Nghiên Cứu Về Huy Động Vốn Ngoài Ngân Sách Để Xây Dựng Đường Cao Tốc Ở Việt Nam

Hệ thống đường cao tốc đóng vai trò quan trọng trong việc cải thiện môi trường đầu tư, nâng cao hiệu quả và sức cạnh tranh của nền kinh tế. Nó thu hút các doanh nghiệp và tập đoàn kinh tế, cả trong và ngoài nước, góp phần thúc đẩy tăng trưởng kinh tế. Ngoài ra, đường cao tốc còn tạo điều kiện thuận lợi cho phát triển du lịch, một ngành kinh tế mũi nhọn của Việt Nam.

Việt Nam đang phải đối mặt với bài toán thiếu vốn cho đầu tư phát triển. Mặc dù Chính phủ hàng năm dành một phần đáng kể từ ngân sách nhà nước cho lĩnh vực giao thông, nhiều dự án vẫn còn dở dang do thiếu vốn, gây lãng phí nguồn lực. Để đạt được mục tiêu có khoảng 6000 km đường cao tốc, cần một lượng vốn khổng lồ (gần 50 tỷ USD), đặt ra thách thức lớn.

Các dự án PPP đường cao tốc thường gặp khó khăn do thiếu cơ chế chính sách mang tính pháp lý cao. Điều này gây ra sự e ngại cho các nhà đầu tư, đặc biệt là các doanh nghiệp tư nhân, trong việc tham gia góp vốn vào các dự án đầu tư hạ tầng giao thông.

Việc thiếu kinh nghiệm trong xây dựng và quản lý dự án BOT đường cao tốc cũng là một thách thức lớn. Điều này dẫn đến nguy cơ chậm tiến độ, đội vốn và ảnh hưởng đến hiệu quả đầu tư đường cao tốc.

Việc thu hút vốn đầu tư tư nhân còn gặp nhiều khó khăn do các yếu tố như: rủi ro dự án PPP cao, tỷ suất lợi nhuận chưa hấp dẫn và cơ chế chia sẻ rủi ro giữa nhà nước và tư nhân chưa rõ ràng. Nguồn vốn này hiện đang được kì vọng tạo đột phá cho bài toán huy động vốn ngoài ngân sách.

Đầu tư PPP đường cao tốc mang lại nhiều ưu điểm, bao gồm: giảm áp lực lên ngân sách nhà nước, huy động được nguồn lực từ khu vực tư nhân, nâng cao hiệu quả quản lý và vận hành dự án và thúc đẩy lợi ích kinh tế xã hội đường cao tốc.

Để PPP cao tốc thành công, cần đảm bảo các yếu tố như: tính khả thi dự án PPP cao, cơ chế chia sẻ rủi ro hợp lý, quy trình đấu thầu minh bạch, phương án tài chính khả thi và sự cam kết mạnh mẽ từ phía nhà nước. Cần hoàn thiện hành lang pháp lý và điều kiện vận dụng các hình thức huy động vốn ngoài ngân sách.

Nghiên cứu kinh nghiệm của các nước trên thế giới trong việc huy động vốn PPP cho phát triển hạ tầng giao thông, đặc biệt là các nước phát triển trong khu vực như Nhật Bản, Singapore, Thái Lan và nước láng giềng Trung Quốc, sẽ cung cấp những bài học quý giá cho Việt Nam.

Hình thức đầu tư BOT có ưu điểm là thu hút được vốn tư nhân, nhưng cũng có nhược điểm là phụ thuộc vào lưu lượng xe đường cao tốc và có thể gây ra tranh cãi về giá vé đường cao tốc.

So sánh các hình thức BOT, BTO, BT về các yếu tố như: quyền sở hữu, thời gian khai thác, cơ chế chuyển giao và rủi ro để lựa chọn hình thức phù hợp với từng dự án cụ thể. Cần có giải pháp phối hợp các hình thức để huy động vốn.

Để đảm bảo tính minh bạch và hiệu quả của các dự án BOT, cần có quy trình đấu thầu cạnh tranh, cơ chế giám sát chặt chẽ và công khai thông tin về dự án cho công chúng.

Sửa đổi và bổ sung luật đầu tư PPP để giải quyết những bất cập hiện tại, tạo ra khung pháp lý rõ ràng và hấp dẫn cho các nhà đầu tư. Cần làm rõ các quy định về huy động vốn đầu tư.

Xây dựng các cơ chế chính sách ưu đãi về thuế, phí và thủ tục hành chính để giảm chi phí đầu tư và tăng tính hấp dẫn của các dự án đường cao tốc.

Cân nhắc việc bảo lãnh chính phủ cho doanh thu tối thiểu của các dự án đường cao tốc để giảm rủi ro cho các nhà đầu tư, từ đó thu hút vốn vay ngân hàng cho dự án PPP.

Phân tích nhu cầu vốn đầu tư cho xây dựng đường cao tốc đến năm 2030 và tầm nhìn xa hơn để có kế hoạch huy động vốn dài hạn.

Đánh giá khả năng cung ứng vốn từ các nguồn ngoài ngân sách, bao gồm khu vực tư nhân, các tổ chức tài chính và các nguồn vốn quốc tế.

Đề xuất các giải pháp để thu hẹp khoảng cách giữa nhu cầu và khả năng cung ứng vốn, bao gồm việc đa dạng hóa nguồn vốn, cải thiện môi trường đầu tư và nâng cao hiệu quả quản lý dự án.