Nghiên cứu biểu hiện microrna 21 và microrna 122 trong huyết tương ở bệnh nhân ung thư biểu mô tế bào gan nhiễm viêm gan B

• Trường học: Trường Đại Học Y Hà Nội
• Chuyên ngành: Y học
• Đề tài: Nghiên Cứu MicroRNA 21 Và MicroRNA 122 Trong Huyết Tương Bệnh Nhân Ung Thư Gan Nhiễm Viêm Gan B
• Loại tài liệu: luận án
• Năm xuất bản: 2023
• Địa điểm: Hà Nội

• LỜI CAM ĐOAN
• LỜI CẢM ƠN
• 1. CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN
• 1.1. MỘT SỐ ĐIỂM VỀ DỊCH TỄ UNG THƯ BIỂU MÔ TẾ BÀO GAN
• 1.2. Trên thế giới
• 1.3. Tình hình dịch tễ ung thư biểu mô tế bào gan ở Việt Nam
• 1.4. CÁC YẾU TỐ NGUY CƠ CỦA UNG THƯ BIỂU MÔ TẾ BÀO GAN
• 1.4.1. Vi rút viêm gan B
• 1.4.2. Các yếu tố nguy cơ khác
• 1.5. CƠ CHẾ BỆNH SINH VÀ VAI TRÒ CỦA VI RÚT VIÊM GAN B TRONG UNG THƯ BIỂU MÔ TẾ BÀO GAN
• 1.5.1. Cơ chế bệnh sinh
• 1.5.2. Vai trò của vi rút viêm gan B trong ung thư biểu mô tế bào gan
• 1.6. CÁC PHƯƠNG PHÁP CHẨN ĐOÁN UNG THƯ BIỂU MÔ TẾ BÀO GAN
• 1.6.1. Các phương pháp chẩn đoán hình ảnh
• 1.6.2. Phương pháp chẩn đoán tế bào học và mô bệnh học
• 1.6.3. Một số dấu ấn sinh học trong chẩn đoán ung thư biểu mô tế bào gan
• 1.6.4. Một số hướng dẫn chẩn đoán ung thư biểu mô tế bào gan
• 1.7. Nguồn gốc sinh học và cơ chế hoạt động của microRNA
• 1.7.1. Đặc tính của microRNA
• 1.7.2. Các phương pháp phát hiện và định lượng microRNA
• 1.7.3. MicroRNA và ung thư. Các yếu tố ảnh hưởng đến biểu hiện microRNA-21, microRNA-122
• 1.8. MỘT SỐ NGHIÊN CỨU VỀ MICRORNA-21, MICRORNA-122 ĐỐI VỚI UNG THƯ BIỂU MÔ TẾ BÀO GAN
• 2. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
• 2.1. ĐỐI TƯỢNG NGHIÊN CỨU
• 2.1.1. Tiêu chuẩn lựa chọn
• 2.1.2. Tiêu chuẩn loại trừ
• 2.2. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
• 2.2.1. Thiết kế nghiên cứu
• 2.2.2. Cỡ mẫu nghiên cứu. Phương tiện nghiên cứu. Phương pháp tiến hành
• 2.2.3. Các chỉ tiêu nghiên cứu
• 2.2.4. Phân tích và xử lý số liệu. Khống chế sai số
• 2.3. ĐẠO ĐỨC NGHIÊN CỨU
• 3. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU
• 3.1. ĐẶC ĐIỂM NHÓM NGHIÊN CỨU
• 3.1.1. Đặc điểm lâm sàng và xét nghiệm của các đối tượng nghiên cứu
• 3.1.2. Đặc điểm khối u gan
• 3.2. BIỂU HIỆN MIR-21, MIR-122 Ở CÁC ĐỐI TƯỢNG NGHIÊN CỨU
• 3.2.1. Biểu hiện miR-21, miR-122 ở bệnh nhân ung thư biểu mô tế bào gan, viêm gan B mạn và người khỏe mạnh
• 3.2.2. Biểu hiện miR-21, miR-122 ở bệnh nhân ung thư biểu mô tế bào gan có AFP ≤ 20ng/ml
• 3.2.3. Biểu hiện miR-21, miR-122 ở bệnh nhân ung thư biểu mô tế bào gan giai đoạn sớm
• 3.3. LIÊN QUAN GIỮA MIR-21, MIR-122 VỚI MỘT SỐ CHỈ SỐ LÂM SÀNG, CẬN LÂM SÀNG VÀ GIAI ĐOẠN BỆNH Ở BỆNH NHÂN UNG THƯ BIỂU MÔ TẾ BÀO GAN
• 3.3.1. Liên quan giữa miR-21 và miR-122 với tuổi, giới
• 3.3.2. Liên quan giữa miR-21 và miR-122 với một số triệu chứng lâm sàng
• 3.3.3. Liên quan giữa miR-21, miR-122 với một số chỉ số xét nghiệm
• 3.3.4. Mối liên quan giữa miR-21, miR-122 với một số đặc điểm khối u và giai đoạn bệnh của bệnh nhân ung thư biểu mô tế bào gan
• 3.4. BIỂU HIỆN MIR-21, MIR-122 HUYẾT TƯƠNG BỆNH NHÂN UNG THƯ BIỂU MÔ TẾ BÀO GAN
• 3.4.1. Biểu hiện miR-21, miR-122 huyết tương bệnh nhân ung thư biểu mô tế bào gan
• 3.4.2. Giá trị của miR-21, miR-122 huyết tương trong chẩn đoán ung thư biểu mô tế bào gan
• 3.5. LIÊN QUAN GIỮA MIR-21, MIR-122 VỚI MỘT SỐ CHỈ SỐ LÂM SÀNG, CẬN LÂM SÀNG VÀ GIAI ĐOẠN BỆNH Ở BỆNH NHÂN UNG THƯ BIỂU MÔ TẾ BÀO GAN
• 3.5.1. Liên quan giữa miR-21, miR-122 với tuổi, giới ở bệnh nhân ung thư biểu mô tế bào gan
• 3.5.2. Liên quan giữa miR-21, miR-122 với một số triệu chứng lâm sàng ở bệnh nhân ung thư biểu mô tế bào gan
• 3.5.3. Liên quan giữa miR-21, miR-122 với một số chỉ số xét nghiệm ở bệnh nhân ung thư biểu mô tế bào gan
• 3.5.4. Liên quan giữa miR-21, miR-122 với một số đặc điểm khối u và giai đoạn bệnh của bệnh nhân ung thư biểu mô tế bào gan
• 3.6. HẠN CHẾ CỦA ĐỀ TÀI
• DANH MỤC CÁC CÔNG TRÌNH CÔNG BỐ KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU CỦA ĐỀ TÀI
• LUẬN ÁN
• TÀI LIỆU THAM KHẢO
• PHỤ LỤC

I. Tổng quan về ung thư gan và viêm gan B

Ung thư biểu mô tế bào gan (UTTBG) là loại ung thư phổ biến nhất trong các loại ung thư gan nguyên phát, chiếm hơn 90% tổng số ca. Tình trạng nhiễm vi rút viêm gan B (HBV) là một trong những yếu tố nguy cơ chính dẫn đến UTTBG. Theo thống kê, tỷ lệ mắc UTTBG ở Việt Nam đang gia tăng, với hơn 80% bệnh nhân có liên quan đến HBV. Việc phát hiện sớm UTTBG là rất quan trọng, vì nhiều bệnh nhân được chẩn đoán ở giai đoạn muộn, khi không còn cơ hội điều trị phẫu thuật. Các dấu ấn sinh học như Alpha fetoprotein (AFP) đã được sử dụng trong chẩn đoán, nhưng độ nhạy và độ đặc hiệu của chúng vẫn còn hạn chế. Do đó, việc tìm kiếm các biomarker mới như microRNA (miRNA) là cần thiết để cải thiện khả năng chẩn đoán và tiên lượng bệnh.

1.1. Vai trò của microRNA trong ung thư

MicroRNA (miRNA) là các phân tử RNA nhỏ không mã hóa protein, có vai trò quan trọng trong việc điều hòa biểu hiện gen. Chúng tham gia vào nhiều quá trình sinh lý và bệnh lý, bao gồm sự tăng sinh và chết tế bào. Các nghiên cứu đã chỉ ra rằng miR-21 và miR-122 có liên quan đến UTTBG, với biểu hiện tăng cao trong huyết tương bệnh nhân. Việc phân tích biểu hiện của miRNA trong huyết tương có thể cung cấp thông tin quý giá cho việc chẩn đoán và theo dõi bệnh. Đặc biệt, miR-21 và miR-122 đã được chứng minh có giá trị trong việc phát hiện sớm UTTBG, ngay cả khi AFP ở mức bình thường.

II. Nghiên cứu biểu hiện miR 21 và miR 122 trong huyết tương

Nghiên cứu này tập trung vào việc đánh giá mức độ biểu hiện của miR-21 và miR-122 trong huyết tương của bệnh nhân UTTBG nhiễm HBV. Mục tiêu chính là xác định mối liên quan giữa biểu hiện của các miRNA này với các chỉ số lâm sàng và giai đoạn bệnh. Các phương pháp nghiên cứu bao gồm thiết kế nghiên cứu cắt ngang, thu thập mẫu huyết tương và phân tích bằng kỹ thuật Realtime PCR. Kết quả cho thấy miR-21 và miR-122 có thể là các biomarker tiềm năng trong chẩn đoán UTTBG, đặc biệt là ở giai đoạn sớm của bệnh.

2.1. Phương pháp nghiên cứu

Phương pháp nghiên cứu bao gồm việc lựa chọn đối tượng bệnh nhân, tiêu chuẩn loại trừ và thu thập mẫu huyết tương. Các mẫu huyết tương được xử lý và phân tích bằng kỹ thuật Realtime PCR để xác định mức độ biểu hiện của miR-21 và miR-122. Kết quả được so sánh với các chỉ số lâm sàng như tuổi, giới tính, và các triệu chứng lâm sàng khác. Phân tích thống kê được thực hiện để xác định mối liên quan giữa biểu hiện miRNA và các đặc điểm lâm sàng của bệnh nhân.

III. Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Kết quả nghiên cứu cho thấy miR-21 và miR-122 có biểu hiện cao hơn ở bệnh nhân UTTBG so với nhóm người khỏe mạnh. Đặc biệt, biểu hiện của miR-21 có mối liên quan chặt chẽ với giai đoạn bệnh và các chỉ số lâm sàng như AFP. Điều này cho thấy tiềm năng của miR-21 và miR-122 như là các biomarker trong chẩn đoán và theo dõi UTTBG. Nghiên cứu cũng chỉ ra rằng việc kết hợp miR-21 và miR-122 với các dấu ấn sinh học khác có thể cải thiện độ nhạy và độ đặc hiệu trong chẩn đoán UTTBG.

3.1. Ý nghĩa lâm sàng

Việc phát hiện sớm UTTBG là rất quan trọng để cải thiện tiên lượng cho bệnh nhân. Các biomarker như miR-21 và miR-122 có thể giúp phát hiện bệnh ở giai đoạn sớm, khi khả năng điều trị còn cao. Nghiên cứu này mở ra hướng đi mới trong việc sử dụng miRNA như là các chỉ dấu sinh học trong chẩn đoán và theo dõi bệnh nhân UTTBG, đặc biệt là ở những người nhiễm HBV. Điều này có thể giúp giảm tỷ lệ tử vong và cải thiện chất lượng cuộc sống cho bệnh nhân.