Múa Chăm Trong Đời Sống Văn Hóa Của Cư Dân Ninh Thuận

• Tác giả: Nguyễn Khánh Ngọc
• Người hướng dẫn: Nguyễn Anh Cường
• Trường học: Trường Đại Học Văn Hoá Hà Nội
• Chuyên ngành: Văn Hóa Học
• Đề tài: Múa Chăm Trong Đời Sống Văn Hóa Của Cư Dân Ninh Thuận
• Loại tài liệu: Luận Án Tiến Sĩ
• Năm xuất bản: 2024
• Địa điểm: Hà Nội

• LỜI CAM ĐOAN
• 1. CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU, CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ KHÁI QUÁT VỀ DÂN TỘC CHĂM Ở NINH THUẬN
• 1.1. Tổng quan tình hình nghiên cứu
• 1.2. Khái quát về người Chăm và vùng đất Ninh Thuận
• 2. CHƯƠNG 2: MÚA CHĂM TRONG ĐỜI SỐNG VĂN HÓA TRUYỀN THỐNG CỦA CƯ DÂN NINH THUẬN
• 2.1. Bối cảnh hình thành múa Chăm
• 2.2. Múa Chăm trong đời sống tâm linh
• 2.3. Múa Chăm đời sống sinh hoạt
• 2.4. Các chức năng của múa Chăm trong đời sống văn hóa truyền thống ở Ninh Thuận
• 3. CHƯƠNG 3: MÚA CHĂM TRONG ĐỜI SỐNG VĂN HÓA ĐƯƠNG ĐẠI CỦA CƯ DÂN NINH THUẬN
• 3.1. Bối cảnh tác động đến múa Chăm trong đời sống văn hóa đương đại
• 3.2. Múa Chăm trong đời sống tâm linh hiện nay
• 3.3. Múa Chăm trong đời sống văn hóa hiện nay
• 3.4. Múa Chăm trong đời sống kinh tế hiện nay
• 3.5. Sự biến đổi và bổ sung các chức năng của múa Chăm
• 4. CHƯƠNG 4: BÀN LUẬN VỀ SỰ THAY ĐỔI CHỨC NĂNG CỦA MÚA CHĂM Ở NINH THUẬN TRONG BỐI CẢNH ĐƯƠNG ĐẠI
• 4.1. Những biến đổi của múa Chăm từ sự thay đổi chức năng
• 4.2. Những ảnh hưởng từ sự thay đổi chức năng của múa Chăm trong đời sống văn hóa đương đại của cư dân Ninh Thuận
• 4.3. Những vấn đề đặt ra
• DANH MỤC CÁC CÔNG TRÌNH ĐÃ CÔNG BỐ CỦA TÁC GIẢ LIÊN QUAN ĐẾN ĐỀ TÀI LUẬN ÁN
• TÀI LIỆU THAM KHẢO

I. Tổng quan Luận Án Múa Chăm Ninh Thuận Đời Sống Văn Hóa

Luận án tập trung nghiên cứu về múa Chăm trong đời sống văn hóa của cư dân Ninh Thuận, một tỉnh ven biển Nam Trung Bộ với cộng đồng người Chăm đông đảo. Nghiên cứu này không chỉ khám phá vai trò của múa trong văn hóa truyền thống Chăm Ninh Thuận, mà còn xem xét sự thay đổi và thích ứng của nó trong bối cảnh xã hội hiện đại. Sự độc đáo của văn hóa Chăm đã thu hút nhiều nhà nghiên cứu, và múa Chăm nổi lên như một mảng màu đặc biệt trong bức tranh văn hóa ấy. Luận án hướng đến việc làm sáng tỏ các chức năng của múa Chăm, từ những nghi lễ tâm linh đến các hoạt động sinh hoạt đời thường, đồng thời đánh giá tác động của du lịch và toàn cầu hóa lên nghệ thuật này. Tác giả đặt mục tiêu phân tích sâu sắc sự vận động và chuyển biến của múa Chăm trong đời sống văn hóa đương đại, góp phần vào việc bảo tồn và phát huy di sản văn hóa độc đáo này.

1.1. Vị trí của múa Chăm trong văn hóa Ninh Thuận

Múa Chăm Ninh Thuận không chỉ là một loại hình nghệ thuật, mà còn là biểu tượng của văn hóa Chăm Ninh Thuận, gắn liền với các lễ hội Chăm Ninh Thuận, tín ngưỡng Chăm, và phong tục tập quán Chăm. Nghiên cứu sâu rộng cho thấy múa Chăm đóng vai trò then chốt trong việc duy trì và truyền bá di sản văn hóa Chăm qua các thế hệ, làm phong phú đời sống văn hóa Chăm và tăng cường sự gắn kết cộng đồng.

1.2. Tầm quan trọng của nghiên cứu về múa Chăm

Nghiên cứu về múa Chăm có ý nghĩa quan trọng trong việc hiểu rõ hơn về văn hóa Chăm Ninh Thuận, đặc biệt trong bối cảnh biến đổi văn hóa Chăm. Luận án này sẽ góp phần làm phong phú thêm nguồn tài liệu về nghệ thuật múa Chăm, cung cấp cơ sở khoa học cho việc bảo tồn và phát huy giá trị của di sản văn hóa Chăm, và hỗ trợ phát triển du lịch văn hóa bền vững tại Ninh Thuận.

II. Thách Thức Vấn Đề Biến Đổi Múa Chăm Trong Xã Hội Hiện Đại

Trong bối cảnh toàn cầu hóa và hiện đại hóa, múa Chăm Ninh Thuận đối mặt với nhiều thách thức. Sự du nhập của các loại hình nghệ thuật mới, sự thay đổi trong lối sống và giá trị của người dân, và tác động của du lịch có thể dẫn đến sự mai một của múa truyền thống Chăm. Tuy nhiên, đồng thời, múa Chăm cũng có những bước chuyển mình để thích ứng với xã hội hiện đại. Các nghệ nhân đã sáng tạo ra các điệu múa mới, các đoàn nghệ thuật dân gian được thành lập để phục vụ du lịch, và múa Chăm được khai thác trong các hoạt động văn hóa, du lịch. Vấn đề đặt ra là làm thế nào để bảo tồn bản sắc văn hóa Chăm trong quá trình biến đổi xã hội, và đảm bảo rằng múa Chăm vẫn tiếp tục đóng vai trò quan trọng trong đời sống văn hóa Chăm.

2.1. Nguy cơ mai một bản sắc múa Chăm

Sự biến đổi văn hóa đặt ra nguy cơ mai một múa truyền thống Chăm. Áp lực từ xã hội hiện đại, xu hướng thương mại hóa, và thiếu sự quan tâm từ thế hệ trẻ có thể dẫn đến việc múa Chăm mất đi tính thiêng liêng, ý nghĩa văn hóa sâu sắc, và thậm chí biến mất khỏi đời sống văn hóa Chăm.

2.2. Thách thức bảo tồn và phát huy múa Chăm

Bảo tồn và phát huy múa Chăm đòi hỏi sự phối hợp chặt chẽ giữa các nhà nghiên cứu, nghệ nhân, chính quyền địa phương, và cộng đồng. Cần có các giải pháp đồng bộ để bảo vệ di sản văn hóa Chăm, hỗ trợ các nghệ nhân, khuyến khích sự sáng tạo, và quảng bá múa Chăm đến với công chúng, đồng thời đảm bảo tính xác thực và ý nghĩa văn hóa của múa Chăm trong các hoạt động du lịch và văn hóa.

III. Nghiên Cứu Múa Chăm Phương Pháp Tiếp Cận Đa Chiều Toàn Diện

Luận án sử dụng phương pháp tiếp cận đa chiều và toàn diện để nghiên cứu múa Chăm Ninh Thuận. Phương pháp tiếp cận liên ngành (văn hóa học, sử học, dân tộc học) được áp dụng để hiểu rõ hơn về lịch sử múa Chăm, ý nghĩa văn hóa múa Chăm, và ảnh hưởng văn hóa Chăm đến các cộng đồng khác. Phương pháp nhân học văn hóa được sử dụng để tôn trọng tiếng nói của cộng đồng người Chăm, những người trực tiếp thực hành và thụ hưởng múa Chăm. Bên cạnh đó, các phương pháp nghiên cứu định tính (phỏng vấn sâu, quan sát tham dự) và định lượng (khảo sát bằng bảng hỏi) được kết hợp để thu thập thông tin đa dạng và phân tích dữ liệu một cách khoa học.

3.1. Phương pháp tiếp cận liên ngành

Sử dụng các lý thuyết và phương pháp của văn hóa học, sử học, và dân tộc học để phân tích nguồn gốc múa Chăm, lịch sử múa Chăm, và mối liên hệ giữa múa Chăm và các yếu tố văn hóa khác (tôn giáo, tín ngưỡng, phong tục). Điều này giúp có cái nhìn sâu sắc hơn về giá trị văn hóa của múa Chăm Ninh Thuận.

3.2. Phương pháp nhân học văn hóa

Tập trung vào việc lắng nghe và ghi nhận kinh nghiệm, quan điểm của người Chăm về múa Chăm. Điều này giúp hiểu rõ hơn về vai trò của múa Chăm trong đời sống văn hóa Chăm, và đảm bảo rằng các nghiên cứu và hoạt động bảo tồn văn hóa Chăm được thực hiện một cách tôn trọng và phù hợp với mong muốn của cộng đồng.

3.3. Kết hợp phương pháp định tính và định lượng

Sử dụng phỏng vấn, quan sát để hiểu sâu về tín ngưỡng và phong tục tập quán Chăm và khảo sát để thống kê và phân tích dữ liệu khách quan. Điều này đảm bảo tính khoa học và toàn diện của nghiên cứu về múa Chăm.

IV. Ứng Dụng Thực Tiễn Múa Chăm Phát Triển Du Lịch Ninh Thuận

Một trong những ứng dụng quan trọng của múa Chăm Ninh Thuận là phát triển du lịch văn hóa. Các điệu múa Chăm được trình diễn trong các lễ hội, sự kiện văn hóa, và các khu du lịch, thu hút du khách trong và ngoài nước. Việc khai thác múa Chăm trong du lịch không chỉ mang lại lợi ích kinh tế cho địa phương, mà còn góp phần quảng bá văn hóa Chăm và nâng cao nhận thức về di sản văn hóa của dân tộc. Tuy nhiên, cần có các giải pháp quản lý và phát triển du lịch bền vững để đảm bảo rằng múa Chăm không bị thương mại hóa quá mức và vẫn giữ được bản sắc văn hóa.

4.1. Múa Chăm trong các lễ hội và sự kiện văn hóa

Múa Chăm đóng vai trò trung tâm trong các lễ hội Chăm Ninh Thuận, như lễ hội Katé, lễ hội Rija Nagar, và lễ hội Chabun. Các điệu múa được trình diễn trong các nghi lễ tôn giáo, các hoạt động vui chơi giải trí, và các buổi biểu diễn nghệ thuật, thu hút đông đảo người dân và du khách. Điều này giúp duy trì và phát huy giá trị văn hóa của múa Chăm, đồng thời tạo ra các sản phẩm du lịch độc đáo.

4.2. Múa Chăm trong các khu du lịch

Các khu du lịch tại Ninh Thuận thường tổ chức các buổi biểu diễn múa Chăm để giới thiệu văn hóa Chăm đến du khách. Các nghệ nhân múa Chăm được mời đến biểu diễn tại các khu du lịch, tạo ra các trải nghiệm văn hóa độc đáo cho du khách. Tuy nhiên, cần đảm bảo rằng các buổi biểu diễn múa Chăm được thực hiện một cách chuyên nghiệp và tôn trọng bản sắc văn hóa.

4.3. Phát triển du lịch bền vững gắn liền với múa Chăm

Cần có các quy hoạch, chính sách để đảm bảo rằng du lịch văn hóa không gây ảnh hưởng tiêu cực đến múa Chăm. Điều này bao gồm việc hỗ trợ các nghệ nhân, bảo vệ các địa điểm văn hóa, và khuyến khích du khách tôn trọng văn hóa Chăm.

V. Kết Luận Tương Lai Múa Chăm Bảo Tồn Phát Triển Bản Sắc

Luận án khẳng định vai trò quan trọng của múa Chăm Ninh Thuận trong đời sống văn hóa của cư dân địa phương và tiềm năng phát triển du lịch văn hóa. Để múa Chăm tiếp tục tồn tại và phát triển bền vững, cần có sự chung tay của cộng đồng, chính quyền, các nhà nghiên cứu và nghệ nhân. Việc bảo tồn di sản văn hóa không chỉ là bảo vệ các điệu múa cổ, mà còn là khuyến khích sự sáng tạo, đổi mới để múa Chăm phù hợp với xã hội hiện đại. Cần tạo điều kiện để thế hệ trẻ tiếp cận và yêu thích múa Chăm, đảm bảo rằng múa Chăm sẽ tiếp tục là một phần quan trọng của văn hóa Việt Nam.

5.1. Giải pháp bảo tồn và phát huy múa Chăm

Cần có các chương trình bảo tồn múa truyền thống Chăm, hỗ trợ các nghệ nhân, và khuyến khích sự sáng tạo trong múa Chăm. Đồng thời, cần tăng cường giáo dục về văn hóa Chăm cho thế hệ trẻ, và quảng bá múa Chăm đến với công chúng.

5.2. Vai trò của cộng đồng trong bảo tồn múa Chăm

Cộng đồng người Chăm đóng vai trò quan trọng trong việc bảo tồn và phát huy múa Chăm. Cần tạo điều kiện để cộng đồng tham gia vào các hoạt động bảo tồn văn hóa Chăm, và khuyến khích họ truyền lại múa Chăm cho thế hệ sau.