Tổng quan nghiên cứu

Chính sách an sinh xã hội (ASXH) là một trong những yếu tố then chốt đảm bảo sự ổn định và phát triển bền vững của xã hội. Tại huyện Đông Sơn, tỉnh Thanh Hóa, với dân số khoảng 88.000 người, trong đó phụ nữ chiếm 50,5%, việc thực hiện chính sách ASXH đối với phụ nữ có vai trò quan trọng trong việc nâng cao đời sống vật chất và tinh thần, góp phần thúc đẩy bình đẳng giới và phát triển kinh tế - xã hội địa phương. Giai đoạn nghiên cứu từ năm 2018 đến 2022 tập trung đánh giá thực trạng triển khai các chính sách ASXH đối với phụ nữ, bao gồm các chính sách về việc làm, bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế và trợ giúp xã hội.

Mục tiêu nghiên cứu nhằm phân tích, đánh giá hiệu quả thực hiện chính sách ASXH đối với phụ nữ tại huyện Đông Sơn, từ đó đề xuất các giải pháp nâng cao hiệu quả thực thi, góp phần giảm tỷ lệ hộ nghèo do phụ nữ làm chủ từ 10,6% năm 2018 xuống còn 0,15% năm 2022. Nghiên cứu có ý nghĩa thiết thực trong việc hỗ trợ nhóm đối tượng yếu thế, đồng thời cung cấp cơ sở khoa học cho công tác quản lý nhà nước về ASXH tại địa phương.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết và mô hình về chính sách an sinh xã hội, bình đẳng giới và quản lý công. Hai khung lý thuyết chính được áp dụng gồm:

  • Lý thuyết an sinh xã hội: Định nghĩa ASXH là hệ thống các chính sách và chương trình nhằm bảo vệ cá nhân, hộ gia đình trước các rủi ro về thu nhập, sức khỏe và xã hội, đảm bảo mức sống tối thiểu và thúc đẩy phát triển bền vững. Khái niệm này được củng cố bởi các tổ chức quốc tế như ILO, Ngân hàng Thế giới và Ngân hàng Phát triển Châu Á.

  • Lý thuyết bình đẳng giới: Nhấn mạnh vai trò của chính sách ASXH trong việc tạo điều kiện bình đẳng cho phụ nữ trên các lĩnh vực kinh tế, xã hội và chính trị, giúp phụ nữ phát huy năng lực, nâng cao vị thế và tham gia tích cực vào phát triển xã hội.

Các khái niệm chính bao gồm: an sinh xã hội, chính sách an sinh xã hội, phụ nữ, bình đẳng giới, trợ giúp xã hội.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp hỗn hợp kết hợp phân tích tài liệu, điều tra bảng hỏi và phỏng vấn sâu nhằm thu thập dữ liệu đa chiều:

  • Nguồn dữ liệu: Số liệu thống kê từ Phòng Lao động - Thương binh và Xã hội huyện Đông Sơn, Hội Liên hiệp Phụ nữ, Bảo hiểm xã hội, Ngân hàng Chính sách xã hội, các báo cáo phát triển kinh tế - xã hội địa phương giai đoạn 2018-2022.

  • Phương pháp phân tích: Phân tích định lượng số liệu thống kê về tỷ lệ lao động nữ qua đào tạo (78%), tỷ lệ hộ nghèo do phụ nữ làm chủ (giảm từ 10,6% xuống 0,15%), số lượng lao động nữ có việc làm (11.121 người), kết hợp phân tích định tính từ phỏng vấn sâu 15 đối tượng gồm cán bộ quản lý, hội viên phụ nữ và người dân.

  • Cỡ mẫu: 200 phụ nữ độ tuổi 18-59 được khảo sát bằng bảng hỏi để đánh giá nhận thức, nhu cầu và hiệu quả tiếp cận chính sách ASXH.

  • Timeline nghiên cứu: Tập trung phân tích dữ liệu và thực trạng trong giai đoạn 2018-2022, đồng thời đề xuất giải pháp cho các năm tiếp theo.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Tỷ lệ lao động nữ qua đào tạo đạt 78%, trong đó 26% có chứng chỉ nghề, góp phần nâng cao năng lực lao động và khả năng tiếp cận việc làm ổn định. Lao động nữ có việc làm mới đạt 11.121 người, trong đó 2.500 người xuất khẩu lao động.

  2. Tỷ lệ hộ nghèo do phụ nữ làm chủ giảm mạnh từ 10,6% năm 2018 xuống còn 0,15% năm 2022, cho thấy hiệu quả của các chính sách giảm nghèo và hỗ trợ phụ nữ phát triển kinh tế.

  3. Phụ nữ tiếp cận các chính sách bảo hiểm xã hội và y tế ngày càng tăng, với tỷ lệ tham gia bảo hiểm y tế đạt 98,63%, bảo hiểm xã hội và thất nghiệp cũng được mở rộng, tuy nhiên vẫn còn một bộ phận chưa tiếp cận đầy đủ do hạn chế về nhận thức và điều kiện kinh tế.

  4. Hoạt động hỗ trợ vốn vay và đào tạo nghề được triển khai hiệu quả, với hơn 5.117 lượt hộ vay vốn từ Ngân hàng Chính sách xã hội, góp phần tạo điều kiện cho phụ nữ phát triển sản xuất, kinh doanh và nâng cao thu nhập.

Thảo luận kết quả

Kết quả nghiên cứu cho thấy chính sách ASXH đối với phụ nữ tại huyện Đông Sơn đã đạt được nhiều thành tựu quan trọng, đặc biệt trong việc giảm nghèo và nâng cao năng lực lao động nữ. Việc tăng tỷ lệ lao động nữ qua đào tạo và tham gia bảo hiểm xã hội góp phần tạo ra mạng lưới an sinh bền vững, giúp phụ nữ ổn định cuộc sống và phát triển kinh tế.

Tuy nhiên, vẫn tồn tại những hạn chế như một số phụ nữ nghèo chưa tiếp cận đầy đủ các chính sách do thiếu thông tin, điều kiện kinh tế khó khăn và hạn chế về năng lực quản lý của các cơ quan thực thi. So sánh với các nghiên cứu trong nước và quốc tế, kết quả này phù hợp với xu hướng chung về vai trò của chính sách ASXH trong việc hỗ trợ nhóm yếu thế, đồng thời nhấn mạnh tầm quan trọng của công tác tuyên truyền và phối hợp liên ngành.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ thể hiện tỷ lệ lao động nữ qua đào tạo, biểu đồ giảm tỷ lệ hộ nghèo do phụ nữ làm chủ theo năm, bảng thống kê số lượng phụ nữ tham gia bảo hiểm xã hội và y tế, cũng như sơ đồ tổ chức các cơ quan thực hiện chính sách ASXH tại huyện.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Tăng cường công tác tuyên truyền, nâng cao nhận thức về chính sách ASXH cho phụ nữ: Triển khai các chương trình truyền thông đa dạng, tập trung vào nhóm phụ nữ nghèo, vùng sâu vùng xa nhằm nâng cao hiểu biết và khả năng tiếp cận chính sách trong vòng 1-2 năm tới, do Hội Liên hiệp Phụ nữ và Phòng Lao động - TBXH chủ trì.

  2. Mở rộng và nâng cao chất lượng đào tạo nghề cho lao động nữ: Tổ chức thêm các lớp đào tạo nghề phù hợp với nhu cầu thị trường lao động, tăng tỷ lệ lao động nữ có chứng chỉ nghề từ 26% lên 40% trong 3 năm tới, phối hợp với các trung tâm dạy nghề và doanh nghiệp địa phương.

  3. Củng cố tổ chức bộ máy và nâng cao năng lực cán bộ thực thi chính sách ASXH: Đào tạo, bồi dưỡng chuyên môn cho cán bộ Phòng Lao động - TBXH và cán bộ xã, thị trấn nhằm nâng cao hiệu quả quản lý và giám sát, thực hiện trong 1-2 năm, do UBND huyện chỉ đạo.

  4. Tăng cường phối hợp liên ngành và huy động nguồn lực xã hội hóa: Phối hợp giữa các tổ chức chính trị - xã hội, doanh nghiệp và cộng đồng để mở rộng nguồn vốn vay ưu đãi, hỗ trợ kỹ thuật và dịch vụ xã hội cho phụ nữ, đặt mục tiêu tăng số hộ vay vốn lên 6.000 lượt trong 2 năm tới.

  5. Tăng cường công tác kiểm tra, giám sát và xử lý vi phạm: Thiết lập hệ thống giám sát chặt chẽ việc thực hiện chính sách, phát hiện và xử lý kịp thời các trường hợp vi phạm nhằm đảm bảo quyền lợi cho phụ nữ, thực hiện thường xuyên hàng năm.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Cán bộ quản lý nhà nước về lao động, thương binh và xã hội: Nghiên cứu cung cấp cơ sở khoa học để xây dựng, điều chỉnh chính sách ASXH phù hợp với thực tiễn địa phương, nâng cao hiệu quả quản lý.

  2. Các tổ chức Hội Liên hiệp Phụ nữ và đoàn thể chính trị - xã hội: Tham khảo để phát triển các chương trình hỗ trợ, tuyên truyền và vận động phụ nữ tham gia chính sách ASXH, nâng cao nhận thức và quyền lợi.

  3. Nhà nghiên cứu và sinh viên ngành Quản lý công, Xã hội học, Phát triển cộng đồng: Cung cấp tài liệu tham khảo về phương pháp nghiên cứu, thực trạng và giải pháp trong lĩnh vực ASXH đối với phụ nữ tại địa phương.

  4. Các tổ chức phi chính phủ và doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực phát triển xã hội: Tìm hiểu thực trạng và nhu cầu của phụ nữ để thiết kế các dự án hỗ trợ phù hợp, góp phần phát triển bền vững cộng đồng.

Câu hỏi thường gặp

  1. Chính sách an sinh xã hội đối với phụ nữ tại huyện Đông Sơn bao gồm những nội dung chính nào?
    Chính sách bao gồm hỗ trợ việc làm, bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế, trợ giúp xã hội và các chương trình giảm nghèo, tập trung vào nhóm phụ nữ nghèo, lao động nữ và phụ nữ yếu thế nhằm nâng cao đời sống và bình đẳng giới.

  2. Tỷ lệ lao động nữ qua đào tạo tại huyện Đông Sơn hiện nay là bao nhiêu?
    Tỷ lệ lao động nữ qua đào tạo đạt khoảng 78%, trong đó 26% có chứng chỉ nghề, giúp nâng cao năng lực lao động và khả năng tiếp cận việc làm ổn định.

  3. Những khó khăn chính trong việc thực hiện chính sách ASXH đối với phụ nữ tại địa phương là gì?
    Khó khăn gồm hạn chế về nhận thức của phụ nữ, điều kiện kinh tế khó khăn, thiếu thông tin tiếp cận chính sách, năng lực quản lý của cán bộ thực thi còn hạn chế và sự phối hợp liên ngành chưa đồng bộ.

  4. Các giải pháp nào được đề xuất để nâng cao hiệu quả thực hiện chính sách ASXH đối với phụ nữ?
    Giải pháp gồm tăng cường tuyên truyền, mở rộng đào tạo nghề, củng cố tổ chức bộ máy, phối hợp liên ngành và xã hội hóa nguồn lực, đồng thời tăng cường kiểm tra, giám sát và xử lý vi phạm.

  5. Vai trò của các tổ chức Hội Liên hiệp Phụ nữ trong thực hiện chính sách ASXH là gì?
    Hội Liên hiệp Phụ nữ đóng vai trò quan trọng trong tuyên truyền, vận động, hỗ trợ phụ nữ tiếp cận chính sách, phối hợp với các cơ quan chức năng triển khai các chương trình đào tạo, vay vốn và trợ giúp xã hội.

Kết luận

  • Chính sách an sinh xã hội đối với phụ nữ tại huyện Đông Sơn đã góp phần giảm tỷ lệ hộ nghèo do phụ nữ làm chủ từ 10,6% năm 2018 xuống còn 0,15% năm 2022.
  • Tỷ lệ lao động nữ qua đào tạo đạt 78%, tạo điều kiện nâng cao năng lực và việc làm ổn định cho phụ nữ.
  • Việc mở rộng bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế và trợ giúp xã hội đã giúp phụ nữ giảm thiểu rủi ro và nâng cao chất lượng cuộc sống.
  • Cần tiếp tục tăng cường tuyên truyền, đào tạo, củng cố tổ chức và phối hợp liên ngành để nâng cao hiệu quả thực hiện chính sách.
  • Luận văn đề xuất các giải pháp cụ thể nhằm phát huy vai trò của phụ nữ trong phát triển kinh tế - xã hội, góp phần xây dựng xã hội công bằng, văn minh và bền vững.

Để tiếp tục phát huy kết quả nghiên cứu, các cơ quan quản lý và tổ chức liên quan cần triển khai các giải pháp đề xuất trong thời gian tới, đồng thời mở rộng nghiên cứu để cập nhật và hoàn thiện chính sách an sinh xã hội đối với phụ nữ trên địa bàn tỉnh Thanh Hóa và các vùng lân cận.