Phân Tích Danh Mục Thuốc Sử Dụng Tại Bệnh Viện Quận 11 Thành Phố Hồ Chí Minh Năm 2022

• Tác giả: La Dương Mỹ Duyên
• Người hướng dẫn: TS. Kiều Thị Tuyết Mai
• Trường học: Trường Đại Học Dược Hà Nội
• Chuyên ngành: Dược Sĩ Chuyên Khoa Cấp I
• Đề tài: Phân Tích Danh Mục Thuốc Sử Dụng Tại Bệnh Viện Quận 11 Thành Phố Hồ Chí Minh Năm 2022
• Loại tài liệu: Luận Văn
• Năm xuất bản: 2022
• Địa điểm: Hà Nội

• LỜI CAM KẾT
• LỜI CẢM ƠN
• 1. ĐẶT VẤN ĐỀ
• 1.1. Danh mục thuốc và xây dựng danh mục thuốc bệnh viện
• 1.1.1. Khái niệm danh mục thuốc
• 1.1.2. Nguyên tác xây dựng danh mục thuốc
• 1.1.3. Tiêu chí lựa chọn thuốc
• 1.1.4. Văn bản pháp luật liên quan đến lĩnh vực nghiên cứu
• 1.2. Phương pháp phân tích sử dụng thuốc
• 1.2.1. Phương pháp phân tích ABC
• 1.2.2. Phương pháp phân tích nhóm điều trị
• 1.2.3. Phương pháp phân tích VEN
• 1.2.4. Phương pháp phân tích ma trận ABC/VEN
• 1.3. Thực trạng sử dụng thuốc tại bệnh viện
• 1.3.1. Thực trạng sử dụng nhiều thuốc không thiết yếu tại Việt Nam
• 1.3.2. Thực trạng sử dụng thuốc biệt dược gốc, thuốc generic
• 2. KẾT LUẬN & KIẾN NGHỊ
• 2.1. Cơ cấu danh mục thuốc đã sử dụng tại bệnh viện Quận 11 năm 2022
• 2.2. Phân tích danh mục thuốc sử dụng tại bệnh viện Quận 11 thành phố Hồ Chí Minh năm 2022 theo phân loại ABC, VEN và ma trận ABC/VEN
• TÀI LIỆU THAM KHẢO

I. Tổng Quan Danh Mục Thuốc BV Quận 11 Nghiên Cứu Năm 2022 55

Bệnh viện là nơi cung cấp dịch vụ khám chữa bệnh, trong đó thuốc đóng vai trò quan trọng. Tuy nhiên, việc sử dụng thuốc không hợp lý có thể làm tăng chi phí và gây kháng thuốc. Việc xây dựng danh mục thuốc (DMT) hợp lý và sử dụng thuốc hiệu quả là rất quan trọng để nâng cao hiệu quả điều trị và tiết kiệm chi phí. DMT bệnh viện là cơ sở để đấu thầu, cung ứng thuốc, đảm bảo nhu cầu điều trị và thanh toán bảo hiểm y tế. Việc phân tích DMT giúp xác định những tồn tại trong hoạt động sử dụng thuốc, từ đó đưa ra các kiến nghị để xây dựng DMT phù hợp với nhu cầu điều trị và mô hình bệnh tật. Phân tích ABC và VEN là các phương pháp quan trọng để đánh giá tình hình sử dụng thuốc và ngân sách của bệnh viện. Nghiên cứu này tập trung vào phân tích danh mục thuốc bệnh viện Quận 11 năm 2022 để tìm hiểu thực trạng sử dụng thuốc và đưa ra các đề xuất cải thiện. Nghiên cứu này có ý nghĩa trong việc nâng cao chất lượng điều trị và quản lý kinh tế y tế. Theo WHO, một DMT tốt giúp loại bỏ thuốc không an toàn, kém hiệu quả, giảm chi phí và số ngày nằm viện.

1.1. Khái niệm và Vai trò của Danh Mục Thuốc Bệnh Viện

Theo định nghĩa của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), danh mục thuốc là danh sách các thuốc được phê duyệt để sử dụng tại một cơ sở chăm sóc sức khỏe cụ thể. Vai trò của DMT là giúp loại bỏ các thuốc không an toàn và kém hiệu quả, từ đó giảm chi phí điều trị và số ngày nằm viện. Đồng thời, DMT giúp giảm số lượng và chi phí mua thuốc, không lãng phí ngân sách. DMT là cơ sở cho công tác đấu thầu, cung ứng thuốc, đảm bảo nhu cầu điều trị, thanh toán cho người bệnh và cơ quan Bảo hiểm y tế.

1.2. Nguyên tắc Xây dựng Danh Mục Thuốc theo Quy định

Theo Thông tư 21/2013/TT-BYT, việc xây dựng danh mục thuốc bệnh viện phải đảm bảo phù hợp với mô hình bệnh tật, chi phí thuốc, phân tuyến chuyên môn kỹ thuật, hướng dẫn điều trị và danh mục thuốc thiết yếu. DMT cần đáp ứng các phương pháp mới, kỹ thuật mới trong điều trị và phù hợp với phạm vi chuyên môn của bệnh viện. Quản lý danh mục thuốc một cách khoa học sẽ giúp đảm bảo sử dụng thuốc hợp lý và hiệu quả.

II. Thách Thức Quản Lý Danh Mục Thuốc Bệnh Viện Quận 11 58

Việc quản lý danh mục thuốc bệnh viện hiệu quả là một thách thức lớn, đặc biệt trong bối cảnh chi phí y tế ngày càng tăng. Các bệnh viện phải đối mặt với áp lực giảm chi phí trong khi vẫn đảm bảo chất lượng điều trị. Tình trạng sử dụng thuốc không hợp lý, lạm dụng thuốc kháng sinh và sử dụng nhiều thuốc biệt dược gốc cũng là những vấn đề cần giải quyết. Phân tích cơ cấu danh mục thuốc giúp bệnh viện nhận diện các bất cập và đưa ra các biện pháp điều chỉnh phù hợp. Việc đánh giá danh mục thuốc cần dựa trên các tiêu chí khoa học và thực tiễn, đảm bảo thuốc được sử dụng hợp lý, an toàn và hiệu quả. Theo nghiên cứu của Nguyễn Thành Nhân, việc lựa chọn mua sắm chưa hợp lý gây khó khăn trong quản lý DMT.

2.1. Thực Trạng Sử Dụng Thuốc Không Thiết Yếu tại Việt Nam

Nghiên cứu của Nguyễn Thành Nhân cho thấy tỷ lệ thuốc nhóm A (chiếm chi phí cao nhất) chỉ chiếm 20,5% số khoản mục, trong khi nhóm C (chiếm chi phí thấp nhất) chiếm 56,27%. Điều này cho thấy sự chưa hợp lý trong lựa chọn mua sắm, gây khó khăn cho việc quản lý danh mục thuốc. Một thực trạng chung là việc sử dụng nhiều thuốc không thiết yếu với giá trị cao, gây lãng phí. Cần phân tích thuốc bệnh viện để đánh giá tính hợp lý và đưa ra các giải pháp điều chỉnh.

2.2. Vấn Đề Sử Dụng Thuốc Biệt Dược Gốc và Thuốc Generic

Việc ưu tiên sử dụng thuốc generic là một trong các tiêu chí để xây dựng danh mục thuốc bệnh viện nhằm giảm chi phí. Tuy nhiên, thực tế cho thấy tỷ lệ sử dụng thuốc biệt dược gốc (BDG) vẫn còn cao ở nhiều bệnh viện. Theo Công văn 3968/BHXH-DVT, các bệnh viện hạng 2 trực thuộc Sở Y tế phải giảm tỷ lệ sử dụng BDG. Việc so sánh danh mục thuốc giữa các bệnh viện giúp đánh giá hiệu quả của việc sử dụng thuốc generic.

2.3. Kháng sinh Thực trạng Lạm Dụng Kháng Sinh tại Bệnh Viện

Việc sử dụng kháng sinh không hợp lý dẫn đến tình trạng kháng thuốc gia tăng. Việc kiểm soát sử dụng thuốc hợp lý là vô cùng cần thiết. Danh mục thuốc kháng sinh cần được rà soát thường xuyên. Việc chỉ định và sử dụng thuốc phải tuân thủ phác đồ điều trị. Cần có biện pháp kiểm soát sử dụng thuốc kháng sinh.

III. Phân Tích ABC VEN Phương Pháp Đánh Giá Danh Mục Thuốc 59

Phân tích ABC/VEN là phương pháp kết hợp phân tích ABC và VEN để kiểm soát việc lựa chọn và mua sắm thuốc. Phân tích ABC giúp phân loại thuốc theo giá trị sử dụng (A: giá trị cao, B: giá trị trung bình, C: giá trị thấp), trong khi phân tích VEN phân loại thuốc theo mức độ cần thiết (V: sống còn, E: thiết yếu, N: không thiết yếu). Ma trận ABC/VEN giúp xác định các nhóm thuốc cần ưu tiên và quản lý hiệu quả nguồn ngân sách. Phương pháp này giúp Hội đồng thuốc và điều trị (HĐT&ĐT) nhận định vấn đề trong cung ứng thuốc bất hợp lý và tối ưu hóa nguồn lực. Phân tích ABC/VEN giúp kiểm soát các thuốc theo thứ tự ưu tiên, đặc biệt là nhóm A, loại bỏ các thuốc không thực sự cần thiết.

3.1. Phương Pháp Phân Tích ABC trong Quản Lý Thuốc

Phân tích ABC là phương pháp phân tích tương quan giữa lượng thuốc tiêu thụ hàng năm và chi phí. Phương pháp này giúp phân loại thuốc thành 3 nhóm: A (chiếm 75-80% tổng giá trị tiền), B (chiếm 15-20%), và C (chiếm phần còn lại). Phân tích ABC giúp lựa chọn các thuốc có thể thay thế với chi phí thấp hơn và đo lường mức độ tiêu thụ thuốc thực tế. Tuy nhiên, phương pháp này không cung cấp đủ thông tin để so sánh các thuốc có hiệu lực khác nhau. Quản lý danh mục thuốc cần kết hợp phân tích ABC với các phương pháp khác.

3.2. Phân Tích VEN và Xác Định Ưu Tiên Mua Sắm Thuốc

Phân tích VEN là phương pháp xác định ưu tiên cho hoạt động mua sắm và tồn trữ thuốc khi nguồn kinh phí hạn chế. HĐT&ĐT có trách nhiệm phân loại thuốc vào nhóm V (sống còn), E (thiết yếu), và N (không thiết yếu). Phân tích VEN giúp lựa chọn các thuốc cần ưu tiên để mua sắm và dự trữ. Đánh giá danh mục thuốc bằng phương pháp VEN giúp đảm bảo cung ứng đủ các thuốc thiết yếu cho điều trị.

IV. Kết Quả Nghiên Cứu Danh Mục Thuốc BV Quận 11 Năm 2022 57

Nghiên cứu "Phân tích danh mục thuốc bệnh viện Quận 11 thành phố Hồ Chí Minh năm 2022" đã mô tả cơ cấu danh mục thuốc và phân tích theo phương pháp ABC, VEN và ma trận ABC/VEN. Kết quả nghiên cứu cung cấp thông tin về hoạt động sử dụng thuốc và cung ứng thuốc trong bệnh viện. Từ đó, đưa ra các đề xuất tăng cường sử dụng thuốc hợp lý. Nghiên cứu này giúp bệnh viện đánh giá hiệu quả của việc xây dựng và quản lý danh mục thuốc, đồng thời cải thiện chất lượng điều trị và giảm chi phí. Kết quả nghiên cứu sẽ góp phần mang lại các thông tin về hoạt động sử dụng thuốc nói riêng và cung ứng thuốc nói chung trong bệnh viện Quận 11.

4.1. Cơ Cấu Danh Mục Thuốc theo Thuốc Hóa Dược và YHCT

Cần phân tích tỉ lệ thuốc hóa dược và thuốc đông y, thuốc từ dược liệu trong danh mục. Tỷ lệ này cho thấy sự kết hợp giữa y học hiện đại và y học cổ truyền trong điều trị. Cần xem xét tính hợp lý của tỷ lệ này, đảm bảo sử dụng thuốc đông y, thuốc dược liệu phù hợp với bệnh lý và phác đồ điều trị. Quản lý danh mục thuốc cần đảm bảo chất lượng và nguồn gốc của thuốc đông y, thuốc dược liệu.

4.2. Phân Tích Cơ Cấu Danh Mục Thuốc theo Nhóm Dược Lý

Phân tích cơ cấu danh mục thuốc theo nhóm tác dụng dược lý giúp xác định các nhóm thuốc được sử dụng nhiều nhất. Từ đó, đánh giá sự phù hợp của danh mục thuốc với mô hình bệnh tật tại bệnh viện. Cần so sánh cơ cấu danh mục thuốc với các hướng dẫn điều trị và phác đồ điều trị. Đánh giá danh mục thuốc giúp điều chỉnh cơ cấu danh mục thuốc phù hợp với nhu cầu điều trị thực tế.

4.3. Phân Tích Danh Mục Thuốc Theo Đường Dùng

Phân tích danh mục thuốc theo đường dùng giúp đánh giá sự đa dạng và tiện lợi của các dạng bào chế. Từ đó, đảm bảo bệnh nhân có nhiều lựa chọn phù hợp với tình trạng bệnh lý. Cần ưu tiên các dạng bào chế có sinh khả dụng tốt, dễ sử dụng và tuân thủ điều trị cao. Cập nhật danh mục thuốc cần xem xét các dạng bào chế mới, cải tiến để nâng cao hiệu quả điều trị.

V. Giải Pháp Kiến Nghị Tối Ưu Danh Mục Thuốc BV Quận 11 57

Dựa trên kết quả nghiên cứu, có thể đưa ra các giải pháp và kiến nghị nhằm tối ưu hóa danh mục thuốc bệnh viện Quận 11. Cần tăng cường sử dụng thuốc hợp lý, giảm chi phí và nâng cao hiệu quả điều trị. Các giải pháp bao gồm: rà soát và loại bỏ các thuốc không thiết yếu, ưu tiên sử dụng thuốc generic, tăng cường kiểm soát sử dụng thuốc kháng sinh, cập nhật danh mục thuốc thường xuyên và đào tạo nâng cao năng lực cho cán bộ y tế. Các kiến nghị này giúp bệnh viện xây dựng danh mục thuốc phù hợp với nhu cầu điều trị và nguồn lực.

5.1. Rà Soát Loại Bỏ Thuốc Không Thiết Yếu Nhóm AN

Cần rà soát kỹ lưỡng các thuốc không thiết yếu (nhóm AN) trong danh mục. Xem xét lại chỉ định và hiệu quả điều trị của các thuốc này. Thay thế các thuốc không thiết yếu bằng các thuốc có chi phí thấp hơn hoặc hiệu quả cao hơn. Phân tích danh mục thuốc giúp xác định các thuốc cần loại bỏ.

5.2. Ưu Tiên Sử Dụng Thuốc Generic Thuốc Tương Đương

Tăng cường sử dụng thuốc generic thay vì thuốc biệt dược gốc. Thuốc generic có chất lượng tương đương nhưng giá thành thấp hơn. Xây dựng chính sách khuyến khích sử dụng thuốc generic. So sánh danh mục thuốc và giá cả để lựa chọn các thuốc generic phù hợp.

5.3. Tăng Cường Kiểm Soát Kháng Sinh Tuân Thủ Phác Đồ

Kiểm soát chặt chẽ việc sử dụng thuốc kháng sinh. Xây dựng và tuân thủ phác đồ điều trị kháng sinh. Hạn chế sử dụng kháng sinh phổ rộng khi không cần thiết. Sử dụng thuốc hợp lý giúp giảm tình trạng kháng thuốc và bảo vệ sức khỏe cộng đồng.

VI. Tương Lai Phát Triển Quản Lý Danh Mục Thuốc Hiệu Quả 58

Quản lý danh mục thuốc hiệu quả là một quá trình liên tục và cần được cập nhật thường xuyên. Trong tương lai, cần ứng dụng công nghệ thông tin vào quản lý danh mục thuốc, xây dựng hệ thống thông tin thuốc đầy đủ và chính xác, tăng cường hợp tác giữa các bệnh viện và các cơ quan quản lý để chia sẻ thông tin và kinh nghiệm. Quản lý danh mục thuốc hiệu quả góp phần nâng cao chất lượng điều trị và bảo vệ sức khỏe người dân.

6.1. Ứng Dụng CNTT trong Quản Lý Danh Mục Thuốc

Sử dụng phần mềm quản lý thuốc để theo dõi tồn kho, hạn sử dụng, số lượng sử dụng. Xây dựng hệ thống thông tin thuốc trực tuyến để cán bộ y tế dễ dàng tra cứu thông tin. Ứng dụng CNTT giúp quản lý danh mục thuốc hiệu quả và chính xác.

6.2. Xây Dựng Hệ Thống Thông Tin Thuốc Đầy Đủ Chính Xác

Xây dựng hệ thống thông tin thuốc đầy đủ về thành phần, tác dụng, chỉ định, chống chỉ định, tác dụng phụ, tương tác thuốc. Cập nhật thông tin thuốc thường xuyên từ các nguồn uy tín. Hệ thống thông tin thuốc giúp cán bộ y tế sử dụng thuốc hợp lý và an toàn.

Tổng quan nghiên cứu

Năm 2022, bệnh viện Quận 11, thành phố Hồ Chí Minh đã sử dụng tổng cộng 1113 khoản mục thuốc với giá trị tiêu thụ lên đến hơn 133 tỷ đồng. Việc quản lý và sử dụng thuốc hợp lý tại bệnh viện đóng vai trò quan trọng trong nâng cao hiệu quả điều trị, tiết kiệm chi phí và phù hợp với khả năng chi trả của người bệnh. Tuy nhiên, thực trạng sử dụng thuốc không hợp lý, đặc biệt là thuốc không thiết yếu và thuốc biệt dược gốc, vẫn còn tồn tại, gây lãng phí nguồn lực và tăng nguy cơ kháng thuốc. Mục tiêu nghiên cứu nhằm mô tả cơ cấu danh mục thuốc sử dụng tại bệnh viện Quận 11 năm 2022 và phân tích danh mục thuốc theo các phương pháp ABC, VEN và ma trận ABC/VEN để đánh giá tính hợp lý trong sử dụng thuốc. Nghiên cứu được thực hiện trong khoảng thời gian từ 01/01/2022 đến 31/12/2022 tại khoa Dược của bệnh viện, với ý nghĩa quan trọng trong việc cung cấp dữ liệu làm cơ sở cho Hội đồng thuốc và điều trị xây dựng danh mục thuốc phù hợp với mô hình bệnh tật và nhu cầu điều trị thực tế, góp phần nâng cao chất lượng khám chữa bệnh và quản lý kinh tế y tế hiệu quả.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên các lý thuyết và mô hình quản lý dược phẩm bao gồm:

• Phân tích ABC: Phân loại thuốc theo giá trị tiêu thụ, nhóm A chiếm 10-20% số thuốc nhưng chiếm 75-80% tổng chi phí, nhóm B chiếm 10-20% số thuốc với 15-20% chi phí, nhóm C chiếm phần lớn số thuốc nhưng chiếm dưới 10% chi phí. Phương pháp này giúp xác định thuốc chiếm ngân sách lớn để quản lý hiệu quả.
• Phân tích VEN: Phân loại thuốc theo mức độ cần thiết gồm nhóm V (thuốc sống còn), nhóm E (thuốc thiết yếu), nhóm N (thuốc không thiết yếu). Phương pháp này hỗ trợ ưu tiên mua sắm và tồn trữ thuốc khi nguồn kinh phí hạn chế.
• Ma trận ABC/VEN: Kết hợp hai phương pháp trên để phân nhóm thuốc theo mức độ ưu tiên và giá trị tiêu thụ, giúp kiểm soát và tối ưu hóa nguồn lực trong quản lý thuốc.

Các khái niệm chính bao gồm: danh mục thuốc bệnh viện, thuốc biệt dược gốc, thuốc generic, nhóm tác dụng dược lý, mô hình bệnh tật, và tiêu chí lựa chọn thuốc theo Thông tư 21/2013/TT-BYT của Bộ Y tế.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng thiết kế mô tả cắt ngang, hồi cứu số liệu sử dụng thuốc tại bệnh viện Quận 11 trong năm 2022. Tổng số mẫu là 1113 khoản mục thuốc, loại trừ 61 khoản mục thuốc tài trợ, thuốc từ thiện và thuốc hỗ trợ y tế. Dữ liệu được thu thập từ phần mềm quản lý Hsoft, bao gồm thông tin về tên thuốc, hoạt chất, dạng bào chế, đường dùng, nguồn gốc, số lượng sử dụng, đơn giá và giá trị tiêu thụ.

Phân tích số liệu được thực hiện bằng phần mềm Excel với các bước:

• Làm sạch và gộp số liệu thuốc trùng lặp.
• Phân loại thuốc theo nhóm tác dụng dược lý, nguồn gốc xuất xứ, đơn thành phần hay đa thành phần, đường dùng, thuốc biệt dược gốc và generic.
• Áp dụng phương pháp phân tích ABC, VEN và ma trận ABC/VEN để đánh giá cơ cấu và mức độ ưu tiên sử dụng thuốc.
• So sánh tỷ lệ phần trăm số lượng và giá trị tiêu thụ thuốc trong từng nhóm.

Thời gian thực hiện nghiên cứu từ tháng 08/2023 đến tháng 12/2023 tại khoa Dược, bệnh viện Quận 11.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

1. Cơ cấu danh mục thuốc theo loại thuốc: Thuốc hóa dược chiếm 91,46% số khoản mục và 94,59% giá trị tiêu thụ, trong khi thuốc đông y và thuốc từ dược liệu chiếm 8,54% số khoản mục và 5,41% giá trị tiêu thụ.

2. Phân nhóm tác dụng dược lý: Có 38 nhóm thuốc, trong đó nhóm thuốc tim mạch chiếm tỷ lệ cao nhất với 15,90% số khoản mục và 21,23% giá trị tiêu thụ; nhóm thuốc điều trị ký sinh trùng, chống nhiễm khuẩn chiếm 13,84% số khoản mục và 17,28% giá trị tiêu thụ; nhóm thuốc đường tiêu hóa chiếm 9,88% số khoản mục và 12,60% giá trị tiêu thụ.

3. Phân tích ABC: Nhóm A chiếm 15,54% số khoản mục nhưng chiếm đến 80% tổng giá trị tiêu thụ; nhóm B chiếm 12,76% số khoản mục và 11,20% giá trị tiêu thụ; nhóm C chiếm 71,70% số khoản mục nhưng chỉ chiếm 8,80% giá trị tiêu thụ.

4. Phân tích VEN: Nhóm thuốc thiết yếu (E) chiếm 84,19% số khoản mục và 86,56% giá trị tiêu thụ; nhóm thuốc tối cần (V) chiếm 11,95% số khoản mục và 10,38% giá trị tiêu thụ; nhóm thuốc không thiết yếu (N) chiếm 3,86% số khoản mục và 3,06% giá trị tiêu thụ.

5. Ma trận ABC/VEN: Nhóm AE (thuốc thiết yếu chiếm giá trị ngân sách cao) chiếm 70,14% giá trị tiêu thụ, nhóm CE chiếm 60,38% số khoản mục, nhóm AN (thuốc không thiết yếu chiếm giá trị ngân sách cao) chiếm 0,54% số khoản mục nhưng 2,29% giá trị tiêu thụ.

Thảo luận kết quả

Kết quả cho thấy bệnh viện Quận 11 đã ưu tiên sử dụng thuốc hóa dược với tỷ lệ cao, phù hợp với mô hình bệnh tật đa khoa. Việc nhóm thuốc tim mạch và thuốc điều trị ký sinh trùng, chống nhiễm khuẩn chiếm tỷ lệ lớn phản ánh đúng xu hướng gia tăng các bệnh không lây nhiễm và các bệnh nhiễm khuẩn phổ biến tại địa phương. Tỷ lệ thuốc nhóm A chiếm phần lớn ngân sách cho thấy cần tập trung quản lý chặt chẽ nhóm thuốc này để tiết kiệm chi phí và nâng cao hiệu quả điều trị.

So sánh với các nghiên cứu tại các bệnh viện tương đương, tỷ lệ sử dụng thuốc generic chiếm ưu thế (85,46% số khoản mục và 82,88% giá trị tiêu thụ) cho thấy bệnh viện đã thực hiện tốt chính sách ưu tiên thuốc generic nhằm giảm chi phí điều trị. Tuy nhiên, tỷ lệ thuốc biệt dược gốc vẫn còn cao (14,54% số khoản mục và 17,12% giá trị tiêu thụ), vượt mức khuyến cáo của Chính phủ (không quá 15%), cần được xem xét điều chỉnh.

Việc sử dụng thuốc sản xuất trong nước chiếm 62,53% số khoản mục nhưng chỉ chiếm 43,60% giá trị tiêu thụ, trong khi thuốc nhập khẩu chiếm tỷ lệ giá trị tiêu thụ cao hơn (56,40%), cho thấy bệnh viện cần cân nhắc tăng cường sử dụng thuốc sản xuất trong nước để phù hợp với chính sách “Người Việt Nam ưu tiên dùng thuốc Việt Nam” và giảm chi phí.

Phân tích ma trận ABC/VEN giúp xác định nhóm thuốc cần ưu tiên quản lý, đặc biệt là nhóm AE và AV, nhằm đảm bảo cung ứng kịp thời và kiểm soát chi phí hiệu quả. Việc phát hiện nhóm AN chiếm giá trị tiêu thụ cao cho thấy còn tồn tại thuốc không thiết yếu được sử dụng nhiều, cần có biện pháp loại bỏ hoặc thay thế.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ tròn thể hiện tỷ lệ phần trăm giá trị tiêu thụ theo nhóm ABC và VEN, bảng phân tích chi tiết nhóm thuốc nhóm A theo tác dụng dược lý, và biểu đồ cột so sánh tỷ lệ thuốc biệt dược gốc và generic qua các năm để minh họa xu hướng sử dụng thuốc.

Đề xuất và khuyến nghị

1. Tăng cường quản lý nhóm thuốc nhóm A: Xây dựng chính sách kiểm soát chặt chẽ việc mua sắm, tồn kho và sử dụng thuốc nhóm A, đặc biệt là thuốc tim mạch và kháng sinh nhóm Beta-lactam, nhằm giảm chi phí và tránh lãng phí. Thời gian thực hiện: trong vòng 6 tháng tới. Chủ thể thực hiện: Hội đồng thuốc và điều trị phối hợp khoa Dược.

2. Ưu tiên sử dụng thuốc generic và thuốc sản xuất trong nước: Điều chỉnh danh mục thuốc để tăng tỷ lệ thuốc generic và thuốc sản xuất trong nước, giảm dần thuốc biệt dược gốc và thuốc nhập khẩu không cần thiết, phù hợp với chính sách quốc gia. Thời gian thực hiện: 12 tháng. Chủ thể thực hiện: Ban giám đốc bệnh viện, khoa Dược.

3. Loại bỏ hoặc thay thế thuốc không thiết yếu: Rà soát và loại bỏ các thuốc nhóm N có giá trị tiêu thụ cao trong danh mục, thay thế bằng thuốc thiết yếu hoặc thuốc có hiệu quả tương đương với chi phí thấp hơn. Thời gian thực hiện: 6 tháng. Chủ thể thực hiện: Hội đồng thuốc và điều trị.

4. Nâng cao công tác giám sát và báo cáo sử dụng thuốc: Thiết lập hệ thống báo cáo định kỳ về sử dụng thuốc, đặc biệt là kháng sinh nhóm I, để kịp thời phát hiện và xử lý các vấn đề bất hợp lý trong kê đơn và sử dụng thuốc. Thời gian thực hiện: ngay lập tức và duy trì liên tục. Chủ thể thực hiện: khoa Dược, phòng Quản lý chất lượng.

5. Tăng cường đào tạo và nâng cao nhận thức nhân viên y tế: Tổ chức các khóa đào tạo về sử dụng thuốc hợp lý, ưu tiên thuốc generic và thuốc sản xuất trong nước, cũng như quản lý kháng sinh nhằm nâng cao hiệu quả điều trị và giảm chi phí. Thời gian thực hiện: 6 tháng. Chủ thể thực hiện: Ban giám đốc, khoa Dược, phòng Đào tạo.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

1. Ban giám đốc và Hội đồng thuốc và điều trị các bệnh viện: Sử dụng kết quả nghiên cứu để xây dựng và điều chỉnh danh mục thuốc phù hợp với mô hình bệnh tật và ngân sách, nâng cao hiệu quả quản lý thuốc.

2. Khoa Dược và phòng Quản lý chất lượng bệnh viện: Áp dụng phương pháp phân tích ABC/VEN để kiểm soát chi phí, tối ưu hóa tồn kho và nâng cao chất lượng cung ứng thuốc.

3. Các nhà quản lý y tế và cơ quan bảo hiểm y tế: Tham khảo để xây dựng chính sách ưu tiên sử dụng thuốc generic, thuốc sản xuất trong nước, đồng thời kiểm soát chi phí điều trị hợp lý.

4. Nghiên cứu sinh, học viên cao học chuyên ngành quản lý dược và y tế công cộng: Học tập phương pháp nghiên cứu, phân tích dữ liệu và áp dụng vào thực tiễn quản lý thuốc tại các cơ sở y tế.

Câu hỏi thường gặp

1. Phân tích ABC là gì và tại sao quan trọng trong quản lý thuốc?
   Phân tích ABC phân loại thuốc theo giá trị tiêu thụ, giúp xác định nhóm thuốc chiếm phần lớn ngân sách để tập trung quản lý hiệu quả, giảm chi phí và tránh lãng phí. Ví dụ, nhóm A chiếm khoảng 80% chi phí nhưng chỉ 15-20% số thuốc.

2. Phân tích VEN có vai trò gì trong xây dựng danh mục thuốc?
   Phân tích VEN phân loại thuốc theo mức độ cần thiết (V: sống còn, E: thiết yếu, N: không thiết yếu), giúp ưu tiên mua sắm và tồn trữ thuốc khi nguồn kinh phí hạn chế, đảm bảo cung ứng thuốc quan trọng cho điều trị.

3. Tại sao cần kết hợp phân tích ABC và VEN thành ma trận ABC/VEN?
   Kết hợp giúp phân nhóm thuốc theo cả giá trị tiêu thụ và mức độ cần thiết, từ đó quản lý nguồn lực hiệu quả hơn, tránh mua sắm thuốc không cần thiết hoặc quá tốn kém, đồng thời đảm bảo thuốc quan trọng luôn có sẵn.

4. Tỷ lệ sử dụng thuốc generic và biệt dược gốc ảnh hưởng thế nào đến chi phí điều trị?
   Thuốc generic thường có giá thấp hơn biệt dược gốc, giúp giảm chi phí điều trị. Việc ưu tiên sử dụng thuốc generic góp phần tiết kiệm ngân sách bệnh viện và người bệnh, trong khi biệt dược gốc thường dùng cho bệnh nhân đặc biệt cần hiệu quả cao hơn.

5. Làm thế nào để nâng cao hiệu quả quản lý sử dụng thuốc tại bệnh viện?
   Cần áp dụng các phương pháp phân tích danh mục thuốc, xây dựng chính sách quản lý chặt chẽ nhóm thuốc chi phí cao, tăng cường đào tạo nhân viên y tế, giám sát kê đơn và sử dụng thuốc, đồng thời ưu tiên thuốc generic và thuốc sản xuất trong nước.

Kết luận

• Năm 2022, bệnh viện Quận 11 sử dụng 1113 khoản mục thuốc với giá trị tiêu thụ hơn 133 tỷ đồng, chủ yếu là thuốc hóa dược (91,46% số khoản mục, 94,59% giá trị tiêu thụ).
• Phân tích ABC cho thấy nhóm thuốc A chiếm 15,54% số khoản mục nhưng chiếm 80% giá trị tiêu thụ, tập trung chủ yếu ở nhóm thuốc tim mạch và thuốc điều trị ký sinh trùng, chống nhiễm khuẩn.
• Thuốc generic chiếm ưu thế với 85,46% số khoản mục và 82,88% giá trị tiêu thụ, tuy nhiên tỷ lệ thuốc biệt dược gốc vẫn còn cao (14,54% số khoản mục, 17,12% giá trị tiêu thụ).
• Ma trận ABC/VEN giúp xác định nhóm thuốc ưu tiên quản lý, đồng thời phát hiện thuốc không thiết yếu chiếm giá trị tiêu thụ cao cần được loại bỏ hoặc thay thế.
• Đề xuất các giải pháp quản lý nhóm thuốc chi phí cao, ưu tiên thuốc generic và sản xuất trong nước, nâng cao giám sát và đào tạo nhân viên y tế nhằm nâng cao hiệu quả sử dụng thuốc.

Tiếp theo, bệnh viện cần triển khai các giải pháp đề xuất trong vòng 6-12 tháng, đồng thời duy trì giám sát định kỳ để đảm bảo sử dụng thuốc hợp lý, tiết kiệm chi phí và nâng cao chất lượng điều trị. Các nhà quản lý và chuyên gia y tế được khuyến khích áp dụng kết quả nghiên cứu để cải thiện công tác quản lý dược tại các cơ sở khám chữa bệnh.