Luận án về thành phần hóa học và hoạt tính sinh học của Kadsura và Schisandra ở Việt Nam

Họ Ngũ vị (Schisandraceae) bao gồm hai chi chính là Kadsura và Schisandra, với khoảng 50 loài chủ yếu phân bố ở các khu vực nhiệt đới và ôn đới của Đông và Đông Nam Á. Hình thái học của họ này thường là cây thân leo, có hoa đơn mọc ở đầu cành hoặc lách lá. Quả của chúng là tập hợp của các lá noãn rời, với hạt thường chứa nhiều nội nhũ. Các loài thực vật trong họ này không chỉ có giá trị về mặt sinh học mà còn có nhiều ứng dụng trong y học cổ truyền và hiện đại. Việc nghiên cứu về hóa học và hoạt tính sinh học của chúng đang ngày càng trở nên quan trọng, đặc biệt trong việc tìm kiếm các hợp chất có khả năng điều trị bệnh.

Chi Kadsura có khoảng 16 loài, trong đó Việt Nam có 5 loài được ghi nhận. Các loài như Kadsura heteroclita và Kadsura induta được sử dụng trong y học dân gian để chữa trị nhiều bệnh như động kinh, viêm ruột và các bệnh liên quan đến tiêu hóa. Các nghiên cứu cho thấy rằng các bộ phận của cây Kadsura chứa nhiều hợp chất có hoạt tính sinh học, có thể giúp điều trị các bệnh lý khác nhau. Việc phân lập và xác định cấu trúc các hợp chất từ chi này sẽ mở ra hướng đi mới trong việc phát triển dược phẩm từ thiên nhiên.

Chi Schisandra bao gồm 34 loài, chủ yếu phân bố ở Đông Châu Á. Các loài như Schisandra chinensis và Schisandra propinqua được biết đến với nhiều tác dụng dược lý, bao gồm khả năng cường dương và hỗ trợ điều trị các bệnh về gan. Các nghiên cứu đã chỉ ra rằng các hợp chất từ chi Schisandra có khả năng kháng viêm, kháng khuẩn và chống ung thư. Việc nghiên cứu sâu hơn về thành phần hóa học và hoạt tính sinh học của các loài này sẽ giúp phát triển các sản phẩm dược phẩm hiệu quả hơn.

Thành phần hóa học chính của họ Ngũ vị là các hợp chất lignan và tritecpenoit. Các hợp chất này không chỉ phong phú về số lượng mà còn đa dạng về cấu trúc, với nhiều hoạt tính sinh học đáng chú ý. Các hợp chất dibenzocyclooctadien và spirobenzofuranoit trong họ này đã được chứng minh có khả năng ức chế virus HIV và kháng ung thư. Việc phân lập và nghiên cứu các hợp chất này sẽ cung cấp thông tin quý giá cho việc phát triển các liệu pháp điều trị mới.

Tại Việt Nam, nghiên cứu về hóa học của họ Schisandraceae đang được chú trọng. Nhiều công trình đã được thực hiện để phân lập và xác định cấu trúc các hợp chất từ các loài thực vật trong họ này. Các kết quả nghiên cứu cho thấy rằng các hợp chất từ Kadsura và Schisandra có nhiều hoạt tính sinh học, mở ra hướng đi mới trong việc phát triển dược phẩm từ thiên nhiên. Việc bảo tồn và phát triển các loài thực vật này cũng cần được chú trọng để đảm bảo nguồn nguyên liệu cho nghiên cứu và ứng dụng trong y học.

Hoạt tính sinh học của các loài thực vật trong họ Schisandraceae rất đa dạng. Nhiều nghiên cứu đã chỉ ra rằng các hợp chất từ Kadsura và Schisandra có khả năng gây độc tế bào trên các dòng tế bào ung thư như OVCAR, HT-29 và A-549. Các hợp chất này không chỉ có tác dụng điều trị mà còn có thể hỗ trợ trong việc phòng ngừa bệnh. Việc nghiên cứu sâu hơn về hoạt tính sinh học của các hợp chất này sẽ giúp phát triển các sản phẩm dược phẩm hiệu quả hơn trong tương lai.