I. Khái niệm về insulin và kháng insulin
Insulin là hormon do tế bào β tuyến tụy tiết ra, có vai trò điều hòa chuyển hóa carbohydrate, lipid và protein. Kháng insulin là tình trạng giảm đáp ứng sinh học của các tế bào, cơ quan, tổ chức đối với tác động của insulin. Nguyên nhân kháng insulin bao gồm bất thường về cấu trúc insulin, xuất hiện kháng thể kháng insulin, rối loạn dẫn truyền tín hiệu insulin và giảm tác dụng của insulin tại mô đích. Các phương pháp xác định kháng insulin bao gồm định lượng insulin máu cơ bản lúc đói, nghiệm pháp dung nạp glucose đường uống và kỹ thuật 'kẹp' glucose.
1.1. Khái niệm về insulin
Insulin là hormon có vai trò quan trọng trong việc duy trì lượng glucose trong máu bình thường. Nó thúc đẩy sự phân chia và tăng trưởng tế bào, đồng thời điều hòa chuyển hóa carbohydrate, lipid và protein. Insulin được tiết ra từ tế bào β tuyến tụy và có tác dụng giảm glucose máu bằng cách tăng thoái hóa glucose ở cơ và tăng dự trữ glycogen ở gan.
1.2. Khái niệm về kháng insulin
Kháng insulin là tình trạng giảm đáp ứng sinh học của các tế bào, cơ quan, tổ chức đối với tác động của insulin. Tình trạng này thường biểu hiện bằng gia tăng nồng độ insulin trong máu. Nguyên nhân kháng insulin bao gồm bất thường về cấu trúc insulin, xuất hiện kháng thể kháng insulin, rối loạn dẫn truyền tín hiệu insulin và giảm tác dụng của insulin tại mô đích.
II. Tổn thương cơ quan đích ở bệnh nhân tăng huyết áp có rối loạn glucose máu lúc đói
Tổn thương cơ quan đích là một trong những hậu quả nghiêm trọng của tăng huyết áp và rối loạn glucose máu lúc đói. Các cơ quan đích thường bị ảnh hưởng bao gồm tim, thận và mắt. Rối loạn chức năng nội mạc, tổn thương hệ thống mạch máu lớn và tổn thương hệ thống mạch máu nhỏ là những biểu hiện thường gặp. Nghiên cứu cho thấy, những bệnh nhân có rối loạn glucose máu lúc đói có nguy cơ tổn thương cơ quan đích cao hơn so với nhóm có nồng độ glucose bình thường.
2.1. Rối loạn chức năng nội mạc
Rối loạn chức năng nội mạc là một trong những biểu hiện sớm của tổn thương cơ quan đích ở bệnh nhân tăng huyết áp và rối loạn glucose máu lúc đói. Tình trạng này dẫn đến giảm khả năng giãn mạch và tăng nguy cơ xơ vữa động mạch.
2.2. Tổn thương hệ thống mạch máu lớn
Tổn thương hệ thống mạch máu lớn bao gồm các biến chứng như xơ vữa động mạch, nhồi máu cơ tim và đột quỵ. Những bệnh nhân có rối loạn glucose máu lúc đói và tăng huyết áp có nguy cơ cao hơn đối với các biến chứng này.
III. Tình hình nghiên cứu về tăng huyết áp có rối loạn glucose máu lúc đói
Nghiên cứu về tăng huyết áp và rối loạn glucose máu lúc đói đã được thực hiện rộng rãi trên thế giới và tại Việt Nam. Các nghiên cứu cho thấy, tỷ lệ rối loạn glucose máu lúc đói ở bệnh nhân tăng huyết áp đang gia tăng nhanh chóng. Tại Việt Nam, tỷ lệ này được ghi nhận là 4,5% trong nghiên cứu của Phạm Thị Hồng Hoa năm 2007. Các nghiên cứu cũng chỉ ra rằng, rối loạn glucose máu lúc đói là yếu tố nguy cơ độc lập làm tăng gấp đôi các bệnh lý mạch máu.
3.1. Tình hình nghiên cứu trên thế giới
Nghiên cứu của Yu S. ghi nhận tỷ lệ rối loạn glucose máu lúc đói ở bệnh nhân tăng huyết áp tăng từ 9,7% lên 13,6% trong giai đoạn 2011-2013. Nghiên cứu của Novoa F. cũng chỉ ra rằng, những người có rối loạn glucose máu lúc đói có nguy cơ tổn thương cơ quan đích cao hơn so với nhóm có nồng độ glucose bình thường.
3.2. Tình hình nghiên cứu ở Việt Nam
Tại Việt Nam, nghiên cứu của Tạ Văn Bình năm 2002 cho thấy tỷ lệ rối loạn glucose máu lúc đói là 2,2%. Nghiên cứu của Phạm Thị Hồng Hoa năm 2007 ghi nhận tỷ lệ này là 4,5% ở đối tượng có yếu tố nguy cơ cao. Các nghiên cứu cũng chỉ ra rằng, rối loạn glucose máu lúc đói là yếu tố nguy cơ độc lập làm tăng gấp đôi các bệnh lý mạch máu.
