I. Tổng Quan Về Cơ Chế Tự Chủ Tài Chính Bệnh Viện Công
Chăm sóc sức khỏe nhân dân là một nhiệm vụ quan trọng, mang lại lợi ích lâu dài cho xã hội. Trong quá trình xây dựng xã hội chủ nghĩa, y tế đóng vai trò then chốt. Mục tiêu là mọi người dân được hưởng dịch vụ chăm sóc sức khỏe ban đầu, tiếp cận dịch vụ y tế chất lượng, sống trong cộng đồng an toàn, phát triển thể chất và tinh thần, giảm tỷ lệ mắc bệnh, nâng cao thể lực và tuổi thọ. Ngành y tế đóng vai trò quan trọng với mạng lưới rộng khắp và trình độ ngày càng cao. Đổi mới chính sách, cơ chế tài chính, bảo hiểm y tế, thu một phần viện phí, xã hội hóa và giao quyền tự chủ tài chính bệnh viện công lập đã tạo ra những thay đổi tích cực. Các chính sách như Nghị định 10/2002/NĐ-CP, Nghị định 43/2006/NĐ-CP, Nghị định 85/2012/NĐ-CP và Nghị định 16/2015/NĐ-CP đã tạo hành lang pháp lý để nâng cao quyền tự chủ cho các đơn vị sự nghiệp công lập.
1.1. Khái niệm và đặc điểm đơn vị sự nghiệp y tế công lập
Đơn vị sự nghiệp công lập là đơn vị do Nhà nước thành lập, hoạt động có thu, cung cấp dịch vụ xã hội công cộng và duy trì hoạt động của các ngành kinh tế quốc dân. Các đơn vị này hoạt động trong các lĩnh vực y tế, giáo dục, khoa học, văn hóa, thể thao, dịch vụ việc làm. Đơn vị sự nghiệp y tế công lập là một phần của hệ thống này, cung cấp dịch vụ y tế và đóng góp vào nền kinh tế. Theo [12], đơn vị sự nghiệp y tế công lập là tổ chức do cơ quan nhà nước có thẩm quyền thành lập và quản lý, có tư cách pháp nhân, con dấu, tài khoản và tổ chức bộ máy kế toán để thực hiện nhiệm vụ cung cấp dịch vụ công hoặc phục vụ quản lý nhà nước trong các lĩnh vực chuyên môn y tế.
1.2. Vai trò của cơ chế tự chủ tài chính trong bệnh viện công
Cơ chế tự chủ tài chính đóng vai trò quan trọng trong việc nâng cao hiệu quả hoạt động của các bệnh viện công. Nó cho phép bệnh viện chủ động hơn trong việc quản lý và sử dụng nguồn lực tài chính, từ đó có thể đầu tư vào cơ sở vật chất, trang thiết bị, nâng cao chất lượng dịch vụ và thu hút nhân tài. Đồng thời, cơ chế này cũng tạo động lực cho bệnh viện tìm kiếm các nguồn thu khác, giảm sự phụ thuộc vào ngân sách nhà nước và tăng tính cạnh tranh.
II. Thách Thức Khi Thực Hiện Tự Chủ Tài Chính Tại Bệnh Viện
Các bệnh viện công lập ở Việt Nam vẫn còn hạn chế về tính cạnh tranh so với bệnh viện tư nhân. Một phần nguyên nhân là do các bệnh viện công lập chưa được tự chủ ở mức độ cao, dẫn tới chưa có đủ năng lực tài chính để cải thiện chất lượng chăm sóc sức khỏe. Bệnh viện Phổi Trung ương là đơn vị sự nghiệp công lập hoạt động trong lĩnh vực y tế. Trong quá trình hoạt động và thực hiện cơ chế tự chủ tài chính, bệnh viện luôn chủ động huy động các nguồn thu hợp pháp để đầu tư, nâng cấp trang thiết bị, hạ tầng cơ sở, tạo điều kiện tăng thu, từng bước nâng cao chất lượng khám chữa bệnh và thu nhập cho cán bộ viên chức. Việc xem xét đánh giá lại các nguồn lực của bệnh viện là cần thiết để nâng cao chất lượng dịch vụ y tế.
2.1. Hạn chế về nguồn lực tài chính và cơ sở vật chất
Một trong những thách thức lớn nhất đối với các bệnh viện công lập là hạn chế về nguồn lực tài chính. Ngân sách nhà nước cấp có thể không đủ để đáp ứng nhu cầu hoạt động và đầu tư phát triển của bệnh viện. Điều này dẫn đến tình trạng thiếu thốn về cơ sở vật chất, trang thiết bị y tế lạc hậu, ảnh hưởng đến chất lượng dịch vụ khám chữa bệnh. Ngoài ra, việc thu hút và giữ chân nhân tài cũng gặp khó khăn do chế độ đãi ngộ chưa tương xứng.
2.2. Rào cản về cơ chế và chính sách
Cơ chế và chính sách hiện hành đôi khi còn gây ra những rào cản cho quá trình tự chủ tài chính của bệnh viện. Các quy định về quản lý tài chính, đấu thầu, mua sắm có thể phức tạp và mất nhiều thời gian, làm giảm tính linh hoạt và hiệu quả của bệnh viện. Bên cạnh đó, sự can thiệp của các cơ quan quản lý cấp trên cũng có thể hạn chế quyền tự quyết của bệnh viện trong việc sử dụng nguồn lực tài chính.
2.3. Áp lực cạnh tranh từ các bệnh viện tư nhân
Sự phát triển của các bệnh viện tư nhân tạo ra áp lực cạnh tranh lớn đối với các bệnh viện công lập. Bệnh viện tư nhân thường có lợi thế về cơ sở vật chất hiện đại, dịch vụ chất lượng cao và đội ngũ y bác sĩ giỏi. Để cạnh tranh được, bệnh viện công lập cần phải nâng cao chất lượng dịch vụ, cải thiện cơ sở vật chất và đổi mới phương thức quản lý. Tuy nhiên, điều này đòi hỏi bệnh viện phải có nguồn lực tài chính đủ mạnh và cơ chế hoạt động linh hoạt.
III. Cách Đa Dạng Hóa Nguồn Thu Cho Bệnh Viện Tự Chủ
Đứng trước những đổi mới trong việc thực hiện Nghị định 85/2012/NĐ-CP và Nghị định 16/2015/NĐ-CP của Chính phủ, việc xem xét đánh giá lại các nguồn lực của Bệnh viện là cần thiết cho việc nâng cao chất lượng dịch vụ y tế. Bên cạnh những kết quả đạt được, việc thực hiện cơ chế tự chủ tại Bệnh viện bước đầu cũng gặp không ít khó khăn, hạn chế cần khắc phục. Cùng với sự phát triển của Bệnh viện, nhu cầu tài chính tăng cao trong khi nguồn Ngân sách nhà nước cấp ngày một hạn hẹp, do đó đòi hỏi Bệnh viện phải có nhiều giải pháp để nâng cao mức độ tự chủ tài chính, thực hiện tốt nhiệm vụ được giao.
3.1. Phát triển các dịch vụ khám chữa bệnh theo yêu cầu
Một trong những giải pháp quan trọng để tăng doanh thu cho bệnh viện là phát triển các dịch vụ khám chữa bệnh theo yêu cầu. Các dịch vụ này có thể bao gồm khám bệnh với bác sĩ chuyên gia, điều trị nội trú tại phòng riêng, sử dụng các trang thiết bị y tế hiện đại và các dịch vụ chăm sóc đặc biệt khác. Việc cung cấp các dịch vụ này với mức giá phù hợp sẽ thu hút được nhiều bệnh nhân có khả năng chi trả cao, từ đó tăng nguồn thu cho bệnh viện.
3.2. Liên kết với các tổ chức bảo hiểm y tế tư nhân
Liên kết với các tổ chức bảo hiểm y tế tư nhân là một cách hiệu quả để mở rộng thị trường và tăng doanh thu cho bệnh viện. Bằng cách ký kết hợp đồng với các tổ chức này, bệnh viện có thể cung cấp dịch vụ khám chữa bệnh cho các đối tượng khách hàng có bảo hiểm y tế tư nhân. Điều này không chỉ giúp bệnh viện tăng doanh thu mà còn nâng cao uy tín và thương hiệu.
3.3. Tăng cường hợp tác quốc tế và thu hút đầu tư
Hợp tác quốc tế và thu hút đầu tư là một giải pháp dài hạn để tăng cường nguồn lực tài chính cho bệnh viện. Bệnh viện có thể hợp tác với các tổ chức y tế quốc tế để trao đổi kinh nghiệm, đào tạo nhân lực và tiếp cận các công nghệ y tế tiên tiến. Đồng thời, bệnh viện cũng có thể thu hút đầu tư từ các nhà đầu tư trong và ngoài nước để xây dựng cơ sở vật chất mới, mua sắm trang thiết bị hiện đại và phát triển các dịch vụ y tế chất lượng cao.
IV. Quản Lý Chi Phí Hiệu Quả Trong Cơ Chế Tự Chủ Tài Chính
Xuất phát từ những yêu cầu về lý luận, nhận thức được tầm quan trọng, tính cấp thiết của vấn đề, học viên đã chọn đề tài “Cơ chế tự chủ tài chính tại Bệnh viện Phổi Trung ƣơng”. Trong thời gian gần đây, đã có rất nhiều đề tài nghiên cứu về việc thực hiện cơ chế tự chủ của đơn vị sự nghiệp công lập, tiêu biểu là: - “Hoàn thiện cơ chế tự chủ tài chính tại các trường đại học công lập ở Việt Nam”, luận án tiến sỹ của tác giả Trần Đức Cân (2012). Luận án đã đưa ra được những tiêu chí để đánh giá mức độ hoàn thiện và những giải pháp để hoàn thiện cơ chế tự chủ tài chính tại các trường đại học công lập ở Việt Nam.
4.1. Kiểm soát chi phí thuốc và vật tư y tế
Chi phí thuốc và vật tư y tế thường chiếm tỷ trọng lớn trong tổng chi phí của bệnh viện. Do đó, việc kiểm soát chi phí này là rất quan trọng để nâng cao hiệu quả hoạt động. Bệnh viện cần xây dựng quy trình đấu thầu, mua sắm công khai, minh bạch, lựa chọn các nhà cung cấp uy tín với giá cả cạnh tranh. Đồng thời, bệnh viện cũng cần tăng cường kiểm tra, giám sát việc sử dụng thuốc và vật tư y tế, tránh lãng phí và thất thoát.
4.2. Tối ưu hóa chi phí nhân sự
Chi phí nhân sự cũng là một khoản chi lớn của bệnh viện. Để tối ưu hóa chi phí này, bệnh viện cần rà soát lại cơ cấu tổ chức, bố trí nhân lực hợp lý, tránh tình trạng thừa hoặc thiếu nhân viên. Đồng thời, bệnh viện cũng cần xây dựng hệ thống đánh giá hiệu quả làm việc của nhân viên, trả lương theo năng lực và kết quả công việc, tạo động lực cho nhân viên làm việc hiệu quả hơn.
4.3. Tiết kiệm chi phí điện nước và các chi phí khác
Ngoài các chi phí lớn như thuốc, vật tư y tế và nhân sự, bệnh viện cũng cần chú ý tiết kiệm các chi phí nhỏ khác như điện, nước, văn phòng phẩm, chi phí đi lại, hội nghị, tiếp khách... Bằng cách thực hiện các biện pháp tiết kiệm năng lượng, sử dụng hiệu quả các nguồn lực và hạn chế các chi phí không cần thiết, bệnh viện có thể giảm đáng kể tổng chi phí hoạt động.
V. Bí Quyết Nâng Cao Chất Lượng Dịch Vụ Y Tế Bệnh Viện
- “Nghiên cứu giải pháp hoàn thiện cơ chế tự chủ tài chính trong các đơn vị sự nghiệp có thu ngành y tế Tỉnh Bắc Ninh”, luận văn thạc sỹ kinh tế của tác giả Nguyễn Văn Lượng (2012). Luận văn đã phân tích, đánh giá thực trạng tự chủ tài chính tại các đơn vị sự nghiệp có thu ngành y tế tỉnh Bắc Ninh thời gian từ 2008-2011 và đề xuất các giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả quản lý kinh tế tại ngành y tế. -“Hoàn thiện cơ chế tự chủ tài chính tại bệnh viện đa khoa tỉnh Phú Thọ”, luận văn thạc sỹ của tác giả Đinh Thị Kim Oanh viết năm 2014.
5.1. Đầu tư vào đào tạo và phát triển nguồn nhân lực
Nguồn nhân lực là yếu tố then chốt quyết định chất lượng dịch vụ y tế. Bệnh viện cần đầu tư vào đào tạo và phát triển nguồn nhân lực, nâng cao trình độ chuyên môn, kỹ năng giao tiếp và thái độ phục vụ của nhân viên. Đồng thời, bệnh viện cũng cần tạo môi trường làm việc tốt, khuyến khích nhân viên học hỏi, sáng tạo và cống hiến.
5.2. Áp dụng các tiêu chuẩn chất lượng quốc tế
Áp dụng các tiêu chuẩn chất lượng quốc tế như ISO, JCI... là một cách hiệu quả để nâng cao chất lượng dịch vụ y tế của bệnh viện. Các tiêu chuẩn này cung cấp một hệ thống quản lý chất lượng toàn diện, giúp bệnh viện kiểm soát chặt chẽ các quy trình khám chữa bệnh, đảm bảo an toàn cho bệnh nhân và nâng cao sự hài lòng của người bệnh.
5.3. Ứng dụng công nghệ thông tin trong quản lý và điều hành
Ứng dụng công nghệ thông tin trong quản lý và điều hành giúp bệnh viện nâng cao hiệu quả hoạt động, giảm thiểu sai sót và cải thiện chất lượng dịch vụ. Bệnh viện có thể sử dụng các phần mềm quản lý bệnh viện, quản lý hồ sơ bệnh án điện tử, hệ thống đặt lịch khám trực tuyến, hệ thống thanh toán điện tử... để tự động hóa các quy trình, giảm thời gian chờ đợi của bệnh nhân và nâng cao sự hài lòng của người bệnh.
VI. Đánh Giá Hiệu Quả Và Phát Triển Bền Vững Bệnh Viện
Từ việc phân tích và đánh giá tình tình thực hiện tự chủ tài chính trong giai đoạn 2009-2013, tác giả đề xuất một số nhóm giải pháp hoàn thiện cơ chế tự chủ tài chính như sau: (1) Nâng cao nhận thức về tự chủ tài chính. (2) Đa dạng hoá nguồn thu cho bệnh viện. (3) Tăng cường quản lý nâng cao hiệu quả các khoản chi. (4) Hoàn thiện cơ chế trả lương và phân phối thu nhập. (5) Giải pháp về công tác kiểm tra, giám sát tài chính. Bên cạnh đó, tác giả còn đưa ra một số kiến nghị đối với Nhà nước, đơn vị chủ quản và Bệnh viện.
6.1. Xây dựng hệ thống chỉ số đánh giá hiệu quả hoạt động
Để đánh giá hiệu quả hoạt động của bệnh viện, cần xây dựng một hệ thống chỉ số đánh giá toàn diện, bao gồm các chỉ số về tài chính, chất lượng dịch vụ, hiệu quả sử dụng nguồn lực và sự hài lòng của người bệnh. Các chỉ số này cần được theo dõi và phân tích định kỳ để có thể đưa ra các quyết định điều chỉnh kịp thời.
6.2. Đảm bảo tính minh bạch và trách nhiệm giải trình
Tính minh bạch và trách nhiệm giải trình là yếu tố quan trọng để xây dựng lòng tin của người bệnh và cộng đồng đối với bệnh viện. Bệnh viện cần công khai thông tin về tài chính, chất lượng dịch vụ, quy trình khám chữa bệnh và các thông tin khác liên quan đến hoạt động của bệnh viện. Đồng thời, bệnh viện cũng cần có cơ chế tiếp nhận và giải quyết các khiếu nại, phản ánh của người bệnh một cách nhanh chóng và hiệu quả.
6.3. Phát triển bền vững và trách nhiệm xã hội
Phát triển bền vững và trách nhiệm xã hội là mục tiêu quan trọng của bệnh viện trong bối cảnh hiện nay. Bệnh viện cần chú trọng đến việc bảo vệ môi trường, tiết kiệm năng lượng, sử dụng hiệu quả các nguồn lực và đóng góp vào các hoạt động xã hội. Đồng thời, bệnh viện cũng cần xây dựng mối quan hệ tốt đẹp với cộng đồng, tham gia vào các chương trình y tế cộng đồng và hỗ trợ các đối tượng yếu thế trong xã hội.
