Tổng quan nghiên cứu

Ngành xây dựng cơ bản đóng vai trò then chốt trong nền kinh tế quốc dân, tạo ra cơ sở hạ tầng và tài sản cố định phục vụ phát triển các ngành kinh tế khác. Theo báo cáo của ngành, xây dựng cơ bản chiếm tỷ trọng lớn trong tổng vốn đầu tư xã hội, với các công trình có quy mô lớn, kết cấu phức tạp và thời gian sử dụng lâu dài. Tuy nhiên, công tác quản lý chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm xây lắp tại các doanh nghiệp xây dựng còn nhiều hạn chế, dẫn đến tình trạng thất thoát vốn, lãng phí và giá thành sản phẩm cao, ảnh hưởng đến khả năng cạnh tranh của doanh nghiệp.

Luận văn tập trung nghiên cứu công tác kế toán tập hợp chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm xây lắp tại Công ty Cổ phần Sông Đà 1.01 trong năm 2015. Mục tiêu nghiên cứu nhằm làm rõ các nội dung lý thuyết cơ bản về hạch toán chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm xây lắp, phân tích thực trạng công tác kế toán tại công ty, từ đó đề xuất các giải pháp hoàn thiện nhằm nâng cao hiệu quả quản lý chi phí và giá thành sản phẩm. Phạm vi nghiên cứu bao gồm công tác kế toán chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm xây lắp dưới góc độ kế toán tài chính và kế toán quản trị.

Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc cung cấp thông tin chính xác, kịp thời về chi phí và giá thành sản phẩm xây lắp, giúp doanh nghiệp kiểm soát chi phí, nâng cao hiệu quả sản xuất kinh doanh và tăng cường năng lực cạnh tranh trên thị trường xây dựng.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết và chuẩn mực kế toán Việt Nam, trong đó có Chuẩn mực kế toán số 01 về chi phí và Chuẩn mực số 15 về hợp đồng xây dựng. Các khái niệm chính bao gồm:

  • Chi phí sản xuất (CPSX): Bao gồm chi phí nguyên vật liệu trực tiếp, chi phí nhân công trực tiếp, chi phí sử dụng máy thi công và chi phí sản xuất chung. CPSX phản ánh toàn bộ hao phí lao động sống và lao động vật hóa phát sinh trong quá trình sản xuất xây lắp.

  • Giá thành sản phẩm xây lắp (GTSPXL): Là tổng chi phí thực tế phát sinh để hoàn thành khối lượng xây lắp, phản ánh chất lượng hoạt động sản xuất kinh doanh và quản lý kinh tế của doanh nghiệp.

  • Phân loại chi phí: Theo mục đích (nguyên vật liệu trực tiếp, nhân công trực tiếp, máy thi công, sản xuất chung), theo tính chất kinh tế (nguyên vật liệu, nhân công, khấu hao TSCĐ, dịch vụ mua ngoài, chi phí khác), và theo mối quan hệ với quy trình sản xuất (chi phí trực tiếp, gián tiếp).

  • Phương pháp kế toán tập hợp chi phí: Bao gồm phương pháp tập hợp trực tiếp và phương pháp phân bổ gián tiếp, nhằm đảm bảo tính chính xác và hợp lý trong việc ghi nhận chi phí cho từng đối tượng kế toán.

  • Mối quan hệ giữa kế toán tài chính và kế toán quản trị: Kế toán tài chính cung cấp thông tin chính xác về chi phí thực tế, trong khi kế toán quản trị sử dụng thông tin này để lập kế hoạch, dự toán và phân tích chi phí nhằm hỗ trợ quyết định quản lý.

Phương pháp nghiên cứu

Luận văn sử dụng phương pháp nghiên cứu kết hợp định lượng và định tính dựa trên số liệu thực tế của Công ty Cổ phần Sông Đà 1.01 năm 2015. Cỡ mẫu nghiên cứu là toàn bộ các công trình và hạng mục công trình đang thi công tại công ty trong năm này, với trọng tâm là công trình Nhà máy xi măng Hạ Long.

Nguồn dữ liệu chính bao gồm sổ cái, sổ chi tiết, bảng tổng hợp chi phí, sổ nhật ký chung và bảng tính giá thành sản phẩm do phòng tài chính kế toán công ty cung cấp. Phương pháp thu thập số liệu là thu thập trực tiếp từ hệ thống kế toán và báo cáo nội bộ.

Phân tích dữ liệu được thực hiện bằng phương pháp tổng hợp, so sánh, đối chiếu và thực chứng, kết hợp trình bày qua sơ đồ, biểu mẫu để minh họa xu hướng và quy mô chi phí. Thông tin định tính được xử lý để đánh giá ưu điểm, tồn tại và nguyên nhân của các vấn đề trong công tác kế toán chi phí và tính giá thành sản phẩm.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Đối tượng tập hợp chi phí: Công ty xác định đối tượng kế toán tập hợp chi phí là công trình (CT) và hạng mục công trình (HMCT), mở sổ chi tiết theo từng đối tượng để tập hợp chi phí nguyên vật liệu trực tiếp, nhân công trực tiếp, sử dụng máy thi công và chi phí sản xuất chung. Việc này giúp theo dõi chi tiết và chính xác chi phí phát sinh cho từng công trình.

  2. Phân loại và hạch toán chi phí: Công ty áp dụng đầy đủ các loại tài khoản kế toán như TK 621 (nguyên vật liệu trực tiếp), TK 622 (nhân công trực tiếp), TK 623 (chi phí sử dụng máy thi công), TK 627 (chi phí sản xuất chung) và TK 154 (chi phí sản xuất kinh doanh dở dang). Các chi phí được hạch toán chi tiết theo từng công trình, hạng mục công trình, đảm bảo tính minh bạch và chính xác.

  3. Tình hình chi phí và giá thành: Theo báo cáo tài chính năm 2015, doanh thu thuần của công ty đạt khoảng 177.875 triệu đồng, giá vốn hàng bán là 161.507 triệu đồng, lợi nhuận trước thuế đạt 11.994 triệu đồng. Tỷ lệ chi phí quản lý doanh nghiệp chiếm khoảng 3,8% doanh thu, cho thấy công tác quản lý chi phí có hiệu quả tương đối.

  4. Ưu điểm và tồn tại: Công ty có hệ thống kế toán tập trung, sử dụng phần mềm SAS giúp nâng cao hiệu quả quản lý chi phí. Tuy nhiên, còn tồn tại một số hạn chế như việc phân bổ chi phí sản xuất chung chưa thực sự hợp lý, chưa áp dụng đầy đủ các phương pháp dự toán và định mức chi phí tiêu chuẩn, ảnh hưởng đến độ chính xác của giá thành sản phẩm.

Thảo luận kết quả

Việc xác định đối tượng tập hợp chi phí theo công trình và hạng mục công trình phù hợp với đặc thù ngành xây dựng, giúp công ty kiểm soát chi phí hiệu quả hơn. Hệ thống tài khoản kế toán được áp dụng đầy đủ theo quy định của Bộ Tài chính, đảm bảo tính minh bạch và chính xác trong ghi nhận chi phí.

So sánh với một số nghiên cứu trong ngành, việc áp dụng phần mềm kế toán chuyên dụng và hình thức kế toán Nhật ký chung giúp công ty nâng cao năng lực quản lý chi phí so với các doanh nghiệp xây dựng khác chưa áp dụng công nghệ thông tin đầy đủ.

Tuy nhiên, tồn tại trong phân bổ chi phí sản xuất chung và chưa xây dựng hệ thống định mức chi phí tiêu chuẩn là nguyên nhân chính làm giảm tính chính xác của giá thành sản phẩm. Điều này ảnh hưởng đến khả năng ra quyết định quản lý và cạnh tranh của công ty trên thị trường.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ tỷ trọng chi phí theo loại (nguyên vật liệu, nhân công, máy thi công, sản xuất chung) và bảng so sánh chi phí thực tế với dự toán để minh họa hiệu quả quản lý chi phí.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Hoàn thiện hệ thống định mức chi phí tiêu chuẩn: Xây dựng và áp dụng định mức chi phí tiêu chuẩn phù hợp với đặc thù công trình và điều kiện sản xuất của công ty nhằm nâng cao tính chính xác trong dự toán và kiểm soát chi phí. Thời gian thực hiện trong 12 tháng, do phòng kế toán phối hợp với phòng kỹ thuật thực hiện.

  2. Cải tiến phương pháp phân bổ chi phí sản xuất chung: Áp dụng tiêu thức phân bổ hợp lý dựa trên khối lượng công việc, thời gian thi công hoặc các chỉ tiêu kỹ thuật khác để phân bổ chi phí sản xuất chung chính xác hơn. Thời gian triển khai 6 tháng, do phòng kế toán chủ trì.

  3. Nâng cao năng lực công nghệ thông tin trong kế toán: Mở rộng ứng dụng phần mềm kế toán SAS, tích hợp các module quản lý chi phí và giá thành để tự động hóa quy trình hạch toán, giảm thiểu sai sót và tăng tính kịp thời của thông tin. Thời gian thực hiện 9 tháng, phối hợp giữa phòng CNTT và phòng kế toán.

  4. Tăng cường đào tạo và nâng cao nhận thức nhân viên kế toán: Tổ chức các khóa đào tạo chuyên sâu về kế toán chi phí xây lắp, kỹ năng phân tích và báo cáo để nâng cao chất lượng công tác kế toán. Thời gian thực hiện liên tục hàng năm, do phòng nhân sự phối hợp phòng kế toán tổ chức.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Các nhà quản lý doanh nghiệp xây dựng: Giúp hiểu rõ về công tác kế toán chi phí và tính giá thành sản phẩm xây lắp, từ đó nâng cao hiệu quả quản lý chi phí và ra quyết định kinh doanh.

  2. Nhân viên kế toán và tài chính trong ngành xây dựng: Cung cấp kiến thức chuyên sâu về phương pháp hạch toán chi phí, phân loại chi phí và áp dụng các chuẩn mực kế toán trong thực tế.

  3. Giảng viên và sinh viên chuyên ngành kế toán, quản trị kinh doanh: Là tài liệu tham khảo thực tiễn về kế toán chi phí xây lắp, giúp bổ sung kiến thức lý thuyết và kỹ năng phân tích số liệu.

  4. Các nhà nghiên cứu và chuyên gia tư vấn tài chính: Hỗ trợ nghiên cứu, đánh giá và đề xuất giải pháp cải tiến công tác kế toán chi phí trong doanh nghiệp xây dựng, góp phần nâng cao hiệu quả hoạt động ngành.

Câu hỏi thường gặp

  1. Tại sao việc xác định đối tượng tập hợp chi phí lại quan trọng trong doanh nghiệp xây dựng?
    Việc xác định đúng đối tượng tập hợp chi phí giúp doanh nghiệp theo dõi, kiểm soát chi phí chính xác theo từng công trình hoặc hạng mục, từ đó tính giá thành sản phẩm hợp lý và nâng cao hiệu quả quản lý.

  2. Phương pháp phân bổ chi phí sản xuất chung nào phù hợp với doanh nghiệp xây dựng?
    Phương pháp phân bổ dựa trên tiêu thức như khối lượng công việc, thời gian thi công hoặc chi phí trực tiếp là phù hợp, giúp phân bổ chi phí chung một cách công bằng và chính xác hơn.

  3. Làm thế nào để xây dựng định mức chi phí tiêu chuẩn hiệu quả?
    Cần thu thập dữ liệu chi phí thực tế, phân tích các yếu tố ảnh hưởng, kết hợp với định mức kinh tế kỹ thuật ngành và điều kiện sản xuất cụ thể của doanh nghiệp để xây dựng định mức sát thực tế.

  4. Vai trò của kế toán quản trị trong công tác kế toán chi phí xây lắp là gì?
    Kế toán quản trị cung cấp thông tin chi phí, phân tích chênh lệch và dự toán chi phí nhằm hỗ trợ nhà quản lý ra quyết định kịp thời, nâng cao hiệu quả sản xuất kinh doanh.

  5. Lợi ích của việc áp dụng phần mềm kế toán trong quản lý chi phí xây lắp?
    Phần mềm kế toán giúp tự động hóa quy trình hạch toán, giảm sai sót, tăng tính kịp thời và chính xác của thông tin, đồng thời hỗ trợ phân tích và báo cáo chi phí hiệu quả hơn.

Kết luận

  • Luận văn đã làm rõ các nội dung lý thuyết cơ bản về kế toán tập hợp chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm xây lắp trong doanh nghiệp xây dựng.
  • Phân tích thực trạng tại Công ty Cổ phần Sông Đà 1.01 cho thấy công tác kế toán chi phí được tổ chức tương đối đầy đủ nhưng còn tồn tại hạn chế trong phân bổ chi phí và xây dựng định mức chi phí.
  • Đề xuất các giải pháp hoàn thiện hệ thống định mức chi phí, cải tiến phương pháp phân bổ chi phí, nâng cao ứng dụng công nghệ thông tin và đào tạo nhân viên kế toán.
  • Các bước tiếp theo bao gồm triển khai các giải pháp đề xuất trong vòng 12 tháng và đánh giá hiệu quả định kỳ.
  • Khuyến khích các doanh nghiệp xây dựng và chuyên gia kế toán tham khảo để nâng cao hiệu quả quản lý chi phí và giá thành sản phẩm xây lắp.