thuốc chất lượng, giảm chi phí, cung cấp thông tin thuốc tập trung. Mỗi bệnh viện có DMT khác nhau, được xây dựng hàng năm theo nhu cầu điều trị hợp lý. Xây dựng danh mục thuốc phù hợp sẽ góp phần lớn vào công tác điều trị, quản lý của bệnh viện.

1.3. Các Nguyên Tắc Xây Dựng Danh Mục Thuốc Hợp Lý

Việc xây dựng danh mục thuốc cần tuân theo các nguyên tắc sau: Căn cứ vào DMT thiết yếu, DMT chủ yếu và các quy định sử dụng thuốc do Bộ Y tế ban hành, đồng thời căn cứ vào mô hình bệnh tật và kinh phí của bệnh viện [2]. HĐT&ĐT có nhiệm vụ giúp Giám đốc bệnh viện lựa chọn, xây dựng danh mục thuốc theo nguyên tắc: phù hợp với mô hình bệnh tật, khả năng kinh phí, phân tuyến chuyên môn kỹ thuật, hướng dẫn điều trị, DMT thiết yếu và phải được rà soát hàng năm.

II. Các Phương Pháp Phân Tích Sử Dụng Thuốc Tại Bệnh Viện 58

Việc phân tích sử dụng thuốc là cần thiết để đánh giá hiệu quả và tính hợp lý. Có nhiều phương pháp phân tích sử dụng thuốc được áp dụng như phương pháp phân tích sử dụng theo nhóm điều trị; phân tích ABC; phân tích VEN; phân tích ma trận ABC/VEN. HĐT&ĐT cần áp dụng ít nhất một trong các phương pháp trên để phân tích sử dụng thuốc. Mỗi phương pháp có ưu và nhược điểm riêng, cần kết hợp để có cái nhìn toàn diện về tình hình sử dụng thuốc tại bệnh viện.

2.1. Phân Tích Sử Dụng Thuốc Theo Nhóm Điều Trị

Phân tích nhóm điều trị là phương pháp phân tích việc sử dụng thuốc dựa vào đánh giá số lượng sử dụng và giá trị tiền thuốc của các nhóm điều trị. Nó giúp xác định các nhóm điều trị có lượng tiêu thụ, chi phí cao nhất. Từ đó, xác định những nhóm thuốc ưu tiên trong điều trị, vấn đề sử dụng thuốc bất hợp lý, xác định những thuốc hoặc nhóm thuốc bị lạm dụng. Giúp HĐT&ĐT lựa chọn các thuốc có chi phí hiệu quả cao nhất trong các nhóm điều trị và lựa chọn các liệu pháp điều trị thay thế cho một số thuốc hoặc nhóm thuốc chưa hợp lý.

2.2. Phân Tích ABC Xác Định Chi Phí Thuốc Quan Trọng Nhất

Phân tích ABC là phương pháp phân tích tương quan giữa lượng thuốc tiêu thụ hàng năm và chi phí nhằm phân định ra những thuốc nào chiếm tỉ lệ lớn nhất trong chi phí dành cho mua thuốc bệnh viện. Phân tích ABC tạo cơ sở đưa ra những quyết định quan trọng trong tồn trữ, mua sắm, lựa chọn nhà cung cấp.Cho thấy những thuốc được sử dụng thay thế với số lượng lớn mà chỉ có chi phí thấp trong danh mục thuốc hoặc có sẵn trên thị trường. Giúp Lựa chọn những thuốc thay thế có chi phí điều trị thấp hơn.

2.3. Phân Tích VEN Ưu Tiên Mua Sắm Thuốc Khi Ngân Sách Hạn Hẹp

Phân tích VEN là phương pháp giúp xác định ưu tiên cho hoạt động mua sắm và tồn trữ thuốc trong bệnh viện khi nguồn kinh phí không đủ. Trong phân tích VEN, các thuốc được chia thành 3 nhóm: V (Vital), E (Essential), N (Non-Essential). Phân tích VEN giúp HĐT&ĐT xác định những chính sách ưu tiên trong việc lựa chọn thuốc, xác định tần suất mua thuốc và quản lý hàng tồn kho.

III. Phân Tích Danh Mục Thuốc BV Vĩnh Bảo Theo ABC VEN 59

Sau khi thực hiện phân tích ABC và phân loại VEN, khi kết hợp 2 phương pháp phân tích, tạo thành ma trận ABC/VEN nhằm tìm mối quan hệ giữa các thuốc có chi phí cao với mức độ ưu tiên. Từ đó hình thành nên 3 nhóm I, II, III với các mức độ giám sát khác nhau: - Nhóm I: AV, BV, CV, AE, AN: Giám sát mức độ cao nhất - Nhóm II: BE, CE, BN: Giám sát mức độ thấp hơn - Nhóm III: CN: Giám sát mức độ thấp.

3.1. Kết Hợp Phân Tích ABC và VEN Để Tối Ưu Hóa Danh Mục Thuốc

Việc kết hợp giữa phân tích ABC và phân loại VEN được thể hiện theo bảng ma trận ABC/VEN nhằm tìm mối quan hệ giữa các thuốc có chi phí cao với mức độ ưu tiên. Từ đó hình thành nên các nhóm khác nhau để có mức độ giám sát khác nhau. Đặc biệt đối với các thuốc AN là các thuốc không thiết yếu nhưng chiếm chi phí cao thì cần hạn chế sử dụng hoặc loại khỏi danh mục thuốc bệnh viện.

3.2. Nhóm I Giám Sát Cao Nhất Với Các Thuốc Chi Phí Lớn Hoặc Thiết Yếu

Nhóm I bao gồm AV, BV, CV, AE, AN. Đây là nhóm cần giám sát mức độ cao nhất vì cần nhiều kinh phí hoặc cần thiết cho điều trị. Đặc biệt đối với các thuốc AN (không thiết yếu nhưng chiếm chi phí cao) cần hạn chế sử dụng hoặc loại khỏi danh mục thuốc bệnh viện.

3.3. Nhóm II và III Giám Sát Mức Độ Thấp Hơn Trong Phân Tích

Nhóm II (BE, CE, BN) và Nhóm III (CN) được giám sát ở mức độ thấp hơn so với Nhóm I. Tuy nhiên, việc theo dõi và đánh giá sử dụng thuốc trong các nhóm này vẫn cần thiết để đảm bảo tính hợp lý và hiệu quả.

IV. Cơ Cấu Danh Mục Thuốc Sử Dụng Tại BV Vĩnh Bảo 2022 60

Nghiên cứu phân tích cơ cấu danh mục thuốc (DMT) được sử dụng tại Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Hải Phòng – Vĩnh Bảo năm 2022 cho thấy sự đa dạng về nguồn gốc, nhóm tác dụng dược lý, và thành phần. Các kết quả phân tích này cung cấp thông tin quan trọng để đánh giá tính hợp lý của DMT và đưa ra các điều chỉnh phù hợp, đảm bảo sử dụng thuốc an toàn, hiệu quả.

4.1. Cơ Cấu Thuốc Theo Nguồn Gốc Hóa Dược Đông Y Dược Liệu

Việc phân tích cơ cấu thuốc theo nguồn gốc (hóa dược, đông y, dược liệu) giúp bệnh viện đánh giá sự cân bằng giữa các loại thuốc và đưa ra quyết định phù hợp với tình hình bệnh tật và xu hướng sử dụng thuốc hiện nay. Việc chú trọng sử dụng thuốc đông y, dược liệu có thể giúp giảm chi phí và tận dụng nguồn dược liệu sẵn có trong nước.

4.2. Cơ Cấu Thuốc Theo Nhóm Tác Dụng Dược Lý

Việc phân tích cơ cấu thuốc theo nhóm tác dụng dược lý (TDDL) giúp xác định các nhóm thuốc được sử dụng nhiều nhất và đánh giá sự phù hợp với mô hình bệnh tật của bệnh viện. Từ đó, có thể điều chỉnh DMT để đáp ứng tốt hơn nhu cầu điều trị của bệnh nhân.

4.3. Cơ Cấu Thuốc Theo Biệt Dược Gốc BDG và Generic

Việc phân tích cơ cấu thuốc theo Biệt Dược Gốc (BDG) và Generic giúp đánh giá hiệu quả kinh tế của việc sử dụng thuốc. Sử dụng thuốc Generic có thể giúp giảm chi phí điều trị nhưng vẫn đảm bảo hiệu quả tương đương BDG nếu được lựa chọn và sử dụng đúng cách.

V. Thách Thức Và Giải Pháp Quản Lý Danh Mục Thuốc 60

Trong bối cảnh chi phí y tế ngày càng tăng, việc quản lý danh mục thuốc hiệu quả là một thách thức lớn đối với các bệnh viện. Các thách thức bao gồm: đảm bảo cung ứng đầy đủ thuốc thiết yếu, kiểm soát chi phí thuốc, và ngăn ngừa sử dụng thuốc không hợp lý. Để giải quyết các thách thức này, cần có các giải pháp đồng bộ từ việc xây dựng DMT hợp lý đến việc tăng cường giám sát sử dụng thuốc.

5.1. Đảm Bảo Cung Ứng Đầy Đủ Thuốc Thiết Yếu Trong Bệnh Viện

Một trong những thách thức lớn nhất là đảm bảo cung ứng đầy đủ thuốc thiết yếu cho bệnh nhân. Để giải quyết vấn đề này, bệnh viện cần có quy trình dự trù và mua sắm thuốc hiệu quả, đồng thời建立與可靠的供应商建立關係。

5.2. Kiểm Soát Chi Phí Thuốc Và Tối Ưu Hóa Ngân Sách

Kiểm soát chi phí thuốc là một yêu cầu quan trọng để đảm bảo tính bền vững của hệ thống y tế. Bệnh viện có thể áp dụng nhiều biện pháp để kiểm soát chi phí thuốc, bao gồm: sử dụng thuốc Generic, đấu thầu cạnh tranh, và phân tích hiệu quả chi phí.

5.3. Ngăn Ngừa Sử Dụng Thuốc Không Hợp Lý Và Lạm Dụng Kháng Sinh

Sử dụng thuốc không hợp lý không chỉ gây lãng phí mà còn có thể gây ra các tác dụng phụ nguy hiểm. Bệnh viện cần tăng cường giáo dục cho bệnh nhân và nhân viên y tế về sử dụng thuốc hợp lý, đồng thời giám sát chặt chẽ việc kê đơn và sử dụng thuốc.

VI. Hướng Đến Tương Lai Của Phân Tích Danh Mục Thuốc 53

Phân tích danh mục thuốc liên tục được cập nhật và cải tiến để đáp ứng nhu cầu chăm sóc sức khỏe ngày càng cao của cộng đồng. Ứng dụng công nghệ thông tin và trí tuệ nhân tạo (AI) hứa hẹn sẽ mang lại những đột phá trong quản lý danh mục thuốc, giúp tối ưu hóa việc sử dụng thuốc và nâng cao hiệu quả điều trị.

6.1. Ứng Dụng Công Nghệ Thông Tin Trong Quản Lý Danh Mục Thuốc

Công nghệ thông tin có thể giúp tự động hóa các quy trình quản lý danh mục thuốc, từ việc xây dựng DMT đến việc theo dõi sử dụng thuốc. Các phần mềm quản lý dược hiện đại có thể cung cấp thông tin chi tiết về chi phí, số lượng sử dụng, và hiệu quả điều trị của từng loại thuốc, giúp bệnh viện đưa ra quyết định sáng suốt.

6.2. Trí Tuệ Nhân Tạo AI Trong Phân Tích và Dự Đoán Nhu Cầu Thuốc

Trí tuệ nhân tạo (AI) có thể được sử dụng để phân tích dữ liệu sử dụng thuốc và dự đoán nhu cầu thuốc trong tương lai. Điều này giúp bệnh viện chủ động trong việc lập kế hoạch mua sắm và đảm bảo cung ứng đầy đủ thuốc cho bệnh nhân.

6.3. Phân Tích Dữ Liệu Lớn Big Data Để Tối Ưu Hóa Sử Dụng Thuốc

Phân tích dữ liệu lớn (Big Data) có thể giúp phát hiện ra các xu hướng và mối liên hệ trong sử dụng thuốc mà các phương pháp phân tích truyền thống không thể nhận ra. Từ đó, có thể đưa ra các giải pháp để tối ưu hóa việc sử dụng thuốc và nâng cao hiệu quả điều trị.

Tổng quan nghiên cứu

Việc sử dụng thuốc hợp lý và hiệu quả tại các bệnh viện đóng vai trò then chốt trong nâng cao chất lượng khám chữa bệnh và giảm thiểu chi phí y tế. Tại Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Hải Phòng – Vĩnh Bảo, một bệnh viện ngoài công lập hạng III với quy mô 300 giường bệnh, nhu cầu sử dụng thuốc ngày càng tăng theo số lượng bệnh nhân. Năm 2022, bệnh viện đã sử dụng tổng cộng 467 khoản mục thuốc với giá trị sử dụng lên tới khoảng 20,7 tỷ đồng. Tuy nhiên, việc xây dựng và quản lý danh mục thuốc (DMT) tại bệnh viện còn nhiều khó khăn do thiếu các phân tích dữ liệu chi tiết về sử dụng thuốc.

Mục tiêu nghiên cứu nhằm mô tả cơ cấu danh mục thuốc sử dụng tại bệnh viện trong năm 2022, đồng thời phân tích DMT theo các phương pháp ABC, VEN và ma trận ABC/VEN để đánh giá tính hợp lý và hiệu quả sử dụng thuốc. Nghiên cứu được thực hiện trong khoảng thời gian từ 01/01/2022 đến 31/12/2022 tại Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Hải Phòng – Vĩnh Bảo, với mong muốn cung cấp cơ sở khoa học cho Hội đồng thuốc và điều trị trong việc điều chỉnh danh mục thuốc, góp phần nâng cao hiệu quả quản lý và tiết kiệm chi phí thuốc.

Kết quả nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc đảm bảo cung ứng thuốc an toàn, hợp lý, đồng thời hỗ trợ bệnh viện trong việc lựa chọn thuốc phù hợp với mô hình bệnh tật và khả năng tài chính, góp phần nâng cao chất lượng dịch vụ y tế và giảm gánh nặng kinh tế cho người bệnh.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên các lý thuyết và mô hình quản lý dược trong bệnh viện, bao gồm:

• Danh mục thuốc (DMT): Theo WHO, DMT là danh sách các thuốc được lựa chọn sử dụng trong hệ thống chăm sóc sức khỏe nhằm đảm bảo an toàn, hiệu quả và tiết kiệm chi phí. DMT bệnh viện là danh sách thuốc được phê duyệt sử dụng trong bệnh viện, được xây dựng dựa trên mô hình bệnh tật và khả năng tài chính.

• Phân tích ABC: Phương pháp phân tích dựa trên mối quan hệ giữa lượng thuốc tiêu thụ và chi phí, phân loại thuốc thành ba nhóm A, B, C theo tỷ trọng chi phí, giúp xác định thuốc chiếm phần lớn ngân sách và ưu tiên quản lý.

• Phân tích VEN: Phân loại thuốc thành nhóm Vital (V) – thuốc thiết yếu, Essential (E) – thuốc cần thiết, và Non-essential (N) – thuốc không thiết yếu, nhằm ưu tiên mua sắm và quản lý thuốc trong điều kiện ngân sách hạn chế.

• Ma trận ABC/VEN: Kết hợp hai phương pháp trên để phân tích sâu hơn, xác định các thuốc có chi phí cao và mức độ ưu tiên sử dụng, từ đó đề xuất các chính sách quản lý phù hợp.

Các khái niệm chính bao gồm: thuốc hóa dược, thuốc đông y, thuốc từ dược liệu, thuốc biệt dược gốc (BDG), thuốc generic, nhóm tác dụng dược lý, nhóm kháng sinh Beta-lactam, nhóm thuốc điều trị ký sinh trùng và chống nhiễm khuẩn.

Phương pháp nghiên cứu

• Thiết kế nghiên cứu: Mô tả cắt ngang, tập trung phân tích danh mục thuốc sử dụng trong năm 2022 tại Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Hải Phòng – Vĩnh Bảo.

• Đối tượng nghiên cứu: 467 khoản mục thuốc đã sử dụng trong năm 2022.

• Nguồn dữ liệu: Dữ liệu được chiết xuất từ phần mềm quản lý HIS của bệnh viện, bao gồm thông tin về tên thuốc, hoạt chất, hàm lượng, đường dùng, số lượng sử dụng, đơn giá, thành tiền, nguồn gốc xuất xứ, phân loại thuốc theo nhóm điều trị, BDG/generic, đơn thành phần/đa thành phần.

• Phương pháp thu thập số liệu: Thu thập dữ liệu thứ cấp từ báo cáo thống kê sử dụng thuốc năm 2022, xử lý làm sạch dữ liệu, gộp các khoản mục trùng lặp, tính toán đơn giá bình quân.

• Phương pháp phân tích: Sử dụng phương pháp tỷ trọng để tính tỷ lệ số khoản mục và giá trị sử dụng thuốc theo các biến phân loại. Áp dụng phân tích ABC để phân loại thuốc theo chi phí, phân tích VEN để phân loại theo mức độ thiết yếu, và kết hợp thành ma trận ABC/VEN để đánh giá tổng thể. Kết quả được trình bày dưới dạng bảng biểu.

• Timeline nghiên cứu: Thu thập và xử lý dữ liệu từ tháng 10/2023 đến tháng 02/2024.

• Cỡ mẫu và chọn mẫu: Toàn bộ 467 khoản mục thuốc sử dụng trong năm 2022 được đưa vào phân tích, đảm bảo tính toàn diện và đại diện cho thực trạng sử dụng thuốc tại bệnh viện.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

1. Cơ cấu thuốc theo nguồn gốc: Thuốc hóa dược chiếm ưu thế với 450 khoản mục (96,36% số khoản mục) và giá trị sử dụng đạt 19,151 tỷ đồng (96,03% GTSD). Thuốc đông y và thuốc từ dược liệu chiếm tỷ lệ thấp với 17 khoản mục (3,64%) và GTSD 813 triệu đồng (3,97%).

2. Cơ cấu theo nhóm tác dụng dược lý: Nhóm thuốc điều trị ký sinh trùng, chống nhiễm khuẩn chiếm số lượng lớn nhất với 81 khoản mục (17,34% SKM) và GTSD 6,987 tỷ đồng (32,80%). Nhóm thuốc đường tiêu hóa đứng thứ hai với 52 khoản mục (11,13% SKM) và GTSD 3,171 tỷ đồng (15,47%). Nhóm vitamin và khoáng chất chiếm 16 khoản mục (3,43% SKM) với GTSD 219 triệu đồng (1,07%).

3. Phân tích nhóm thuốc kháng sinh Beta-lactam: Trong 72 khoản mục thuốc kháng sinh, nhóm Beta-lactam chiếm 35 khoản mục (43,21% SKM) và GTSD 5,516 tỷ đồng (82,59%). Phân nhóm Penicillin V chiếm 15 khoản mục (18,52% SKM) với GTSD 4,456 tỷ đồng (60,44%). Phân nhóm Cephalosporin có 15 khoản mục (18,52% SKM) với GTSD 1,184 tỷ đồng (19,69%).

4. Cơ cấu thuốc theo nguồn gốc xuất xứ: Thuốc sản xuất trong nước chiếm 246 khoản mục (52,68% SKM) với GTSD 8,897 tỷ đồng (39,57%). Thuốc nhập khẩu chiếm 221 khoản mục (47,32% SKM) với GTSD 12,734 tỷ đồng (60,43%).

5. Phân tích thuốc Biệt dược gốc và Generic: Thuốc generic chiếm ưu thế với 385 khoản mục (85,56% SKM) và GTSD 16,583 tỷ đồng (77,87%). Thuốc BDG có 65 khoản mục (14,44% SKM) với GTSD 2,151 tỷ đồng (10,37%).

6. Phân tích ABC: Thuốc hạng A chiếm khoảng 15% số khoản mục nhưng chiếm gần 80% giá trị sử dụng, phản ánh sự tập trung chi phí vào một số ít thuốc quan trọng.

7. Phân tích VEN: Nhóm thuốc V (Vital) chiếm khoảng 13-17% số khoản mục và 11-20% giá trị sử dụng, nhóm E chiếm phần lớn số khoản mục và giá trị, nhóm N chiếm tỷ lệ nhỏ nhất.

8. Ma trận ABC/VEN: Nhóm I (thuốc hạng A và nhóm V, E) chiếm phần lớn giá trị sử dụng, cần được giám sát chặt chẽ. Nhóm AN (thuốc không thiết yếu nhưng chi phí cao) chiếm tỷ lệ nhỏ nhưng cần hạn chế sử dụng.

Thảo luận kết quả

Kết quả cho thấy thuốc hóa dược vẫn là nhóm thuốc chủ đạo tại bệnh viện, phù hợp với mô hình bệnh tật và nhu cầu điều trị. Việc nhóm thuốc điều trị ký sinh trùng, chống nhiễm khuẩn chiếm tỷ trọng lớn phản ánh thực trạng bệnh lý nhiễm khuẩn còn phổ biến tại khu vực. Sự ưu tiên sử dụng thuốc generic góp phần giảm chi phí điều trị, phù hợp với chính sách của Bộ Y tế.

Phân tích ABC và VEN cung cấp cái nhìn sâu sắc về phân bổ chi phí và mức độ ưu tiên thuốc, giúp Hội đồng thuốc và điều trị xác định các thuốc cần kiểm soát chặt chẽ và ưu tiên mua sắm. Việc phát hiện nhóm AN cần hạn chế sử dụng giúp giảm lãng phí và nâng cao hiệu quả kinh tế.

So sánh với các nghiên cứu tại các bệnh viện khác ở Việt Nam, kết quả tương đồng về tỷ lệ thuốc hóa dược, nhóm kháng sinh Beta-lactam và tỷ lệ thuốc generic, khẳng định tính đại diện và độ tin cậy của nghiên cứu. Dữ liệu có thể được trình bày qua các biểu đồ cột thể hiện tỷ lệ phần trăm số khoản mục và giá trị sử dụng theo nhóm thuốc, giúp trực quan hóa phân bố thuốc và chi phí.

Đề xuất và khuyến nghị

1. Tăng cường quản lý và giám sát thuốc nhóm A và nhóm V: Hội đồng thuốc và điều trị cần thiết lập quy trình kiểm soát chặt chẽ đối với các thuốc chiếm tỷ trọng lớn về chi phí và có vai trò thiết yếu, nhằm đảm bảo sử dụng hợp lý, tránh lãng phí. Thời gian thực hiện: trong vòng 6 tháng tới.

2. Ưu tiên sử dụng thuốc generic thay thế thuốc biệt dược gốc: Đẩy mạnh chính sách sử dụng thuốc generic có chất lượng tương đương để giảm chi phí điều trị cho bệnh nhân, đồng thời hỗ trợ phát triển ngành dược trong nước. Chủ thể thực hiện: Khoa Dược phối hợp với các khoa lâm sàng, trong vòng 12 tháng.

3. Rà soát và điều chỉnh danh mục thuốc không thiết yếu, đặc biệt nhóm AN: Hạn chế hoặc loại bỏ các thuốc không thiết yếu có chi phí cao khỏi danh mục thuốc bệnh viện để tiết kiệm ngân sách và nâng cao hiệu quả sử dụng thuốc. Thời gian: 3-6 tháng.

4. Tăng cường đào tạo, cập nhật kiến thức cho cán bộ y tế về sử dụng thuốc hợp lý: Tổ chức các khóa tập huấn, hội thảo về quản lý và sử dụng thuốc an toàn, hiệu quả, đặc biệt về phân tích ABC/VEN và chính sách thuốc generic. Chủ thể: Ban giám đốc bệnh viện và khoa Dược, định kỳ hàng năm.

5. Phát triển hệ thống phần mềm quản lý thuốc hiện đại: Nâng cấp phần mềm quản lý sử dụng thuốc để tự động hóa phân tích dữ liệu, hỗ trợ ra quyết định nhanh chóng và chính xác hơn. Thời gian: 12-18 tháng.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

1. Hội đồng thuốc và điều trị các bệnh viện: Sử dụng kết quả nghiên cứu để xây dựng, điều chỉnh danh mục thuốc phù hợp với mô hình bệnh tật và nguồn lực tài chính, nâng cao hiệu quả quản lý thuốc.

2. Cán bộ quản lý khoa Dược và phòng cung ứng thuốc: Áp dụng các phương pháp phân tích ABC, VEN để tối ưu hóa quy trình mua sắm, tồn kho và phân phối thuốc, giảm thiểu lãng phí.

3. Các nhà nghiên cứu và sinh viên ngành Dược, Quản lý y tế: Tham khảo phương pháp nghiên cứu, phân tích dữ liệu sử dụng thuốc trong bệnh viện, làm cơ sở cho các nghiên cứu tiếp theo.

4. Cơ quan quản lý y tế và Bộ Y tế: Tham khảo để xây dựng chính sách, hướng dẫn về quản lý danh mục thuốc, thúc đẩy sử dụng thuốc generic và nâng cao chất lượng dịch vụ y tế.

Câu hỏi thường gặp

1. Phân tích ABC là gì và tại sao quan trọng trong quản lý thuốc?
   Phân tích ABC phân loại thuốc theo tỷ trọng chi phí sử dụng, giúp xác định nhóm thuốc chiếm phần lớn ngân sách để ưu tiên quản lý. Ví dụ, thuốc hạng A chiếm khoảng 15% số khoản mục nhưng gần 80% chi phí, cần được kiểm soát chặt chẽ.

2. Phân tích VEN có vai trò gì trong lựa chọn thuốc?
   VEN phân loại thuốc theo mức độ thiết yếu, giúp ưu tiên mua sắm và dự trữ thuốc quan trọng (V), cần thiết (E), và hạn chế thuốc không thiết yếu (N), đặc biệt khi ngân sách hạn hẹp.

3. Tại sao nên ưu tiên sử dụng thuốc generic thay vì biệt dược gốc?
   Thuốc generic có giá thành thấp hơn nhưng chất lượng tương đương, giúp giảm chi phí điều trị cho bệnh nhân và bệnh viện, đồng thời phù hợp với chính sách của Bộ Y tế.

4. Nhóm thuốc kháng sinh Beta-lactam có vai trò gì trong điều trị?
   Nhóm Beta-lactam là nhóm kháng sinh được sử dụng phổ biến nhất tại bệnh viện, chiếm hơn 40% số khoản mục kháng sinh và hơn 80% giá trị sử dụng, phản ánh vai trò quan trọng trong điều trị nhiễm khuẩn.

5. Làm thế nào để hạn chế sử dụng thuốc không thiết yếu có chi phí cao?
   Thông qua phân tích ma trận ABC/VEN, các thuốc nhóm AN (không thiết yếu nhưng chi phí cao) được xác định để hạn chế hoặc loại bỏ khỏi danh mục, đồng thời tăng cường giám sát và đào tạo nhân viên y tế.

Kết luận

• Danh mục thuốc tại Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Hải Phòng – Vĩnh Bảo năm 2022 chủ yếu là thuốc hóa dược, chiếm hơn 96% số khoản mục và giá trị sử dụng.
• Nhóm thuốc điều trị ký sinh trùng, chống nhiễm khuẩn và nhóm kháng sinh Beta-lactam chiếm tỷ trọng lớn, phù hợp với mô hình bệnh tật tại địa phương.
• Thuốc generic được ưu tiên sử dụng với tỷ lệ trên 85% số khoản mục, góp phần tiết kiệm chi phí điều trị.
• Phân tích ABC, VEN và ma trận ABC/VEN giúp xác định các thuốc cần ưu tiên quản lý và kiểm soát chi phí hiệu quả.
• Đề xuất các giải pháp quản lý thuốc nhằm nâng cao hiệu quả sử dụng, tiết kiệm chi phí và đảm bảo an toàn cho người bệnh.

Next steps: Triển khai các khuyến nghị trong vòng 6-12 tháng, đồng thời tiếp tục theo dõi, đánh giá hiệu quả quản lý thuốc định kỳ.

Call-to-action: Hội đồng thuốc và điều trị cùng các phòng ban liên quan cần phối hợp chặt chẽ để áp dụng kết quả nghiên cứu vào thực tiễn, nâng cao chất lượng công tác quản lý và sử dụng thuốc tại bệnh viện.