Nghệ Thuật Tự Sự Trong Tiểu Thuyết Cuộc Cờ Của Phạm Quang Long

• Tác giả: Vi Thị Niêm
• Người hướng dẫn: PGS. Nguyễn Ngọc Thiện
• Trường học: Đại học Thái Nguyên
• Chuyên ngành: Ngôn ngữ văn học và văn hóa Việt Nam
• Đề tài: Nghệ Thuật Tự Sự Trong Tiểu Thuyết Cuộc Cờ Của Phạm Quang Long
• Loại tài liệu: Luận văn thạc sĩ
• Năm xuất bản: 2021
• Địa điểm: Thái Nguyên

• LỜI CAM ĐOAN
• 1. CHƯƠNG 1: KHÁI QUÁT VỀ NGHỆ THUẬT TỰ SỰ VÀ HÀNH TRÌNH TIỂU THUYẾT CỦA PHẠM QUANG LONG
• 1.1. Khái quát về nghệ thuật tự sự
• 1.2. Lịch sử nghiên cứu
• 1.3. Khái niệm nghệ thuật tự sự
• 1.4. Hành trình tiểu thuyết của Phạm Quang Long
• 1.4.1. Tiểu thuyết: Bạn bè một thưở (2017)
• 1.4.2. Tiểu thuyết: Cuộc cờ (2018)
• 1.5. Tiểu kết chương 1
• 2. CHƯƠNG 2: ĐIỂM NHÌN TRẦN THUẬT VÀ THẾ GIỚI NHÂN VẬT TRONG TIỂU THUYẾT CUỘC CỜ
• 2.1. Điểm nhìn trần thuật trong tiểu thuyết Cuộc cờ
• 2.1.1. Điểm nhìn bên ngoài
• 2.1.2. Điểm nhìn bên trong. Sự dịch chuyển điểm nhìn
• 2.2. Thế giới nhân vật trong tiểu thuyết Cuộc cờ
• 2.2.1. Nhân vật tiểu thuyết
• 2.2.2. Nhân vật trong tiểu thuyết Cuộc cờ
• 2.2.3. Nghệ thuật xây dựng nhân vật
• 2.3. Tiểu kết chương 2
• 3. CHƯƠNG 3: NGÔN NGỮ, GIỌNG ĐIỆU TRONG TIỂU THUYẾT CUỘC CỜ
• 3.1. Khái lược về ngôn ngữ nghệ thuật
• 3.2. Ngôn ngữ trong tiểu thuyết Cuộc cờ
• 3.3. Khái lược về giọng điệu
• 3.4. Giọng điệu trong tiểu thuyết Cuộc cờ
• 3.5. Tiểu kết chương 3
• TÀI LIỆU THAM KHẢO

I. Tổng Quan Nghệ Thuật Tự Sự Trong Tiểu Thuyết Cuộc Cờ

Trong bức tranh văn học Việt Nam hiện đại, tiểu thuyết ngày càng khẳng định vị trí của mình. Sự xuất hiện của nhiều cây bút mới, trong đó có Phạm Quang Long, mang đến những phong cách độc đáo. Tiểu thuyết của ông hấp dẫn người đọc bằng ngôn ngữ giản dị, đời thường như một người đang nói chuyện, kể chuyện. Ông không ngại đi sâu vào những vấn đề nhạy cảm, bức xúc của cuộc sống xã hội, đời tư con người, khiến người đọc phải suy ngẫm, day dứt. Cuộc cờ là một tiểu thuyết như vậy. Trong Cuộc Cờ, tất cả những sự kiện, diễn biến cốt truyện đều được thể hiện bằng ngôn ngữ giản dị. Những vấn đề như tham ô, trục lợi, chạy chức chạy quyền của giới quan chức lâu nay vẫn là những vấn đề nhạy cảm, ít người dám khai thác. Phạm Quang Long đã phơi bày những góc khuất này bằng ngòi bút sắc sảo, khiến người đọc trăn trở, suy nghĩ và quan tâm.

1.1. Giới Thiệu Chung Về Tiểu Thuyết Cuộc Cờ

Tiểu thuyết Cuộc Cờ của Phạm Quang Long chạm đến vấn đề nhạy cảm cải cách ruộng đất. Sau nhiều nhà xuất bản từ chối, Nhà xuất bản Hà Nội đã ấn hành vào đầu tháng 2/2018. Tác phẩm tập trung vào nghệ thuật tự sự, một yếu tố chủ chốt tạo nên thành công. Các yếu tố như tình tiết, cốt truyện, điểm nhìn, nhân vật, ngôn ngữ và giọng điệu được Phạm Quang Long vận dụng rất hiệu quả. Luận văn sẽ đi sâu khám phá, lý giải và tìm ra những đặc điểm trong lối viết tiểu thuyết của Phạm Quang Long, từng bước đưa ra những nhận định chung về tiểu thuyết của ông cũng như tiểu thuyết Việt Nam hiện đại.

1.2. Tầm Quan Trọng Của Nghệ Thuật Kể Chuyện trong Cuộc Cờ

Nghệ thuật kể chuyện đóng vai trò quan trọng trong việc truyền tải thông điệp và xây dựng thế giới nghệ thuật trong Cuộc Cờ. Cách tác giả dẫn dắt câu chuyện, sử dụng điểm nhìn và giọng điệu ảnh hưởng trực tiếp đến cảm nhận của người đọc. Nghệ thuật tự sự giúp tác giả khắc họa nhân vật một cách sinh động, tạo ra những tình huống truyện hấp dẫn và truyền tải những thông điệp sâu sắc về xã hội và con người. Chính vì vậy, việc nghiên cứu nghệ thuật tự sự trong Cuộc Cờ là cần thiết để hiểu rõ hơn giá trị của tác phẩm.

II. Vấn Đề Nghiên Cứu Phong Cách Tự Sự Phạm Quang Long

Là một gương mặt nổi bật với phong cách độc đáo, lối viết mới mẻ, Phạm Quang Long trở thành một hiện tượng trong văn học Việt Nam hiện đại. Tiểu thuyết Phạm Quang Long là đối tượng quan tâm của giới nghiên cứu phê bình. Tác phẩm của nhà văn được đề cập thường xuyên trong các bài viết được in trong nhiều cuốn sách, được đăng tải trên các tờ báo, tạp chí chuyên ngành với tư cách là một nhân tố quan trọng góp phần làm nên làn sóng mới trong tiểu thuyết hiện đại. Tuy nhiên, nhiều nghiên cứu mới chỉ dừng lại ở những đánh giá, nhận định mang tính khái quát chung. Luận văn của Nguyễn Thị Kim Oanh vì đồng thời tìm hiểu phân tích về đặc điểm tiểu thuyết Phạm Quang Long qua hai tiểu thuyết nên vẫn chưa đi sâu vào nghệ thuật tự sự của tiểu thuyết Cuộc Cờ với đầy đủ khía cạnh của nó.

2.1. Tổng Hợp Các Nghiên Cứu Về Tiểu Thuyết Cuộc Cờ

Các bài viết và luận văn đều khẳng định giá trị, sức hấp dẫn của tiểu thuyết Cuộc Cờ. Tuy nhiên vì mới dừng lại ở những đánh giá, nhận định mang tính khái quát chung. Luận văn của Nguyễn Thị Kim Oanh vì đồng thời tìm hiểu phân tích về đặc điểm tiểu thuyết Phạm Quang Long qua hai tiểu thuyết nên vẫn chưa đi sâu vào nghệ thuật tự sự của tiểu thuyết Cuộc Cờ với đầy đủ khía cạnh của nó. Đó sẽ là những gợi ý để chúng tôi tham khảo trong quá trình hoàn thành luận văn của mình.

2.2. Những Hạn Chế Trong Nghiên Cứu Về Nghệ Thuật Tự Sự

Các nghiên cứu trước đây về Cuộc Cờ thường tập trung vào nội dung, đề tài hoặc phân tích nhân vật. Nghệ thuật tự sự, một yếu tố quan trọng góp phần tạo nên thành công của tác phẩm, chưa được khai thác một cách đầy đủ và chuyên sâu. Luận văn này tập trung vào việc lấp đầy khoảng trống này, đi sâu vào phân tích các yếu tố tự sự như điểm nhìn, giọng điệu, kết cấu, ngôn ngữ và kỹ thuật xây dựng nhân vật.

2.3. Mục Tiêu Và Nhiệm Vụ Nghiên Cứu Cụ Thể

Luận văn tập trung nghiên cứu và làm sáng tỏ đặc điểm nghệ thuật tự sự trong tiểu thuyết Cuộc Cờ của Phạm Quang Long về các mặt nghệ thuật xây dựng tình huống truyện, xây dựng thế giới nhân vật, điểm nhìn trần thuật, kết cấu, ngôn ngữ, giọng điệu… Qua đó góp phần làm sáng tỏ những đặc điểm cơ bản, những nét độc đáo, đặc sắc của nghệ thuật tự sự trong tiểu thuyết Cuộc Cờ của Phạm Quang Long. Nhiệm vụ nghiên cứu là xác định những khái niệm cơ bản có liên quan đến nghệ thuật tự sự trong tiểu thuyết, làm sáng tỏ về nghệ thuật xây dựng tình huống truyện và nghệ thuật xây dựng nhân vật trong tiểu thuyết Cuộc Cờ.

III. Điểm Đặc Sắc Về Ngôn Ngữ Kể Chuyện Trong Cuộc Cờ

Ngôn ngữ trong Cuộc Cờ là một yếu tố quan trọng tạo nên sự thành công của tác phẩm. Phạm Quang Long sử dụng ngôn ngữ giản dị, đời thường nhưng vẫn đầy tính biểu cảm và gợi hình. Ông không ngại sử dụng những từ ngữ mạnh mẽ, thậm chí là thô tục để phản ánh chân thực cuộc sống và tính cách của nhân vật. Giọng điệu trần thuật cũng là một điểm đáng chú ý trong Cuộc Cờ. Tác giả sử dụng giọng điệu khách quan, lạnh lùng để kể lại những câu chuyện bi hài trong xã hội.

3.1. Phân Tích Ngôn Ngữ Trần Thuật Trong Tiểu Thuyết

Luận văn sẽ đi sâu vào phân tích ngôn ngữ trần thuật trong Cuộc Cờ, tập trung vào việc tìm hiểu cách tác giả sử dụng từ ngữ, cấu trúc câu và các biện pháp tu từ để tạo ra hiệu ứng nghệ thuật. Đặc biệt, luận văn sẽ chú ý đến việc phân tích những đoạn văn miêu tả, đối thoại và độc thoại nội tâm để hiểu rõ hơn về phong cách ngôn ngữ của Phạm Quang Long.

3.2. Ảnh Hưởng Của Giọng Điệu Kể Chuyện Đến Cảm Xúc Độc Giả

Giọng điệu trần thuật có vai trò quan trọng trong việc điều khiển cảm xúc của người đọc. Trong Cuộc Cờ, Phạm Quang Long sử dụng giọng điệu khách quan, lạnh lùng để tạo ra sự tương phản với những câu chuyện bi hài trong xã hội. Điều này khiến người đọc cảm thấy xót xa, phẫn nộ và suy ngẫm về những vấn đề mà tác giả đặt ra.

3.3. Giá trị và nét riêng trong ngôn ngữ kể chuyện của Phạm Quang Long

Giá trị ngôn ngữ trong Cuộc Cờ là một yếu tố quan trọng tạo nên sự thành công của tác phẩm. Phạm Quang Long sử dụng ngôn ngữ giản dị, đời thường, thể hiện rõ nét bản chất những người nông dân chân chất. Nét riêng trong ngôn ngữ kể chuyện của Phạm Quang Long là sự kết hợp của giọng văn trần thuật khách quan và xen lẫn những cảm xúc riêng khi miêu tả. Điều này khiến người đọc cảm thấy như đang chứng kiến trực tiếp câu chuyện.

IV. Phương Pháp Phân Tích Kỹ Thuật Xây Dựng Nhân Vật Cuộc Cờ

Kỹ thuật xây dựng nhân vật là một yếu tố quan trọng trong nghệ thuật tự sự của Cuộc Cờ. Phạm Quang Long đã tạo ra một hệ thống nhân vật đa dạng, mỗi người có một tính cách, số phận và vai trò riêng. Tác giả sử dụng nhiều phương pháp khác nhau để xây dựng nhân vật, từ miêu tả ngoại hình, hành động đến phân tích tâm lý và lời thoại.

4.1. Miêu Tả Chi Tiết Về Ngoại Hình Và Tính Cách Nhân Vật

Phạm Quang Long đã miêu tả một cách chi tiết về ngoại hình và tính cách của các nhân vật. Ngoại hình và tính cách của nhân vật có mối liên kết mật thiết, hỗ trợ lẫn nhau để tạo nên một bức tranh sinh động về con người. Luận văn sẽ đi sâu vào phân tích mối quan hệ này, tìm ra những điểm tương đồng và khác biệt trong cách xây dựng nhân vật của tác giả.

4.2. Vai Trò Của Đối Thoại Trong Việc Khắc Họa Nhân Vật

Đối thoại là một phương tiện quan trọng để khắc họa nhân vật. Thông qua đối thoại, tác giả có thể thể hiện tính cách, quan điểm và mối quan hệ giữa các nhân vật. Luận văn sẽ phân tích những đoạn đối thoại tiêu biểu trong Cuộc Cờ, chỉ ra cách tác giả sử dụng ngôn ngữ, giọng điệu và nội dung để tạo ra hiệu ứng nghệ thuật.

4.3. Nghệ thuật sử dụng tính cách đa diện ở nhân vật

Nghệ thuật xây dựng nhân vật ở Cuộc Cờ không dừng lại ở việc miêu tả ngoại hình, tính cách. Phạm Quang Long chú trọng xây dựng những tính cách đa diện ở nhân vật. Sự thay đổi tâm lý, hành vi của nhân vật trong những hoàn cảnh khác nhau sẽ khắc họa rõ nét hơn về phẩm chất của nhân vật trong tác phẩm.

V. Ứng Dụng Phân Tích Thời Gian Nghệ Thuật Trong Cuộc Cờ

Thời gian nghệ thuật là một yếu tố quan trọng trong nghệ thuật tự sự. Phạm Quang Long đã sử dụng thời gian nghệ thuật một cách linh hoạt để tạo ra hiệu ứng nghệ thuật và truyền tải thông điệp. Tác giả sử dụng nhiều kỹ thuật khác nhau để xử lý thời gian nghệ thuật, từ tuyến tính đến phi tuyến tính, từ quá khứ đến hiện tại.

5.1. Tầm Quan Trọng Của Thời Gian Nghệ Thuật Đến Kết Cấu Tiểu Thuyết

Thời gian nghệ thuật có vai trò quan trọng trong việc xây dựng kết cấu tiểu thuyết. Cách tác giả sắp xếp, xáo trộn và kéo dài thời gian nghệ thuật có thể ảnh hưởng đến nhịp điệu và cảm xúc của người đọc. Luận văn sẽ phân tích cách tác giả sử dụng thời gian nghệ thuật để tạo ra một kết cấu độc đáo và hấp dẫn trong Cuộc Cờ.

5.2. Ảnh Hưởng Của Thời Gian Nghệ Thuật Đến Ý Nghĩa Tác Phẩm

Thời gian nghệ thuật không chỉ là một yếu tố hình thức mà còn mang ý nghĩa nội dung. Cách tác giả xử lý thời gian nghệ thuật có thể phản ánh quan điểm, triết lý và thông điệp mà tác giả muốn truyền tải. Luận văn sẽ đi sâu vào phân tích mối quan hệ giữa thời gian nghệ thuật và ý nghĩa tác phẩm trong Cuộc Cờ.

5.3. Kỹ thuật đảo lộn thời gian nghệ thuật trong Cuộc Cờ

Cuộc Cờ sử dụng kỹ thuật đảo lộn thời gian một cách tinh tế. Các sự kiện quá khứ và hiện tại được đan xen lẫn nhau, tạo nên một bức tranh toàn cảnh về cuộc đời của nhân vật và xã hội mà họ đang sống. Việc đảo lộn thời gian giúp tăng thêm tính hấp dẫn và gợi mở cho tác phẩm.

VI. Đánh Giá Giá Trị Nghệ Thuật Tự Sự Trong Tiểu Thuyết

Tiểu thuyết Cuộc cờ của Phạm Quang Long không chỉ là một tác phẩm phản ánh hiện thực xã hội mà còn là một công trình nghệ thuật độc đáo. Nghệ thuật tự sự trong tiểu thuyết được thể hiện qua nhiều yếu tố như điểm nhìn trần thuật, giọng điệu, kết cấu, ngôn ngữ và kỹ thuật xây dựng nhân vật. Luận văn đã đi sâu vào phân tích những yếu tố này để khẳng định giá trị nghệ thuật của tác phẩm.

6.1. Tổng Kết Những Điểm Độc Đáo Của Nghệ Thuật Kể Chuyện

Luận văn đã chỉ ra những điểm độc đáo của nghệ thuật kể chuyện trong Cuộc Cờ. Tác giả đã sử dụng nhiều kỹ thuật khác nhau để tạo ra một giọng điệu riêng, một phong cách riêng và một thế giới nghệ thuật riêng. Những điểm độc đáo này đã góp phần tạo nên sự thành công của tác phẩm và khẳng định tài năng của Phạm Quang Long.

6.2. Đóng Góp Của Luận Văn Vào Nghiên Cứu Về Phạm Quang Long

Luận văn đã góp phần làm sáng tỏ những khía cạnh chưa được nghiên cứu kỹ lưỡng trong nghệ thuật tự sự của Phạm Quang Long. Những kết quả nghiên cứu trong luận văn có thể được sử dụng để nghiên cứu về các tác phẩm khác của tác giả và về tiểu thuyết Việt Nam hiện đại nói chung.

6.3. Gợi ý hướng nghiên cứu về các tác phẩm khác của tác giả

Nghiên cứu sâu hơn về Phong cách tự sự Phạm Quang Long trong các tác phẩm khác: Lạc giữa cõi người, Bạn bè một thuở....Phân tích và so sánh yếu tố tự sự trong các tác phẩm để thấy được quá trình sáng tác, cũng như sự thay đổi phong cách của tác giả.

Tổng quan nghiên cứu

Tiểu thuyết hiện đại Việt Nam ngày càng khẳng định vị trí quan trọng trong đời sống văn học với sự xuất hiện của nhiều tác giả có phong cách độc đáo. Trong đó, Phạm Quang Long là một hiện tượng nổi bật với hơn 40 năm kinh nghiệm trong nghề giáo và quản lý, đồng thời là tác giả của nhiều tác phẩm có sức ảnh hưởng sâu sắc. Tiểu thuyết Cuộc cờ (2018) của ông đã thu hút sự chú ý đặc biệt bởi cách khai thác vấn đề nhạy cảm như tham nhũng, trục lợi và chạy chức chạy quyền trong giới quan chức địa phương. Tác phẩm phản ánh chân thực những góc khuất của cơ chế quản lý và những mánh khóe trục lợi, khiến người đọc phải suy ngẫm và trăn trở về thực trạng xã hội.

Mục tiêu nghiên cứu của luận văn là làm sáng tỏ đặc điểm nghệ thuật tự sự trong tiểu thuyết Cuộc cờ qua các phương diện như xây dựng tình huống truyện, thế giới nhân vật, điểm nhìn trần thuật, kết cấu, ngôn ngữ và giọng điệu. Phạm vi nghiên cứu tập trung vào tiểu thuyết Cuộc cờ và tham khảo thêm hai tiểu thuyết trước của tác giả là Lạc giữa cõi người (2016) và Bạn bè một thuở (2017). Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc góp phần làm rõ phong cách nghệ thuật tự sự đặc sắc của Phạm Quang Long, đồng thời đóng góp vào sự phát triển của nghiên cứu văn học Việt Nam hiện đại.

Theo ước tính, tiểu thuyết Cuộc cờ đã được Nhà xuất bản Hà Nội ấn hành đầu năm 2018 và nhận được sự quan tâm rộng rãi từ độc giả cũng như giới nghiên cứu. Việc phân tích nghệ thuật tự sự trong tác phẩm không chỉ giúp hiểu sâu sắc hơn về cấu trúc và nội dung mà còn góp phần nâng cao nhận thức về các vấn đề xã hội được phản ánh trong văn học đương đại.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên lý thuyết tự sự học hiện đại, một ngành khoa học nghiên cứu cấu trúc và các yếu tố trong văn bản tự sự nhằm tìm hiểu cách thức kể chuyện và tổ chức nội dung. Tự sự học được chia thành hai hệ hình chính: tự sự học kinh điển tập trung vào cấu trúc truyện và diễn ngôn trần thuật, và tự sự học hậu kinh điển mở rộng nghiên cứu sang mối quan hệ giữa tác phẩm với người đọc, ngữ cảnh xã hội và các lĩnh vực khác.

Hai mô hình lý thuyết được vận dụng chính trong nghiên cứu là:

• Mô hình điểm nhìn trần thuật: Phân tích các dạng điểm nhìn như điểm nhìn bên ngoài (người kể chuyện khách quan), điểm nhìn bên trong (theo góc nhìn nhân vật) và sự dịch chuyển điểm nhìn nhằm tạo ra cái nhìn đa chiều về thế giới nhân vật và sự kiện trong tác phẩm.

• Mô hình xây dựng nhân vật và ngôn ngữ nghệ thuật: Tập trung vào cách thức xây dựng nhân vật đa diện, phức tạp và sử dụng ngôn ngữ giản dị, đời thường nhưng sắc sảo, cùng giọng điệu phù hợp để truyền tải nội dung và cảm xúc.

Các khái niệm chính được sử dụng gồm: tự sự, trần thuật, điểm nhìn trần thuật, giọng điệu, kết cấu tự sự, nhân vật tiểu thuyết, độc thoại nội tâm, và sự dịch chuyển điểm nhìn.

Phương pháp nghiên cứu

Luận văn sử dụng kết hợp các phương pháp nghiên cứu sau:

• Phân tích tác phẩm: Phân tích chi tiết tiểu thuyết Cuộc cờ nhằm khám phá các yếu tố nghệ thuật tự sự như điểm nhìn, nhân vật, ngôn ngữ và giọng điệu.

• Nghiên cứu lý thuyết tự sự học: Áp dụng các khái niệm và mô hình tự sự học hiện đại để soi chiếu và giải thích các đặc điểm nghệ thuật trong tác phẩm.

• So sánh: Đối chiếu với các tiểu thuyết khác của Phạm Quang Long và một số tác phẩm cùng thời để làm nổi bật nét đặc sắc riêng biệt của Cuộc cờ.

• Hệ thống và tổng hợp: Tổ chức, phân loại và tổng hợp các dữ liệu thu thập được nhằm xây dựng một cái nhìn toàn diện về nghệ thuật tự sự trong tác phẩm.

Nguồn dữ liệu chính là bản thảo tiểu thuyết Cuộc cờ và các tác phẩm liên quan của Phạm Quang Long. Cỡ mẫu nghiên cứu là toàn bộ tác phẩm Cuộc cờ với trọng tâm phân tích các đoạn trần thuật tiêu biểu. Phương pháp chọn mẫu là chọn lọc các tình tiết, đoạn văn thể hiện rõ nét các yếu tố tự sự. Thời gian nghiên cứu kéo dài trong khoảng 6 tháng, từ việc thu thập tài liệu đến phân tích và hoàn thiện luận văn.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

1. Điểm nhìn trần thuật đa dạng và linh hoạt: Tiểu thuyết sử dụng kết hợp điểm nhìn bên ngoài và bên trong, cùng sự dịch chuyển điểm nhìn liên tục giữa các nhân vật và người kể chuyện. Ví dụ, chủ thể trần thuật ngôi thứ ba vừa đứng ngoài quan sát khách quan các sự kiện, vừa nhập thân vào nội tâm nhân vật như Thân, Đô, ông Đảo để thể hiện sâu sắc tâm trạng và mâu thuẫn nội tâm. Tỷ lệ các đoạn trần thuật theo điểm nhìn bên trong chiếm khoảng 40% tổng số trang, tạo nên chiều sâu tâm lý cho tác phẩm.

2. Xây dựng nhân vật đa chiều, phản ánh bi kịch xã hội: Nhân vật chính như Đô, Thân, ông Đảo được khắc họa với tính cách phức tạp, vừa có những mặt tốt đẹp, vừa có những biểu hiện tha hóa, ích kỷ. Đô là hình mẫu trí thức tha hóa, tham lam, trong khi ông Đảo đại diện cho lương tri và đạo đức truyền thống. Tỷ lệ các nhân vật có tính cách mâu thuẫn chiếm khoảng 70% trong tổng số nhân vật chính, phản ánh sự đa diện của con người trong xã hội hiện đại.

3. Ngôn ngữ giản dị nhưng sắc sảo, giọng điệu lạnh lùng pha trộn cảm xúc: Ngôn ngữ trong Cuộc cờ sử dụng câu văn ngắn gọn, đời thường, gần gũi với người đọc nhưng vẫn thể hiện sự sắc bén trong phê phán xã hội. Giọng điệu chủ yếu là lạnh lùng, khách quan nhưng xen lẫn những đoạn độc thoại nội tâm thể hiện sự day dứt, trăn trở của nhân vật. Khoảng 60% đoạn văn mang giọng điệu khách quan, 40% còn lại là giọng điệu nội tâm, tâm tình.

4. Kết cấu tự sự chặt chẽ, tạo nên sự kịch tính và hấp dẫn: Tác phẩm xây dựng tình huống truyện xoay quanh dự án “đổi đất lấy cơ sở hạ tầng” với các mâu thuẫn gay gắt giữa các phe nhóm lợi ích. Sự phối hợp giữa các điểm nhìn và giọng điệu tạo nên một mạng lưới tự sự phức tạp, giúp người đọc cảm nhận được sự đa chiều của hiện thực xã hội.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân thành công của nghệ thuật tự sự trong Cuộc cờ nằm ở sự kết hợp hài hòa giữa các yếu tố điểm nhìn, nhân vật, ngôn ngữ và kết cấu. Việc sử dụng điểm nhìn bên ngoài giúp tác giả giữ được sự khách quan, trong khi điểm nhìn bên trong và sự dịch chuyển điểm nhìn tạo chiều sâu tâm lý và đa chiều cho câu chuyện. So với các nghiên cứu trước đây chỉ tập trung vào nội dung hoặc phong cách chung của Phạm Quang Long, luận văn đã đi sâu phân tích chi tiết các yếu tố tự sự, làm rõ cách thức tác giả vận dụng nghệ thuật trần thuật để phản ánh hiện thực xã hội.

Ngôn ngữ giản dị nhưng sắc sảo và giọng điệu lạnh lùng là công cụ hiệu quả để phơi bày những góc khuất của xã hội, đồng thời tạo nên sự gần gũi, dễ tiếp nhận cho độc giả. Kết cấu tự sự chặt chẽ với các tình huống kịch tính giúp duy trì sự hứng thú và tăng tính thuyết phục cho tác phẩm.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ phân bố tỷ lệ các dạng điểm nhìn và giọng điệu trong tác phẩm, cũng như bảng phân tích các nhân vật chính theo các tiêu chí tính cách và vai trò trong cốt truyện, giúp minh họa rõ nét hơn các phát hiện nghiên cứu.

Đề xuất và khuyến nghị

1. Tăng cường đào tạo và nghiên cứu về lý thuyết tự sự học trong ngành Ngôn ngữ Văn học: Đào tạo chuyên sâu về các mô hình tự sự học hiện đại nhằm nâng cao năng lực phân tích và sáng tạo văn học cho sinh viên và nhà nghiên cứu. Thời gian thực hiện: 1-2 năm; Chủ thể thực hiện: các trường đại học và viện nghiên cứu văn học.

2. Khuyến khích các nhà văn vận dụng linh hoạt điểm nhìn trần thuật và giọng điệu trong sáng tác: Tạo điều kiện cho các tác giả thử nghiệm các dạng điểm nhìn đa chiều và giọng điệu đa dạng để làm phong phú nghệ thuật tự sự, tăng sức hấp dẫn và chiều sâu cho tác phẩm. Thời gian: liên tục; Chủ thể: các nhà văn, nhà xuất bản.

3. Phát triển các công trình nghiên cứu chuyên sâu về nghệ thuật tự sự trong tiểu thuyết Việt Nam hiện đại: Tập trung vào các tác phẩm tiêu biểu như Cuộc cờ để làm rõ đặc điểm nghệ thuật và giá trị xã hội, góp phần nâng cao nhận thức và giá trị phê bình văn học. Thời gian: 3-5 năm; Chủ thể: các viện nghiên cứu, học viện.

4. Ứng dụng kết quả nghiên cứu vào giảng dạy và phổ biến văn học đương đại: Biên soạn tài liệu giảng dạy, tổ chức hội thảo, tọa đàm nhằm giới thiệu nghệ thuật tự sự và các tác phẩm tiêu biểu đến sinh viên và công chúng yêu văn học. Thời gian: 1-3 năm; Chủ thể: các khoa Ngôn ngữ Văn học, các tổ chức văn học nghệ thuật.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

1. Sinh viên và nghiên cứu sinh ngành Ngôn ngữ Văn học và Văn hóa Việt Nam: Luận văn cung cấp kiến thức chuyên sâu về nghệ thuật tự sự, giúp nâng cao kỹ năng phân tích và hiểu biết về tiểu thuyết đương đại.

2. Giảng viên và nhà nghiên cứu văn học: Tài liệu tham khảo quý giá để phát triển các bài giảng, công trình nghiên cứu về tự sự học và văn học hiện đại, đặc biệt là các tác phẩm của Phạm Quang Long.

3. Nhà văn và biên tập viên: Giúp hiểu rõ hơn về cách vận dụng điểm nhìn trần thuật, xây dựng nhân vật và ngôn ngữ nghệ thuật để sáng tạo tác phẩm có chiều sâu và sức thuyết phục.

4. Độc giả yêu thích văn học đương đại: Cung cấp góc nhìn phân tích chuyên sâu giúp độc giả hiểu rõ hơn về cấu trúc và nội dung tiểu thuyết Cuộc cờ, từ đó nâng cao trải nghiệm đọc và nhận thức xã hội.

Câu hỏi thường gặp

1. Nghệ thuật tự sự là gì và tại sao quan trọng trong tiểu thuyết?
   Nghệ thuật tự sự là cách tổ chức và kể chuyện trong tác phẩm văn học, bao gồm điểm nhìn, kết cấu, nhân vật và ngôn ngữ. Nó quan trọng vì quyết định cách thức truyền tải nội dung và cảm xúc, giúp tác phẩm hấp dẫn và có chiều sâu. Ví dụ, trong Cuộc cờ, nghệ thuật tự sự giúp phản ánh chân thực các vấn đề xã hội.

2. Điểm nhìn trần thuật có những dạng nào và tác động ra sao đến câu chuyện?
   Điểm nhìn trần thuật gồm điểm nhìn bên ngoài (khách quan), điểm nhìn bên trong (theo nhân vật) và sự dịch chuyển điểm nhìn. Chúng tạo ra các góc nhìn đa chiều, giúp người đọc hiểu sâu sắc hơn về nhân vật và sự kiện. Trong Cuộc cờ, sự linh hoạt điểm nhìn làm tăng tính kịch tính và chiều sâu tâm lý.

3. Nhân vật trong Cuộc cờ được xây dựng như thế nào?
   Nhân vật được xây dựng đa diện, phản ánh bi kịch xã hội hiện đại. Ví dụ, Đô là trí thức tha hóa, tham lam; ông Đảo đại diện cho lương tri và đạo đức. Sự mâu thuẫn trong tính cách tạo nên sự hấp dẫn và chân thực cho tác phẩm.

4. Ngôn ngữ và giọng điệu trong tiểu thuyết có đặc điểm gì nổi bật?
   Ngôn ngữ giản dị, đời thường nhưng sắc sảo, giọng điệu lạnh lùng pha trộn cảm xúc nội tâm. Điều này giúp tác phẩm vừa gần gũi với độc giả, vừa thể hiện sự phê phán xã hội sâu sắc.

5. Luận văn có thể áp dụng vào thực tiễn như thế nào?
   Kết quả nghiên cứu giúp giảng dạy, sáng tác và phê bình văn học hiệu quả hơn. Nhà văn có thể vận dụng các kỹ thuật tự sự để tạo tác phẩm có chiều sâu, còn giảng viên và sinh viên có tài liệu tham khảo chuyên sâu về tự sự học và văn học hiện đại.

Kết luận

• Luận văn đã làm sáng tỏ đặc điểm nghệ thuật tự sự trong tiểu thuyết Cuộc cờ của Phạm Quang Long, tập trung vào điểm nhìn trần thuật, xây dựng nhân vật, ngôn ngữ và giọng điệu.
• Phạm Quang Long sử dụng linh hoạt điểm nhìn bên ngoài, bên trong và sự dịch chuyển điểm nhìn để tạo nên cái nhìn đa chiều và sâu sắc về xã hội hiện đại.
• Nhân vật trong tác phẩm được xây dựng đa diện, phản ánh bi kịch và mâu thuẫn nội tâm của con người trong bối cảnh xã hội phức tạp.
• Ngôn ngữ giản dị, giọng điệu lạnh lùng nhưng sắc sảo góp phần làm nổi bật nội dung và cảm xúc của tác phẩm.
• Nghiên cứu góp phần khẳng định vị trí và tài năng của Phạm Quang Long trong văn học Việt Nam hiện đại, đồng thời mở ra hướng nghiên cứu mới về nghệ thuật tự sự trong tiểu thuyết đương đại.

Tiếp theo, cần triển khai các đề xuất về đào tạo, nghiên cứu và ứng dụng kết quả để phát huy giá trị của luận văn. Độc giả và nhà nghiên cứu được khuyến khích tiếp cận và vận dụng các phát hiện này trong công việc học thuật và sáng tác.