I. Tổng Quan Về NSAID Thuốc Kháng Viêm Không Steroid
Thuốc kháng viêm không steroid (NSAID) là nhóm thuốc được sử dụng rộng rãi để giảm đau, hạ sốt và kháng viêm. Chúng có nhiều dạng bào chế như viên uống, thuốc tiêm, gel bôi ngoài da... Tại Việt Nam, Bộ Y tế đã có hướng dẫn sử dụng NSAID trong điều trị các bệnh cơ xương khớp. Tuy nhiên, việc sử dụng NSAID không hợp lý có thể dẫn đến tác dụng phụ nghiêm trọng, đặc biệt ở trẻ em, phụ nữ có thai và người lớn tuổi. Nghiên cứu này đánh giá kiến thức của người dân TPHCM về việc sử dụng thuốc kháng viêm không steroid giai đoạn 2021-2022. Việc sử dụng thuốc an toàn và hợp lý là mục tiêu quan trọng mà nghiên cứu hướng đến.
1.1. Công Dụng Dạng Bào Chế Của Thuốc Kháng Viêm
NSAID có nhiều công dụng, bao gồm chống tập kết tiểu cầu (aspirin) và giảm đau - hạ sốt - kháng viêm dùng để điều trị cảm cúm, đau răng, đau bụng kinh, chấn thương, các bệnh về cơ xương khớp (viêm khớp, thấp khớp…). Thuốc có nhiều dạng bào chế như thuốc tiêm, thuốc viên, sirô, viên đặt hậu môn, thuốc nhỏ mắt. Ngoài ra, còn có các dạng dùng ngoài da bao gồm kem, gel bôi tại chỗ hoặc miếng dán ngoài da. Việc lựa chọn dạng bào chế phù hợp phụ thuộc vào tình trạng bệnh và chỉ định của bác sĩ.
1.2. Tác Dụng Phụ Cần Biết Khi Dùng NSAID
NSAID có thể gây ra nhiều tác dụng phụ, đặc biệt trên hệ tiêu hóa như khó tiêu, buồn nôn, loét dạ dày. Người có tiền sử loét dạ dày tá tràng, người cao tuổi (> 65 tuổi), nếu dùng liều kéo dài có nguy cơ gặp các biến chứng hệ tiêu hóa như loét dạ dày - tá tràng. Sử dụng chung NSAID và corticoid làm tăng nguy cơ loét dạ dày tá tràng. Một số NSAID có thể gây ảnh hưởng đến tim mạch. Phụ nữ có thai cần thận trọng khi sử dụng NSAID sau 20 tuần tuổi thai.
II. Thách Thức Thiếu Kiến Thức Về Sử Dụng Thuốc ở TPHCM
Hiện nay, phần lớn khảo sát về tình hình sử dụng NSAID diễn ra tại bệnh viện, ít chú trọng đến cộng đồng. Điều này dẫn đến nguy cơ chủ quan và sử dụng sai cách thuốc kháng viêm. Việc lạm dụng NSAID có thể gây ra tác dụng phụ nghiêm trọng, thậm chí tử vong. Theo nghiên cứu, phần lớn người dân có kiến thức về NSAID còn thấp (32,6%). Điểm kiến thức trung bình là 12,3 điểm (± 7,06 điểm). Vì vậy, việc nâng cao hiểu biết về NSAID cho người dân là vô cùng cần thiết.
2.1. Thực Trạng Sử Dụng NSAID Trong Cộng Đồng TPHCM
Nghiên cứu cho thấy đa số người dân sử dụng NSAID cho bệnh lý cơ xương khớp (62,8%). Meloxicam là loại NSAID được sử dụng phổ biến nhất (31,4%). Đáng chú ý, phần lớn người dân sử dụng thuốc NSAIDS trên 5 ngày. Tác dụng phụ thường gặp là trên hệ tiêu hóa. Điều này cho thấy cần có hướng dẫn cụ thể về thời gian sử dụng và cách giảm thiểu tác dụng phụ cho người dân.
2.2. Thói Quen Sử Dụng NSAID Chưa Tốt và Ảnh Hưởng
Kết quả nghiên cứu chỉ ra rằng có 52,4% người dân có thói quen sử dụng NSAID không tốt (9,20 điểm (± 2,61 điểm)). Có mối liên quan có ý nghĩa thống kê giữa yếu tố nhóm tuổi, nghề nghiệp, thu nhập bình quân/tháng, khám sức khỏe trong 12 tháng và vấn đề sức khoẻ hiện tại với thói quen sử dụng NSAID trong cộng đồng. Thói quen sử dụng không tốt làm tăng nguy cơ gặp phải tác dụng phụ và giảm hiệu quả điều trị.
2.3. Nguồn Thông Tin Về NSAID Cần Cải Thiện
Mặc dù nghiên cứu không đề cập chi tiết đến nguồn thông tin, việc đánh giá nguồn thông tin mà người dân tiếp cận về NSAID là rất quan trọng. Nếu người dân tiếp cận thông tin từ nguồn không chính thống, họ có thể có kiến thức sai lệch về chỉ định NSAID, chống chỉ định NSAID, và tác dụng phụ NSAID. Việc cải thiện nguồn thông tin và tăng cường tư vấn từ bác sĩ, dược sĩ là cần thiết.
III. Phương Pháp Nghiên Cứu Đánh Giá Kiến Thức Tại TPHCM 2021 2022
Nghiên cứu sử dụng phương pháp cắt ngang để khảo sát kiến thức về sử dụng thuốc của người dân từ 18 tuổi trở lên, đang sinh sống tại các quận ở TPHCM trong giai đoạn 2021-2022. Bộ câu hỏi được thiết kế sẵn để thu thập thông tin. Nghiên cứu tìm hiểu mối liên quan giữa các yếu tố như tuổi, trình độ học vấn, nghề nghiệp, thu nhập, khám sức khỏe định kỳ và kiến thức về NSAID. Đây là một phương pháp phù hợp để đánh giá kiến thức và thực hành của cộng đồng về một vấn đề sức khỏe cụ thể.
3.1. Thiết Kế Nghiên Cứu Và Đối Tượng Tham Gia Khảo Sát
Nghiên cứu được thực hiện trên người dân 18 tuổi trở lên và đang sinh sống tại các quận trên địa bàn Thành phố Hồ Chí Minh giai đoạn 2021 - 2022 bằng bộ câu hỏi được thiết kế sẵn. Đây là một nghiên cứu cắt ngang mô tả, phù hợp để đánh giá kiến thức và thực hành của cộng đồng về một vấn đề sức khỏe cụ thể.
3.2. Công Cụ Đo Lường Và Thu Thập Dữ Liệu Kiến Thức Về Thuốc
Nghiên cứu sử dụng bộ câu hỏi được thiết kế sẵn để thu thập dữ liệu về kiến thức, thái độ và thực hành của người dân về NSAID. Bộ câu hỏi bao gồm các câu hỏi về mức độ nhận diện NSAID, kiến thức về công dụng, tác dụng phụ, chỉ định, chống chỉ định của NSAID. Dữ liệu thu thập được sử dụng để đánh giá kiến thức và xác định các yếu tố liên quan.
IV. Kết Quả Mức Hiểu Biết Về NSAID Của Người Dân TPHCM
Kết quả nghiên cứu cho thấy kiến thức của người dân TPHCM về NSAID còn hạn chế. Đa số người dân có kiến thức về NSAID đạt còn thấp (32,6%). Có mối liên quan giữa yếu tố nhóm tuổi, trình độ học vấn, nghề nghiệp, thu nhập bình quân/ tháng và khám sức khỏe trong 12 tháng với kiến thức về NSAID. Phần lớn người dân sử dụng NSAID cho bệnh lý cơ xương khớp. Các tác dụng phụ mà người dân thường gặp phải trong thời gian sử dụng chủ yếu là trên hệ tiêu hóa.
4.1. Tỷ Lệ Sử Dụng NSAID và Loại Thuốc Phổ Biến
Phần lớn người dân sử dụng NSAID cho bệnh lý cơ xương khớp (62,8%). Meloxicam được sử dụng nhiều nhất (31,4%). Điều này cho thấy nhu cầu điều trị đau và kháng viêm giảm đau bằng NSAID là rất lớn trong cộng đồng, đặc biệt là cho các bệnh liên quan đến cơ xương khớp.
4.2. Các Yếu Tố Ảnh Hưởng Đến Kiến Thức Về NSAID
Có mối liên quan có ý nghĩa thống kê giữa yếu tố nhóm tuổi, trình độ học vấn, nghề nghiệp, thu nhập bình quân/ tháng và khám sức khỏe trong 12 tháng với kiến thức về NSAID. Người có trình độ học vấn cao hơn, thu nhập tốt hơn và khám sức khỏe định kỳ thường có kiến thức tốt hơn về NSAID.
V. Giải Pháp Cập Nhật Kiến Thức và Sử Dụng Thuốc Hợp Lý
Để cải thiện tình hình, cần tăng cường công tác giáo dục sức khỏe cho người dân về NSAID. Bác sĩ và dược sĩ cần đóng vai trò quan trọng trong việc tư vấn và hướng dẫn người dân sử dụng NSAID an toàn, hợp lý và hiệu quả. Các chương trình giáo dục cần tập trung vào việc cung cấp thông tin chính xác về chỉ định NSAID, chống chỉ định NSAID, tương tác thuốc NSAID và cách phòng ngừa tác dụng phụ NSAID.
5.1. Vai Trò Của Dược Sĩ Trong Tư Vấn Sử Dụng NSAID
Dược sĩ đóng vai trò quan trọng trong việc tư vấn cho người dân về sử dụng thuốc an toàn, tác dụng phụ NSAID, và tương tác thuốc NSAID. Dược sĩ có thể giúp người dân lựa chọn loại NSAID phù hợp, hướng dẫn liều dùng và cách sử dụng đúng cách, đồng thời cung cấp thông tin về các biện pháp phòng ngừa tác dụng phụ.
5.2. Giáo Dục Sức Khỏe Cộng Đồng Về An Toàn Thuốc NSAID
Cần tăng cường các chương trình giáo dục sức khỏe cộng đồng về NSAID thông qua nhiều kênh thông tin khác nhau như truyền hình, báo chí, mạng xã hội, tờ rơi, poster... Các chương trình này cần tập trung vào việc cung cấp thông tin chính xác, dễ hiểu về chỉ định NSAID, chống chỉ định NSAID, tương tác thuốc NSAID, và cách phòng ngừa tác dụng phụ NSAID.
5.3. Phòng Ngừa Tác Dụng Phụ Lưu Ý Khi Dùng NSAID
Để phòng ngừa tác dụng phụ, người dân cần tuân thủ theo hướng dẫn của bác sĩ và dược sĩ. Nên sử dụng NSAID với liều thấp nhất có hiệu quả và trong thời gian ngắn nhất có thể. Nên uống thuốc sau bữa ăn để giảm tác dụng phụ trên hệ tiêu hóa. Thông báo cho bác sĩ nếu có bất kỳ tác dụng phụ nào xảy ra. Đặc biệt, người có tiền sử bệnh dạ dày, tim mạch, thận cần thận trọng khi sử dụng NSAID.
VI. Kết Luận Hướng Đến Sức Khỏe Cộng Đồng Tốt Hơn Qua Nghiên Cứu
Nghiên cứu chỉ ra rằng kiến thức của người dân TPHCM về NSAID còn thấp. Cần tăng cường công tác giáo dục sức khỏe và vai trò tư vấn của bác sĩ, dược sĩ cho người dân. Mục tiêu là sử dụng NSAID an toàn, hợp lý và hiệu quả, góp phần nâng cao sức khỏe cộng đồng. Các nghiên cứu tiếp theo nên tập trung vào đánh giá hiệu quả của các chương trình giáo dục sức khỏe về NSAID.
6.1. Hạn Chế Của Nghiên Cứu Khảo Sát và Hướng Phát Triển
Nghiên cứu này có một số hạn chế, ví dụ như phương pháp cắt ngang chỉ cho thấy mối liên quan, không chứng minh được quan hệ nhân quả. Cần có các nghiên cứu can thiệp để đánh giá hiệu quả của các biện pháp nâng cao kiến thức và thay đổi hành vi sử dụng NSAID.
6.2. Tương Lai Của Việc Sử Dụng NSAID An Toàn Hợp Lý
Với sự nỗ lực của các cơ quan quản lý, các chuyên gia y tế và cộng đồng, việc sử dụng NSAID an toàn và hợp lý hoàn toàn có thể đạt được. Điều này đòi hỏi sự cập nhật kiến thức liên tục, tuân thủ hướng dẫn sử dụng, và tăng cường tư vấn từ bác sĩ, dược sĩ.
