I. Giới thiệu chung
Nghiên cứu này tập trung vào việc nghiên cứu ý định phân loại rác thải tại nguồn của cư dân huyện Đất Đỏ, tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu. Chất thải rắn đang trở thành một vấn đề nghiêm trọng, đặc biệt tại các khu vực đô thị, nơi mà lượng rác thải sinh hoạt gia tăng nhanh chóng. Việc quản lý rác thải không hiệu quả không chỉ gây ô nhiễm môi trường mà còn ảnh hưởng đến sức khỏe cộng đồng. Do đó, việc phân loại rác thải tại nguồn là một giải pháp khả thi nhằm giảm thiểu lượng rác thải và tối ưu hóa quá trình xử lý. Nghiên cứu này được thực hiện nhằm tìm hiểu các yếu tố ảnh hưởng đến ý định hành vi phân loại rác thải và từ đó đề xuất các giải pháp quản lý phù hợp.
II. Cơ sở lý thuyết
Trong chương này, các khái niệm liên quan đến chất thải rắn và ý định hành vi phân loại rác thải được trình bày. Theo Quyết định 11/2010/QĐ-UBND, chất thải rắn được định nghĩa là các chất thải ở thể rắn phát sinh từ hoạt động sản xuất, sinh hoạt. Phân loại rác thải tại nguồn không chỉ giúp giảm thiểu ô nhiễm mà còn tạo điều kiện thuận lợi cho việc tái chế. Nghiên cứu của Wang và cộng sự (2018) chỉ ra rằng ý định phân loại rác thải bị ảnh hưởng bởi thái độ, chuẩn chủ quan và nhận thức về kiểm soát hành vi. Những yếu tố này sẽ được phân tích để xác định mức độ ảnh hưởng đến hành vi phân loại rác thải của cư dân huyện Đất Đỏ.
2.1. Chất thải rắn
Chất thải rắn bao gồm nhiều loại khác nhau như rác thải sinh hoạt, rác thải công nghiệp và nông nghiệp. Tại huyện Đất Đỏ, lượng rác thải sinh hoạt đang gia tăng nhanh chóng, gây áp lực lên hệ thống quản lý chất thải. Việc phân loại rác thải ngay từ nguồn sẽ giúp giảm thiểu ô nhiễm môi trường và tiết kiệm chi phí xử lý. Theo thống kê, tỷ lệ tái chế rác thải tại Việt Nam còn thấp, điều này đòi hỏi cần có các biện pháp khuyến khích người dân tham gia phân loại rác thải.
2.2. Ý định hành vi phân loại rác thải
Ý định hành vi phân loại rác thải được định nghĩa là sự sẵn lòng của cá nhân trong việc tham gia vào các hoạt động phân loại và tái chế rác thải. Theo thuyết Hành vi Dự định (TPB), các yếu tố như thái độ tích cực, chuẩn chủ quan và nhận thức về kiểm soát hành vi đều ảnh hưởng đến quyết định hành động của cá nhân. Nghiên cứu này sẽ sử dụng mô hình TPB để phân tích các yếu tố ảnh hưởng đến ý định phân loại rác thải tại huyện Đất Đỏ, từ đó đưa ra các khuyến nghị phù hợp cho chính quyền địa phương.
III. Phương pháp nghiên cứu
Nghiên cứu được thực hiện qua hai giai đoạn: giai đoạn nghiên cứu sơ bộ và giai đoạn nghiên cứu chính thức. Giai đoạn đầu tiên nhằm thu thập dữ liệu ban đầu và xây dựng thang đo cho các biến nghiên cứu. Sau đó, dữ liệu chính thức được thu thập từ 266 hộ gia đình thông qua bảng hỏi và phỏng vấn trực tiếp. Phân tích dữ liệu được thực hiện bằng phần mềm SPSS, bao gồm các phương pháp như phân tích nhân tố khám phá (EFA) và phân tích nhân tố khẳng định (CFA). Kết quả từ nghiên cứu sẽ cung cấp cái nhìn sâu sắc về các yếu tố tác động đến ý định phân loại rác thải của cư dân.
IV. Kết quả nghiên cứu
Kết quả nghiên cứu cho thấy rằng ý định hành vi phân loại rác thải của cư dân huyện Đất Đỏ chịu ảnh hưởng mạnh mẽ bởi các yếu tố như nhận thức về hiệu quả của hành vi, thái độ tích cực đối với phân loại và các chính sách hỗ trợ của chính phủ. Cụ thể, các yếu tố này có độ tin cậy cao và được xác nhận thông qua phân tích mô hình cấu trúc tuyến tính (SEM). Nghiên cứu cũng chỉ ra rằng chỉ có 40% cư dân sẵn sàng chi trả mức phí cao hơn cho việc quản lý chất thải hiệu quả, điều này cho thấy cần có sự thay đổi trong nhận thức và hành vi của người dân về phân loại rác thải.
V. Kết luận và kiến nghị
Nghiên cứu đã cung cấp những hiểu biết quan trọng về ý định phân loại rác thải tại nguồn ở huyện Đất Đỏ. Các kết quả cho thấy cần thiết phải triển khai các chương trình giáo dục và nâng cao nhận thức về bảo vệ môi trường cho cư dân. Đồng thời, chính quyền địa phương cần xây dựng và thực thi các chính sách khuyến khích việc phân loại rác thải tại nguồn, nhằm đạt được mục tiêu phát triển bền vững và bảo vệ môi trường. Nghiên cứu cũng mở ra hướng nghiên cứu tiếp theo về các yếu tố tác động đến ý định phân loại rác thải trong các khu vực khác.
