Nghiên Cứu Các Nhân Tố Ảnh Hưởng Đến Ý Định Tiêu Dùng Sản Phẩm Xanh Của Sinh Viên Tại Hà Nội

Hà Nội, với mật độ dân số cao và tốc độ đô thị hóa nhanh, đang đối mặt với nhiều vấn đề về ô nhiễm môi trường. Nghiên cứu về ý định tiêu dùng sản phẩm xanh của sinh viên tại đây có ý nghĩa quan trọng trong việc tìm kiếm các giải pháp giảm thiểu ô nhiễm và thúc đẩy sự phát triển bền vững. Việc nâng cao nhận thức và thay đổi hành vi tiêu dùng của giới trẻ là yếu tố then chốt để xây dựng một cộng đồng xanh hơn. Theo các bài báo cáo và đánh giá của Cục Môi trường Việt Nam, đất tại các khu vực đô thị ở nước ta hầu như đều bị ô nhiễm nghiêm trọng bởi lượng chất thải, nước thải công nghiệp, xây dựng và sinh hoạt xả ra ngoài môi trường.

Sinh viên là lực lượng tri thức trẻ, năng động và có ý thức cao về các vấn đề xã hội, trong đó có bảo vệ môi trường. Họ đại diện cho thế hệ tương lai và có khả năng lan tỏa hành vi tiêu dùng xanh đến cộng đồng. Việc nghiên cứu ý định tiêu dùng của sinh viên sẽ cung cấp thông tin quan trọng để xây dựng các chương trình giáo dục và truyền thông hiệu quả, khuyến khích họ trở thành những người tiêu dùng xanh có trách nhiệm. Nhóm tác giả đều là những sinh viên, chúng tôi hiểu được những mong muốn trải nghiệm, khám phá, đóng góp những giá trị cho sự phát triển bền vững của xã hội của những người bạn đồng trang lứa khiến cho đối tượng này trở nên dễ tiếp cận.

Nhận thức về môi trường đóng vai trò quan trọng trong việc hình thành ý định tiêu dùng sản phẩm xanh. Khi sinh viên nhận thức rõ về những tác động tiêu cực của ô nhiễm môi trường và biến đổi khí hậu, họ sẽ có xu hướng lựa chọn các sản phẩm thân thiện với môi trường hơn. Giáo dục và truyền thông về môi trường đóng vai trò then chốt trong việc nâng cao nhận thức và thay đổi hành vi tiêu dùng. Theo báo cáo thường niên về chỉ số môi trường (The Environmental Performance Index - EPI) do tổ chức Môi trường Mỹ thực hiện, Việt Nam chúng ta là một trong 10 nước ô nhiễm môi trường không khí hàng đầu Châu Á.

Ảnh hưởng xã hội từ gia đình, bạn bè, và nhóm tham khảo có thể tác động đáng kể đến ý định tiêu dùng sản phẩm xanh của sinh viên. Khi thấy những người xung quanh mình sử dụng các sản phẩm thân thiện với môi trường, sinh viên sẽ cảm thấy được khuyến khích và có động lực hơn để làm theo. Mạng xã hội cũng đóng vai trò quan trọng trong việc lan tỏa thông tin về sản phẩm xanh và tạo ra xu hướng tiêu dùng bền vững trong giới trẻ. Lối sống xanh, tiêu dùng xanh hiện nay không chỉ dừng lại ở xu hướng, mà nó đã trở thành nhu cầu tất yếu toàn cầu, trong đó có Việt Nam.

Giá trị cảm xúc và lòng tin vào sản phẩm xanh cũng là những yếu tố quan trọng. Sinh viên có xu hướng lựa chọn những sản phẩm mang lại cho họ cảm giác an tâm, tự hào, và đóng góp cho xã hội. Lòng tin vào chất lượng và tính năng của sản phẩm xanh cũng ảnh hưởng đến quyết định mua hàng. Các doanh nghiệp cần xây dựng uy tín và cung cấp thông tin minh bạch về sản phẩm để tạo dựng lòng tin với người tiêu dùng. Người dân và chính phủ Việt Nam đang không ngừng nỗ lực hướng tới mục tiêu trở thành quốc gia xanh trong tương lai.

Bảng khảo sát được thiết kế dựa trên các thang đo đã được kiểm chứng trong các nghiên cứu trước đó về ý định tiêu dùng sản phẩm xanh. Các câu hỏi tập trung vào việc đo lường các nhân tố như nhận thức về môi trường, ảnh hưởng xã hội, giá trị cảm xúc, lòng tin, và sự sẵn có của sản phẩm. Quá trình thu thập dữ liệu được thực hiện trực tuyến và trực tiếp tại các trường đại học ở Hà Nội. Đề tài nghiên cứu được thực hiện theo phương pháp chính: nghiên cứu định lượng.

Dữ liệu thu thập được từ khảo sát được nhập vào phần mềm SPSS để xử lý và phân tích. Các phương pháp thống kê mô tả được sử dụng để mô tả đặc điểm của mẫu khảo sát. Phân tích độ tin cậy Cronbach's Alpha được sử dụng để đánh giá độ tin cậy của các thang đo. Phân tích nhân tố khám phá EFA được sử dụng để xác định các nhân tố tiềm ẩn ảnh hưởng đến ý định tiêu dùng. Cuối cùng, phân tích hồi quy đa biến được sử dụng để xác định mức độ tác động của từng nhân tố. Nghiên cứu lựa chọn địa bàn Hà Nội bởi tầm quan trọng của vùng địa lý này trong lĩnh vực kinh tế, văn hóa, xã hội.

Phần này trình bày các thống kê mô tả về ý định tiêu dùng sản phẩm xanh của sinh viên tại Hà Nội. Các chỉ số như tỷ lệ sinh viên đã từng mua sản phẩm xanh, tần suất mua, và loại sản phẩm xanh thường mua được phân tích và trình bày. Kết quả cho thấy phần lớn sinh viên đều có ý thức về việc bảo vệ môi trường và có mong muốn sử dụng các sản phẩm thân thiện với môi trường, nhưng hành vi thực tế vẫn còn hạn chế. Theo Tổng cục thống kê, năm 2021, dân số trung bình tại Hà Nội khoảng 8.33 triệu người, mật độ dân số là 2 480 người/km2 cao gấp 8.2 lần so với mật độ dân số của cả nước.

Phân tích hồi quy đa biến cho thấy nhận thức về môi trường, ảnh hưởng xã hội, giá trị cảm xúc, và lòng tin vào sản phẩm xanh là những yếu tố có tác động đáng kể đến ý định tiêu dùng sản phẩm xanh của sinh viên tại Hà Nội. Nhận thức về môi trường là yếu tố có tác động mạnh nhất, tiếp theo là ảnh hưởng xã hội. Kết quả này nhấn mạnh tầm quan trọng của việc nâng cao nhận thức và tạo ra môi trường xã hội ủng hộ tiêu dùng xanh. Bên cạnh đó, tốc độ đô thị hóa nhanh tác động tiêu cực đến môi trường tại thành phố này.

So sánh kết quả nghiên cứu này với các nghiên cứu trước đây về ý định tiêu dùng sản phẩm xanh cho thấy có sự tương đồng và khác biệt nhất định. Một số nghiên cứu trước đây cũng cho thấy nhận thức về môi trường là yếu tố quan trọng, trong khi các nghiên cứu khác lại nhấn mạnh vai trò của giá cả và sự sẵn có của sản phẩm. Sự khác biệt này có thể do sự khác biệt về đối tượng nghiên cứu, bối cảnh địa lý, và phương pháp nghiên cứu. Theo các bài báo cáo và đánh giá của Cục Môi trường Việt Nam, đất tại các khu vực đô thị ở nước ta hầu như đều bị ô nhiễm nghiêm trọng bởi lượng chất thải, nước thải công nghiệp, xây dựng và sinh hoạt xả ra ngoài môi trường.

Tăng cường giáo dục về môi trường trong chương trình học tại các trường đại học và cao đẳng. Tổ chức các chiến dịch truyền thông sáng tạo và hấp dẫn để nâng cao nhận thức về các vấn đề môi trường và lợi ích của tiêu dùng xanh. Sử dụng mạng xã hội và các kênh truyền thông trực tuyến để tiếp cận sinh viên và lan tỏa thông điệp về tiêu dùng bền vững. Nghiên cứu này sử dụng phương pháp định lượng thông qua khảo sát sinh viên tại Hà Nội.

Khuyến khích sinh viên tham gia vào các hoạt động tình nguyện và phong trào bảo vệ môi trường. Tổ chức các sự kiện và hoạt động cộng đồng để quảng bá tiêu dùng xanh. Tạo ra các câu lạc bộ và nhóm sinh viên về môi trường để chia sẻ kiến thức và kinh nghiệm. Hơn nữa, tầng lớp sinh viên là những người có nguồn tri thức ổn định, đã được trau dồi rất nhiều kiến thức qua những cấp bậc của hệ thống giáo dục Việt Nam.

Khuyến khích các doanh nghiệp sản xuất và phân phối sản phẩm xanh. Hỗ trợ các doanh nghiệp nhỏ và vừa trong việc áp dụng các công nghệ và quy trình sản xuất thân thiện với môi trường. Xây dựng hệ thống chứng nhận sản phẩm xanh để đảm bảo chất lượng và tính minh bạch. Việc giải quyết các thách thức và thực hiện hiệu quả giải pháp giảm thiểu ô nhiễm vừa là yêu cầu cấp thiết, vừa là động lực thúc đẩy sự phát triển bền vững cho thành phố.

Nghiên cứu này đã đóng góp vào khung lý thuyết về ý định tiêu dùng sản phẩm xanh bằng cách xác định và đánh giá mức độ tác động của các nhân tố quan trọng. Kết quả nghiên cứu cũng có ý nghĩa thực tiễn đối với các doanh nghiệp và nhà hoạch định chính sách trong việc xây dựng các chiến lược thúc đẩy tiêu dùng bền vững. Nghiên cứu lựa chọn địa bàn Hà Nội bởi tầm quan trọng của vùng địa lý này trong lĩnh vực kinh tế, văn hóa, xã hội.

Nghiên cứu này có một số hạn chế, bao gồm phạm vi nghiên cứu giới hạn ở sinh viên tại Hà Nội và phương pháp nghiên cứu chủ yếu là định lượng. Các nghiên cứu tiếp theo có thể sử dụng phương pháp định tính để khám phá sâu hơn về động cơ và hành vi tiêu dùng xanh. Ngoài ra, các nghiên cứu tiếp theo có thể mở rộng phạm vi nghiên cứu sang các đối tượng khác và các tỉnh thành khác để có cái nhìn toàn diện hơn. Vì vậy không thể quy chuẩn các yếu tố ảnh hưởng trên cho tất cả các đối tượng nghiên cứu và phạm vi nghiên cứu bất kì.