Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh trí tuệ nhân tạo (AI) ngày càng phát triển và được ứng dụng rộng rãi trong nhiều lĩnh vực, việc nghiên cứu về vai trò của AI trong giáo dục, đặc biệt là trong học tập tiếng Anh chuyên ngành Luật, trở nên cấp thiết. Tại Khoa Tiếng Anh chuyên ngành Luật, Trường Đại học Luật TP. Hồ Chí Minh, khảo sát với 103 sinh viên từ các khóa 2, 3 và 4 cho thấy 89,3% sinh viên đã sử dụng các ứng dụng AI hỗ trợ học tập, trong khi 96,1% đồng ý rằng AI nên được áp dụng trong giảng dạy môn học Luật tiếng Anh. Mục tiêu nghiên cứu nhằm đánh giá mức độ phổ biến, nhận thức, thái độ và tác động của AI đối với việc học Luật tiếng Anh của sinh viên tại trường trong giai đoạn sau đại dịch COVID-19, từ năm 2022 đến 2023. Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc mở rộng ứng dụng AI trong giáo dục ngôn ngữ chuyên ngành, góp phần nâng cao hiệu quả học tập và đổi mới phương pháp giảng dạy, đồng thời cung cấp cơ sở dữ liệu cho các nghiên cứu tiếp theo về AI trong lĩnh vực giáo dục pháp lý.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

  • Khái niệm Trí tuệ nhân tạo (AI): Được định nghĩa là các hệ thống máy móc do con người tạo ra, có khả năng mô phỏng trí tuệ và khả năng lý luận của con người để đạt được mục tiêu trong nhiều môi trường khác nhau. AI hẹp (Artificial Narrow Intelligence - ANI) là loại AI hiện tại, tập trung vào các nhiệm vụ cụ thể như xử lý ngôn ngữ tự nhiên (NLP), học máy (machine learning) và học sâu (deep learning).

  • Ngôn ngữ Anh chuyên ngành Luật (Legal English): Là một phân ngành của tiếng Anh chuyên biệt (English for Specific Purposes - ESP), có đặc điểm về từ vựng, cú pháp và phong cách khác biệt so với tiếng Anh thông thường, đòi hỏi sự chính xác, rõ ràng và tính pháp lý cao.

  • Ứng dụng AI trong giáo dục ngôn ngữ: Các hệ thống như Intelligent Tutoring Systems (ITS), Automated Writing Evaluation (AWE), và các chatbot AI (ví dụ ChatGPT) được sử dụng để hỗ trợ học tập, cung cấp phản hồi tức thì, cá nhân hóa nội dung học tập và tăng cường trải nghiệm học tập.

  • Khái niệm về nhận thức và thái độ học viên: Đánh giá mức độ hiểu biết, sự chấp nhận và thái độ tích cực hay tiêu cực của sinh viên đối với việc sử dụng AI trong học tập.

Phương pháp nghiên cứu

  • Thiết kế nghiên cứu: Phương pháp hỗn hợp (mixed-method) kết hợp phân tích định lượng và định tính nhằm thu thập dữ liệu toàn diện về nhận thức, thái độ và thực tiễn sử dụng AI của sinh viên.

  • Đối tượng nghiên cứu: 103 sinh viên khoa Tiếng Anh chuyên ngành Luật, gồm các khóa 2, 3 và 4, độ tuổi từ 19 đến 23, đã học ít nhất 1 năm các môn học liên quan đến Luật tiếng Anh.

  • Công cụ thu thập dữ liệu: Bảng khảo sát trực tuyến qua Google Forms với các câu hỏi trắc nghiệm đa lựa chọn, thang đo Likert 5 điểm về tần suất sử dụng và thái độ đối với AI.

  • Phân tích dữ liệu: Sử dụng thống kê mô tả để tính tỷ lệ phần trăm, trung bình, và phân tích so sánh giữa các nhóm; phân tích nội dung các ý kiến mở để làm rõ các quan điểm và thách thức.

  • Thời gian nghiên cứu: Thực hiện khảo sát vào cuối học kỳ 2 năm học 2022-2023, trong giai đoạn sinh viên trở lại học trực tiếp sau đại dịch.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  • Mức độ nhận biết và sử dụng AI: 84/103 sinh viên (81,6%) thường xuyên gặp thuật ngữ AI trên mạng xã hội; 78% hiểu AI ở mức độ nhất định; 89,3% sử dụng các sản phẩm AI hỗ trợ học tập Luật tiếng Anh.

  • Thái độ đối với AI: 96,1% đồng ý AI nên được áp dụng trong giảng dạy Luật tiếng Anh; 83 sinh viên cho rằng AI giúp giảm công việc lặp đi lặp lại; 77 sinh viên nhận AI cung cấp thêm thông tin học tập; 65 sinh viên thấy AI hỗ trợ chuẩn bị bài thuyết trình hiệu quả.

  • Tần suất sử dụng các ứng dụng AI: Google Search Engine và Google Translate là hai công cụ AI được sử dụng nhiều nhất với điểm trung bình lần lượt 4,11 và 4 trên thang 5; các ứng dụng như Quillbot, Google Assistant, Siri ít được sử dụng hơn.

  • Ứng dụng AI theo môn học: Sinh viên sử dụng AI nhiều nhất cho kỹ năng viết học thuật (4,03 điểm), kỹ năng ngôn ngữ chung (4,01 điểm), và viết Luật (3,89 điểm); các môn nghe Luật, nói Luật, và lý luận pháp lý có mức sử dụng AI thấp hơn (khoảng 3 điểm).

  • Thách thức khi sử dụng AI: 41,7% cho rằng AI chưa được phổ biến rộng rãi; 23% gặp khó khăn trong việc truy cập và sử dụng; 4% lo ngại sự phụ thuộc quá mức vào AI; 12% cho rằng AI tốn thời gian.

Thảo luận kết quả

Kết quả cho thấy sinh viên khoa Luật tiếng Anh có nhận thức khá tốt về AI và tích cực sử dụng các công cụ AI trong học tập, đặc biệt là trong kỹ năng viết, phù hợp với đặc thù môn học đòi hỏi sự chính xác và logic cao. Tuy nhiên, sự thiếu đa dạng và chuyên biệt của các ứng dụng AI dành riêng cho Luật tiếng Anh là một hạn chế lớn, khiến sinh viên khó tiếp cận các công cụ phù hợp cho các kỹ năng nghe, nói và lý luận pháp lý. So sánh với các nghiên cứu trước đây, việc AI chưa được tích hợp sâu rộng trong giáo dục Luật tại Việt Nam phản ánh thực trạng chung của quốc gia đang phát triển về công nghệ AI trong giáo dục. Việc phụ thuộc vào các công cụ phổ biến như Google Translate và Google Search cho thấy nhu cầu phát triển các ứng dụng AI chuyên biệt hơn cho lĩnh vực Luật tiếng Anh. Ngoài ra, thái độ tích cực của sinh viên đối với AI mở ra cơ hội lớn để các nhà quản lý giáo dục và giảng viên đổi mới phương pháp giảng dạy, đồng thời giảm thiểu các rủi ro như phụ thuộc quá mức và giảm khả năng tư duy độc lập nếu không được kiểm soát tốt.

Đề xuất và khuyến nghị

  • Phát triển ứng dụng AI chuyên biệt cho Luật tiếng Anh: Tập trung nghiên cứu và xây dựng các phần mềm AI có khả năng xử lý ngôn ngữ pháp lý phức tạp, hỗ trợ kỹ năng viết, đọc hiểu và dịch thuật pháp lý với độ chính xác cao, nhằm đáp ứng yêu cầu đặc thù của ngành.

  • Tăng cường đào tạo và hướng dẫn sử dụng AI cho giảng viên và sinh viên: Tổ chức các khóa tập huấn về công nghệ AI trong giáo dục, giúp nâng cao năng lực sử dụng và tích hợp AI vào chương trình giảng dạy, đồng thời khuyến khích sinh viên khai thác hiệu quả các công cụ AI.

  • Xây dựng chính sách khuyến khích ứng dụng AI trong giảng dạy: Nhà trường cần có các chính sách hỗ trợ đầu tư trang thiết bị, phần mềm AI, đồng thời khuyến khích nghiên cứu và áp dụng AI trong các môn học Luật tiếng Anh trong vòng 3-5 năm tới.

  • Nghiên cứu sâu về tác động của AI đối với kỹ năng tư duy và học tập: Thực hiện các nghiên cứu tiếp theo để đánh giá ảnh hưởng của việc sử dụng AI đến khả năng tư duy pháp lý, tránh sự phụ thuộc quá mức và đảm bảo phát triển toàn diện năng lực sinh viên.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  • Giảng viên và nhà quản lý giáo dục: Có thể sử dụng kết quả nghiên cứu để đổi mới phương pháp giảng dạy, tích hợp AI vào chương trình đào tạo Luật tiếng Anh, nâng cao chất lượng giảng dạy và học tập.

  • Sinh viên ngành Luật tiếng Anh: Hiểu rõ hơn về lợi ích và thách thức khi sử dụng AI trong học tập, từ đó chủ động khai thác các công cụ AI phù hợp để nâng cao kỹ năng chuyên môn.

  • Nhà phát triển phần mềm giáo dục: Tham khảo để phát triển các ứng dụng AI chuyên biệt cho lĩnh vực Luật tiếng Anh, đáp ứng nhu cầu thực tế của người học và giảng viên.

  • Các nhà nghiên cứu trong lĩnh vực giáo dục và công nghệ: Có cơ sở dữ liệu và phân tích để tiếp tục nghiên cứu sâu hơn về ứng dụng AI trong giáo dục ngôn ngữ chuyên ngành, đặc biệt trong bối cảnh Việt Nam.

Câu hỏi thường gặp

  1. AI có thể hỗ trợ những kỹ năng nào trong học Luật tiếng Anh?
    AI hỗ trợ chủ yếu trong kỹ năng viết, đọc hiểu, dịch thuật và chuẩn bị bài thuyết trình, nhờ khả năng xử lý ngôn ngữ tự nhiên và cung cấp phản hồi tức thì.

  2. Sinh viên có thái độ như thế nào về việc sử dụng AI trong học tập?
    Phần lớn sinh viên có thái độ tích cực, sẵn sàng sử dụng AI như một công cụ hỗ trợ học tập nhưng không muốn AI thay thế hoàn toàn giảng viên.

  3. Những thách thức lớn nhất khi áp dụng AI trong học Luật tiếng Anh là gì?
    Bao gồm sự thiếu phổ biến và khó tiếp cận các ứng dụng AI chuyên biệt, nguy cơ phụ thuộc quá mức vào AI, và hạn chế về kiến thức sử dụng công nghệ của người học và giảng viên.

  4. Các ứng dụng AI phổ biến nhất hiện nay được sinh viên sử dụng là gì?
    Google Search Engine và Google Translate là hai công cụ AI được sử dụng nhiều nhất, trong khi các ứng dụng chuyên biệt cho Luật tiếng Anh còn rất hạn chế.

  5. Làm thế nào để giảng viên có thể tích hợp AI vào giảng dạy hiệu quả?
    Giảng viên cần được đào tạo bài bản về công nghệ AI, lựa chọn các công cụ phù hợp, đồng thời kết hợp AI với phương pháp giảng dạy truyền thống để tăng cường hiệu quả học tập.

Kết luận

  • Trí tuệ nhân tạo đã và đang trở thành công cụ hỗ trợ đắc lực trong học tập Luật tiếng Anh, đặc biệt trong kỹ năng viết và đọc hiểu.
  • Sinh viên khoa Luật tiếng Anh tại Trường Đại học Luật TP. Hồ Chí Minh có nhận thức tốt và thái độ tích cực đối với việc sử dụng AI trong học tập.
  • Hiện tại, sự thiếu hụt các ứng dụng AI chuyên biệt cho Luật tiếng Anh là rào cản lớn cần được khắc phục.
  • Cần có các chính sách và chương trình đào tạo nhằm nâng cao năng lực sử dụng AI cho giảng viên và sinh viên.
  • Nghiên cứu tiếp theo nên tập trung phát triển ứng dụng AI phù hợp và đánh giá tác động lâu dài của AI đối với năng lực học tập và tư duy pháp lý của sinh viên.

Hành động tiếp theo: Khuyến khích các nhà nghiên cứu và nhà trường đầu tư phát triển công nghệ AI chuyên biệt cho Luật tiếng Anh, đồng thời tổ chức các khóa đào tạo nâng cao nhận thức và kỹ năng sử dụng AI cho cộng đồng giảng viên và sinh viên.