Tổng quan nghiên cứu
Trong bối cảnh hội nhập quốc tế và sự phát triển nhanh chóng của khoa học công nghệ, giáo dục đóng vai trò then chốt trong việc phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao. Tại Việt Nam, đặc biệt là các trường trung học phổ thông ở các địa phương như huyện Thuỷ Nguyên, thành phố Hải Phòng, việc quản lý hoạt động dạy – học môn Tiếng Anh ngày càng được chú trọng nhằm nâng cao chất lượng đào tạo ngoại ngữ, đáp ứng yêu cầu phát triển kinh tế – xã hội. Theo ước tính, tỷ lệ học sinh trung học phổ thông có khả năng sử dụng tiếng Anh đạt chuẩn còn thấp, gây ảnh hưởng đến năng lực hội nhập và cạnh tranh quốc tế của thế hệ trẻ.
Luận văn tập trung nghiên cứu thực trạng quản lý hoạt động dạy – học môn Tiếng Anh tại ba trường trung học phổ thông huyện Thuỷ Nguyên, Hải Phòng trong giai đoạn hiện nay. Mục tiêu cụ thể là đánh giá chất lượng quản lý, xác định những bất cập và đề xuất các biện pháp quản lý hiệu quả nhằm nâng cao chất lượng dạy và học môn Tiếng Anh. Nghiên cứu có phạm vi thời gian từ năm 2018 đến 2023, tập trung vào các trường THPT Lý Thường Kiệt, Thuỷ Sơn và Quang Trung.
Ý nghĩa của nghiên cứu thể hiện qua việc cung cấp cơ sở khoa học và thực tiễn cho các nhà quản lý giáo dục, giáo viên và các bên liên quan trong việc cải tiến công tác quản lý dạy học ngoại ngữ, góp phần nâng cao năng lực ngoại ngữ cho học sinh, từ đó thúc đẩy sự phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao, đáp ứng yêu cầu hội nhập quốc tế và phát triển bền vững của đất nước.
Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu
Khung lý thuyết áp dụng
Luận văn dựa trên các lý thuyết quản lý giáo dục và quản lý nhà trường, trong đó:
Lý thuyết quản lý hoạt động dạy học: Quản lý dạy học là hệ thống các hoạt động nhằm tổ chức, điều phối và kiểm soát quá trình dạy và học để đạt được mục tiêu giáo dục đề ra. Quản lý hiệu quả giúp nâng cao chất lượng đào tạo và phát triển toàn diện học sinh.
Lý thuyết quản lý nhà trường: Nhà trường là đơn vị cơ sở giáo dục, nơi thực hiện các hoạt động quản lý toàn diện về nhân lực, cơ sở vật chất, chương trình và phương pháp giảng dạy nhằm đảm bảo sự phát triển bền vững của giáo dục.
Khái niệm dạy – học ngoại ngữ: Dạy học ngoại ngữ là quá trình truyền đạt và lĩnh hội kiến thức, kỹ năng sử dụng ngôn ngữ mới, trong đó tiếng Anh được xem là công cụ giao tiếp quốc tế quan trọng, góp phần nâng cao năng lực hội nhập của học sinh.
Khái niệm quản lý hoạt động dạy học môn Tiếng Anh: Bao gồm việc xây dựng kế hoạch, tổ chức thực hiện, kiểm tra, đánh giá và điều chỉnh các hoạt động dạy học tiếng Anh nhằm đảm bảo chất lượng và hiệu quả giáo dục.
Phương pháp nghiên cứu
Nghiên cứu sử dụng phương pháp kết hợp giữa khảo sát thực trạng và phân tích định tính, định lượng:
Nguồn dữ liệu: Thu thập từ phiếu điều tra ý kiến giáo viên, học sinh, cán bộ quản lý tại ba trường THPT huyện Thuỷ Nguyên; tài liệu quản lý nhà trường; quan sát thực tế các tiết học tiếng Anh.
Cỡ mẫu: 150 học sinh, 30 giáo viên tiếng Anh và 9 cán bộ quản lý giáo dục tại các trường nghiên cứu.
Phương pháp chọn mẫu: Mẫu ngẫu nhiên có chủ đích nhằm đảm bảo tính đại diện cho các nhóm đối tượng nghiên cứu.
Phương pháp phân tích: Sử dụng thống kê mô tả để phân tích số liệu khảo sát, kết hợp phân tích nội dung để đánh giá các yếu tố quản lý, từ đó rút ra kết luận và đề xuất phù hợp.
Timeline nghiên cứu: Nghiên cứu được thực hiện trong vòng 12 tháng, từ tháng 1/2023 đến tháng 12/2023, bao gồm các giai đoạn thu thập dữ liệu, phân tích và hoàn thiện báo cáo.
Kết quả nghiên cứu và thảo luận
Những phát hiện chính
Thực trạng quản lý hoạt động dạy học tiếng Anh còn nhiều bất cập
Khoảng 65% giáo viên và 70% học sinh phản ánh công tác quản lý chưa đồng bộ, thiếu sự phối hợp chặt chẽ giữa các bộ phận trong nhà trường. Việc kiểm tra, đánh giá chất lượng dạy học chưa thường xuyên và chưa có hệ thống rõ ràng.Chất lượng đội ngũ giáo viên tiếng Anh chưa đáp ứng yêu cầu đổi mới
Theo khảo sát, chỉ khoảng 55% giáo viên có trình độ chuyên môn và nghiệp vụ đạt chuẩn, còn lại cần được bồi dưỡng thêm về phương pháp giảng dạy và kỹ năng sử dụng công nghệ thông tin trong dạy học.Phương pháp và hình thức dạy học tiếng Anh còn hạn chế
60% học sinh cho biết các tiết học chủ yếu tập trung vào lý thuyết, ít có hoạt động tương tác, thực hành giao tiếp. Việc ứng dụng công nghệ và phương pháp dạy học tích cực chưa phổ biến.Cơ sở vật chất và trang thiết bị phục vụ dạy học tiếng Anh chưa đầy đủ
Chỉ khoảng 50% phòng học được trang bị thiết bị hỗ trợ như máy chiếu, loa, phần mềm học tập. Điều này ảnh hưởng đến hiệu quả truyền đạt kiến thức và hứng thú học tập của học sinh.
Thảo luận kết quả
Nguyên nhân của các bất cập trên xuất phát từ việc thiếu sự quan tâm đúng mức của nhà trường và các cấp quản lý trong việc đầu tư nguồn lực cho môn tiếng Anh. So với một số nghiên cứu trong ngành giáo dục ngoại ngữ, kết quả này tương đồng với thực trạng chung tại nhiều địa phương khác, nơi mà công tác quản lý dạy học ngoại ngữ còn nhiều hạn chế.
Việc đội ngũ giáo viên chưa được đào tạo bài bản và thiếu kỹ năng đổi mới phương pháp giảng dạy làm giảm hiệu quả tiếp thu của học sinh. Điều này cũng phản ánh qua tỷ lệ học sinh đạt chuẩn năng lực tiếng Anh còn thấp, ảnh hưởng đến mục tiêu phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao.
Cơ sở vật chất thiếu thốn làm hạn chế khả năng ứng dụng công nghệ thông tin trong dạy học, trong khi đây là yếu tố quan trọng để nâng cao chất lượng giáo dục ngoại ngữ trong thời đại số. Các biểu đồ so sánh tỷ lệ giáo viên đạt chuẩn, tỷ lệ học sinh hài lòng với phương pháp dạy học và trang thiết bị hỗ trợ có thể minh họa rõ nét hơn các phát hiện này.
Kết quả nghiên cứu nhấn mạnh tầm quan trọng của việc nâng cao năng lực quản lý hoạt động dạy học tiếng Anh, đồng thời cải thiện điều kiện vật chất và phát triển đội ngũ giáo viên chuyên nghiệp, đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục trong bối cảnh hội nhập quốc tế.
Đề xuất và khuyến nghị
Tăng cường đào tạo, bồi dưỡng chuyên môn cho giáo viên tiếng Anh
Triển khai các khóa tập huấn nâng cao kỹ năng giảng dạy, ứng dụng công nghệ thông tin trong dạy học, tập trung trong vòng 12 tháng tới. Chủ thể thực hiện là phòng giáo dục huyện phối hợp với các trung tâm đào tạo ngoại ngữ.Xây dựng hệ thống quản lý dạy học tiếng Anh đồng bộ, hiệu quả
Thiết lập quy trình kiểm tra, đánh giá chất lượng dạy học định kỳ, áp dụng phần mềm quản lý giáo dục hiện đại. Thời gian thực hiện trong 6 tháng, do ban giám hiệu các trường chủ trì.Đầu tư nâng cấp cơ sở vật chất, trang thiết bị dạy học
Trang bị phòng học tiếng Anh với máy chiếu, loa, phần mềm học tập tương tác nhằm tạo môi trường học tập hiện đại, hấp dẫn. Kế hoạch thực hiện trong 18 tháng, phối hợp giữa nhà trường và các cấp quản lý.Đổi mới phương pháp dạy học, tăng cường hoạt động tương tác, thực hành
Khuyến khích giáo viên áp dụng phương pháp dạy học tích cực, tổ chức các hoạt động nhóm, thảo luận, trò chơi ngôn ngữ nhằm nâng cao kỹ năng giao tiếp cho học sinh. Thực hiện liên tục, giám sát bởi tổ chuyên môn nhà trường.Tăng cường phối hợp giữa nhà trường, gia đình và xã hội trong quản lý dạy học
Tổ chức các buổi họp phụ huynh, hội thảo chuyên đề nhằm nâng cao nhận thức về vai trò của tiếng Anh và hỗ trợ học sinh học tập hiệu quả. Thời gian thực hiện hàng năm, do ban giám hiệu và hội phụ huynh phối hợp.
Đối tượng nên tham khảo luận văn
Cán bộ quản lý giáo dục
Giúp hiểu rõ thực trạng và các giải pháp quản lý hoạt động dạy học tiếng Anh, từ đó xây dựng chính sách và kế hoạch phát triển giáo dục ngoại ngữ phù hợp.Giáo viên tiếng Anh tại các trường trung học phổ thông
Cung cấp kiến thức về quản lý dạy học, phương pháp đổi mới và kỹ năng ứng dụng công nghệ, hỗ trợ nâng cao chất lượng giảng dạy.Nhà nghiên cứu và sinh viên ngành quản lý giáo dục, sư phạm tiếng Anh
Là tài liệu tham khảo quý giá cho các nghiên cứu tiếp theo về quản lý giáo dục ngoại ngữ và phát triển chương trình đào tạo.Phụ huynh học sinh và cộng đồng xã hội
Nâng cao nhận thức về vai trò của tiếng Anh trong giáo dục và phát triển nguồn nhân lực, từ đó phối hợp hỗ trợ học sinh học tập hiệu quả.
Câu hỏi thường gặp
Tại sao quản lý hoạt động dạy học tiếng Anh lại quan trọng?
Quản lý hiệu quả giúp tổ chức, điều phối các hoạt động dạy học, đảm bảo chất lượng đào tạo, nâng cao năng lực ngoại ngữ cho học sinh, đáp ứng yêu cầu phát triển xã hội và hội nhập quốc tế.Những khó khăn chính trong quản lý dạy học tiếng Anh hiện nay là gì?
Bao gồm thiếu đồng bộ trong quản lý, đội ngũ giáo viên chưa đủ năng lực, phương pháp dạy học chưa đổi mới, cơ sở vật chất thiếu thốn và thiếu sự phối hợp giữa các bên liên quan.Làm thế nào để nâng cao chất lượng đội ngũ giáo viên tiếng Anh?
Thông qua đào tạo, bồi dưỡng chuyên môn, nâng cao kỹ năng sư phạm và ứng dụng công nghệ, đồng thời tạo điều kiện để giáo viên trao đổi, học hỏi kinh nghiệm.Phương pháp dạy học nào phù hợp để nâng cao kỹ năng tiếng Anh cho học sinh?
Phương pháp dạy học tích cực, chú trọng tương tác, thực hành giao tiếp, sử dụng công nghệ hỗ trợ và tổ chức các hoạt động nhóm, trò chơi ngôn ngữ giúp học sinh phát triển toàn diện.Vai trò của cơ sở vật chất trong quản lý dạy học tiếng Anh như thế nào?
Cơ sở vật chất hiện đại tạo môi trường học tập sinh động, hỗ trợ giáo viên truyền đạt kiến thức hiệu quả và kích thích hứng thú học tập của học sinh, từ đó nâng cao chất lượng dạy học.
Kết luận
- Quản lý hoạt động dạy học môn Tiếng Anh tại các trường THPT huyện Thuỷ Nguyên còn nhiều hạn chế, ảnh hưởng đến chất lượng đào tạo ngoại ngữ.
- Đội ngũ giáo viên cần được nâng cao trình độ chuyên môn và kỹ năng đổi mới phương pháp giảng dạy.
- Cơ sở vật chất và trang thiết bị phục vụ dạy học tiếng Anh chưa đáp ứng yêu cầu hiện đại hóa giáo dục.
- Cần xây dựng hệ thống quản lý đồng bộ, tăng cường phối hợp giữa nhà trường, gia đình và xã hội.
- Đề xuất các biện pháp cụ thể nhằm nâng cao hiệu quả quản lý dạy học tiếng Anh trong vòng 1-2 năm tới, góp phần phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao cho địa phương và đất nước.
Luận văn mong muốn trở thành tài liệu tham khảo hữu ích cho các nhà quản lý, giáo viên và các bên liên quan trong công tác nâng cao chất lượng giáo dục ngoại ngữ, đồng thời kêu gọi sự quan tâm đầu tư và đổi mới toàn diện trong quản lý hoạt động dạy học tiếng Anh tại các trường trung học phổ thông.