I. Tổng quan luận văn quản lý nhà nước về đất đai tại Chư Păh
Luận văn thạc sĩ quản lý kinh tế về quản lý nhà nước về đất đai trên địa bàn huyện Chư Păh, tỉnh Gia Lai là một công trình nghiên cứu khoa học, đi sâu vào việc hệ thống hóa cơ sở lý luận về quản lý nhà nước đất đai và thực tiễn tại địa phương. Đất đai không chỉ là tài nguyên quốc gia quý giá mà còn là tư liệu sản xuất đặc biệt, nền tảng cho phát triển kinh tế - xã hội Gia Lai. Nghiên cứu của tác giả Nguyễn Anh Vũ (2019) khẳng định vai trò của quản lý đất đai trong việc điều tiết các mối quan hệ xã hội, đảm bảo sử dụng nguồn lực hiệu quả và bền vững. Công tác này bao gồm nhiều nội dung phức tạp như ban hành văn bản pháp luật, xác định địa giới hành chính, lập quy hoạch, và giải quyết các vấn đề phát sinh. Quản lý hiệu quả sẽ giúp khai thác tối đa tiềm năng đất đai, tăng nguồn thu ngân sách thông qua tài chính về đất đai, và ổn định xã hội. Ngược lại, những yếu kém trong quản lý có thể dẫn đến lãng phí tài nguyên, tranh chấp kéo dài và kìm hãm sự phát triển. Luận văn này trở thành tài liệu tham khảo quan trọng cho UBND huyện Chư Păh và Phòng Tài nguyên và Môi trường trong việc hoạch định chính sách và cải thiện hiệu lực quản lý, đặc biệt trong bối cảnh Luật Đất đai 2024 sắp có nhiều thay đổi lớn, đòi hỏi sự thích ứng kịp thời từ các cấp chính quyền địa phương.
1.1. Phân tích cơ sở lý luận về quản lý nhà nước đất đai
Cơ sở lý luận của quản lý nhà nước về đất đai được xây dựng trên nguyên tắc đất đai thuộc sở hữu toàn dân, do Nhà nước đại diện chủ sở hữu và thống nhất quản lý. Theo luận văn, Nhà nước thực hiện vai trò này thông qua việc ban hành hệ thống chính sách đất đai và pháp luật, nhằm điều tiết các quan hệ đất đai. Các nguyên tắc cốt lõi bao gồm: quản lý tập trung và thống nhất, phân cấp hợp lý, kết hợp quản lý theo ngành và lãnh thổ, và tôn trọng lịch sử sử dụng đất. Sự cần thiết của quản lý nhà nước xuất phát từ tính khan hiếm của tài nguyên đất và những mâu thuẫn lợi ích trong quá trình khai thác, sử dụng. Nhà nước can thiệp để đảm bảo hiệu quả sử dụng đất, hài hòa lợi ích cá nhân và cộng đồng, đồng thời ngăn chặn các tiêu cực của thị trường bất động sản.
1.2. Vai trò quản lý kinh tế đất đai đối với Chư Păh Gia Lai
Vai trò của quản lý đất đai đối với sự phát triển của huyện Chư Păh là vô cùng quan trọng. Một hệ thống quản lý hiệu quả giúp định hướng quy hoạch sử dụng đất huyện Chư Păh một cách khoa học, phân bổ nguồn lực đất cho các ngành kinh tế trọng điểm như nông nghiệp công nghệ cao, công nghiệp và dịch vụ. Điều này không chỉ thúc đẩy chuyển dịch cơ cấu kinh tế mà còn tạo việc làm, nâng cao thu nhập cho người dân. Hơn nữa, công tác quản lý kinh tế đất đai chặt chẽ giúp tăng nguồn thu cho ngân sách địa phương thông qua các khoản thu từ tiền sử dụng đất, tiền thuê đất. Nguồn thu này là cơ sở để tái đầu tư vào cơ sở hạ tầng, góp phần vào mục tiêu xây dựng nông thôn mới và phát triển kinh tế - xã hội Gia Lai một cách bền vững.
II. Thực trạng quản lý đất đai tại Chư Păh và các thách thức
Phân tích thực trạng quản lý đất đai trên địa bàn huyện Chư Păh giai đoạn 2013-2017 cho thấy những kết quả tích cực bên cạnh nhiều tồn tại, hạn chế. Luận văn chỉ rõ, huyện đã đạt được những thành tựu trong công tác đo đạc, lập bản đồ địa chính và cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, góp phần ổn định đời sống người dân. Tuy nhiên, công tác quản lý nhà nước về đất đai vẫn đối mặt với nhiều thách thức. Tình trạng tự ý chuyển mục đích sử dụng đất nông nghiệp sang phi nông nghiệp vẫn còn diễn ra. Việc lấn chiếm, mua bán trái phép còn tồn tại, đặc biệt trong vùng đồng bào dân tộc thiểu số. Một trong những nguyên nhân chính là hệ thống chính sách đất đai chưa được cụ thể hóa kịp thời tại địa phương, và năng lực của bộ máy quản lý còn hạn chế. Công tác thanh tra, kiểm tra đất đai chưa thực sự quyết liệt. Những tồn tại này không chỉ gây thất thoát nguồn thu ngân sách mà còn tiềm ẩn nguy cơ giải quyết tranh chấp đất đai phức tạp, ảnh hưởng đến an ninh trật tự và môi trường đầu tư của huyện.
2.1. Đánh giá công tác quy hoạch sử dụng đất huyện Chư Păh
Công tác quy hoạch sử dụng đất huyện Chư Păh đã được triển khai nhưng chất lượng chưa cao và thiếu tính đồng bộ. Luận văn cho thấy một số quy hoạch còn mang tính hình thức, chưa bám sát thực tiễn phát triển và nhu cầu của thị trường. Việc điều chỉnh quy hoạch còn chậm, chưa dự báo được các biến động lớn về kinh tế - xã hội. Sự thiếu liên kết giữa quy hoạch sử dụng đất với các quy hoạch ngành khác (xây dựng, giao thông) đã tạo ra những bất cập trong triển khai dự án. Đây là một trong những hạn chế lớn cần được khắc phục để đảm bảo kế hoạch sử dụng đất Gia Lai được thực hiện hiệu quả, tránh lãng phí tài nguyên và xung đột lợi ích.
2.2. Những vướng mắc trong giao đất thu hồi và bồi thường
Quy trình giao đất, cho thuê đất tại Chư Păh vẫn còn một số điểm chưa hợp lý, gây khó khăn cho người dân và doanh nghiệp. Bên cạnh đó, công tác thu hồi đất, bồi thường, tái định cư là một trong những lĩnh vực nóng và phức tạp nhất. Nghiên cứu chỉ ra rằng, việc xác định giá đất bồi thường đôi khi chưa sát với giá thị trường, dẫn đến khiếu nại kéo dài. Chính sách tái định cư chưa thực sự đảm bảo người dân bị thu hồi đất có cuộc sống tốt hơn nơi ở cũ. Việc áp dụng các quy định của pháp luật trong các trường hợp cụ thể còn lúng túng, đòi hỏi cần có hướng dẫn chi tiết và sự giám sát chặt chẽ hơn từ cấp trên.
2.3. Hiện trạng đăng ký đất đai và cấp giấy chứng nhận
Mặc dù đã có nhiều nỗ lực, công tác đăng ký đất đai, cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất tại Chư Păh vẫn còn nhiều tồn đọng. Tỷ lệ cấp giấy chứng nhận lần đầu cho các hộ gia đình, cá nhân, đặc biệt là đất có nguồn gốc phức tạp, đất nông, lâm trường, còn thấp. Hồ sơ địa chính chưa được cập nhật thường xuyên, gây khó khăn cho công tác quản lý biến động đất đai và là nguyên nhân gốc rễ của nhiều vụ giải quyết tranh chấp đất đai. Việc cải cách thủ tục hành chính trong lĩnh vực này cần được đẩy mạnh hơn nữa để đảm bảo quyền lợi hợp pháp của người sử dụng đất.
III. Giải pháp hoàn thiện quản lý đất đai theo Luật Đất đai 2024
Để nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước về đất đai trên địa bàn huyện Chư Păh, luận văn đã đề xuất một hệ thống các giải pháp quản lý đất đai toàn diện và khả thi. Trọng tâm của các giải pháp này là việc hoàn thiện hệ thống thể chế, chính sách và nâng cao năng lực thực thi của bộ máy quản lý. Đầu tiên, UBND huyện Chư Păh cần chủ động cụ thể hóa các văn bản quy phạm pháp luật, đặc biệt là các quy định mới của Luật Đất đai 2024, để phù hợp với điều kiện thực tế của địa phương. Việc này bao gồm ban hành các quy định chi tiết về hạn mức giao đất, điều kiện chuyển mục đích sử dụng đất. Thứ hai, cần nâng cao chất lượng công tác quy hoạch, đảm bảo quy hoạch sử dụng đất huyện Chư Păh phải đi trước một bước, có tầm nhìn dài hạn và tích hợp đa ngành. Công khai, minh bạch thông tin quy hoạch là yếu tố then chốt để người dân và doanh nghiệp cùng tham gia giám sát. Cuối cùng, việc tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin, xây dựng cơ sở dữ liệu đất đai hiện đại sẽ giúp công tác quản lý trở nên chính xác và hiệu quả hơn.
3.1. Cụ thể hóa chính sách đất đai và văn bản pháp luật
Một trong những giải pháp hàng đầu là rà soát và cụ thể hóa hệ thống chính sách đất đai tại địa phương. UBND huyện Chư Păh cần phối hợp với các sở, ngành của tỉnh Gia Lai để ban hành các văn bản hướng dẫn chi tiết việc thi hành Luật Đất đai 2024. Nội dung cần tập trung vào các vấn đề nóng như quy trình thu hồi đất, bồi thường, tái định cư theo nguyên tắc đảm bảo hài hòa lợi ích; quy định về đấu giá quyền sử dụng đất để tăng tính minh bạch và nguồn thu ngân sách. Đồng thời, cần đẩy mạnh công tác tuyên truyền, phổ biến pháp luật đất đai đến mọi tầng lớp nhân dân để nâng cao ý thức chấp hành.
3.2. Nâng cao chất lượng quy hoạch kế hoạch sử dụng đất
Chất lượng của quy hoạch sử dụng đất huyện Chư Păh quyết định sự phát triển bền vững của địa phương. Giải pháp đặt ra là phải đổi mới phương pháp lập quy hoạch theo hướng tích hợp, có sự tham gia của cộng đồng. Kế hoạch sử dụng đất Gia Lai cấp huyện phải gắn liền với mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội, bảo vệ môi trường và an ninh quốc phòng. Cần thực hiện nghiêm việc công bố, công khai quy hoạch và tổ chức giám sát chặt chẽ quá trình thực hiện để ngăn chặn tình trạng điều chỉnh quy hoạch tùy tiện, phục vụ lợi ích nhóm.
IV. Phương pháp cải thiện thủ tục hành chính về đất đai tại Chư Păh
Cải cách thủ tục hành chính là một giải pháp quản lý đất đai mang tính đột phá, tác động trực tiếp đến người dân và doanh nghiệp. Luận văn đề xuất cần tập trung vào việc đơn giản hóa và tối ưu hóa các quy trình liên quan đến đất đai. Cụ thể, cần rà soát toàn bộ thủ tục giao đất, cho thuê đất và đăng ký đất đai, cấp giấy chứng nhận để loại bỏ các giấy tờ, công đoạn không cần thiết. Việc áp dụng cơ chế một cửa, một cửa liên thông tại Phòng Tài nguyên và Môi trường huyện Chư Păh cần được thực hiện triệt để. Xây dựng một đội ngũ cán bộ địa chính chuyên nghiệp, có năng lực và phẩm chất đạo đức tốt là yếu tố quyết định sự thành công của cải cách. Bên cạnh đó, cần công khai, minh bạch toàn bộ các thủ tục, mức phí, lệ phí để người dân dễ dàng tiếp cận và giám sát. Việc hiện đại hóa công tác quản lý, xây dựng hệ thống hồ sơ địa chính điện tử sẽ giúp rút ngắn thời gian xử lý, giảm thiểu tiêu cực và nâng cao hiệu quả sử dụng đất trên toàn địa bàn.
4.1. Tối ưu hóa quy trình giao đất cho thuê thu hồi đất
Để thu hút đầu tư và tạo điều kiện cho người dân, quy trình giao đất, cho thuê đất cần được rút ngắn tối đa. Điều này đòi hỏi sự phối hợp nhịp nhàng giữa các phòng ban liên quan. Đối với công tác thu hồi đất, bồi thường, tái định cư, cần xây dựng một quy trình chuẩn, công khai từ khâu lập phương án, kiểm đếm, xác định giá đền bù đến khâu chi trả và bố trí tái định cư. Việc đối thoại trực tiếp với người dân bị ảnh hưởng là rất quan trọng để tạo sự đồng thuận, hạn chế khiếu kiện, góp phần đẩy nhanh tiến độ các dự án phát triển kinh tế - xã hội Gia Lai.
4.2. Hiện đại hóa công tác đăng ký và cấp giấy chứng nhận
Giải pháp cốt lõi là đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin vào công tác đăng ký đất đai, cấp giấy chứng nhận. Cần sớm hoàn thành việc xây dựng cơ sở dữ liệu đất đai số hóa, liên thông giữa cấp xã và cấp huyện. Việc này không chỉ giúp quản lý biến động đất đai chính xác mà còn là nền tảng để cung cấp các dịch vụ công trực tuyến mức độ 3, 4. Người dân và doanh nghiệp có thể nộp hồ sơ, tra cứu thông tin và nhận kết quả trực tuyến, giảm thiểu thời gian đi lại và chi phí không chính thức, qua đó nâng cao chỉ số hài lòng của người dân đối với bộ máy hành chính.
V. Bí quyết tăng cường thanh tra và giải quyết tranh chấp đất đai
Tăng cường hiệu lực, hiệu quả quản lý không thể thiếu công tác thanh tra và giải quyết dứt điểm các vướng mắc. Đây là giải pháp quản lý đất đai quan trọng nhằm lập lại trật tự, kỷ cương. Luận văn nhấn mạnh sự cần thiết của việc xây dựng kế hoạch thanh tra, kiểm tra đất đai định kỳ và đột xuất, tập trung vào các lĩnh vực nhạy cảm như quản lý, sử dụng đất công, các dự án có thu hồi đất. Việc xử lý vi phạm phải nghiêm minh, không có vùng cấm. Song song đó, cần nâng cao năng lực và hiệu quả của công tác giải quyết tranh chấp đất đai ngay từ cơ sở. Hòa giải ở cấp xã cần được chú trọng, phát huy vai trò của các già làng, trưởng bản. Đối với các vụ việc phức tạp, UBND huyện Chư Păh cần chỉ đạo quyết liệt, phối hợp với các cơ quan tư pháp để giải quyết dứt điểm, bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của các bên, góp phần ổn định tình hình an ninh, chính trị tại địa phương.
5.1. Nâng cao hiệu quả công tác thanh tra kiểm tra đất đai
Công tác thanh tra, kiểm tra đất đai cần được đổi mới theo hướng chủ động, phòng ngừa là chính. Lực lượng thanh tra cần được tăng cường về số lượng và chất lượng, thường xuyên được tập huấn nghiệp vụ. Kết luận thanh tra phải được công khai và việc xử lý sau thanh tra phải được theo dõi, đôn đốc quyết liệt. Việc này không chỉ giúp phát hiện và ngăn chặn kịp thời các hành vi vi phạm pháp luật đất đai mà còn răn đe, nâng cao ý thức chấp hành của các tổ chức, cá nhân, góp phần làm trong sạch bộ máy quản lý.
5.2. Hoàn thiện cơ chế giải quyết tranh chấp khiếu nại
Để giảm tải cho các cơ quan hành chính và tòa án, cần hoàn thiện cơ chế giải quyết tranh chấp đất đai ngay từ cơ sở. Cần nâng cao vai trò và kỹ năng hòa giải cho cán bộ địa chính cấp xã và các tổ hòa giải ở thôn, làng. Đối với các khiếu nại, tố cáo, cần thực hiện nghiêm quy trình tiếp dân, đối thoại và giải quyết theo đúng thẩm quyền, thời hạn. Sự minh bạch, công tâm và thấu tình đạt lý trong quá trình giải quyết sẽ giúp củng cố niềm tin của nhân dân vào chính quyền, hạn chế tình trạng khiếu kiện vượt cấp, kéo dài.
