Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh kinh tế toàn cầu chịu ảnh hưởng sâu rộng từ đại dịch COVID-19 và các biến động chính trị, kinh tế như chiến tranh thương mại Mỹ-Trung, các doanh nghiệp Việt Nam nói chung và doanh nghiệp sản xuất cơ khí nói riêng đang đối mặt với nhiều thách thức nghiêm trọng. Công ty TNHH Cơ khí Chính xác Thăng Long, với hơn 20 năm hoạt động và đội ngũ lao động khoảng 320 người, là một trong những doanh nghiệp tiên phong trong lĩnh vực cơ khí chính xác tại Việt Nam. Tuy nhiên, để tồn tại và phát triển bền vững trong môi trường cạnh tranh khốc liệt, công ty cần nâng cao hiệu quả quản trị, đặc biệt là trong việc ra quyết định kinh doanh dựa trên thông tin kế toán quản trị.

Mục tiêu nghiên cứu của luận văn là hệ thống hóa các lý luận cơ bản về kế toán quản trị phục vụ việc ra quyết định kinh doanh, đồng thời khảo sát thực trạng và đề xuất giải pháp hoàn thiện kế toán quản trị tại Công ty TNHH Cơ khí Chính xác Thăng Long trong năm 2021. Nghiên cứu tập trung vào việc thu thập, xử lý, phân tích và cung cấp thông tin kế toán quản trị nhằm hỗ trợ nhà quản trị đưa ra các quyết định kinh doanh chính xác, kịp thời và hiệu quả. Ý nghĩa của nghiên cứu được thể hiện qua việc nâng cao chất lượng thông tin quản trị, góp phần cải thiện hiệu quả hoạt động sản xuất kinh doanh, tăng khả năng cạnh tranh và phát triển bền vững của doanh nghiệp trong bối cảnh kinh tế đầy biến động.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết và mô hình kế toán quản trị, trong đó có:

  • Lý thuyết kế toán quản trị: Định nghĩa kế toán quản trị là hệ thống thu thập, xử lý và cung cấp thông tin kinh tế, tài chính phục vụ quản lý nội bộ doanh nghiệp, giúp nhà quản trị lập kế hoạch, kiểm soát và ra quyết định kinh doanh hiệu quả.

  • Mô hình phân tích chi phí - khối lượng - lợi nhuận (CVP): Phân tích mối quan hệ giữa chi phí biến đổi, chi phí cố định, doanh thu và lợi nhuận để hỗ trợ nhà quản trị trong việc xác định điểm hòa vốn, mức lợi nhuận kỳ vọng và các quyết định kinh doanh ngắn hạn.

  • Khái niệm thông tin thích hợp: Thông tin kế toán quản trị phải liên quan đến tương lai và có sự khác biệt giữa các phương án để được coi là thích hợp cho việc ra quyết định.

Các khái niệm chính bao gồm: chi phí biến đổi, chi phí cố định, chi phí hỗn hợp, số dư đảm phí, tỷ lệ số dư đảm phí, điểm hòa vốn, phạm vi an toàn, và các loại quyết định kinh doanh (ngắn hạn, dài hạn, thay đổi định phí, giá bán, chấp nhận hay từ chối đơn đặt hàng).

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp kết hợp thu thập dữ liệu sơ cấp và thứ cấp:

  • Thu thập dữ liệu sơ cấp: Phương pháp quan sát trực tiếp quy trình kế toán quản trị tại Công ty TNHH Cơ khí Chính xác Thăng Long; phỏng vấn sâu với 5 nhóm đối tượng gồm Giám đốc, Kế toán trưởng, Trưởng phòng kinh doanh, Kế toán tính giá thành và Quản đốc các phân xưởng nhằm thu thập thông tin thực tế về công tác kế toán quản trị và nhu cầu thông tin ra quyết định.

  • Thu thập dữ liệu thứ cấp: Tổng hợp số liệu từ các chứng từ kế toán, báo cáo tài chính, báo cáo kết quả kinh doanh năm 2021 của công ty; tham khảo tài liệu chuyên ngành, các nghiên cứu trong và ngoài nước liên quan đến kế toán quản trị và ra quyết định kinh doanh.

  • Phân tích dữ liệu: Sử dụng phương pháp phân tích định lượng và định tính, tổng hợp số liệu qua bảng biểu, so sánh chi phí theo các phương pháp kế toán khác nhau, phân tích mối quan hệ CVP, đánh giá thực trạng và đề xuất giải pháp.

  • Cỡ mẫu và timeline: Nghiên cứu tập trung vào dữ liệu năm 2021 của Công ty TNHH Cơ khí Chính xác Thăng Long với cỡ mẫu gồm toàn bộ các bộ phận liên quan trong công ty, thời gian nghiên cứu từ tháng 1 đến tháng 12 năm 2021.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Thực trạng thu thập thông tin kế toán quản trị: Công ty đã tổ chức thu thập thông tin kế toán quản trị qua các bộ phận kế toán và phân xưởng, tuy nhiên thông tin chưa được cập nhật kịp thời và đầy đủ. Khoảng 70% số liệu phản ánh chi phí và doanh thu được thu thập chính xác nhưng còn thiếu thông tin dự báo tương lai và phân tích chi tiết theo từng sản phẩm.

  2. Xử lý và phân tích thông tin: Công tác phân loại chi phí theo biến phí, định phí và chi phí hỗn hợp được thực hiện nhưng chưa đồng bộ. Tỷ lệ số dư đảm phí trung bình đạt khoảng 35%, điểm hòa vốn chưa được xác định rõ ràng cho từng sản phẩm, dẫn đến khó khăn trong việc ra quyết định ngắn hạn. So sánh chi phí theo phương pháp toàn bộ và phương pháp trực tiếp cho thấy sự khác biệt khoảng 10-15% trong chi phí sản xuất, ảnh hưởng đến đánh giá hiệu quả sản xuất.

  3. Cung cấp thông tin cho nhà quản trị: Các báo cáo kết quả kinh doanh được lập theo định kỳ nhưng chưa đáp ứng đầy đủ yêu cầu về tính kịp thời và chi tiết. Khoảng 60% nhà quản trị đánh giá thông tin kế toán quản trị chưa hỗ trợ tốt cho việc ra quyết định kinh doanh, đặc biệt trong các tình huống thay đổi thị trường và cạnh tranh.

  4. Hạn chế và nguyên nhân: Nguyên nhân chính là do hệ thống kế toán quản trị chưa được hoàn thiện, thiếu sự phối hợp giữa các phòng ban, công nghệ thông tin chưa được ứng dụng hiệu quả, và nhân lực kế toán quản trị còn hạn chế về trình độ chuyên môn và kỹ năng phân tích.

Thảo luận kết quả

Kết quả nghiên cứu cho thấy kế toán quản trị tại Công ty TNHH Cơ khí Chính xác Thăng Long đang trong giai đoạn phát triển nhưng còn nhiều hạn chế ảnh hưởng đến chất lượng thông tin phục vụ ra quyết định. Việc thiếu thông tin dự báo và phân tích chi tiết làm giảm khả năng dự đoán và ứng phó với biến động thị trường, điều này phù hợp với các nghiên cứu trong nước và quốc tế về vai trò quan trọng của kế toán quản trị trong bối cảnh kinh tế biến động.

So sánh với các nghiên cứu tại các doanh nghiệp sản xuất thép và xi măng cho thấy, việc ứng dụng công nghệ ERP và xây dựng hệ thống thông tin kế toán quản trị đồng bộ giúp nâng cao hiệu quả cung cấp thông tin. Công ty Thăng Long cần học hỏi và áp dụng các mô hình này để cải thiện hệ thống kế toán quản trị.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ so sánh tỷ lệ số dư đảm phí theo từng sản phẩm, bảng phân tích chi phí theo phương pháp toàn bộ và trực tiếp, cũng như biểu đồ đánh giá mức độ hài lòng của nhà quản trị về thông tin kế toán quản trị. Những biểu đồ này sẽ minh họa rõ ràng các điểm mạnh và hạn chế, hỗ trợ cho việc đề xuất giải pháp hoàn thiện.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Hoàn thiện hệ thống thu thập thông tin kế toán quản trị: Xây dựng quy trình thu thập thông tin chi tiết, kịp thời và đầy đủ hơn, bao gồm cả thông tin dự báo tương lai. Thời gian thực hiện trong 6 tháng, do phòng kế toán phối hợp với các phân xưởng và phòng ban liên quan.

  2. Ứng dụng công nghệ thông tin hiện đại: Triển khai hệ thống ERP hoặc phần mềm kế toán quản trị tích hợp để tự động hóa thu thập, xử lý và phân tích dữ liệu, nâng cao độ chính xác và tốc độ cung cấp thông tin. Thời gian triển khai dự kiến 12 tháng, do Ban Giám đốc và phòng IT chủ trì.

  3. Đào tạo nâng cao năng lực nhân sự kế toán quản trị: Tổ chức các khóa đào tạo chuyên sâu về phân tích chi phí, phân tích CVP và kỹ năng báo cáo quản trị cho đội ngũ kế toán. Thời gian đào tạo 3-6 tháng, do phòng nhân sự phối hợp với các chuyên gia bên ngoài.

  4. Xây dựng hệ thống báo cáo quản trị đa dạng và linh hoạt: Thiết kế các báo cáo theo yêu cầu của nhà quản trị, bao gồm báo cáo chi tiết theo sản phẩm, phân tích điểm hòa vốn, báo cáo dự báo và cảnh báo rủi ro. Thời gian hoàn thiện 4 tháng, do phòng kế toán và phòng kinh doanh phối hợp thực hiện.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Nhà quản trị doanh nghiệp sản xuất cơ khí: Giúp hiểu rõ vai trò và ứng dụng kế toán quản trị trong việc ra quyết định kinh doanh, từ đó nâng cao hiệu quả quản lý và cạnh tranh.

  2. Chuyên viên kế toán quản trị: Cung cấp kiến thức chuyên sâu về phân loại chi phí, phân tích CVP và kỹ thuật lập báo cáo quản trị, hỗ trợ nâng cao kỹ năng nghề nghiệp.

  3. Nhà nghiên cứu và sinh viên ngành kế toán, quản trị kinh doanh: Là tài liệu tham khảo quý giá về lý thuyết và thực tiễn kế toán quản trị trong doanh nghiệp sản xuất, đặc biệt trong bối cảnh kinh tế biến động.

  4. Các nhà hoạch định chính sách và cơ quan quản lý nhà nước: Giúp hiểu rõ thực trạng và nhu cầu hỗ trợ doanh nghiệp trong việc hoàn thiện hệ thống kế toán quản trị, từ đó xây dựng chính sách phù hợp.

Câu hỏi thường gặp

  1. Kế toán quản trị khác gì so với kế toán tài chính?
    Kế toán quản trị tập trung cung cấp thông tin nội bộ phục vụ quản lý và ra quyết định, trong khi kế toán tài chính chủ yếu phục vụ báo cáo bên ngoài. Ví dụ, kế toán quản trị phân tích chi phí sản xuất để hỗ trợ quyết định giá bán, còn kế toán tài chính báo cáo kết quả kinh doanh cho cổ đông.

  2. Tại sao phân tích chi phí - khối lượng - lợi nhuận (CVP) quan trọng?
    CVP giúp nhà quản trị hiểu mối quan hệ giữa chi phí, sản lượng và lợi nhuận, từ đó xác định điểm hòa vốn và mức sản lượng cần đạt để có lợi nhuận. Ví dụ, công ty có thể quyết định tăng giá bán hoặc giảm chi phí biến đổi dựa trên phân tích CVP.

  3. Thông tin kế toán quản trị cần đảm bảo những tiêu chuẩn nào để thích hợp?
    Thông tin phải liên quan đến tương lai và có sự khác biệt giữa các phương án lựa chọn. Ví dụ, chi phí chìm là thông tin không thích hợp vì không thay đổi theo quyết định hiện tại.

  4. Làm thế nào để cải thiện hệ thống kế toán quản trị tại doanh nghiệp?
    Cần hoàn thiện quy trình thu thập, xử lý thông tin, ứng dụng công nghệ thông tin và đào tạo nhân sự. Ví dụ, triển khai phần mềm ERP giúp tự động hóa và đồng bộ dữ liệu kế toán quản trị.

  5. Vai trò của kế toán quản trị trong quyết định ngắn hạn là gì?
    Kế toán quản trị cung cấp thông tin chi phí, doanh thu và lợi nhuận theo từng sản phẩm hoặc bộ phận để nhà quản trị lựa chọn phương án tối ưu trong ngắn hạn, như chấp nhận hay từ chối đơn đặt hàng đặc biệt.

Kết luận

  • Kế toán quản trị đóng vai trò then chốt trong việc cung cấp thông tin phục vụ ra quyết định kinh doanh tại Công ty TNHH Cơ khí Chính xác Thăng Long.
  • Thực trạng kế toán quản trị hiện nay còn nhiều hạn chế về thu thập, xử lý và cung cấp thông tin, ảnh hưởng đến hiệu quả quản lý và ra quyết định.
  • Phân tích chi phí - khối lượng - lợi nhuận (CVP) là công cụ hữu ích giúp nhà quản trị đánh giá điểm hòa vốn và lợi nhuận kỳ vọng, hỗ trợ ra quyết định ngắn hạn.
  • Đề xuất các giải pháp hoàn thiện hệ thống kế toán quản trị bao gồm nâng cao quy trình thu thập thông tin, ứng dụng công nghệ, đào tạo nhân sự và xây dựng báo cáo quản trị đa dạng.
  • Nghiên cứu đặt nền tảng cho các bước tiếp theo trong việc triển khai và đánh giá hiệu quả các giải pháp nhằm nâng cao năng lực quản trị doanh nghiệp trong bối cảnh kinh tế đầy biến động.

Call-to-action: Các nhà quản trị và chuyên viên kế toán quản trị tại doanh nghiệp sản xuất cơ khí nên áp dụng các kiến thức và giải pháp từ nghiên cứu này để nâng cao hiệu quả quản lý, đồng thời tiếp tục nghiên cứu và cập nhật các phương pháp kế toán quản trị hiện đại nhằm thích ứng với môi trường kinh doanh ngày càng phức tạp.