Khảo Sát Thực Trạng Kê Đơn Thuốc Kháng Sinh Trong Điều Trị Bệnh Nhân Ngoại Trú Tại Bệnh Viện Đa Khoa Thành Phố Cà Mau (2019-2020)

• Tác giả: Nguyễn Ngọc Kiều
• Người hướng dẫn: PGS. Trần Ngọc Dung
• Trường học: Trường Đại Học Tây Đô
• Chuyên ngành: Dược lý – Dược lâm sàng
• Đề tài: Khảo Sát Thực Trạng Kê Đơn Thuốc Kháng Sinh Tại Bệnh Viện Đa Khoa Cà Mau (2019-2020)
• Loại tài liệu: luận văn thạc sĩ
• Năm xuất bản: 2021
• Địa điểm: Cần Thơ

• LỜI CẢM ƠN
• TÓM TẮT NỘI DUNG LUẬN VĂN
• SUMMARY OF THESIS CONTENTS
• LỜI CAM ĐOAN
• MỤC LỤC
• DANH MỤC BẢNG
• DANH MỤC BIỂU ĐỒ
• DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT
• 1. ĐẶT VẤN ĐỀ
• 1.1. TỔNG QUAN TÀI LIỆU
• 1.1.1. QUI ĐỊNH KÊ ĐƠN THUỐC THEO QUI ĐỊNH CỦA BỘ Y TẾ
• 1.1.2. Khái niệm đơn thuốc
• 1.1.3. Quy định kê đơn thuốc trong điều trị ngoại trú
• 1.1.4. KHÁNG SINH VÀ PHÂN LOẠI KHÁNG SINH
• 1.1.4.1. Định nghĩa kháng sinh
• 1.1.4.2. Phân loại kháng sinh
• 1.1.5. CƠ CHẾ TÁC DỤNG KHÁNG SINH VÀ PHỐI HỢP KHÁNG SINH
• 1.1.5.1. Cơ chế tác dụng kháng sinh
• 1.1.5.2. Phối hợp kháng sinh
• 1.1.6. QUY ĐỊNH SỬ DỤNG KHÁNG SINH THEO BỘ Y TẾ
• 1.1.6.1. Lựa chọn kháng sinh và liều lượng
• 1.1.6.2. Sử dụng kháng sinh dự phòng
• 1.1.6.3. Sự dụng kháng sinh điều trị theo kinh nghiệm
• 1.1.6.4. Sử dụng kháng sinh khi có bằng chứng vi khuẩn học
• 1.1.6.5. Lựa chọn đường đưa thuốc
• 1.1.6.6. Độ dài đợt điều trị
• 1.1.6.7. Các tiêu chí sử dụng kháng sinh
• 1.1.7. TÌNH HÌNH SỬ DỤNG KHÁNG SINH TRONG ĐIỀU TRỊ NGOẠI TRÚ TRÊN THẾ GIỚI VÀ Ở VIỆT NAM
• 1.1.7.1. Tình hình sử dụng kháng sinh trên Thế giới
• 1.1.7.2. Tình hình sử dụng kháng sinh ở Việt Nam
• 1.1.8. SƠ LƯỢC BỆNH VIỆN ĐA KHOA THÀNH PHỐ CÀ MAU
• 2. CHƯƠNG 2: ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
• 2.1. ĐỐI TƯỢNG NGHIÊN CỨU
• 2.1.1. Tiêu chuẩn chọn đối tượng
• 2.1.2. Tiêu chuẩn loại trừ đối tượng
• 2.1.3. Thời gian và địa điểm nghiên cứu
• 2.2. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
• 2.2.1. Thiết kế nghiên cứu
• 2.2.2. Cỡ mẫu nghiên cứu
• 2.2.3. Phương pháp chọn mẫu
• 2.2.4. Nội dung nghiên cứu
• 2.2.5. Phương pháp thu thập số liệu
• 2.2.6. Phương pháp kiểm soát sai số
• 2.2.7. Phương pháp xử lý và phân tích số liệu
• 2.2.8. Đạo đức trong nghiên cứu
• 3. CHƯƠNG 3: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU
• 3.1. ĐẶC ĐIỂM CHUNG CỦA ĐỐI TƯỢNG NGHIÊN CỨU
• 3.1.1. Đặc điểm chung của đơn thuốc nghiên cứu
• 3.1.2. Đặc điểm chung người kê đơn
• 3.1.3. Đặt điểm đơn thuốc có chỉ đinh kháng sinh
• 3.1.4. Đơn thuốc điều trị ngoại trú có chỉ định kháng sinh được kê đúng theo hướng dẫn sử dụng kháng sinh của BYT
• 3.1.5. Đặc điểm đơn thuốc có chỉ định kháng sinh
• 3.2. MỘT SỐ YẾU TỐ LIÊN QUAN ĐẾN VIỆC KÊ ĐƠN CHỈ ĐỊNH KHÁNG SINH KHÔNG ĐÚNG THEO QUY ĐỊNH CỦA BYT
• 3.2.1. Đặc điểm người kê đơn
• 3.2.2. Liên quan với các đặc điểm đơn thuốc chỉ định KS
• 4. CHƯƠNG 4: BÀN LUẬN
• 4.1. ĐẶC ĐIỂM MẪU NGHIÊN CỨU
• 4.1.1. Đặc điểm chung đơn nghiên cứu
• 4.1.2. Đặc điểm chung người kê đơn
• 4.1.3. Tỉ lệ đơn thuốc có chỉ đinh kháng sinh
• 4.1.4. Đơn thuốc có chỉ định kháng sinh trong điều trị ngoại trú được kê đúng theo hướng dẫn sử dụng kháng sinh của BYT
• 4.1.5. Đặc điểm đơn thuốc có chỉ định kháng sinh
• 4.2. MỘT SỐ YẾU TỐ LIÊN QUAN ĐẾN VIỆC KÊ ĐƠN CHỈ ĐỊNH KHÁNG SINH KHÔNG ĐÚNG THEO QUY ĐỊNH CỦA BYT
• 4.2.1. Giới tính của người kê đơn
• 4.2.2. Tuổi người kê đơn
• 4.2.3. Trình độ chuyên chuyên môn của người kê đơn
• 4.2.4. Thâm niên công tác của người kê đơn
• 4.2.5. Mối liên quan đơn thuốc không đúng quy chế vơi đơn thuốc BHYT và không BHYT
• 4.2.6. Mối liên quan số loại kháng sinh với tỉ lệ đơn thuốc có KS không đúng theo quy định BYT
• 4.2.7. Mối liên quan giữa phân bố đơn thuốc theo bệnh lý với tỉ lệ đơn thuốc có KS không đúng theo quy định BYT
• 4.2.8. Mối liên quan đơn thuốc có tương tác thuốc với tỉ lệ đơn thuốc có KS không đúng theo quy định BYT
• 5. CHƯƠNG 5: KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ
• 5.1. HƯỚNG PHÁT TRIỂN CỦA ĐỀ TÀI
• TÀI LIỆU THAM KHẢO
• PHẦN PHỤ LỤC

I. Tổng Quan Khảo Sát Kê Đơn Kháng Sinh Tại Cà Mau 2019 2020

Nghiên cứu khảo sát thực trạng kê đơn thuốc kháng sinh tại Bệnh viện Đa khoa Cà Mau trong giai đoạn 2019-2020 nhằm cung cấp dữ liệu khoa học, đánh giá tuân thủ quy định của Bộ Y tế. Việc sử dụng kháng sinh không hợp lý dẫn đến tình trạng kháng kháng sinh, gia tăng chi phí điều trị và nguy cơ tử vong. Nghiên cứu này tập trung vào việc xác định tỷ lệ kê đơn kháng sinh đúng quy định và tìm hiểu các yếu tố liên quan đến việc kê đơn chưa hợp lý. Kết quả sẽ là cơ sở để xây dựng các giải pháp can thiệp, cải thiện chất lượng sử dụng kháng sinh tại bệnh viện. Tình hình sử dụng kháng sinh tại Việt Nam đang ở mức báo động đòi hỏi các biện pháp mạnh mẽ để kiểm soát nhiễm khuẩn và dược lâm sàng hiệu quả.

1.1. Tầm quan trọng của khảo sát kê đơn thuốc kháng sinh

Khảo sát này đóng vai trò quan trọng trong việc đánh giá thực tế tình hình sử dụng kháng sinh tại một cơ sở y tế cụ thể. Việc xác định tỷ lệ kê đơn thuốc kháng sinh đúng quy định giúp đánh giá hiệu quả của các chương trình kiểm soát nhiễm khuẩn và Antibiotic Stewardship. Dữ liệu thu thập được cung cấp thông tin chi tiết về các vấn đề tồn tại, từ đó giúp bệnh viện xây dựng các giải pháp can thiệp phù hợp để cải thiện chất lượng sử dụng kháng sinh hợp lý.

1.2. Mục tiêu chính của nghiên cứu tại Bệnh viện Đa khoa Cà Mau

Nghiên cứu này hướng đến hai mục tiêu chính: Thứ nhất, xác định tỷ lệ kê đơn thuốc kháng sinh và việc tuân thủ quy định của Bộ Y tế. Thứ hai, tìm hiểu các yếu tố ảnh hưởng đến việc kê đơn không đúng quy định. Điều này bao gồm xem xét trình độ chuyên môn của bác sĩ, đặc điểm bệnh nhân, và các yếu tố khác có thể tác động đến quyết định kê đơn.

II. Vấn Đề Nhức Nhối Thực Trạng Kê Đơn Kháng Sinh 2019 2020

Thực trạng kê đơn thuốc kháng sinh không hợp lý, đặc biệt tình trạng kê đơn kháng sinh theo kinh nghiệm là một vấn đề nghiêm trọng tại nhiều cơ sở y tế ở Việt Nam. Tình trạng này dẫn đến gia tăng tình trạng vi khuẩn kháng thuốc, gây khó khăn trong điều trị, tăng chi phí và kéo dài thời gian nằm viện. Tại Bệnh viện Đa khoa Cà Mau, việc đánh giá thực trạng kê đơn trong giai đoạn 2019-2020 là rất cần thiết để có cái nhìn chính xác về tình hình và đưa ra giải pháp kịp thời. Việc đánh giá kê đơn cũng cần chú trọng đến việc tuân thủ các phác đồ điều trị và hướng dẫn sử dụng kháng sinh của Bộ Y tế.

2.1. Hậu quả của việc kê đơn kháng sinh không hợp lý

Hậu quả của việc kê đơn kháng sinh không hợp lý là rất lớn. Tình trạng kháng kháng sinh gia tăng, làm giảm hiệu quả điều trị và tăng nguy cơ tử vong. Đồng thời, việc sử dụng kháng sinh tràn lan làm thay đổi hệ vi sinh vật của cơ thể, gây ra các tác dụng phụ không mong muốn. Tình trạng này cũng gây lãng phí nguồn lực và làm tăng chi phí y tế.

2.2. Tầm quan trọng của kiểm soát kê đơn tại Bệnh viện Cà Mau

Việc kiểm soát kê đơn tại Bệnh viện Đa khoa Cà Mau có ý nghĩa quan trọng trong việc bảo vệ sức khỏe cộng đồng. Bằng cách đảm bảo sử dụng kháng sinh hợp lý, bệnh viện có thể giảm thiểu nguy cơ vi khuẩn kháng thuốc và cải thiện hiệu quả điều trị cho bệnh nhân. Điều này đòi hỏi sự phối hợp chặt chẽ giữa các bác sĩ, dược sĩ và các nhân viên y tế khác để đảm bảo việc kê đơn tuân thủ các quy định và hướng dẫn.

III. Phương Pháp Khảo Sát Đánh Giá Kê Đơn Kháng Sinh 2019 2020

Nghiên cứu sử dụng phương pháp mô tả cắt ngang, phân tích hồ sơ kê đơn thuốc kháng sinh của bệnh nhân ngoại trú tại Bệnh viện Đa khoa Cà Mau trong hai năm 2019-2020. Mẫu nghiên cứu được chọn ngẫu nhiên, đảm bảo tính đại diện. Các thông tin thu thập bao gồm: thông tin bệnh nhân, chẩn đoán, loại kháng sinh được kê, liều dùng, thời gian điều trị và các yếu tố liên quan khác. Dữ liệu được phân tích thống kê để xác định tỷ lệ kê đơn đúng quy định và các yếu tố liên quan đến việc kê đơn chưa hợp lý. Việc phân tích kê đơn cũng bao gồm việc đánh giá các tương tác thuốc và các chỉ định kháng sinh phổ rộng.

3.1. Thiết kế nghiên cứu và cỡ mẫu sử dụng

Nghiên cứu sử dụng thiết kế mô tả cắt ngang để đánh giá thực trạng kê đơn thuốc. Cỡ mẫu được tính toán đảm bảo đủ lớn để đại diện cho tổng thể kê đơn thuốc kháng sinh tại bệnh viện. Mẫu được chọn ngẫu nhiên để giảm thiểu sai số và đảm bảo tính khách quan của kết quả.

3.2. Các tiêu chí đánh giá việc kê đơn kháng sinh

Việc đánh giá kê đơn dựa trên các tiêu chí rõ ràng, dựa trên hướng dẫn của Bộ Y tế. Các tiêu chí này bao gồm: chỉ định kháng sinh phù hợp với chẩn đoán, lựa chọn loại kháng sinh thích hợp, liều dùng và thời gian điều trị đúng quy định, và tuân thủ các quy trình kiểm soát nhiễm khuẩn. Việc đánh giá cũng xem xét đến việc sử dụng kháng sinh dự phòng và các yếu tố khác liên quan đến sử dụng kháng sinh hợp lý.

IV. Kết Quả Nghiên Cứu Tỷ Lệ Kê Đơn Kháng Sinh Tại Cà Mau

Kết quả nghiên cứu cho thấy tỷ lệ kê đơn thuốc kháng sinh tại Bệnh viện Đa khoa Cà Mau trong giai đoạn 2019-2020 là X%. Trong đó, tỷ lệ kê đơn đúng quy định là Y%, và tỷ lệ kê đơn chưa hợp lý là Z%. Các yếu tố liên quan đến việc kê đơn không hợp lý bao gồm: trình độ chuyên môn của bác sĩ, loại bệnh, và các yếu tố khác. Nghiên cứu cũng chỉ ra rằng việc sử dụng kháng sinh phổ rộng còn khá phổ biến, và việc tuân thủ các phác đồ điều trị chưa cao. Việc phân tích chi tiết về các nhóm bệnh lý và cơ cấu kháng sinh được kê đơn sẽ được trình bày chi tiết.

4.1. Phân tích chi tiết về các loại kháng sinh được kê đơn

Nghiên cứu phân tích chi tiết về các loại kháng sinh được kê đơn, bao gồm cả kháng sinh phổ rộng và kháng sinh phổ hẹp. Việc này giúp xác định xu hướng sử dụng kháng sinh và đánh giá tính hợp lý của việc lựa chọn kháng sinh trong từng trường hợp cụ thể. Phân tích cũng xem xét đến việc sử dụng các loại kháng sinh mới và các loại kháng sinh đã có tình hình kháng thuốc cao.

4.2. Các yếu tố liên quan đến kê đơn kháng sinh không hợp lý

Nghiên cứu xác định các yếu tố liên quan đến việc kê đơn kháng sinh không hợp lý. Các yếu tố này có thể bao gồm trình độ chuyên môn của bác sĩ, kinh nghiệm làm việc, kiến thức về kháng kháng sinh, và các yếu tố khác. Việc xác định các yếu tố này giúp xây dựng các chương trình đào tạo và can thiệp hiệu quả để cải thiện chất lượng kê đơn.

V. Đề Xuất Giải Pháp Cải Thiện Kê Đơn Thuốc Kháng Sinh

Dựa trên kết quả nghiên cứu, cần triển khai các giải pháp đồng bộ để cải thiện thực trạng kê đơn thuốc kháng sinh tại Bệnh viện Đa khoa Cà Mau. Các giải pháp bao gồm: tăng cường đào tạo về sử dụng kháng sinh hợp lý cho bác sĩ, xây dựng và cập nhật phác đồ điều trị dựa trên bằng chứng khoa học, tăng cường công tác dược lâm sàng, và triển khai các chương trình Antibiotic Stewardship hiệu quả. Cần chú trọng đến việc theo dõi tình hình kháng kháng sinh và điều chỉnh chính sách sử dụng kháng sinh phù hợp. Đồng thời cần có các hướng dẫn sử dụng kháng sinh rõ ràng.

5.1. Nâng cao năng lực cho bác sĩ về sử dụng kháng sinh

Cần tăng cường đào tạo và cập nhật kiến thức về sử dụng kháng sinh hợp lý cho bác sĩ. Các chương trình đào tạo nên tập trung vào việc chẩn đoán chính xác, lựa chọn kháng sinh phù hợp, liều dùng và thời gian điều trị đúng quy định. Cần có các buổi hội thảo, khóa học, và các tài liệu tham khảo để bác sĩ có thể tiếp cận thông tin mới nhất về kháng kháng sinh và Antibiotic Stewardship.

5.2. Xây dựng và cập nhật phác đồ điều trị kháng sinh

Cần xây dựng và cập nhật các phác đồ điều trị kháng sinh dựa trên bằng chứng khoa học và tình hình kháng kháng sinh tại địa phương. Các phác đồ điều trị nên được trình bày rõ ràng, dễ hiểu và dễ áp dụng. Cần có sự tham gia của các chuyên gia dược lâm sàng và các bác sĩ chuyên khoa trong quá trình xây dựng và cập nhật phác đồ điều trị.

VI. Kết Luận Hướng Đi Mới Cho Kiểm Soát Kháng Sinh Tại Cà Mau

Nghiên cứu này cung cấp bức tranh toàn diện về thực trạng kê đơn thuốc kháng sinh tại Bệnh viện Đa khoa Cà Mau trong giai đoạn 2019-2020. Kết quả nghiên cứu là cơ sở quan trọng để xây dựng các giải pháp can thiệp hiệu quả, góp phần cải thiện chất lượng sử dụng kháng sinh và giảm thiểu nguy cơ kháng kháng sinh. Cần có sự cam kết và phối hợp chặt chẽ giữa các bên liên quan để triển khai thành công các giải pháp này. Việc kiểm soát nhiễm khuẩn và Antibiotic Stewardship cần được xem là ưu tiên hàng đầu.

6.1. Tóm tắt các phát hiện chính của nghiên cứu

Nghiên cứu đã xác định được tỷ lệ kê đơn thuốc kháng sinh và các yếu tố liên quan đến việc kê đơn không hợp lý. Nghiên cứu cũng chỉ ra những vấn đề tồn tại trong việc sử dụng kháng sinh tại bệnh viện và đề xuất các giải pháp can thiệp hiệu quả.

6.2. Hướng nghiên cứu tiếp theo và khuyến nghị chính sách

Cần có các nghiên cứu tiếp theo để đánh giá hiệu quả của các giải pháp can thiệp và theo dõi tình hình kháng kháng sinh. Cần có các khuyến nghị chính sách để thúc đẩy sử dụng kháng sinh hợp lý và kiểm soát nhiễm khuẩn trong phạm vi rộng hơn. Việc chia sẻ thông tin và kinh nghiệm giữa các cơ sở y tế là rất quan trọng để cải thiện thực trạng sử dụng kháng sinh trên toàn quốc.

Tổng quan nghiên cứu

Kháng sinh là một trong những công cụ quan trọng nhất trong điều trị các bệnh nhiễm khuẩn, góp phần cứu sống hàng triệu người trên toàn thế giới. Tuy nhiên, việc sử dụng kháng sinh không hợp lý đã dẫn đến tình trạng đề kháng kháng sinh gia tăng, gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến hiệu quả điều trị và tăng chi phí y tế. Theo báo cáo của Cơ quan Quản lý Dược phẩm Châu Âu (EMA), mỗi năm có khoảng 25.000 trường hợp tử vong do vi khuẩn đa kháng thuốc, với gánh nặng kinh tế lên đến 1,5 tỉ Euro. Tại Việt Nam, tỷ lệ kháng kháng sinh cũng được ghi nhận ở mức cao trong khu vực châu Á, làm nổi bật nhu cầu quản lý sử dụng kháng sinh chặt chẽ hơn.

Luận văn thạc sĩ này thực hiện khảo sát thực trạng kê đơn thuốc kháng sinh trong điều trị bệnh nhân ngoại trú tại Bệnh viện Đa khoa thành phố Cà Mau trong giai đoạn 2019-2020. Mục tiêu chính gồm: (1) xác định tỷ lệ đơn thuốc có sử dụng kháng sinh và mức độ tuân thủ quy định của Bộ Y tế về kê đơn kháng sinh; (2) phân tích các yếu tố liên quan đến việc kê đơn kháng sinh chưa đúng quy định. Nghiên cứu được tiến hành trên 450 đơn thuốc ngoại trú, thu thập từ khoa khám bệnh của bệnh viện, nhằm cung cấp số liệu khoa học phục vụ công tác quản lý và nâng cao hiệu quả sử dụng kháng sinh tại địa phương. Kết quả nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc giảm thiểu nguy cơ đề kháng kháng sinh, nâng cao chất lượng điều trị và tiết kiệm chi phí y tế.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết và mô hình sau:

• Lý thuyết về sử dụng kháng sinh hợp lý: Định nghĩa và phân loại kháng sinh, cơ chế tác dụng, phối hợp kháng sinh và các tiêu chí lựa chọn kháng sinh phù hợp với từng bệnh lý theo hướng dẫn của Bộ Y tế.
• Mô hình quản lý kê đơn thuốc: Áp dụng các quy định pháp luật về kê đơn thuốc trong điều trị ngoại trú, bao gồm Thông tư 52/2017/TT-BYT và Quyết định 708/QĐ-BYT về hướng dẫn sử dụng kháng sinh.
• Khái niệm chính: Đơn thuốc, kê đơn kháng sinh đúng quy định, đề kháng kháng sinh, phối hợp kháng sinh hợp lý, các nhóm kháng sinh phổ biến (beta-lactam, macrolid, quinolon, aminoglycosid, v.v.).

Các khái niệm này giúp xây dựng tiêu chuẩn đánh giá tính hợp lý của việc kê đơn kháng sinh, đồng thời làm cơ sở phân tích các yếu tố ảnh hưởng đến việc kê đơn không đúng quy định.

Phương pháp nghiên cứu

• Thiết kế nghiên cứu: Nghiên cứu mô tả cắt ngang phân tích.
• Nguồn dữ liệu: 450 đơn thuốc ngoại trú được chọn ngẫu nhiên hệ thống từ tổng số 6.600 đơn thuốc tại khoa khám bệnh Bệnh viện Đa khoa thành phố Cà Mau trong khoảng thời gian từ tháng 9/2019 đến tháng 3/2020.
• Cỡ mẫu: Tính toán dựa trên tỷ lệ đơn thuốc có chỉ định kháng sinh ước tính 51,25%, với độ tin cậy 95% và sai số 5%, cộng thêm 10% dự phòng, tổng cỡ mẫu là 450 đơn thuốc.
• Phương pháp chọn mẫu: Chọn mẫu ngẫu nhiên hệ thống với khoảng cách mẫu k=15, đơn thuốc đầu tiên được chọn ngẫu nhiên trong 15 đơn đầu tiên.
• Phương pháp phân tích: Sử dụng phần mềm SPSS 20.0 và Microsoft Excel 2019 để xử lý số liệu, phân tích mô tả, kiểm định chi bình phương để đánh giá mối liên quan giữa các yếu tố với việc kê đơn kháng sinh không đúng quy định.
• Tiêu chí đánh giá kê đơn kháng sinh đúng: Dựa trên 5 tiêu chuẩn của Bộ Y tế gồm: chỉ định kháng sinh khi có nhiễm khuẩn, chỉ định đúng nhóm bệnh, lựa chọn và phối hợp hợp lý, liều dùng đúng khuyến cáo, thời gian điều trị hợp lý.
• Đạo đức nghiên cứu: Bảo đảm bí mật thông tin, tuân thủ nguyên tắc đạo đức trong nghiên cứu y học.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

1. Tỷ lệ đơn thuốc có chỉ định kháng sinh: Trong 450 đơn thuốc nghiên cứu, có 126 đơn có sử dụng kháng sinh, chiếm tỷ lệ 28%. Đây là tỷ lệ thấp hơn so với một số nghiên cứu trong nước và quốc tế, ví dụ tỷ lệ 51,25% tại một trung tâm y tế khác ở Việt Nam.

2. Tỷ lệ kê đơn kháng sinh đúng quy định: Trong số 126 đơn thuốc có kháng sinh, 72,2% đơn thuốc được kê đúng theo quy định của Bộ Y tế, còn lại 27,8% không đúng. Tỷ lệ này phản ánh sự tuân thủ tương đối tốt nhưng vẫn còn tồn tại sai sót trong kê đơn.

3. Đặc điểm đơn thuốc và người kê đơn: Số thuốc trung bình trong một đơn là 4,09 ± 1,6, với 50% đơn thuốc có 3-4 thuốc. Đa số người kê đơn là bác sĩ trong độ tuổi 30-40 (52,6%), trình độ đại học chiếm 57,9%, thâm niên công tác trên 10 năm chiếm 63,2%. Tỷ lệ đơn thuốc có BHYT chiếm 94,4%.

4. Yếu tố liên quan đến kê đơn không đúng quy định: Có mối liên quan có ý nghĩa thống kê giữa việc kê đơn không đúng quy định với các yếu tố như số loại kháng sinh trong đơn, phân bố đơn thuốc theo bệnh lý, và sự hiện diện tương tác thuốc trong đơn. Ví dụ, đơn thuốc có nhiều loại kháng sinh hơn có tỷ lệ kê không đúng cao hơn.

Thảo luận kết quả

Tỷ lệ kê đơn kháng sinh có chỉ định đúng quy định (72,2%) cho thấy Bệnh viện Đa khoa thành phố Cà Mau đã có những bước tiến trong quản lý sử dụng kháng sinh, phù hợp với các chương trình quản lý kháng sinh toàn cầu. Tuy nhiên, tỷ lệ 27,8% đơn thuốc không đúng quy định vẫn là thách thức cần khắc phục để giảm thiểu nguy cơ đề kháng kháng sinh.

So sánh với các nghiên cứu trong nước, tỷ lệ kê đơn kháng sinh không đúng tại bệnh viện này thấp hơn so với tỷ lệ 64,6% tại Bệnh viện Chợ Rẫy và 51,25% tại trung tâm y tế huyện khác, cho thấy hiệu quả của các biện pháp quản lý tại bệnh viện. Tuy nhiên, so với các nước phát triển, tỷ lệ này vẫn còn cao, đòi hỏi tiếp tục nâng cao nhận thức và đào tạo cho người kê đơn.

Việc số lượng thuốc trung bình trong đơn cao (4,09 thuốc/đơn) có thể làm tăng nguy cơ tương tác thuốc và sai sót trong kê đơn. Phân tích mối liên quan cho thấy đơn thuốc có nhiều loại kháng sinh phối hợp có nguy cơ kê không đúng quy định cao hơn, điều này phù hợp với lý thuyết về tác dụng đối kháng và tăng tác dụng phụ khi phối hợp không hợp lý.

Biểu đồ phân bố số thuốc trong đơn và tỷ lệ kê đơn đúng có thể được sử dụng để minh họa trực quan mức độ tuân thủ và các điểm cần cải thiện. Kết quả nghiên cứu góp phần làm rõ thực trạng sử dụng kháng sinh ngoại trú tại địa phương, hỗ trợ xây dựng các chính sách can thiệp phù hợp.

Đề xuất và khuyến nghị

1. Tăng cường đào tạo và tập huấn cho cán bộ y tế về quy định kê đơn kháng sinh, đặc biệt nhấn mạnh các tiêu chí lựa chọn, phối hợp và liều dùng kháng sinh đúng theo hướng dẫn của Bộ Y tế. Thời gian thực hiện: 6 tháng; Chủ thể: Ban Giám đốc bệnh viện phối hợp khoa Dược.

2. Xây dựng hệ thống giám sát kê đơn kháng sinh tự động tại khoa khám bệnh, sử dụng phần mềm quản lý để phát hiện và cảnh báo các đơn thuốc không đúng quy định, giúp người kê đơn điều chỉnh kịp thời. Thời gian triển khai: 12 tháng; Chủ thể: Phòng Công nghệ thông tin và khoa Dược.

3. Tổ chức các buổi hội thảo chia sẻ kinh nghiệm và cập nhật tình hình kháng thuốc cho bác sĩ, nhằm nâng cao nhận thức về tác hại của kê đơn kháng sinh không hợp lý và khuyến khích sử dụng kháng sinh theo phác đồ chuẩn. Thời gian: hàng quý; Chủ thể: Ban Giám đốc bệnh viện, khoa Lâm sàng.

4. Thực hiện đánh giá định kỳ và báo cáo kết quả kê đơn kháng sinh để theo dõi tiến độ cải thiện, đồng thời khen thưởng các cá nhân, khoa có tỷ lệ kê đơn đúng cao nhằm tạo động lực. Thời gian: 6 tháng/lần; Chủ thể: Ban Quản lý chất lượng bệnh viện.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

1. Bác sĩ và dược sĩ tại các bệnh viện đa khoa: Nghiên cứu cung cấp dữ liệu thực tế về kê đơn kháng sinh ngoại trú, giúp cải thiện thực hành kê đơn và quản lý sử dụng thuốc.

2. Nhà quản lý y tế và các cơ quan chức năng: Thông tin về tỷ lệ kê đơn đúng quy định và các yếu tố ảnh hưởng hỗ trợ xây dựng chính sách quản lý kháng sinh hiệu quả.

3. Các nhà nghiên cứu trong lĩnh vực dược lý và y học lâm sàng: Cơ sở dữ liệu và phương pháp nghiên cứu có thể tham khảo để phát triển các nghiên cứu tiếp theo về sử dụng kháng sinh.

4. Sinh viên và học viên cao học ngành Dược, Y học: Tài liệu tham khảo thực tiễn về quy trình nghiên cứu, phân tích số liệu và đánh giá kê đơn thuốc trong môi trường bệnh viện.

Câu hỏi thường gặp

1. Tại sao việc kê đơn kháng sinh đúng quy định lại quan trọng?
   Việc kê đơn đúng quy định giúp đảm bảo hiệu quả điều trị, giảm nguy cơ vi khuẩn kháng thuốc, hạn chế tác dụng phụ và tiết kiệm chi phí y tế. Ví dụ, kê đơn không đúng có thể dẫn đến thất bại điều trị và gia tăng đề kháng.

2. Các yếu tố nào ảnh hưởng đến việc kê đơn kháng sinh không đúng?
   Bao gồm số lượng kháng sinh trong đơn, trình độ và kinh nghiệm người kê đơn, loại bệnh lý, và sự hiện diện tương tác thuốc. Nghiên cứu cho thấy đơn thuốc có nhiều loại kháng sinh phối hợp thường có tỷ lệ kê không đúng cao hơn.

3. Làm thế nào để cải thiện việc kê đơn kháng sinh tại bệnh viện?
   Tăng cường đào tạo, áp dụng hệ thống giám sát kê đơn tự động, tổ chức hội thảo cập nhật kiến thức và đánh giá định kỳ là các giải pháp hiệu quả.

4. Tỷ lệ kê đơn kháng sinh có chỉ định đúng tại Bệnh viện Đa khoa thành phố Cà Mau là bao nhiêu?
   Tỷ lệ này là 72,2%, cho thấy phần lớn đơn thuốc tuân thủ quy định nhưng vẫn còn khoảng 27,8% đơn thuốc chưa đúng.

5. Kháng sinh nhóm nào được sử dụng phổ biến trong điều trị ngoại trú?
   Các nhóm kháng sinh phổ biến gồm beta-lactam (penicillin, cephalosporin), macrolid, quinolon và aminoglycosid. Việc lựa chọn nhóm kháng sinh phù hợp dựa trên bệnh lý và hướng dẫn điều trị.

Kết luận

• Tỷ lệ đơn thuốc có chỉ định kháng sinh trong điều trị ngoại trú tại Bệnh viện Đa khoa thành phố Cà Mau là 28%, trong đó 72,2% đơn thuốc được kê đúng theo quy định của Bộ Y tế.
• Số thuốc trung bình trong một đơn là 4,09, với đa số người kê đơn có trình độ đại học và thâm niên công tác trên 10 năm.
• Việc kê đơn kháng sinh không đúng quy định có liên quan đến số loại kháng sinh trong đơn, bệnh lý và tương tác thuốc.
• Cần tăng cường đào tạo, giám sát và đánh giá định kỳ để nâng cao chất lượng kê đơn kháng sinh.
• Nghiên cứu cung cấp cơ sở khoa học quan trọng cho công tác quản lý sử dụng kháng sinh tại bệnh viện và các cơ sở y tế tương tự.

Hành động tiếp theo: Các đơn vị y tế nên áp dụng các khuyến nghị đề xuất để cải thiện việc kê đơn kháng sinh, đồng thời tiếp tục nghiên cứu mở rộng để nâng cao hiệu quả quản lý kháng sinh trong cộng đồng.