Luận án tiến sĩ: Ảnh hưởng của điều kiện stress môi trường đến khả năng tổng hợp exopolysaccharides ở vi khuẩn Lactobacillus plantarum

• Tác giả: Nguyễn Phú Thọ
• Người hướng dẫn: Hoàng Quốc Khánh
• Trường học: Học viện Khoa học và Công nghệ
• Chuyên ngành: Công nghệ Sinh học
• Đề tài: Nghiên cứu các điều kiện stress môi trường đến khả năng tổng hợp exopolysaccharides của vi khuẩn Lactobacillus plantarum
• Loại tài liệu: luận án tiến sỹ
• Năm xuất bản: 2022
• Địa điểm: Hà Nội

• LỜI CAM ĐOAN
• LỜI CẢM ƠN
• MỤC LỤC
• DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT
• DANH MỤC BẢNG
• DANH MỤC HÌNH
• 1. MỞ ĐẦU
• 2. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
• 3. KẾT QUẢ VÀ THẢO LUẬN
• 4. KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ
• 5. NHỮNG ĐÓNG GÓP MỚI CỦA LUẬN ÁN
• DANH MỤC CÔNG TRÌNH CỦA TÁC GIẢ
• TÀI LIỆU THAM KHẢO

I. Giới thiệu về stress môi trường và tổng hợp exopolysaccharides

Stress môi trường là yếu tố quan trọng ảnh hưởng đến quá trình tổng hợp exopolysaccharides (EPS) của Lactobacillus plantarum. EPS là polymer sinh học có vai trò bảo vệ vi khuẩn khỏi các điều kiện bất lợi như nhiệt độ, pH, và áp suất thẩm thấu. Nghiên cứu này tập trung vào việc xác định các điều kiện stress thích hợp để kích thích sản xuất EPS, đồng thời phân tích sự thay đổi thành phần monosaccharide và biểu hiện gen liên quan. Vi khuẩn lactic (LAB), đặc biệt là Lactobacillus plantarum, được biết đến với khả năng sản xuất EPS có hoạt tính sinh học cao, ứng dụng trong công nghiệp thực phẩm và dược phẩm.

1.1. Vai trò của EPS trong vi khuẩn lactic

EPS không chỉ bảo vệ vi khuẩn lactic khỏi các tác động môi trường mà còn tham gia vào quá trình hình thành màng sinh học và tương tác với vật chủ. Chất nhầy vi khuẩn này có thể được sử dụng như chất làm đặc, ổn định trong thực phẩm và có tiềm năng trong y học nhờ khả năng chống oxy hóa và điều hòa miễn dịch.

1.2. Ảnh hưởng của stress môi trường đến sản xuất EPS

Các điều kiện stress môi trường như nhiệt độ cao, pH thấp, và nồng độ muối cao có thể kích thích sản xuất exopolysaccharides. Nghiên cứu này đã chỉ ra rằng Lactobacillus plantarum có khả năng thích nghi cao, tăng cường sản xuất EPS dưới các điều kiện stress, từ đó cải thiện khả năng sống sót của vi khuẩn.

II. Phương pháp nghiên cứu và kết quả

Nghiên cứu sử dụng phương pháp phân lập và định danh Lactobacillus plantarum từ thực phẩm lên men truyền thống. Các điều kiện stress môi trường như nhiệt độ, pH, NaCl, và nồng độ CO2 được áp dụng để đánh giá ảnh hưởng đến tổng hợp exopolysaccharides. Kết quả cho thấy, điều kiện pH 3 trong 3 giờ kích thích sản xuất EPS cao nhất (50,44 g/L). Phân tích thành phần monosaccharide bằng sắc ký khí cho thấy sự thay đổi đáng kể trong thành phần EPS dưới các điều kiện stress.

2.1. Phân tích thành phần monosaccharide của EPS

Thành phần monosaccharide của EPS thay đổi dưới các điều kiện stress môi trường, với sự gia tăng các loại đường hiếm như rhamnose và fucose. Điều này cho thấy ảnh hưởng môi trường không chỉ làm tăng sản lượng EPS mà còn thay đổi cấu trúc và hoạt tính sinh học của nó.

2.2. Biểu hiện gen liên quan đến tổng hợp EPS

Phân tích biểu hiện mRNA bằng kỹ thuật Real-time qPCR cho thấy các gen liên quan đến tổng hợp exopolysaccharides (glmU, pgmB1, cps4E, cps4F, cps4J, và cps4H) được điều chỉnh dưới các điều kiện stress. Điều này chứng minh rằng stress môi trường có thể điều chỉnh quá trình sinh tổng hợp EPS ở Lactobacillus plantarum.

III. Ứng dụng và ý nghĩa thực tiễn

Nghiên cứu này không chỉ làm sáng tỏ cơ chế tổng hợp exopolysaccharides dưới các điều kiện stress môi trường mà còn mở ra tiềm năng ứng dụng trong công nghiệp và y học. EPS được sản xuất bởi Lactobacillus plantarum có thể được sử dụng như chất phụ gia thực phẩm, chất chống oxy hóa, và hỗ trợ sức khỏe đường ruột. Ngoài ra, việc tối ưu hóa điều kiện stress có thể giúp sản xuất EPS với hoạt tính sinh học cao hơn.

3.1. Ứng dụng trong công nghiệp thực phẩm

EPS từ Lactobacillus plantarum có thể được sử dụng như chất làm đặc, ổn định trong các sản phẩm thực phẩm lên men. Chế phẩm sinh học chứa EPS cũng có tiềm năng trong việc cải thiện chất lượng và giá trị dinh dưỡng của thực phẩm.

3.2. Tiềm năng trong y học và sức khỏe

EPS giàu đường hiếm có hoạt tính sinh học cao, có thể ứng dụng trong y học như chất chống viêm, chống oxy hóa, và hỗ trợ hệ miễn dịch. Nghiên cứu này góp phần phát triển các ứng dụng công nghiệp và y tế từ vi sinh vật có lợi.