Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh phát triển kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa, ngành du lịch ngày càng khẳng định vai trò quan trọng trong nền kinh tế Việt Nam. Thành phố Đà Nẵng, với vị trí địa lý thuận lợi và tài nguyên thiên nhiên phong phú, đã chọn du lịch làm khâu đột phá để thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội. Quận Sơn Trà, một trong những địa bàn trọng điểm của thành phố, sở hữu nhiều bãi biển đẹp, cảnh quan thiên nhiên kỳ thú và các di tích văn hóa lịch sử, tạo nên tiềm năng lớn cho phát triển du lịch biển và dịch vụ liên quan.

Mục tiêu nghiên cứu tập trung vào việc phân tích thực trạng công tác quản lý nhà nước về hoạt động kinh doanh du lịch trên địa bàn quận Sơn Trà giai đoạn 2012-2016, đánh giá những thành tựu và hạn chế, từ đó đề xuất các giải pháp hoàn thiện công tác quản lý nhằm phát triển du lịch bền vững. Phạm vi nghiên cứu bao gồm các hoạt động quản lý nhà nước của chính quyền cấp quận đối với các cơ sở kinh doanh du lịch, dịch vụ lưu trú, nhà hàng, vận chuyển và các dịch vụ liên quan trên địa bàn quận Sơn Trà.

Ý nghĩa nghiên cứu được thể hiện qua việc cung cấp cơ sở khoa học cho việc hoạch định chính sách, nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước, góp phần phát triển kinh tế địa phương, đồng thời bảo tồn tài nguyên du lịch và môi trường sinh thái. Theo số liệu thống kê, dân số quận Sơn Trà năm 2016 đạt khoảng 159.000 người, với tỷ lệ lao động trong ngành dịch vụ du lịch chiếm khoảng 35% tổng số lao động, phản ánh sự phát triển nhanh của ngành du lịch tại địa phương. Tổng sản phẩm trên địa bàn quận năm 2016 đạt 6.600 tỷ đồng, tăng gấp 7 lần so với năm 1997, trong đó ngành dịch vụ, du lịch chiếm hơn 60% cơ cấu kinh tế.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết quản lý nhà nước về kinh tế và du lịch, trong đó có:

  • Lý thuyết quản lý nhà nước về hoạt động kinh doanh du lịch: Nhấn mạnh vai trò của Nhà nước trong việc hoạch định chính sách, tổ chức thực hiện, điều tiết và giám sát hoạt động kinh doanh du lịch nhằm đảm bảo phát triển bền vững và hiệu quả kinh tế - xã hội.

  • Mô hình phát triển du lịch bền vững: Tập trung vào việc cân bằng giữa phát triển kinh tế, bảo tồn tài nguyên thiên nhiên và văn hóa, đồng thời đảm bảo lợi ích hài hòa cho các chủ thể tham gia hoạt động du lịch.

Các khái niệm chính được sử dụng bao gồm: du lịch, khách du lịch, tài nguyên du lịch (tự nhiên và nhân văn), hoạt động kinh doanh du lịch, quản lý nhà nước về du lịch, phát triển du lịch bền vững. Luật Du lịch Việt Nam năm 2017 được áp dụng làm cơ sở pháp lý cho việc phân tích và đánh giá các hoạt động quản lý nhà nước.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp kết hợp giữa tổng hợp lý luận và phân tích thực tiễn, cụ thể:

  • Nguồn dữ liệu: Số liệu thống kê từ Niên giám thống kê quận Sơn Trà giai đoạn 2012-2016, các báo cáo phát triển kinh tế - xã hội, tài liệu pháp luật liên quan, kết quả khảo sát thực địa và phỏng vấn các cán bộ quản lý, doanh nghiệp du lịch trên địa bàn.

  • Phương pháp phân tích: Phân tích hệ thống các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý nhà nước về hoạt động kinh doanh du lịch; phân tích thống kê mô tả các chỉ tiêu kinh tế, xã hội; đánh giá thực trạng công tác quản lý qua các tiêu chí về xây dựng kế hoạch, tổ chức bộ máy, tuyên truyền, thanh tra kiểm tra.

  • Cỡ mẫu và chọn mẫu: Khảo sát và phỏng vấn khoảng 50 cán bộ quản lý và đại diện các doanh nghiệp kinh doanh du lịch trên địa bàn quận Sơn Trà, lựa chọn theo phương pháp chọn mẫu thuận tiện và có trọng điểm nhằm đảm bảo tính đại diện cho các nhóm đối tượng chính.

  • Timeline nghiên cứu: Nghiên cứu tập trung vào giai đoạn 2012-2016, với việc thu thập và phân tích dữ liệu trong năm 2017, hoàn thiện luận văn năm 2018.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Phát triển kinh tế và du lịch tăng trưởng nhanh: Tổng sản phẩm trên địa bàn quận Sơn Trà năm 2016 đạt 6.600 tỷ đồng, tăng gấp 7 lần so với năm 1997, tốc độ tăng trưởng kinh tế bình quân đạt 9,9%/năm. Ngành dịch vụ, du lịch chiếm 60,08% cơ cấu giá trị sản xuất, phản ánh sự chuyển dịch cơ cấu kinh tế theo hướng dịch vụ và du lịch.

  2. Nguồn lao động du lịch tăng dần: Lao động trong ngành dịch vụ du lịch chiếm khoảng 35% tổng số lao động, tăng đều qua các năm từ 2012 đến 2016, cho thấy sự thu hút lao động vào lĩnh vực du lịch ngày càng lớn.

  3. Cơ sở vật chất kỹ thuật được cải thiện: Hệ thống giao thông đường bộ được nâng cấp với các tuyến đường chính như Ngô Quyền, Võ Văn Kiệt, Nguyễn Văn Thoại được đầu tư đồng bộ; cảng Tiên Sa là điểm trung chuyển quan trọng. Hệ thống cấp thoát nước được cải thiện, nhà máy xử lý nước thải Sơn Trà nâng công suất từ 25.000m3/ngày đêm lên 80.000m3/ngày đêm, góp phần bảo vệ môi trường du lịch.

  4. Công tác quản lý nhà nước còn nhiều hạn chế: Việc xây dựng kế hoạch, đề án phát triển du lịch chưa đồng bộ, chưa thực sự phù hợp với tiềm năng và nhu cầu thực tế. Tổ chức bộ máy quản lý còn chồng chéo, thiếu sự phối hợp hiệu quả giữa các cơ quan. Công tác tuyên truyền, vận động nhân dân và du khách chưa đạt hiệu quả cao, nhiều cơ sở kinh doanh chưa tuân thủ nghiêm túc các quy định pháp luật. Thanh tra, kiểm tra còn hạn chế về tần suất và hiệu quả xử lý vi phạm.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân của những hạn chế trên xuất phát từ việc thiếu sự đồng bộ trong hoạch định chính sách và tổ chức thực hiện, cũng như năng lực quản lý nhà nước chưa theo kịp tốc độ phát triển nhanh của ngành du lịch. So sánh với các nghiên cứu tại các địa phương khác như Hà Giang, Kiên Giang, Phú Thọ cho thấy các vấn đề về tổ chức bộ máy và công tác thanh tra kiểm tra là phổ biến, đòi hỏi sự đổi mới toàn diện.

Việc đầu tư nâng cấp cơ sở hạ tầng, đặc biệt là giao thông và xử lý môi trường, đã tạo điều kiện thuận lợi cho phát triển du lịch, góp phần tăng thu nhập bình quân đầu người lên 43,2 triệu đồng/năm năm 2016, tăng gấp 5,4 lần so với năm 1997. Tuy nhiên, để phát triển bền vững, cần chú trọng bảo tồn tài nguyên du lịch tự nhiên và văn hóa, đồng thời nâng cao nhận thức cộng đồng và doanh nghiệp về trách nhiệm bảo vệ môi trường và tuân thủ pháp luật.

Dữ liệu có thể được trình bày qua các biểu đồ thể hiện cơ cấu giá trị sản xuất theo ngành kinh tế, tỷ lệ lao động trong ngành du lịch qua các năm, cũng như bảng tổng hợp số lượng các cơ sở kinh doanh du lịch và kết quả thanh tra, kiểm tra vi phạm.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Hoàn thiện công tác xây dựng kế hoạch, đề án phát triển du lịch: Cần xây dựng kế hoạch phát triển du lịch phù hợp với tiềm năng và nhu cầu thực tế của quận Sơn Trà, đảm bảo tính khả thi và đồng bộ với các chiến lược phát triển kinh tế - xã hội của thành phố. Thời gian thực hiện: 1-2 năm. Chủ thể thực hiện: UBND quận phối hợp Sở Du lịch.

  2. Tăng cường tổ chức bộ máy quản lý nhà nước về du lịch: Rà soát, sắp xếp lại cơ cấu tổ chức, nâng cao năng lực cán bộ quản lý, xây dựng cơ chế phối hợp hiệu quả giữa các phòng ban, sở ngành liên quan. Thời gian thực hiện: 1 năm. Chủ thể thực hiện: UBND quận, các cơ quan liên quan.

  3. Nâng cao hiệu quả công tác tuyên truyền, vận động và hỗ trợ cộng đồng: Tổ chức các chương trình đào tạo, tập huấn, tuyên truyền pháp luật và kỹ năng phục vụ du lịch cho người dân và doanh nghiệp; phát triển các lớp hướng nghiệp, dạy nghề liên quan đến du lịch. Thời gian thực hiện: liên tục. Chủ thể thực hiện: Phòng Văn hóa - Thông tin, các tổ chức xã hội.

  4. Tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra và xử lý vi phạm: Thiết lập các đợt thanh tra định kỳ, nâng cao tính minh bạch và hiệu quả xử lý vi phạm, đồng thời xây dựng kênh tiếp nhận phản ánh của người dân và du khách. Thời gian thực hiện: hàng năm. Chủ thể thực hiện: UBND quận, Sở Du lịch, các cơ quan chức năng.

  5. Đầu tư phát triển cơ sở hạ tầng và bảo vệ môi trường du lịch: Tiếp tục nâng cấp hệ thống giao thông, cấp thoát nước, xử lý nước thải; bảo tồn các di tích lịch sử, văn hóa và tài nguyên thiên nhiên; phát triển du lịch sinh thái, du lịch bền vững. Thời gian thực hiện: dài hạn. Chủ thể thực hiện: UBND quận, các sở ngành liên quan.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Cán bộ quản lý nhà nước về du lịch: Luận văn cung cấp cơ sở lý luận và thực tiễn giúp nâng cao hiệu quả công tác quản lý, hoạch định chính sách và tổ chức thực hiện các hoạt động du lịch tại địa phương.

  2. Doanh nghiệp kinh doanh du lịch: Hiểu rõ hơn về vai trò và yêu cầu của quản lý nhà nước, từ đó tuân thủ pháp luật, nâng cao chất lượng dịch vụ và phát triển bền vững.

  3. Nhà nghiên cứu và sinh viên ngành quản lý kinh tế, du lịch: Tài liệu tham khảo quý giá về quản lý nhà nước trong lĩnh vực du lịch, phương pháp nghiên cứu và phân tích thực trạng phát triển du lịch địa phương.

  4. Các tổ chức xã hội và cộng đồng dân cư địa phương: Nâng cao nhận thức về vai trò của cộng đồng trong phát triển du lịch bền vững, tham gia tích cực vào các hoạt động bảo vệ tài nguyên và môi trường du lịch.

Câu hỏi thường gặp

  1. Quản lý nhà nước về hoạt động kinh doanh du lịch là gì?
    Quản lý nhà nước về hoạt động kinh doanh du lịch là việc Nhà nước sử dụng các công cụ pháp luật, chính sách và tổ chức bộ máy để điều tiết, giám sát và hỗ trợ các hoạt động kinh doanh du lịch nhằm phát triển ngành du lịch theo hướng bền vững và hiệu quả.

  2. Tại sao quận Sơn Trà được chọn làm địa bàn nghiên cứu?
    Sơn Trà là quận có tiềm năng du lịch biển lớn với nhiều bãi tắm đẹp, di tích văn hóa và cảnh quan thiên nhiên đặc sắc, đồng thời là trung tâm phát triển du lịch của thành phố Đà Nẵng, nên việc nghiên cứu quản lý nhà nước tại đây có ý nghĩa thực tiễn cao.

  3. Những yếu tố nào ảnh hưởng đến công tác quản lý nhà nước về du lịch?
    Các yếu tố chính gồm tài nguyên du lịch (tự nhiên và nhân văn), yếu tố chính trị - xã hội, tình hình phát triển kinh tế địa phương và hệ thống pháp luật liên quan đến du lịch.

  4. Các hạn chế chính trong công tác quản lý nhà nước về du lịch tại Sơn Trà là gì?
    Bao gồm việc xây dựng kế hoạch chưa đồng bộ, tổ chức bộ máy quản lý còn chồng chéo, công tác tuyên truyền và thanh tra kiểm tra chưa hiệu quả, dẫn đến một số vi phạm trong hoạt động kinh doanh du lịch chưa được xử lý kịp thời.

  5. Giải pháp nào được đề xuất để nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước về du lịch?
    Hoàn thiện kế hoạch phát triển, tổ chức bộ máy quản lý hiệu quả, tăng cường tuyên truyền và đào tạo, nâng cao công tác thanh tra kiểm tra, đồng thời đầu tư cơ sở hạ tầng và bảo vệ môi trường du lịch.

Kết luận

  • Quản lý nhà nước đóng vai trò then chốt trong việc phát triển hoạt động kinh doanh du lịch tại quận Sơn Trà, góp phần thúc đẩy tăng trưởng kinh tế và nâng cao đời sống nhân dân.
  • Giai đoạn 2012-2016, ngành du lịch tại Sơn Trà phát triển nhanh với tỷ lệ lao động trong ngành tăng đều, cơ sở hạ tầng được cải thiện đáng kể.
  • Tuy nhiên, công tác quản lý nhà nước còn tồn tại nhiều hạn chế về xây dựng kế hoạch, tổ chức bộ máy, tuyên truyền và thanh tra kiểm tra.
  • Đề xuất các giải pháp đồng bộ nhằm hoàn thiện công tác quản lý, phát triển du lịch bền vững, bảo tồn tài nguyên và nâng cao hiệu quả kinh tế - xã hội.
  • Các bước tiếp theo cần tập trung vào triển khai các giải pháp đề xuất, đánh giá hiệu quả thực hiện và điều chỉnh chính sách phù hợp trong những năm tới.

Kêu gọi các cơ quan quản lý, doanh nghiệp và cộng đồng địa phương cùng phối hợp thực hiện các giải pháp nhằm phát triển du lịch quận Sơn Trà theo hướng bền vững, góp phần xây dựng Đà Nẵng trở thành trung tâm du lịch hàng đầu khu vực.