Tổng quan nghiên cứu

Ung thư hạch là một trong những loại ung thư huyết học ác tính phổ biến, ảnh hưởng trực tiếp đến hệ miễn dịch và sức đề kháng của người bệnh. Theo ước tính, mỗi năm có khoảng 79.990 trường hợp ung thư hạch mới được chẩn đoán tại Hoa Kỳ, trong đó u lympho không Hodgkin (ULAKH) chiếm phần lớn. Tại Việt Nam, năm 2018 ghi nhận hơn 3.500 ca mắc mới và hơn 2.100 ca tử vong do ung thư hạch, đứng thứ 14 trong các loại ung thư phổ biến. Hóa trị liệu, đặc biệt phác đồ CHOP, là phương pháp điều trị chủ đạo cho ULAKH, tuy nhiên quá trình truyền hóa chất thường đi kèm với các tai biến và tác dụng phụ nghiêm trọng, ảnh hưởng đến kết quả điều trị và chất lượng cuộc sống người bệnh.

Nghiên cứu này được thực hiện tại Khoa Nội Hệ tạo huyết, Bệnh viện K, Hà Nội trong khoảng thời gian từ tháng 01 đến tháng 11 năm 2021, với sự tham gia của 150 người bệnh ung thư hạch được điều trị hóa chất. Mục tiêu chính là mô tả tiến triển lâm sàng và cận lâm sàng sau điều trị, đồng thời phân tích kết quả chăm sóc và các yếu tố liên quan nhằm nâng cao hiệu quả chăm sóc điều dưỡng trong quá trình truyền hóa chất. Kết quả nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc cải thiện chất lượng chăm sóc, giảm thiểu biến chứng và nâng cao tỷ lệ sống sót cho người bệnh ung thư hạch tại Việt Nam.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên bốn học thuyết điều dưỡng nổi bật nhằm xây dựng quy trình chăm sóc toàn diện cho người bệnh ung thư hạch:

  • Học thuyết môi trường của Florence Nightingale: Nhấn mạnh vai trò của môi trường trong việc hỗ trợ phục hồi sức khỏe, bao gồm không khí trong lành, ánh sáng, nhiệt độ, sự sạch sẽ và yên tĩnh. Điều dưỡng viên cần tạo môi trường an toàn, sạch sẽ để ngăn ngừa nhiễm trùng và nâng cao sức khỏe người bệnh.

  • Học thuyết Virginia Henderson: Tập trung vào việc hỗ trợ người bệnh đạt được tính độc lập trong các nhu cầu cơ bản như hô hấp, vệ sinh cá nhân, dinh dưỡng, vận động và nghỉ ngơi. Điều dưỡng viên giúp người bệnh tự chăm sóc hoặc hỗ trợ khi cần thiết.

  • Học thuyết Orems: Đề cao khả năng tự chăm sóc của người bệnh, phân loại mức độ chăm sóc thành chăm sóc hoàn toàn, chăm sóc một phần và tự chăm sóc. Mục tiêu là giúp người bệnh nâng cao năng lực tự chăm sóc.

  • Học thuyết Newman: Xem con người là một phức hợp chức năng đa chiều, nhấn mạnh vai trò của điều dưỡng trong việc hỗ trợ cá nhân, gia đình và cộng đồng duy trì sức khỏe tối ưu thông qua các cấp độ phòng ngừa bệnh tật.

Các khái niệm chính trong nghiên cứu bao gồm: tiến triển lâm sàng và cận lâm sàng của ung thư hạch, phác đồ hóa trị CHOP, các tai biến và biến chứng trong truyền hóa chất, cũng như các chỉ số đánh giá kết quả chăm sóc như chỉ số BMI, dấu hiệu sinh tồn và mức độ độc tính theo tiêu chuẩn CTCAE.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu được thiết kế theo phương pháp mô tả tiến cứu có phân tích, với cỡ mẫu 150 người bệnh ung thư hạch điều trị hóa chất tại Khoa Nội Hệ tạo huyết, Bệnh viện K. Mẫu được chọn bằng kỹ thuật thuận tiện, đảm bảo tiêu chuẩn lựa chọn: người bệnh từ 18 tuổi trở lên, tự nguyện tham gia, không có hạn chế về nghe nói hoặc bệnh lý tâm thần nặng.

Dữ liệu được thu thập qua phỏng vấn trực tiếp, đo lường dấu hiệu sinh tồn, nhận định triệu chứng lâm sàng và ghi nhận kết quả cận lâm sàng tại ba thời điểm: trước truyền hóa chất đợt 1, sau đợt 3 và sau đợt 6. Các hoạt động chăm sóc, tư vấn và mức độ hài lòng của người bệnh cũng được đánh giá sau khi kết thúc đợt truyền hóa chất.

Phân tích số liệu sử dụng phần mềm SPSS 20, với các phương pháp thống kê mô tả tần suất, tỷ lệ, kiểm định Chi-square cho biến định tính và kiểm định t-test hoặc Mann-Whitney cho biến định lượng. Ý nghĩa thống kê được xác định với mức p<0,05. Nghiên cứu tuân thủ các nguyên tắc đạo đức, đảm bảo sự tự nguyện và bảo mật thông tin người tham gia.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Đặc điểm nhân khẩu học: Tuổi trung bình người bệnh là 53,6 ± 15,2 tuổi, nhóm ≥60 tuổi chiếm 44%. Tỷ lệ nam/nữ gần cân bằng (52% nam, 48% nữ). Trình độ học vấn chủ yếu là cấp 2, cấp 3 (58%), nghề nghiệp phổ biến là nội trợ, nông dân (52%). Kinh tế gia đình phần lớn thuộc nhóm trung lưu (83,3%), 65,5% có bảo hiểm y tế.

  2. Tiến triển lâm sàng và cận lâm sàng: Triệu chứng chủ yếu khi nhập viện là nổi hạch (63,3%) và đau bụng (20%). Dấu hiệu sinh tồn như mạch, huyết áp, nhiệt độ được theo dõi chặt chẽ qua các đợt truyền hóa chất. Kết quả xét nghiệm cho thấy sự biến đổi các chỉ số huyết học và sinh hóa phù hợp với tiến triển bệnh và tác dụng phụ của hóa chất.

  3. Kết quả chăm sóc và hoạt động truyền hóa chất: Hoạt động chăm sóc điều dưỡng được đánh giá tốt với tỷ lệ tư vấn, giáo dục sức khỏe trên 80%. Các bước truyền hóa chất tuân thủ nghiêm ngặt quy trình 8 bước, bao gồm lấy máu xét nghiệm, nhận thuốc, đo dấu hiệu sinh tồn, theo dõi tai biến và biến chứng. Tỷ lệ tai biến trong quá trình truyền hóa chất được kiểm soát tốt, với các biện pháp xử trí kịp thời.

  4. Yếu tố liên quan đến kết quả chăm sóc: Có mối liên quan thống kê giữa tuổi, tình trạng dinh dưỡng (BMI), bệnh lý kèm theo với kết quả chăm sóc. Người bệnh có BMI bình thường và không có bệnh lý kèm theo có kết quả chăm sóc tốt hơn. Tỷ lệ người bệnh tuân thủ điều trị cao góp phần cải thiện kết quả điều trị và giảm biến chứng.

Thảo luận kết quả

Kết quả nghiên cứu phù hợp với các nghiên cứu quốc tế và trong nước về đặc điểm lâm sàng, tiến triển và kết quả điều trị ung thư hạch. Việc áp dụng các học thuyết điều dưỡng giúp xây dựng quy trình chăm sóc toàn diện, nâng cao hiệu quả truyền hóa chất và giảm thiểu tai biến. So sánh với các nghiên cứu trước đây, tỷ lệ tư vấn và chăm sóc tốt trong nghiên cứu này cao hơn, phản ánh sự cải tiến trong thực hành điều dưỡng tại Bệnh viện K.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ phân bố tuổi, giới tính, biểu đồ cột thể hiện tỷ lệ các triệu chứng lâm sàng và bảng so sánh các chỉ số cận lâm sàng qua các đợt truyền hóa chất. Bảng phân tích mối liên quan giữa các yếu tố nhân khẩu học, dinh dưỡng và kết quả chăm sóc giúp minh họa rõ ràng ảnh hưởng của các yếu tố này.

Việc duy trì môi trường chăm sóc an toàn, giáo dục sức khỏe đầy đủ và theo dõi sát sao trong quá trình truyền hóa chất là yếu tố then chốt giúp nâng cao chất lượng điều trị và cải thiện chất lượng cuộc sống người bệnh ung thư hạch.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Tăng cường đào tạo chuyên môn cho điều dưỡng viên: Đào tạo nâng cao kỹ năng truyền hóa chất, nhận biết và xử trí tai biến kịp thời nhằm giảm thiểu biến chứng, nâng cao tỷ lệ chăm sóc tốt. Thời gian thực hiện trong 6 tháng, chủ thể là Bệnh viện K phối hợp với các trường đại học y dược.

  2. Xây dựng và áp dụng quy trình chăm sóc chuẩn: Hoàn thiện quy trình 8 bước truyền hóa chất và các biện pháp chăm sóc theo học thuyết điều dưỡng, đảm bảo tuân thủ nghiêm ngặt trong toàn bộ quá trình điều trị. Thời gian áp dụng ngay và duy trì liên tục.

  3. Tăng cường giáo dục sức khỏe cho người bệnh và gia đình: Cung cấp thông tin đầy đủ về bệnh, phương pháp điều trị, tác dụng phụ và cách phòng ngừa, giúp người bệnh hiểu và tuân thủ điều trị tốt hơn. Chủ thể là điều dưỡng và bác sĩ, thực hiện trong suốt quá trình điều trị.

  4. Theo dõi và đánh giá thường xuyên các chỉ số sinh tồn và cận lâm sàng: Thiết lập hệ thống giám sát chặt chẽ để phát hiện sớm các biến chứng, điều chỉnh kế hoạch chăm sóc phù hợp. Thời gian thực hiện liên tục trong suốt quá trình điều trị.

  5. Hỗ trợ dinh dưỡng và tâm lý cho người bệnh: Tổ chức tư vấn dinh dưỡng và hỗ trợ tâm lý nhằm cải thiện sức khỏe tổng thể và tinh thần người bệnh, góp phần nâng cao hiệu quả điều trị. Chủ thể là đội ngũ điều dưỡng, chuyên gia dinh dưỡng và tâm lý học, thực hiện song song với điều trị hóa chất.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Điều dưỡng viên và nhân viên y tế tại các bệnh viện ung bướu: Nghiên cứu cung cấp cơ sở khoa học và thực tiễn để nâng cao kỹ năng chăm sóc, theo dõi và xử trí tai biến trong truyền hóa chất cho người bệnh ung thư hạch.

  2. Giảng viên và sinh viên ngành điều dưỡng, y học: Tài liệu tham khảo quý giá về lý thuyết điều dưỡng ứng dụng, quy trình chăm sóc và phương pháp nghiên cứu trong lĩnh vực điều dưỡng ung thư.

  3. Nhà quản lý y tế và các cơ quan hoạch định chính sách: Cung cấp dữ liệu thực tiễn về kết quả chăm sóc và các yếu tố ảnh hưởng, hỗ trợ xây dựng chính sách nâng cao chất lượng dịch vụ chăm sóc người bệnh ung thư.

  4. Người bệnh ung thư hạch và gia đình: Giúp hiểu rõ về quá trình điều trị, các tác dụng phụ và cách chăm sóc, từ đó phối hợp tốt hơn với nhân viên y tế trong quá trình điều trị.

Câu hỏi thường gặp

  1. Ung thư hạch là gì và có những loại nào?
    Ung thư hạch là ung thư bắt nguồn từ tế bào lympho trong hệ bạch huyết. Hai loại chính là u lympho Hodgkin và u lympho không Hodgkin, trong đó u lympho không Hodgkin phổ biến hơn và có nhiều thể phụ khác nhau.

  2. Phác đồ CHOP trong điều trị ung thư hạch gồm những thuốc gì?
    Phác đồ CHOP bao gồm doxorubicin, vincristin, cyclophosphamid (endoxan) và prednisolon, được sử dụng rộng rãi trong điều trị u lympho không Hodgkin với hiệu quả cao.

  3. Những tai biến thường gặp khi truyền hóa chất là gì?
    Các tai biến phổ biến gồm thoát mạch hóa chất gây bỏng da, sốc phản vệ, độc tính huyết học như hạ bạch cầu, thiếu máu, độc tính thần kinh và tiêu hóa như buồn nôn, nôn.

  4. Điều dưỡng viên cần làm gì để đảm bảo an toàn khi truyền hóa chất?
    Điều dưỡng viên cần tuân thủ quy trình 8 bước truyền hóa chất, kiểm tra 5 đúng (người bệnh, thuốc, liều, đường dùng, thời gian), theo dõi dấu hiệu sinh tồn, phát hiện và xử trí kịp thời tai biến.

  5. Làm thế nào để người bệnh ung thư hạch có thể tự chăm sóc tốt hơn?
    Thông qua giáo dục sức khỏe, hướng dẫn chế độ dinh dưỡng, vận động nhẹ nhàng, tuân thủ điều trị và hỗ trợ tâm lý, người bệnh có thể nâng cao khả năng tự chăm sóc và cải thiện chất lượng cuộc sống.

Kết luận

  • Nghiên cứu đã mô tả chi tiết tiến triển lâm sàng, cận lâm sàng và kết quả chăm sóc người bệnh ung thư hạch điều trị hóa chất tại Bệnh viện K với cỡ mẫu 150 người bệnh.
  • Áp dụng các học thuyết điều dưỡng giúp xây dựng quy trình chăm sóc toàn diện, nâng cao hiệu quả truyền hóa chất và giảm thiểu tai biến.
  • Kết quả chăm sóc tốt liên quan mật thiết đến các yếu tố như tuổi, tình trạng dinh dưỡng và bệnh lý kèm theo.
  • Đề xuất các giải pháp đào tạo, hoàn thiện quy trình chăm sóc, giáo dục sức khỏe và theo dõi chặt chẽ nhằm nâng cao chất lượng điều trị.
  • Các bước tiếp theo bao gồm triển khai áp dụng các khuyến nghị, đào tạo nhân lực và nghiên cứu mở rộng để nâng cao hiệu quả chăm sóc người bệnh ung thư hạch tại Việt Nam.

Hành động ngay hôm nay để cải thiện chất lượng chăm sóc và kết quả điều trị cho người bệnh ung thư hạch!