PHÂN TÍCH DANH MỤC THUỐC SỬ DỤNG TẠI BỆNH VIỆN ĐẠI HỌC Y DƯỢC SHING MARK TỈNH ĐỒNG NAI NĂM 2022

Thuốc là chế phẩm chứa dược chất hoặc dược liệu dùng cho người để phòng bệnh, chẩn đoán bệnh, chữa bệnh, điều trị bệnh, giảm nhẹ bệnh, điều chỉnh chức năng sinh lý cơ thể người, bao gồm thuốc hóa dược, thuốc dược liệu, thuốc cổ truyền, vắc xin và sinh phẩm. Theo WHO, "Danh mục thuốc bệnh viện là danh sách các thuốc đã được lựa chọn và phê duyệt để sử dụng trong bệnh viện”. Việc xây dựng một danh mục thuốc hợp lý giúp loại bỏ các thuốc không an toàn, kém hiệu quả, giảm số ngày nằm viện, và giảm tỉ lệ bệnh tật, tử vong. Bên cạnh đó, còn giảm chi phí mua thuốc, từ đó có thể mua các thuốc chất lượng tốt hơn, an toàn và hiệu quả hơn.

Việc xây dựng danh mục thuốc bệnh viện (DMTBV) cần tuân thủ các nguyên tắc nhất định để đảm bảo tính phù hợp và hiệu quả. Căn cứ vào DMT thiết yếu, DMT chủ yếu và các quy định sử dụng thuốc do Bộ Y tế ban hành, đồng thời căn cứ vào mô hình bệnh tật và kinh phí của bệnh viện. Hội đồng thuốc và điều trị (HĐT&ĐT) có nhiệm vụ giúp Giám đốc lựa chọn, xây dựng danh mục thuốc theo nguyên tắc được quy định tại Thông tư 21/2013/TT-BYT: Đảm bảo phù hợp với mô hình bệnh tật và chi phí về thuốc dùng điều trị trong bệnh viện; Phù hợp về phân tuyến chuyên môn kỹ thuật, phù hợp với phạm vi chuyên môn của bệnh viện.

Phân tích cơ cấu thuốc theo nguồn gốc giúp xác định tỷ lệ sử dụng thuốc hóa dược so với thuốc đông y và thuốc từ dược liệu. Dữ liệu này cung cấp thông tin quan trọng về xu hướng sử dụng các loại thuốc khác nhau và có thể phản ánh sự thay đổi trong phương pháp điều trị. Ví dụ, sự gia tăng trong sử dụng thuốc đông y có thể cho thấy sự quan tâm ngày càng tăng của bệnh nhân đối với các phương pháp điều trị thay thế hoặc bổ sung. Bảng 1 trong tài liệu gốc trình bày chi tiết cơ cấu thuốc theo nguồn gốc.

Việc phân tích theo nhóm tác dụng dược lý, hay còn gọi là phân loại ATC, cho phép xác định những nhóm thuốc nào được sử dụng nhiều nhất tại bệnh viện. Việc xem xét cơ cấu thuốc theo tác dụng dược lý cho phép xác định những nhóm thuốc nào chiếm tỷ lệ lớn nhất và có thể chỉ ra các lĩnh vực điều trị chính trong bệnh viện. Bảng 2 trong tài liệu gốc cung cấp thông tin chi tiết về cơ cấu thuốc theo nhóm tác dụng dược lý. Việc xác định các hoạt chất có nhiều hơn 4 khoản mục mục trong nhóm thuốc nhóm beta-lactam và thuốc nhóm quinolon là cần thiết để có cái nhìn tổng quan hơn về sử dụng thuốc tại bệnh viện.

So sánh sử dụng thuốc biệt dược gốc và thuốc generic là một phần quan trọng của phân tích cơ cấu thuốc. Thuốc generic thường có chi phí thuốc thấp hơn so với biệt dược gốc, do đó, việc sử dụng thuốc generic có thể giúp giảm chi phí thuốc cho bệnh viện và bệnh nhân. Phân tích này giúp đánh giá hiệu quả của chính sách sử dụng thuốc generic trong việc kiểm soát chi phí thuốc. Bảng 4 trong tài liệu gốc thể hiện thông tin về cơ cấu thuốc sử dụng biệt dược gốc và thuốc generic.

Phân tích ABC giúp xác định các thuốc chiếm tỷ lệ lớn nhất trong ngân sách chi phí thuốc của bệnh viện. Các thuốc được phân loại thành nhóm A (chiếm 70-80% chi phí), nhóm B (15-20% chi phí) và nhóm C (5-10% chi phí). Việc tập trung quản lý các thuốc nhóm A có thể mang lại hiệu quả cao trong việc kiểm soát chi phí thuốc. Ưu điểm của phương pháp này là giúp xác định xem phần lớn ngân sách được chi trả cho những thuốc nào, từ đó xem xét tính hợp lý trong việc sử dụng thuốc cũng như ngân sách cho từng thuốc, từng nhóm thuốc.

Phân tích VEN phân loại thuốc theo mức độ thiết yếu, giúp ưu tiên mua sắm và tồn trữ thuốc khi nguồn kinh phí hạn chế. Các thuốc được phân loại thành nhóm V (Vital – sống còn), nhóm E (Essential – thiết yếu) và nhóm N (Non-essential – không thiết yếu). Việc ưu tiên các thuốc nhóm V và E giúp đảm bảo cung cấp đầy đủ các thuốc cần thiết cho điều trị. Phân tích VEN giúp HĐT&ĐT xác định nhóm thuốc sống còn, thuốc thiết yếu, thuốc không thiết yếu, ưu tiên cho lựa chọn thuốc, xác định thuốc cần mua và quản lý tồn kho.

Việc kết hợp phân tích ABC và phân tích VEN tạo ra ma trận ABC/VEN, giúp xác định các thuốc có chi phí cao và đồng thời có mức độ thiết yếu cao. Các thuốc thuộc nhóm AV, AE, AN cần được giám sát chặt chẽ để đảm bảo sử dụng thuốc hợp lý. Đặc biệt, các thuốc thuộc nhóm AN (chi phí cao nhưng không thiết yếu) cần được xem xét kỹ lưỡng về tính cần thiết và khả năng thay thế. Ứng dụng phương pháp phân tích ma trận ABC/VEN có vai trò giúp HĐT và ĐT nhận định vấn đề trong cung ứng thuốc bất hợp lý, tối ưu hóa nguồn lực, giúp quản lý các thuốc theo thứ tự ưu tiên.

Phác đồ điều trị chuẩn đóng vai trò quan trọng trong việc đảm bảo sử dụng thuốc hợp lý và hiệu quả. Bệnh viện cần xây dựng và tuân thủ các phác đồ điều trị dựa trên các hướng dẫn lâm sàng và bằng chứng khoa học mới nhất. Việc tuân thủ phác đồ điều trị giúp giảm thiểu sự khác biệt trong cách điều trị và đảm bảo bệnh nhân được điều trị theo các tiêu chuẩn tốt nhất. Bên cạnh đó việc sử dụng thuốc cũng cần phải dựa trên tình trạng người bệnh, mức độ bệnh lý để lựa chọn đường dùng thuốc thích hợp.

Quản lý chất lượng thuốc là yếu tố then chốt để đảm bảo an toàn sử dụng thuốc. Bệnh viện cần có quy trình kiểm tra chất lượng thuốc chặt chẽ, từ khâu nhập kho đến khâu sử dụng thuốc cho bệnh nhân. Việc kiểm tra chất lượng giúp phát hiện và loại bỏ các thuốc kém chất lượng, thuốc giả, từ đó bảo vệ sức khỏe của bệnh nhân. Khoa dược cần có chức năng quản lý và tham mưu cho giám đốc bệnh viện về toàn bộ công tác dược trong bệnh viện nhằm đảm bảo cung cấp đầy đủ, kịp thời thuốc có chất lượng.

Tuân thủ điều trị của bệnh nhân là một yếu tố quan trọng quyết định hiệu quả điều trị. Bệnh viện cần cung cấp thông tin đầy đủ và rõ ràng cho bệnh nhân về cách sử dụng thuốc, liều dùng, tác dụng phụ và các lưu ý khác. Việc tư vấn và giáo dục bệnh nhân giúp nâng cao nhận thức và khuyến khích bệnh nhân tuân thủ điều trị. Theo đó, bệnh viện cần căn cứ vào tình trạng người bệnh, mức độ bệnh lý để lựa chọn đường dùng thuốc thích hợp. Bệnh nhân chỉ dùng đường tiêm khi không uống được hoặc khi sử dụng thuốc đường uống không đáp ứng yêu cầu điều trị.

Phần này tóm tắt các kết quả phân tích danh mục thuốc quan trọng, bao gồm: cơ cấu thuốc theo nguồn gốc, theo nhóm tác dụng dược lý, theo biệt dược và generic, và kết quả phân tích ABC/VEN. Những kết quả này cung cấp cái nhìn tổng quan về tình hình sử dụng thuốc tại bệnh viện và giúp xác định các lĩnh vực cần cải thiện. Đồng thời, Bệnh viện cần xây dựng và tuân thủ các phác đồ điều trị dựa trên các hướng dẫn lâm sàng và bằng chứng khoa học mới nhất.

Trên cơ sở kết quả phân tích danh mục thuốc, phần này đề xuất các giải pháp để nâng cao hiệu quả sử dụng thuốc. Các giải pháp có thể bao gồm: cải thiện quản lý chất lượng thuốc, tăng cường kiểm soát chi phí thuốc, nâng cao tuân thủ điều trị của bệnh nhân và đào tạo chuyên môn cho đội ngũ y tế. Thông tư 21/2013/TT-BYT ngày 08/8/2013 của Bộ Y tế quy định về tổ chức và hoạt động của Hội đồng thuốc và điều trị trong bệnh viện, hướng dẫn cụ thể các phương pháp phân tích được áp dụng để phát hiện các vấn đề về sử dụng thuốc, nguyên tắc xây dựng danh mục.