Luận án tiến sĩ: Điều trị bệnh lơxêmi hiệu quả nhờ ghép tế bào gốc từ ngân hàng máu dây rốn cộng đồng

• Tác giả: Nguyễn Bá Khanh
• Người hướng dẫn: GS. Nguyễn Anh Trí
• Trường học: Trường Đại học Y Hà Nội
• Chuyên ngành: Huyết học và Truyền máu
• Đề tài: Nghiên cứu điều trị bệnh lơ xê mi bằng ghép tế bào gốc từ ngân hàng máu dây rốn cộng đồng tại Viện Huyết học Truyền máu Trung ương
• Loại tài liệu: Luận án tiến sĩ y học
• Năm xuất bản: 2021
• Địa điểm: Hà Nội

• LỜI CẢM ƠN
• LỜI CAM ĐOAN
• 1. CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN TÀI LIỆU
• 1.1. TẾ BÀO GỐC TẠO MÁU
• 1.1.1. Khái niệm tế bào gốc tạo máu
• 1.1.2. Các nguồn tế bào gốc tạo máu
• 1.1.3. Tạo nguồn tế bào gốc tạo máu từ máu dây rốn
• 1.1.4. Đặc điểm của tế bào gốc trong máu dây rốn
• 1.1.5. Tìm kiếm máu dây rốn cho bệnh nhân có chỉ định ghép
• 1.2. ỨNG DỤNG GHÉP TẾ BÀO GỐC TỪ MÁU DÂY RỐN
• 1.2.1. Lịch sử ghép tế bào gốc tạo máu từ máu dây rốn
• 1.2.2. Hiệu quả ghép tế bào gốc tạo máu từ máu dây rốn điều trị lơ xê mi
• 1.2.3. Biến chứng ghép tế bào gốc từ máu dây rốn
• 1.3. CÁC YẾU TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN KẾT QUẢ GHÉP TẾ BÀO GỐC TỪ MÁU DÂY RỐN ĐIỀU TRỊ CÁC BỆNH LÝ HUYẾT HỌC
• 1.3.1. Mức độ hòa hợp kháng nguyên bạch cầu
• 1.3.2. Liều tế bào có nhân và liều tế bào CD34
• 1.3.3. Phác đồ điều kiện hóa
• 1.3.4. Bất đồng nhóm máu
• 1.3.5. Bệnh ghép chống chủ
• 1.4. TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU VÀ ỨNG DỤNG TẾ BÀO GỐC MÁU DÂY RỐN TẠI VIỆT NAM
• 1.4.1. Kết quả tạo nguồn tế bào gốc từ máu dây rốn tại Việt Nam
• 1.4.2. Kết quả ứng dụng ghép tế bào gốc từ máu dây rốn tại Việt Nam
• 2. CHƯƠNG 2: ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
• 2.1. ĐỐI TƯỢNG NGHIÊN CỨU
• 2.2. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
• 2.2.1. Thiết kế nghiên cứu
• 2.2.2. Nội dung nghiên cứu
• 2.2.3. Các thông số nghiên cứu
• 2.2.4. Vật liệu nghiên cứu
• 2.2.5. Các quy trình kỹ thuật và tiêu chuẩn áp dụng
• 2.3. PHÂN TÍCH, XỬ LÝ SỐ LIỆU
• 2.4. SƠ ĐỒ CÁC BƯỚC TIẾN HÀNH NGHIÊN CỨU
• 2.5. VẤN ĐỀ ĐẠO ĐỨC TRONG NGHIÊN CỨU
• 3. CHƯƠNG 3: KẾT QUẢ
• 3.1. ĐẶC ĐIỂM CHUNG CỦA ĐỐI TƯỢNG NGHIÊN CỨU
• 3.1.1. Đặc điểm chung của nhóm bệnh nhân ghép tế bào gốc
• 3.1.2. Đặc điểm của các đơn vị máu dây rốn sử dụng trong nghiên cứu
• 3.1.3. Phác đồ điều kiện hóa và dự phòng bệnh ghép chống chủ
• 3.2. KẾT QUẢ GHÉP TẾ BÀO GỐC TỪ MÁU DÂY RỐN CỘNG ĐỒNG ĐIỀU TRỊ BỆNH LƠ XÊ MI
• 3.2.1. Kết quả mọc mảnh ghép
• 3.2.2. Xác suất sống sau ghép
• 3.2.3. Biến chứng do điều kiện hóa và truyền tế bào gốc
• 3.2.4. Đặc điểm biến chứng sau ghép
• 3.3. MỐI LIÊN QUAN GIỮA MỘT SỐ YẾU TỐ VỚI KẾT QUẢ GHÉP TẾ BÀO GỐC TỪ MÁU DÂY RỐN CỘNG ĐỒNG
• 3.3.1. Mối liên quan giữa mức độ hòa hợp HLA với kết quả ghép
• 3.3.2. Mối liên quan giữa liều tế bào và kết quả ghép
• 3.3.3. Mối liên quan giữa tình trạng lui bệnh trước ghép và kết quả ghép
• 3.3.4. Mối liên quan giữa tình trạng mang đột biến và kết quả ghép
• 3.3.5. Mối liên quan giữa bệnh ghép chống chủ và kết quả ghép
• 3.3.6. Mối liên quan giữa mức độ hòa hợp nhóm máu và kết quả ghép
• 3.3.7. Mối liên quan giữa giới tính và kết quả ghép
• 3.3.8. Mối liên quan giữa phác đồ điều kiện hóa với kết quả ghép
• 4. CHƯƠNG 4: BÀN LUẬN
• 4.1. ĐẶC ĐIỂM CHUNG CỦA ĐỐI TƯỢNG NHIÊN CỨU
• 4.1.1. Đặc điểm bệnh nhân nghiên cứu
• 4.1.2. Đặc điểm đơn vị máu dây rốn lựa chọn để ghép
• 4.1.3. Phác đồ điều kiện hóa và dự phòng bệnh ghép chống chủ
• 4.2. KẾT QUẢ GHÉP TẾ BÀO GỐC ĐỒNG LOÀI TỪ MÁU DÂY RỐN ĐIỀU TRỊ BỆNH LƠ XÊ MI
• 4.2.1. Kết quả hồi phục tế bào máu sau ghép
• 4.2.2. Kết quả chuyển đổi tế bào người cho và người nhận sau ghép
• 4.2.3. Xác suất sống toàn bộ và xác suất sống không biến cố sau ghép
• 4.2.4. Biến chứng do phác đồ điều kiện hóa và truyền tế bào gốc
• 4.2.5. Đặc điểm biến chứng sau ghép
• 4.3. MỐI LIÊN QUAN GIỮA KẾT QUẢ GHÉP TẾ BÀO GỐC ĐỒNG LOÀI TỪ MÁU DÂY RỐN VÀ MỘT SỐ YẾU TỐ
• 4.3.1. Mức độ hòa hợp HLA và kết quả ghép
• 4.3.2. Liều tế bào gốc và kết quả ghép
• 4.3.3. Thời điểm lui bệnh và kết quả ghép
• 4.3.4. Tình trạng mang đột biến gen đặc hiệu và kết quả ghép
• 4.3.5. Bệnh ghép chống chủ và kết quả ghép
• 4.3.6. Hòa hợp nhóm máu ABO và kết quả ghép
• 4.3.7. Giới tính và kết quả ghép
• 4.3.8. Phác đồ điều kiện hóa và kết quả ghép
• 4.4. MỘT SỐ HẠN CHẾ CỦA NGHIÊN CỨU
• DANH MỤC CÁC BẢNG
• DANH MỤC CÁC HÌNH
• DANH MỤC CÁC BIỂU ĐỒ

I. Tổng quan về bệnh lơ xê mi

Bệnh lơ xê mi là một trong những bệnh lý huyết học ác tính, có tỷ lệ tử vong cao. Theo thống kê, mỗi năm có hàng chục ngàn ca mắc mới tại Mỹ. Việc điều trị bệnh này thường gặp nhiều khó khăn, đặc biệt là trong việc tìm kiếm nguồn tế bào gốc phù hợp. Ghép tế bào gốc tạo máu từ ngân hàng máu dây rốn đã trở thành một giải pháp tiềm năng. Nguồn tế bào gốc từ máu dây rốn không chỉ dễ dàng thu thập mà còn có nhiều ưu điểm như ít biến chứng và khả năng hòa hợp kháng nguyên bạch cầu không cao. Điều này giúp tăng cơ hội điều trị cho những bệnh nhân không có người hiến tế bào gốc trong gia đình.

1.1. Đặc điểm của bệnh lơ xê mi

Lơ xê mi được chia thành nhiều loại, trong đó lơ xê mi cấp dòng lympho và lơ xê mi cấp dòng tủy là phổ biến nhất. Các triệu chứng của bệnh thường bao gồm mệt mỏi, sốt, và dễ bầm tím. Việc chẩn đoán sớm và điều trị kịp thời là rất quan trọng để cải thiện tỷ lệ sống sót cho bệnh nhân. Ghép tế bào gốc tạo máu là phương pháp điều trị chính, giúp phục hồi hệ thống tạo máu và tăng cường khả năng miễn dịch cho bệnh nhân.

II. Ghép tế bào gốc từ ngân hàng máu dây rốn

Ghép tế bào gốc từ ngân hàng máu dây rốn đã được áp dụng rộng rãi trong điều trị bệnh lơ xê mi. Ngân hàng máu dây rốn cung cấp nguồn tế bào gốc dồi dào, giúp giảm thiểu thời gian chờ đợi cho bệnh nhân. Việc sử dụng tế bào gốc từ máu dây rốn không chỉ an toàn mà còn có khả năng giảm thiểu biến chứng ghép chống chủ. Nghiên cứu cho thấy, tỷ lệ sống sót sau ghép tế bào gốc từ máu dây rốn cao hơn so với các nguồn tế bào gốc khác.

2.1. Lợi ích của ghép tế bào gốc từ máu dây rốn

Một trong những lợi ích lớn nhất của việc sử dụng tế bào gốc từ máu dây rốn là khả năng thu thập dễ dàng và không gây ảnh hưởng đến sức khỏe của người hiến. Hơn nữa, tế bào gốc từ máu dây rốn có khả năng giảm thiểu nguy cơ biến chứng ghép chống chủ, một trong những vấn đề nghiêm trọng trong quá trình ghép tế bào gốc. Việc phát triển ngân hàng máu dây rốn cộng đồng tại Việt Nam đã mở ra nhiều cơ hội mới cho bệnh nhân lơ xê mi, giúp họ có thêm lựa chọn trong điều trị.

III. Kết quả nghiên cứu tại Viện Huyết học Truyền máu Trung ương

Nghiên cứu tại Viện Huyết học - Truyền máu Trung ương cho thấy kết quả khả quan trong việc điều trị bệnh lơ xê mi bằng ghép tế bào gốc từ ngân hàng máu dây rốn. Tỷ lệ hồi phục tế bào máu sau ghép đạt mức cao, cho thấy hiệu quả của phương pháp này. Các yếu tố như mức độ hòa hợp HLA, liều tế bào có nhân và phác đồ điều kiện hóa đều có ảnh hưởng đến kết quả ghép. Nghiên cứu cũng chỉ ra rằng, việc lựa chọn nguồn tế bào gốc phù hợp là rất quan trọng để đạt được kết quả điều trị tốt nhất.

3.1. Các yếu tố ảnh hưởng đến kết quả ghép

Nghiên cứu đã chỉ ra rằng, mức độ hòa hợp HLA giữa bệnh nhân và nguồn tế bào gốc có ảnh hưởng lớn đến kết quả ghép. Ngoài ra, liều lượng tế bào gốc cũng đóng vai trò quan trọng trong việc hồi phục tế bào máu. Các yếu tố khác như tình trạng bệnh lý trước khi ghép và phác đồ điều kiện hóa cũng cần được xem xét kỹ lưỡng để tối ưu hóa kết quả điều trị. Việc hiểu rõ các yếu tố này sẽ giúp các bác sĩ đưa ra quyết định chính xác hơn trong quá trình điều trị.