Luận án tiến sĩ: Nghiên cứu mô bệnh học siêu cấu trúc gan và đa hình gen CYP2C19, MDR1 ở bệnh nhân viêm gan mạn tính nhiễm chất da cam dioxin

• Tác giả: Phạm Quang Phú
• Người hướng dẫn: PGS.TS Nguyễn Bá Vượng
• Trường học: Học viện Quân y
• Chuyên ngành: Nội khoa
• Đề tài: Nghiên cứu mô bệnh học, siêu cấu trúc gan, tính đa hình gen CYP2C19 và MDR1 ở bệnh nhân viêm gan mạn tính nhiễm chất da cam/dioxin
• Loại tài liệu: Luận án tiến sĩ y học
• Địa điểm: Hà Nội

• LỜI CAM ĐOAN
• LỜI CẢM ƠN
• 1. CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN TÀI LIỆU
• 1.1. VIÊM GAN MẠN TÍNH
• 2. CHƯƠNG 2: ĐỐI TƯỢNG, PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
• 2.1. ĐỐI TƯỢNG NGHIÊN CỨU
• 2.2. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
• 3. CHƯƠNG 3: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU
• 3.1. MỘT SỐ ĐẶC ĐIỂM CHUNG CỦA NHÓM NGHIÊN CỨU
• 3.2. NỒNG ĐỘ DIOXIN TRONG MÁU
• 3.3. KẾT QUẢ MÔ BỆNH HỌC VÀ SIÊU CẤU TRÚC
• 3.3.1. Sinh thiết gan
• 3.3.2. Kết quả mô bệnh học gan
• 3.3.3. Hình ảnh siêu cấu trúc gan
• 3.4. TÍNH ĐA HÌNH GEN CYP2C19 VÀ MDR1
• 3.4.1. Tính đa hình gen Cyp2C19
• 3.4.2. Tính đa hình gen MDR1
• 3.5. MỐI LIÊN QUAN GIỮA TỔN THƯƠNG MÔ BỆNH HỌC, TÍNH ĐA HÌNH GEN MDR1, CYP2C19, MỘT SỐ ĐẶC ĐIỂM LÂM SÀNG VÀ NỒNG ĐỘ DIOXIN
• 3.5.1. Mối liên quan giữa mức độ xơ hóa với một số đặc điểm lâm sàng, nồng độ dioxin và tính đa hình gen Cyp2C19, MDR1
• 3.5.2. Mối liên quan giữa tính đa hình gen Cyp2C19, MDR1 và nồng độ dioxin
• 4. CHƯƠNG 4: BÀN LUẬN
• 4.1. MỘT SỐ ĐẶC ĐIỂM LÂM SÀNG, CẬN LÂM SÀNG
• 4.1.1. Tuổi và giới
• 4.1.2. Một số đặc điểm lâm sàng và cận lâm sàng
• 4.2. NỒNG ĐỘ DIOXIN TRONG MÁU
• 4.3. TỔN THƯƠNG MÔ BỆNH HỌC VÀ SIÊU CẤU TRÚC
• 4.3.1. Sinh thiết gan
• 4.3.2. Biến chứng trong sinh thiết gan
• 4.3.3. Kết quả mô bệnh học
• 4.3.4. Thay đổi hình ảnh siêu cấu trúc nhu mô gan
• 4.4. TÍNH ĐA HÌNH GEN CYP2C19 VÀ MDR1
• 4.4.1. Tính đa hình gen Cyp2C19
• 4.4.2. Tính đa hình gen MDR1
• 4.5. MỐI LIÊN QUAN GIỮA TỔN THƯƠNG MÔ BỆNH HỌC, MỘT SỐ ĐẶC ĐIỂM LÂM SÀNG, TÍNH ĐA HÌNH GEN CYP2C19, MDR1 VÀ NỒNG ĐỘ DIOXIN TRÊN NHÓM NGHIÊN CỨU
• 4.5.1. Mối liên quan giữa mức độ xơ hóa và một số đặc điểm lâm sàng, tính đa hình gen Cyp2C19, MDR1 và nồng độ dioxin trên nhóm nghiên cứu
• 4.5.2. Mối liên quan giữa tính đa hình gen Cyp2C19, MDR1 và nồng độ dioxin
• DANH MỤC CÁC CÔNG TRÌNH CÔNG BỐ KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU CỦA ĐỀ TÀI LUẬN ÁN
• TÀI LIỆU THAM KHẢO

I. Tổng quan về viêm gan mạn tính và chất độc da cam dioxin

Viêm gan mạn tính là tình trạng tổn thương gan kéo dài ít nhất 6 tháng, do nhiều nguyên nhân như vi-rút, thuốc, độc tố, bệnh chuyển hóa và tự miễn. Chất độc da cam/dioxin, đặc biệt là 2,3,7,8-TCDD, đã được chứng minh gây tổn thương gan trên cả động vật và người phơi nhiễm. Gan là cơ quan chính chịu tác động của dioxin do vai trò chuyển hóa và thải trừ độc tố. Tuy nhiên, nghiên cứu về mô bệnh học và siêu cấu trúc gan ở bệnh nhân viêm gan mạn nhiễm dioxin còn hạn chế.

1.1. Nguyên nhân và chẩn đoán viêm gan mạn tính

Nguyên nhân chính gây viêm gan mạn tính bao gồm vi-rút viêm gan B, C, rượu, thuốc và bệnh chuyển hóa. Chẩn đoán dựa trên lâm sàng, cận lâm sàng và sinh thiết gan. Sinh thiết gan giúp đánh giá mức độ tổn thương và tiên lượng bệnh. Chất độc da cam/dioxin không phải là nguyên nhân phổ biến nhưng đã được chứng minh gây tổn thương gan nghiêm trọng.

1.2. Tác động của dioxin lên gan

Dioxin tác động lên gan thông qua thụ thể AhR, gây ra các tổn thương mạn tính. Cơ chế này liên quan đến sự hoạt hóa các gen chuyển hóa, bao gồm CYP2C19 và MDR1. Nghiên cứu về đa hình gen này ở bệnh nhân viêm gan mạn nhiễm dioxin còn hạn chế, cần được khám phá thêm.

II. Mô bệnh học và siêu cấu trúc gan

Mô bệnh học và siêu cấu trúc gan là hai yếu tố quan trọng trong đánh giá tổn thương gan. Sinh thiết gan giúp xác định mức độ xơ hóa và hoạt động viêm. Siêu cấu trúc gan cung cấp thông tin chi tiết về tổn thương các bào quan như ty thể và mạng lưới nội chất.

2.1. Tổn thương mô bệnh học

Tổn thương mô bệnh học ở bệnh nhân viêm gan mạn nhiễm dioxin bao gồm xơ hóa, hoại tử tế bào gan và thâm nhiễm tế bào viêm. Mức độ xơ hóa được đánh giá theo thang điểm Metavir, giúp tiên lượng và điều trị bệnh.

2.2. Thay đổi siêu cấu trúc gan

Siêu cấu trúc gan ở bệnh nhân nhiễm dioxin cho thấy tổn thương ty thể, mạng lưới nội chất và sự tích tụ collagen. Những thay đổi này phản ánh quá trình tổn thương và phục hồi gan ở mức độ tế bào.

III. Đa hình gen CYP2C19 và MDR1

Đa hình gen CYP2C19 và MDR1 đóng vai trò quan trọng trong chuyển hóa thuốc và độc tố. Nghiên cứu về tính đa hình của các gen này ở bệnh nhân viêm gan mạn nhiễm dioxin giúp hiểu rõ hơn về cơ chế bệnh sinh và hướng điều trị.

3.1. Vai trò của gen CYP2C19

CYP2C19 là gen chuyển hóa thuốc quan trọng, có tính đa hình ảnh hưởng đến hiệu quả điều trị. Nghiên cứu về đa hình gen này ở bệnh nhân nhiễm dioxin giúp xác định nguy cơ và hướng điều trị phù hợp.

3.2. Vai trò của gen MDR1

MDR1 liên quan đến khả năng kháng thuốc và thải trừ độc tố. Đa hình gen MDR1 có thể ảnh hưởng đến mức độ tổn thương gan và đáp ứng điều trị ở bệnh nhân nhiễm dioxin.

IV. Mối liên quan giữa tổn thương gan và đa hình gen

Nghiên cứu mối liên quan giữa tổn thương mô bệnh học, siêu cấu trúc gan, đa hình gen CYP2C19, MDR1 và nồng độ dioxin giúp hiểu rõ hơn về cơ chế bệnh sinh và hướng điều trị cho bệnh nhân viêm gan mạn nhiễm dioxin.

4.1. Liên quan giữa xơ hóa và đa hình gen

Mức độ xơ hóa gan có liên quan đến tính đa hình của CYP2C19 và MDR1. Nghiên cứu này giúp xác định các yếu tố di truyền ảnh hưởng đến tiến triển bệnh.

4.2. Liên quan giữa nồng độ dioxin và đa hình gen

Nồng độ dioxin trong máu có mối liên quan với tính đa hình của CYP2C19 và MDR1. Điều này giúp đánh giá nguy cơ và hướng điều trị cá thể hóa cho bệnh nhân.