I. Tổng Quan Về Tình Hình Sốt Xuất Huyết Dengue Tại Đồng Tháp
Sốt xuất huyết Dengue (SXHD) là một vấn đề sức khỏe cộng đồng đáng quan tâm, đặc biệt ở các tỉnh Đồng bằng Sông Cửu Long như Đồng Tháp. Bệnh do virus Dengue gây ra và lây truyền qua muỗi Aedes aegypti. Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), Đông Nam Á và Tây Thái Bình Dương là hai khu vực có tỷ lệ mắc bệnh cao nhất. Việc nâng cao kiến thức về sốt xuất huyết và thực hành phòng chống bệnh là vô cùng quan trọng. Nghiên cứu chỉ ra rằng việc cung cấp kiến thức ban đầu cho người dân về các yếu tố nguy cơ gây bệnh SXHD sẽ giúp ích rất nhiều cho công tác phòng bệnh tại cộng đồng, giúp kiểm soát dịch tễ sốt xuất huyết Đồng Tháp hiệu quả hơn. Các hoạt động tuyên truyền phòng chống sốt xuất huyết cần được tăng cường.
1.1. Dịch Tễ Học Sốt Xuất Huyết Dengue Bức Tranh Toàn Cảnh
Sốt xuất huyết Dengue lưu hành chủ yếu ở vùng nhiệt đới và cận nhiệt đới, đặc biệt là ở các quốc gia đang phát triển. Quá trình đô thị hóa làm gia tăng khả năng tiếp xúc giữa người và muỗi Aedes aegypti. Châu Á là một trong những khu vực chịu ảnh hưởng nặng nề nhất, bệnh SXHD là một trong những nguyên nhân hàng đầu gây ra tử vong ở trẻ em. Theo WHO, mục tiêu của Chiến lược phòng chống SXHD toàn cầu là giảm bùng phát dịch và giảm tỷ lệ mắc và tử vong xuống mức thấp nhất vào năm 2020.
1.2. Tình Hình Sốt Xuất Huyết Tại Việt Nam Thực Trạng Đáng Lo Ngại
Tại Việt Nam, SXHD là một bệnh truyền nhiễm đã và đang tái nổi. Bệnh tập trung nhiều nhất ở khu vực phía Nam, đặc biệt là các tỉnh Đồng bằng Sông Cửu Long, nơi thường xuyên xuất hiện bệnh quanh năm. Tuy số ca tử vong không cao bằng các bệnh truyền nhiễm khác, nhưng số ca mắc bệnh hàng năm là không nhỏ. Chi phí cho công tác phòng chống dịch là rất lớn. Chu kỳ dịch thường xảy ra từ 3 đến 5 năm một lần. Công tác phòng chống sốt xuất huyết được đưa vào chương trình mục tiêu y tế quốc gia.
II. Thách Thức Trong Phòng Chống Sốt Xuất Huyết Dengue Ở Đồng Tháp
Đồng Tháp là một trong những tỉnh có tỷ lệ mắc SXHD khá cao. Tỷ lệ mắc trung bình giai đoạn 2011-2015 là 45,1-280,9/100.000 dân. Huyện Cao Lãnh, đặc biệt là xã Mỹ Long và xã An Bình, có số ca mắc cao so với các địa phương khác. Nghiên cứu chỉ ra rằng người dân chưa có nhiều kiến thức về sốt xuất huyết Dengue Đồng Tháp và thực hành tốt trong công tác phòng chống bệnh tại cộng đồng. Việc kiểm soát các chỉ số BI (Breteau Index) và HI (House Index) vẫn còn nhiều khó khăn. Nguồn kinh phí cho hoạt động diệt muỗi và diệt lăng quăng còn hạn chế.
2.1. Thực Trạng Bệnh Sốt Xuất Huyết Dengue tại Huyện Cao Lãnh
Huyện Cao Lãnh là một trong những huyện có số ca mắc SXHD cao trong toàn tỉnh, đặc biệt là năm 2012 và 2015. Tỷ lệ mắc trung bình từ 35,8-207,1/100.000 dân. Xã Mỹ Long và xã An Bình là hai xã khá tương đồng về tình hình kinh tế - văn hóa xã hội và địa lý. Cuộc sống người dân chủ yếu là làm nghề nông, lao động chân tay và có thói quen dự trữ nước cho sinh hoạt hàng ngày.
2.2. Khó Khăn Trong Công Tác Phòng Chống Sốt Xuất Huyết tại Xã
Tại xã Mỹ Long, việc sử dụng rác thải và phế liệu, dụng cụ chứa nước chưa được thu gom xử lý tốt và xung quanh trong nhà chưa gọn gàng, tạo điều kiện thuận lợi cho muỗi Aedes aegypti đẻ trứng và phát triển nhanh. Tỷ lệ mắc trung bình 5 năm gần đây cao hơn so với chỉ tiêu mắc trung bình của xã. Tại xã An Bình, tỷ lệ mắc cũng có chiều hướng tăng nhanh trong những năm gần đây.
III. Giải Pháp Nâng Cao Kiến Thức Phòng Chống Sốt Xuất Huyết Tại Đồng Tháp
Nâng cao kiến thức phòng chống sốt xuất huyết là yếu tố then chốt để giảm thiểu nguy cơ mắc bệnh tại Đồng Tháp. Các hoạt động truyền thông giáo dục sức khỏe cần tập trung vào việc cung cấp thông tin chính xác về nguyên nhân sốt xuất huyết Dengue, triệu chứng sốt xuất huyết Dengue, và cách phòng tránh sốt xuất huyết. Cần tăng cường tuyên truyền phòng chống sốt xuất huyết đến từng hộ gia đình, trường học và cộng đồng. Sự tham gia tích cực của cộng đồng là yếu tố quyết định sự thành công của các chương trình phòng chống bệnh. Cần tập trung vào đối tượng học sinh THCS vì đối tượng này có nhiều sáng kiến.
3.1. Tăng Cường Truyền Thông Giáo Dục Sức Khỏe Về Sốt Xuất Huyết
Truyền thông giáo dục sức khỏe (TT-GDSK) đóng vai trò quan trọng trong việc nâng cao nhận thức và thay đổi hành vi của người dân. Các hình thức TT-GDSK có thể bao gồm: phát tờ rơi, tổ chức nói chuyện chuyên đề, chiếu video clip, sử dụng loa phát thanh... Nội dung truyền thông cần tập trung vào các biện pháp phòng chống SXHD hiệu quả, dễ thực hiện và phù hợp với điều kiện địa phương.
3.2. Huy Động Cộng Đồng Tham Gia Phòng Chống Sốt Xuất Huyết
Cần huy động sự tham gia của tất cả các thành viên trong cộng đồng vào công tác phòng chống SXHD, từ chính quyền địa phương, các ban ngành đoàn thể, đến từng hộ gia đình. Cần xây dựng các mô hình cộng đồng tự quản về phòng chống SXHD, khuyến khích người dân chủ động thực hiện các biện pháp phòng bệnh tại gia đình và khu dân cư. Tiếp tục duy trì các mô hình truyền thông và thường xuyên lồng ghép trong các hoạt động TT-GDSK.
3.3. Kết Nối Với Học Sinh Trung Học Cơ Sở Để Phòng Chống Sốt Xuất Huyết
Học sinh trung học cơ sở có thể đóng vai trò quan trọng trong công tác phòng chống SXHD. Thông qua các hoạt động ngoại khóa, các em có thể tìm hiểu về bệnh SXHD và tuyên truyền cho gia đình, bạn bè. Đối tượng này có nhiều sáng kiến để phát hiện và diệt lăng quăng. Cần có các chương trình giáo dục chuyên biệt cho học sinh THCS về SXHD.
IV. Phương Pháp Phòng Chống Sốt Xuất Huyết Dengue Hiệu Quả Tại Đồng Tháp
Để phòng chống sốt xuất huyết hiệu quả cần kết hợp nhiều biện pháp đồng bộ. Diệt muỗi và diệt lăng quăng là biện pháp quan trọng hàng đầu. Cần chú trọng vệ sinh môi trường, loại bỏ các vật chứa nước đọng. Sử dụng các biện pháp phòng tránh muỗi đốt như mặc quần áo dài tay, ngủ màn. Khi có dấu hiệu nghi ngờ mắc bệnh, cần đến ngay cơ sở y tế để được khám và điều trị kịp thời. Phòng bệnh hơn chữa bệnh là phương châm cần được quán triệt.
4.1. Các Biện Pháp Diệt Muỗi Và Lăng Quăng Hướng Dẫn Chi Tiết
Các biện pháp diệt muỗi và lăng quăng bao gồm: phun hóa chất diệt muỗi, thả cá vào các dụng cụ chứa nước, đậy kín các dụng cụ chứa nước, lật úp các vật chứa nước không cần thiết. Cần thực hiện diệt muỗi và lăng quăng định kỳ tại các khu vực có nguy cơ cao. Cần sử dụng các loại hóa chất an toàn, được Bộ Y tế cho phép.
4.2. Vệ Sinh Môi Trường Loại Bỏ Nơi Sinh Sản Của Muỗi
Vệ sinh môi trường là biện pháp quan trọng để loại bỏ nơi sinh sản của muỗi. Cần thường xuyên dọn dẹp nhà cửa, phát quang bụi rậm, khơi thông cống rãnh. Loại bỏ các vật chứa nước đọng như lốp xe cũ, chai lọ vứt bừa bãi.
V. Nghiên Cứu Đánh Giá Hiệu Quả Can Thiệp Phòng Chống SXHD tại Đồng Tháp
Nghiên cứu can thiệp tại xã Mỹ Long (xã can thiệp) và xã An Bình (xã chứng) cho thấy sau can thiệp, kiến thức và thực hành của người dân về phòng chống sốt xuất huyết đã được cải thiện đáng kể. Chỉ số BI và HI ở xã can thiệp thấp hơn so với xã chứng. Nghiên cứu cũng chỉ ra những thuận lợi và khó khăn trong quá trình triển khai các hoạt động phòng chống bệnh tại cộng đồng. Cần có sự quan tâm sâu sát của chính quyền địa phương hỗ trợ nhân lực và kinh phí để thực hiện tốt chương trình phòng chống SXHD tại địa phương.
5.1. Kết Quả Nghiên Cứu Sau Can Thiệp Sự Thay Đổi Rõ Rệt
Tại xã An Bình (xã chứng), sau can thiệp kiến thức của người dân đạt 50% và thực hành đạt 50,5%, chỉ số BI 49%, chỉ số HI 42%. Tại xã Mỹ Long (xã can thiệp), sau can thiệp tỷ lệ kiến thức đạt 78,5%, thực hành đạt 83,5%, chỉ số BI 39%, chỉ số HI 38%. Chỉ số BI, HI sau can thiệp xã chứng cao hơn xã can thiệp, sự khác biệt có ý nghĩa thống kê p<0,00.
5.2. Thuận Lợi Và Khó Khăn Trong Quá Trình Can Thiệp
Can thiệp truyền thông phòng chống bệnh SXHD tại cộng đồng có những thuận lợi: được sự quan tâm hỗ trợ của chính quyền địa phương, sự hỗ trợ tích cực của cán bộ y tế, ban ngành đoàn thể và có sự đồng thuận ủng hộ tham gia nhiệt tình của người dân. Tuy nhiên, các hoạt động can thiệp có những khó khăn như nguồn kinh phí cho hoạt động truyền thông phòng chống bệnh SXHD tại phương còn hạn chế, địa bàn nông thôn đi lại khó khăn, người dân còn mang tính ỷ lại phòng chống bệnh còn trông chờ vào ngành y tế và chính quyền địa phương.
VI. Kết Luận Hướng Tới Tương Lai Phòng Chống Sốt Xuất Huyết Hiệu Quả
Việc nâng cao kiến thức về sốt xuất huyết Dengue và thực hành phòng chống bệnh là một quá trình liên tục và cần sự phối hợp chặt chẽ giữa các bên liên quan. Cần tiếp tục duy trì và phát triển các mô hình truyền thông hiệu quả, đồng thời tăng cường đầu tư cho công tác phòng chống bệnh. Phòng bệnh hơn chữa bệnh, hãy cùng nhau chung tay xây dựng một cộng đồng khỏe mạnh, không còn lo sợ dịch SXHD.
6.1. Tiếp Tục Duy Trì Các Mô Hình Truyền Thông Hiệu Quả
Cần tiếp tục duy trì các mô hình truyền thông đã được chứng minh là hiệu quả, đồng thời nghiên cứu và triển khai các mô hình mới phù hợp với điều kiện thực tế của địa phương. Các hoạt động truyền thông cần được thực hiện thường xuyên, liên tục và có sự đổi mới để thu hút sự quan tâm của người dân.
6.2. Tăng Cường Đầu Tư Cho Công Tác Phòng Chống Sốt Xuất Huyết
Cần tăng cường đầu tư cho công tác phòng chống SXHD, bao gồm: kinh phí cho hoạt động truyền thông, mua sắm hóa chất diệt muỗi, trang thiết bị y tế... Cần có cơ chế tài chính linh hoạt để đáp ứng kịp thời các nhu cầu phát sinh trong quá trình phòng chống dịch.
