I. Tính cấp thiết của đề tài
Hệ thống ngân hàng thương mại Việt Nam đóng vai trò quan trọng trong sự phát triển kinh tế. Tuy nhiên, các ngân hàng thường phải đối mặt với nhiều rủi ro do thông tin không cân xứng. Điều này dẫn đến lựa chọn tiêu cực và suy giảm đạo đức, có thể gây ra nguy cơ phá sản ngân hàng. Phá sản không chỉ gây tổn thất cho ngân hàng mà còn cho xã hội. Do đó, hoạt động ngân hàng cần được quản lý chặt chẽ để đảm bảo an toàn vốn. Vốn ngân hàng, mặc dù chiếm tỷ trọng nhỏ, có vai trò quan trọng trong việc hấp thụ tổn thất và bảo vệ người gửi tiền. Để ngăn ngừa rủi ro, các cơ quan quản lý đã đưa ra yêu cầu về vốn tối thiểu. Hiệp ước về vốn Basel được xem như chuẩn mực chung về vốn, trong đó quy định về tỷ lệ an toàn vốn (CAR) tối thiểu nhằm đảm bảo ngân hàng có thể hấp thụ tổn thất trước khi vỡ nợ. CAR không chỉ phụ thuộc vào quy mô tài sản mà còn bị ảnh hưởng bởi chất lượng tài sản. Các nghiên cứu cho thấy, an toàn vốn của ngân hàng bị tác động bởi các nhân tố vi mô và vĩ mô. Điều này cho thấy sự cần thiết phải nghiên cứu các nhân tố ảnh hưởng đến an toàn vốn của ngân hàng thương mại tại Việt Nam.
II. Mục tiêu nghiên cứu và câu hỏi nghiên cứu
Mục tiêu nghiên cứu của luận án bao gồm việc luận giải lý luận về an toàn vốn và các nhân tố tác động tới an toàn vốn của ngân hàng thương mại. Phân tích thực trạng về an toàn vốn và các nhân tố tác động tới an toàn vốn của ngân hàng thương mại Việt Nam. Kiểm định các nhân tố tác động tới an toàn vốn để tìm ra chiều hướng và mức độ tác động của các nhân tố này. Cuối cùng, đề xuất các giải pháp đảm bảo an toàn vốn cho ngân hàng thương mại Việt Nam. Câu hỏi nghiên cứu sẽ tập trung vào việc xác định các nhân tố ảnh hưởng đến an toàn vốn, thực trạng về an toàn vốn và các nhân tố tác động, cũng như các giải pháp cần thực hiện để đảm bảo an toàn vốn theo quy định. Những câu hỏi này sẽ giúp làm rõ mối quan hệ giữa các nhân tố và an toàn vốn của ngân hàng thương mại.
III. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
Đối tượng nghiên cứu của luận án là các nhân tố và mức độ tác động của các nhân tố tới an toàn vốn của ngân hàng thương mại. Phạm vi nghiên cứu được xác định từ năm 2008 đến 2017, thời điểm mà Việt Nam bắt đầu có những quy định về CAR. Nghiên cứu sẽ tập trung vào các ngân hàng thương mại nhà nước và ngân hàng thương mại cổ phần trong nước, không bao gồm các chi nhánh ngân hàng nước ngoài. Tổng tài sản của các ngân hàng trong mẫu nghiên cứu chiếm khoảng 82% tổng tài sản của hệ thống ngân hàng, đảm bảo tính đại diện cho kết quả nghiên cứu. Các quy định về an toàn vốn như vốn điều lệ, tỷ lệ vốn cấp 1 và CAR sẽ được xem xét kỹ lưỡng trong nghiên cứu này.
IV. Tổng quan tình hình nghiên cứu
Nghiên cứu về an toàn vốn và các nhân tố tác động tới an toàn vốn đã được thực hiện nhiều trên thế giới. Các nghiên cứu cho thấy, an toàn vốn chịu tác động bởi các nhân tố vi mô như quy mô tài sản, khả năng sinh lời, và khả năng thanh khoản. Ngoài ra, các nhân tố vĩ mô như tình hình kinh tế cũng có ảnh hưởng đáng kể. Các nghiên cứu trước đây đã chỉ ra rằng, các ngân hàng thường giữ CAR cao hơn mức quy định tối thiểu để bảo vệ người gửi tiền. Tuy nhiên, mức độ rủi ro của tài sản lại không có mối quan hệ rõ ràng với CAR. Điều này cho thấy sự cần thiết phải nghiên cứu sâu hơn về các nhân tố ảnh hưởng đến an toàn vốn trong bối cảnh cụ thể của Việt Nam.
V. Những đóng góp mới của luận án
Luận án này sẽ đóng góp vào việc hiểu rõ hơn về các nhân tố tác động tới an toàn vốn của ngân hàng thương mại tại Việt Nam. Nghiên cứu sẽ bổ sung minh chứng thực nghiệm về các nhân tố vi mô và vĩ mô ảnh hưởng đến an toàn vốn. Đặc biệt, nghiên cứu sẽ xem xét nhân tố mới liên quan đến quá trình tái cấu trúc hệ thống tài chính tại Việt Nam. Kết quả nghiên cứu sẽ giúp các ngân hàng thương mại có thêm căn cứ để xây dựng chiến lược thực hiện CAR theo quy định. Đồng thời, cơ quan quản lý sẽ có cơ sở để điều chỉnh các quy định về an toàn vốn phù hợp với thực tế của các ngân hàng thương mại tại Việt Nam.
